Топтың аты

Сабақтың тақырыбы: «Дарабоз-2010»

Мақсаты:
- Өткен тарауларды қайталай отырып, оқушылардың білім деңгейін
тексеру
- Оқушылардың ой-өрісін дамыта отырып, табандылықпен шешім қабылдауға,
оны дәлелдеуге,

- биология пәніне деген қызығушылығын арттыра отырып, логикалық ойлау
қабілетін жетілдіру,оқушылар арасында бәсекелестікті дамыту.

- Дәлдікке, ұқыптылыққа, ұжым намысын жоғары қоюға, еңбекке баулуға,
жауапкершілікке және мақсатына жете білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: сайыс сабақ
Сабақтың көрнекілігі: слайдтар,

Сабақтың барысы:

Мұғалім:
Түседі бүгін білім жарысына,
Жеңсеңдер қол соғамыз табысыңа.
Талапкерлер талабы таудай екен,
Аямас тиіп кетсең намысыңа

деп ортаға 11 сынып оқушыларынан құралған
«..........................» және «...............................»
топтарын қошеметтеп ортаға шақырайық .

« Дарабоз »бүгін -сын сабақ
Білімдіден мол талап
Жұмбақты шеш, ойна күл
Бүгінгі сын зор талап.
Қымбатты оқушылар ,ұстаздар, көрермендер! Бүгінгі сайысымызды
ертегілер елінің ханшайымдарымен бірге осы күнге дейін алған білімдерін
қайталап, зерделеп, қорытындылап отырған және балалық шақтан бозбалалық
шаққа өтейін деп отырған 11 сынып оқушыларына ,сайыскерлерімізге
сәттілік тілеймін!.
Сайыс сабағымызға екі топтан 5 оқушы қатысып отырса, сайысымыз да 7
бөлімнен тұрады.
Олар: 1.Таныстыру (топ аты, эмблема, ұраны)
2. Бәйге
3. Полиглот
4. Қызықты мозайка
5. Сыр сандық (суреттерді сипаттау)
6. Сөзжұмбақ
7 .Кім тапқыр (тест)
8. Жорға (капитандар сайысы)

Шеберлікті
, білімді ,
Сараптап сіздер көріңіздер.
Әділ-қазы алқасы,
Сіздер әділ баға беріңіздер,
дей келе бүгінгі сайысымызды төрешілерін сайлап алсақ:
1.
2.
3.

Құрметті сайыскерлер! Өз топтарыңызды таныстырып өтсеңіздер...

Жарыс заңы ежелден
Жеңімпазды анықтау
Жеңімпаз болу шарты сол
Еңбектену жалықпау

Сәт сапар тілеп бәріңізге
Сайысты біз басталық
Көрсетіп білімдерді
Қалмаңыздар жасқанып, деп

Құрметті сайыскерлер енді ұшқыр ой, көп ақыл, терең біліммен биология
пәнінен алған білімдеріңіздің асқақтығын көрсетіңіздер.

І.Кезең - Бәйге
« Бәйге»- Кім жылдам?
Алдарыңызда балалар екі конверт жатыр. Әр топ өздеріне қалағанын таңдап
алсын, таңдалған конверттегі 20 сұраққа топ жауап береді, егер жауауп
бере алмаса қарсылас топ жауап беруіне болады. дұрыс, жылдам жауап
берсе,сол сұраққа 10 ұпай беріледі

А.
1. Жасушаны зерттейтін ғылым? -Циталогия

2. Нәсілдік, тұқым қуалаушылық белгіні сақтап, ұрпаққа беруші органоид
-хромосома

3. Шығу тегі атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы –ұлпа

4. Тек гүлді өсімдікке тән мүше -гұл

5. Ағзаның жұқпалы ауруларға қарсы тұру қасиеті-иммунитет

6. Жүйке клеткасының қысқа өсіндісі-дендрит

7. Алғаш жасушаны ашқан ғалым- Р. Гук.

