Азаматтық құқық

Азаматтық құқық бұзушылық және ол үшін
жауапкершілік.

Мақсаты: Азаматтық құқық бұзушылық түсінігі мен түрлерінің мазмұнын

ашып түсіндіру. Азаматтық-құқықтық қатынастарға
сипаттама

бере отырып, азаматтық-құқықтық жауапкершілік туралы
түсінік беру.

Тірек ұғымдар: азаматтық құқық бұзушылық, азаматтық құқық объектілері,
кінә

Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайдтар, т.б.

Сабақтың әдісі: әңгіме, ойталқы, пікірталас

Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгеру сабағы

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру бөлімі

II.Үй тапсырмасын тексеру

1.Прокуратураның азамат құқықтары мен бостандықтарын қорғаудағы ролі
қандай?

2.Ішкі істер органдарының функцияларына сипаттама беріңдер

3.Қ Р Ұлттық қауіпсіздік органдарына сипаттама беріңдер

III. Жаңа сабақ

1. Құқық бұзушылық

2. Азаматтық құқық ұғымы

3. Азаматтық-құқықтық қатынастар

4. Азаматтық құқық субъектілері

Күнделікті өмірде адамдар бір-бірімен әрқандай сипатта (мүлікті не
мүліксіз түрде де) байланыс жасайды.Мұның жеке азамат үшін маңызы бар.
Өйткені. Біреулер материалдық игіліктер(азық-түлік, өндіріс заттары немесе
басқа да қажетті заттар мен бұйымдар) өндірсе, басқа біреулер оны тұтынып,
материалдық және мәдени-рухани қажеттіліктермен өздерін қамтамасыз етеді.
Сөйтіп, өндіруші мен тұтынушының арасында белгілі бір қатынас қалыптасады.

Адамдар арасында мүліктік қатынастан басқа мүліксіз қатынас жасалып,
ол да азаматтық заң тәртібімен реттеліп отырады. Мыс: ар-ұждан , қадір-
қасиет және іскерлік дәреже құқығы.
Мүліктік, сондай-ақ жеке мүліктік емес азаматтық құқықтық байланыс
олардың субъектісі болып аталады. Азаматтық құқықтық байланыстың
субъектісі ретінде жеке бір адам, әлде адамдар ұжымы шығады. Жеке адам
азаматтық заңда азамат деп аталады.
Ұйымдар да азаматтық құқықтық байланыстың субъектісі бола алады. Оларды
заңды тұлға деп атайды.
12 – бап.
Қ Р азаматтары, басқа мемлекеттердің азаматтары, сондай – ақ
азаматтығы жоқ адамдар жеке тұлғалар болып танылады.
Азамат туған кезден –ақ құқық қабілеттілігіне ие болады да, қайтыс
болғанында тоқтатылады.

Азаматтың құқық қабілеттілігінің негізгі мағынасы:
Мүлікті иелену, республика аумағында еркін жүріп-тұру, тұратын жерін
таңдап алу, заң бойынша тыйым салынбаған кез-келген жұмыспен айналысу, жеке
құқыққа ие болу. Әрине, қоғам мүшесі заң талабын орындауы қажет. Заң
талабының іс жүзіне асырылып жатқаны қоғам мүшесінің құқық өлшеміне лайық
болуы мыналардан көрінеді:

Қоғам мүшелерін әрекетінің сипатына қарай :

Материалдық игілік өндірушілер және материалдық емес салада
істеушілер деп екіге бөлуге болады. Құқықтарды пайдалану үшін
қабілеттілік қажет. Азамат өзінің іс-әрекетімен азаматтық құқығына ие
болып және азаматтық құқығын пайдалана білуін азаматтық қабілеттілік деп
атайды. Адам өз алдына біртіндеп іс-әрекет жасауға үйренуі қажет.

Азаматтық құқықтық байланыстың субъектісіне келсек, жеке адам ғана
емес, адамдар ұжымы да болуы мүмкін. Азаматтық құқық субъектісі болатын
ұйымдар мен кәсіпорындар заңды тұлға деп атасақ, шетелдіктер де
құқылы.

Заң кәмелеттік жасқа толмағандар белгілі жасқа жеткенде құқығын
кеңейтуді қарастырады. Олардың атынан келісімді ата-анасы немесе
асыраған, қамқорлыққа алған адам жасайды. 14-18 жас аралығындағы
жасөспірімдер өздерінің еңбекақыларын, басқа да табыстарын өздері
қалауынша жұмсай алады. 14 жастан бастап жасөспірімнің ішінара әрекет
қабілеттілігі пайда болады. 18 жасқа толғаннан бастап әрекет
қабілеттілігі толық түрде көрінеді.

Сондай-ақ азаматтық құқықтың объектілері болады. Олар
материалдық және рухани игіліктерге жіктеледі.

Материалдық игіліктерге адамның өмірлік қызметінде пайдаланатын
мүліктік және табиғи құндылықтар – үй, киім, көлік, еңбек құралдары т.
б. жатады.

Мүліктік емес құндылықтарға адамның өмірі, денсаулығы, жеке
адамның қадірі, ары, атағы, абыройы, іскерлігі, жеке және отбасы
құпиясы, өз есіміне құқығы және басқалар жатады.

Материалдық объектілер адамдар арасындағы азаматтық – құқықтық
қатынастардың қайнары болып табылады. Азаматтар құқықтық қатынастар
кезінде келісім жасайды.

Келісім – адамдардың азаматтық құқық пен міндетті орнатуға,
өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған іс – әрекеті.

Азаматтың мүліктік құқығы түрлі жолдармен қорғалады. Басқа
біреу мүлікті иемденіп алса, меншік иесінің оны қайтаруды талап
етуге құқығы бар.

Азаматтық – құқықтық іс қозғау үшін мынадай шарттар болуы қажет:

Сонымен, азаматтық құқық адамдар арасындағы мүліктік
қатынастармен бірге, мүліктік емес қатынастарды да азаматтық заң
тәртібімен реттеп отырады.

IV. Жаңа сабақты бекіту

1.Құқық бұзушылық дегеніміз не?
2. Азаматтық құқық дегенді қалай түсінесіңдер?
3. Азаматтық құқықтың объектілеріне нелер жатады?
4. Азаматтық құқықтың субъектілеріне сипаттама беріңдер
5. Азаматтық – құқықтық қатынастар жөнінде айтып беріңдер

Заң терминдерімен жұмыс (мәнін ашу,түсінік беру)

1.Азаматтық құқық

2.Азаматтың құқық қабілеттілігі

3.Азаматтың әрекет қабілеттілігі

4.Азаматтық құқықтың субъектілері

5.Кінә

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма беру:

Азаматтық құқық бұзушылық және ол үшін жауапкершілік,

ҚР Азаматтық Кодексінің баптарын оқу.

-----------------------
Ішкі істер органдары, жүйесі

ҚР прокуратурасы, өкілеттілігі

ҚР ұлттық қауіпсіздік органдары

Өкілеттілігі бар адамның заңды қолдануы

Заңдық әрекет

Заңдағы талаптарды сақтау

Конституциядағы құқықтарын,бостан-дықтарын пайдалануы

Азаматтардың өз міндеттерін бұлжытпай орындауы

Азаматтық құқықтың объектілері

Рухани игілік

Материалдық игілік

Үй, киім, көлік, еңбек құралдары

Адамның өмірі, денсаулығы,жеке адамның қадірі