8. Алқа тұқымдасына жататын улы өсімдік- сасық меңдуана

9. Гомологиялық мүшелер- шығуы бір, қызметі әртүрлі

10. Митозды бөлінуге дайындық кезеңі-интерфаза

11. Онтогенез дегеніміз не- ағзаның жеке дамуы

12. І.С.Б. бөлінетін сұйықтық-гормон

13. Жыныс жасушаларының бөлінуі- мейоз

14. Эмбриология нені зерттейді- ұрықтық даму

15. Адамда хромосома саны-46/23

16. Сүтқоректілердің зәр шығару жүйесі - бүйрек

17. Сома жасушаларының бөлінуі- митоз

18. Кенеулі заттардың ағзаға сінуі-ассимиляция

19. Барлық тірі ағзалардың ең кіші бөлшегі-жасуша

20. Ең жоғарғы сатыда дамыған примат-адам

Ә.

1.Генетика нені зерттейді?- Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті

2.Вирустарды зерттейтін ғылым? –вирусология

3.1гр май ыдырағанда бөлінетін энергия? – 38,9 кДЖ

4.Ақуыздың мономерін ата? –аминқышқылдары

5.Аналогиялық мүшелер дегеніміз не? – Шығу тегі әртүрлі, атқаратын қызметі
бірмүшелер

6.Организм ұрығының дамуын зерттейтін ғылым - эмбриология

7. Аутосома дененіміз не, адамда қанша аутосома бар –гендердің мөлшері,
пішіні, орналасуы бірдей болса, 22 аутосома, 1 жұбы жыныстығ ХХ,ХУ

8. Ген терминін енгізген ғалым - И.Иогансен

9. Ағзалардың қосарлы атауын енгізген ғалым – К.Линней

10.Хромосомалық ауруларды атаңдар – Даун, Клейнфельтер, Шерешевский

11.Мутация дегеніміз не? – ағзаларда мутагендердің әсерінен өткен
генетикалық өзгерістер

12 Мәдени орталықтарды ашқан ғалым, орталықтар саны? – Вавилов, өсімдік7;
жануар 6

13.Сұрыптау дегеніміз не? – жануарлар қолтұқымын, өсімдік іріктемесін
жетілдірумен шұғылданатын ғылым.

14. Экология ғылымы нені зерттейді? – қоршаған орта мен тірі ағзалардың
өзара әсері

15.Хлоропластың қызметі – өсімдікке жасыл түс беру

16.Рибосоманың химиялық құрамына енеді – рибосома, ақуыз

17.Синантроптар қайдан табылды? – Қытай аумағы

18.Тқ Өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар заңын ашқан .алым – Н.Вавилов

19.Бірінші болып таза асқазан сөлін алған - Павлов

20 Жыныс жасушаларының қосылуы нәтижесінде түзілетіні - зигота

ІІ кезең Полиглот

“Тіл қаруы сөз, сөз қаруы- ой”

“Тіл ұлттың жаны,халықтың үні”

Сондықтан да қазіргі заман талабына сай оқушыларымыз ,үштұғырлы тіл
бағдарламасына сай бірнеше тілді білу керек.

Сондықтанда “Басқа тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте” деп Қадыр
МырзаӘли айтқандай оқушыларға адам, табиғат, білім туралы мақал, жұмбақ
айтамында бір сөзін тастап кетемін. Сол сөзді тауып 3 тілде айтқан топқа
30, 2-20,1-10 ұпай беріледі.

Сайысымызға ағылшын пәнінің мұғалімі Сәуле апайымыз қатысып отыр. Ағылшын
тіліндегі жауаптарыңыздың дұрыстығын, айтылуына бағасын береді. Ал іске
сәт, деп бастаймыз.

1. Мектеп кеме, білім....(теңіз, море, sea )

2. Адам көркі шүберек, ағаш көркі...(жапырақ, лист, foliage)

3. Жалғыз кірпіш қорған болмас,

Жалғыз ағаш ...... болмас (орман, лес,forest)

4. Қыз өссе елдің көркі...... өссе жердің көркі (гүл, цветок, flower)

5. Біреуге мал қайғы,Біреуге ......қайғы ( жан, душа, joul)

6. Мақтаның анасы жер,

Атасы -...... (су, вода, water)

7. Көзің ауырса, ..... тый (қол, рука,hand)

8. Адамды адам еткен.......(еңбек, труд,Labour)

9. Құйрығы оң қарыс

Бұл айбатты... (жолбарыс, тигр,liger)

10. Айбат шегер алыстан,

Аң патшасы .......(арыстан, лев,Lion)

11.Денсаулық – зор ..... (байлық, богатство,riches)

12.Жанды мотор сынбайды

Күні -түні тынбайды

Кейде оның жүрісін

Дәрігерлер тыңдайды. (жүрек, сердце,Heart)

13. Көрегендер көрші отырып, бірін бірі көрмейді (көз. Глаза. еуаrs)

14.күмбір күмбір қарағым, қартайғанша жарадың (құлақ, ухо, еуеs)

15. Денсаулық үшін ең қажетті өмір өзегі (ауа, воздух, аir)

16.Үй ішінде 32 батыр, кіргендерді отап, турап жатыр (тіс , зубы,
teeth)

ІV. Кезең.
Ал, құрметті оқушылар біз қазір үш тұғырлы тіл мәселесіне қарасты
сайыскерлеріміздің білімін сарапқа салдық. Енді осы оқушыларымыздың тіл
байлығы, тез сөздер құрау тәсілі бойынша тексеріп көрмекпіз, яғни қазақ
тілі пәнімен байланыстырмақпыз.
Ауызы құлып сандықты, кілт ашпаса кім ашар?,
Түйін, түйін сырыңды түбінде келіп тіл ашар дей келіп,
Алдарыңызда қызықты мозайка немесе сөз құрастыру «Тіршіліктану»сөзінен
бірнеше сөздер құрамыз, уақыт музыка біткенше.

V. Кезең.
Құпия барма ешкімге айтылмайтын,
Айтылса, бет –бейнеңді анықтайтын,
Болған соң ба атыңды «сыр» деп қойған
Әйтеуір еш адамға айтылмайтын.
Келесі кезеңіміз «Сыр сандық » деп аталады, алдарыңызда биология ғылымының
бірнеше салаларын қамтитын ағзалар ботаника мен зоология пәндері бойынша
суреттер берілген соларды сипаттап, жүйелеп беріңіздер. Қай топ бірінші
және дұрыс орындаса жеңімпаз топ сол болмақ.
Делфин,қызғалдақ,балапан,бақбақ

VІ. Кезең
Көз сүзіп, тамсанып, қарама құр,
Байлыққа жету үшін керек ақыл.
Талпынған, талаптанған, еңбек еткен,
Еш кетпес маңдай терің, табан ақың, бұл кезеңіміз - Сөзжұмбақ,
алдарыңыздағы сөзжұмбақты дұрыс шешсеңіздер жаратылыстану ғылымының бір
саласы шығады, уақыт музыка біткенше.
VІІ. Кезең
Келесі кезеңіміз «Кім тапқыр ?» деп аталады, өздеріңізге таныс активоитпен
25 сұрақтан тұратын тест шешеміз.

VІІІ. Кезең
Жорға
1. Жасуша құрлысын құрамын зерттейді- цитология

2. Жасуша ғылымын енгізген ғалым-Р. Гук

3. Тірі ағзалардың ең кіші өлшемі-жасуша

4. Ағзалардың туғаннан өлгенге дейінгі жек дамуы-онтогенез

5. Жүйелеуді енгізген ғалым-К. Линней

6. Ұрықтың даму сатылары – бластула, гаструла, нейрула

7. Органикалық дүниенің даму тарихы- Эволюция

8. Зоология философиясы еңбегінің авторы: Ж ламарк

9. Тіршілік күрес түрлері- қорек, жыныс, аумақ

10. Ағзалардың қоршаған орта жағдайына қалыптасуы-бейімделу

11. Шығу тегі әртүрлі, атқаратын қызметі ұқсас мүшелер-аналогиялық

12. Дарақтар санының азаюы, кемуі- регресс

13. Геологиялық мерзімнің ең ірі бөлігі- заман

14. Адамның шығу тегі, дамуын зерттейтін ғылым- антролосоциогенез

15. Питекантроп, синантроп табылған жер-Қытай

Жорға

1. Жасушалардың атқаратын қызметі ұқсас тобы-Ұлпа
2.Түрлер мен түршелердің пайда болуы-микроэволюция
3. Тіршілік үшін күрес-Дарвин
4. Органикалық дүниенің даму тарихы-эволюция
5. ағзаға тән қасиеттер мен белгілердің ұрпаққа берілуі-т.қ.
6. Ағзалардың т.қ. қасиеттерінің сыртқы орта жағдайынан өзгеруі-
өзгергіштік
7. Генетика ғылымының атасы-Г Мендель
8. Эволюция теориясын жасаған ғалым- Дарвин, Ламарк
9. Жасуша теориясын жасаған ғалым- Шлейден, Шванн
10. Ағзалардың қарапайымнан күрделіге дамуы-араморфоз
11. Шығу тегі бір, атқаратын қызметі әртүрлі мүшелер- гомология
12. Дарақтар санының артуы- прогресс
13. Мендель заңдары – І,ІІ, ІІІ
14. Австропитектер табылған жер-Африка
15Нәсілдер қаншаға бөлінеді- З-Е. М.Н.

Құрметті қонақтар, оқушылар! Бүгінгі сайыс сабағымыз осымен өз мәресіне
жетті. Сөз кезегін бүгінгі сайысқа төрелік жасаған әділ- қаза алқасына
береміз.

Сабағымызға қатысып, тамашалағандарыңызға көп рахмет, қош сау болыңыздар!

Сөзжұмбақ

1. Бидай ұнынан желімтелген ақуыз алған ғалым?
2.Жасушаны зерттейтін ғылым?
3.Темекі түтініндегі зиянды зат?
4.Адамдағы хромосома саны
5.Фенотиптік белгілердің өзгеруі
6.Т.қ пен қзгергіштікті зерттейтін ғылым?
7.Тірі ағзаның жасушасыз пішіні
8.Пластикалық алмасудың екінші атауы

Дарабоз - 2010

Жарыс парағы:
1.Таныстыру (топ аты, эмблема, ұраны)
2. Бәйге
3. Полиглот
4. Қызықты мозайка
5. Сыр сандық (суреттерді сипаттау)
6. Сөзжұмбақ
7 .Кім тапқыр (тест)
8. Жорға (капитандар сайысы)

|№ |Топтың аты |Бағасы: |№ |Топтың аты |Бағасы: |
|1 | | |1 | | |
|А. | | |А. | | |
|Ә. | | |Ә. | | |
|Б. | | |Б. | | |
|2 | | |2 | | |
|3 | | |3 | | |
|4 | | |4 | | |
|5 | | |5 | | |
|6 | | |6 | | |
|7 | | |7 | | |
|8 | | |8 | | |
| | | | | | |

| |

Балапан
Дүние: Жануарлар
Тип: Желілілер
Тип/ тар: Омыртқалылар
Класс: құстар
Отряд/ тармағы: Үй құстары
Түрі: Балапан

Кит
Дүние: Жануарлар
Тип: Желілілер
Тип/ тар: Омыртқалылар
Класс: Сүтқоректілер
Класс/тармағы: Нағыз аңдар
Отряд:Кит тәрізділер
Тұқымдасы: Тіссіз киттер
Туысы: Киттер
Түрі: Көк кит – Синий кит - Balaenoptera musculus

Қызғалдақ
Дүние: Өсімдіктер
Класс: Даражарнақтылар
Тұқымдасы: Лалагүлдер
ТуысыЖауқазын
Түрі: Қызғалдақ
Формуласы: Гс3+3 А 3+3 Ж(3)
Жемісі:
Тамыры:тамырсабақ, пиязшық
Жапырағы:Қандауыр, таспа пішінді

БАҚБАҚ

Дүние: Өсімдіктер
Класс: Қосжарнақтылар
Тұқымдасы: Күрделігүлділер
ТуысыМыңжапырақ
Түрі: бақбақ
Формуласы: Т0К(5)А5Ж(2)
Жемісі:Айдарлы тұқымша
Тамыры:кіндік
Жапырағы:Бөбешік жапырағы болмайды