Химиялық қасиеттері

Оңтүстік Қазақстан облысы
Отырар ауданы,
Шәуілдір ауылы

Д.Құрманбек атындағы
№20 кәсіптік лицейдің

химия пәнінің мұғалімі
Шохаева Сәуле

Сабақтың тақыры: Кальций және магний қосылыстары

Сабақтың мақсаты:
1. Оқушылардың тіл шеберлігін білімге құштарлығын,
дүниетанымдық көзқарасын арттыру.
2. Химиялық заттармен жұмыс істей білу дағдысын дамыту,
өмірден көрген деректерді пайдалана білуіне және
шығармашылығын шыңдау.
3. Адамгершілікке тәрбиелеу

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Көрнекілігі: Периодтық жүйе, тірек сызбалар, реактивтер:
CaO, CaCl2, Ca (OH)2, BaCL2, HCl,
лакмус, су

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың сабаққа қатысымын тексеріп журналға
белгіленді, үй тапсырмасын
еске түсірдім.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: ІІ топтың негізгі топша металдарына жалпы
сипаттама

Сұрақтары:
1) Периодтық жұйедегі орны
2) Атом құрылысы және химиялық белсенділігі
3) Табиғаттағы таралуы, физикалық қасиеті
4) Химиялық қасиеттері, алынуы
5) ІІ-топтың негізгі топша элементтерінің оксидтерімен
гидроксидтерінің қандай қасиеттері бар?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндірер алдында оқушылармен өткен сабақты
байланыстыра отырып «Кальций» сөзжұмбағы шешілді.
1. Жер қыртысының негізі
2. Тіршілік тірегі
3. Металдар патшасы
4. Улы элемент
5. Францияның құрметіне ашылған элемент
6. Жұмсақ металл
7. Аса жеңіл металл

IV. Қайталау-оқу анасы
Кальций мен магний элементтеріне оқушалар периодтық жүйені пайдаланып
өздері сипаттама берді.
V. Білгенге маржан. Жаңа сабақты тірек-сызбаларды пайдаланып түсіндірдім
1) Mg мен Ca-дің табиғатта таралуы, физикалық қасиеттері.
2) Mg мен Ca-дің химиялық қасиеттері және олардың қосылыстарын анықтау
3) Ca-дің қосылыстары
4) Mg –дің қосылыстары

Таралуы:

Химиялық қасиеттері

+Cl2 t

CaCl2
+S t

CaS
+2HCl t
Са
CaCl2+H2
+H2O t

Ca(OH)2+H2
+H2 t

CaH2
+O2 t

2CaO

Қосылыстары

Құрылыс материялдар

VI. Биологиялық ролі

Табиғи суда көптеген миниралдар ериді. Құрамында гидрокарбонатар,
хлоридтер, сульфаттар түрінде кальций мен магнийдің тұздары бар табиғи
суларды кермек сулар деп атайды. Кермек суды қайнату, сөндірілген избес
қосу, сода немесе натрий фосфатын қосу арқылы тұшытады.
Ересек адамдарға тәулігіне 0,5 грамм кальций жеткілікті. Ал сүйекті
қатайтуға аса қажет кальций, сиыр мен қой сүті, сүтпен жасалатын түрлі
тағамдар ірімшік, сүзбе, сырда мол. Қара бидай наы мен жұмыртқаның сары
уызы да кальцийге бай.
Ағзаға бір тәулікке қажет калций алу үшін жүз грамм сыр немесе жарты
литр сүр жетеді.

Қолданулы:

Алуынуы
CaC12 эл. Ток Ca + C12

Ca2+ + 2e Ca o 1
2 C1- 2 e C1 2 1

VII. Cабақты бекіту: Ойын түрінде

Ойын аты: Футбол алаңы
Ойын мақсаты: Уақытты тиімді пайдаланып, жаңа сабақты қортуда
қолданамын.
Ойын түрі: 2 партаны сайыстыру
Ойын әдісі: Сұрақ-жауап

Жалпы ойынға түсініктеме:
Плакат алып, футбол алаңының схемасын саламыз. 2 топқа бөлеміз, сол
бөлінген топтарға ат қоямыз. Қайрат тобы және Жеңіс тобы. Аланның дәл
ортасынан бөлінеді. Қайрат тобының қақпа жағына Жеңіс тобының доптарын
жіпке тіземіз, тура сол сияқты Жеңіс тобының қақпа жағына да Қайраттың
жіпке тізілген түймелерді орналастырамыз. 2 топ бір-біріне гол салу үшін
сұраққа жауап береді. Егер сұраққа жауап бермесе, сол түйме бастапқы
орнында қалады. 2 топтың оқушыларыда осылай қайталайды. 2 топтың қайсысы
жеңгенін білу үшін, қақпадағы түймелерді санаймыз. Егер де тепе-тең болса,
2 топ басшысына сұрақ қойылады. Қай жақтың топ басшысы жауап берсе, сол
жактың тобы жеңіске жетеді. Бұл ойында кез-келген пәнге және кез-келген
тақырыптарға қолданса болады. Тек қана сұрақтары өзгереді. Бұл ойынның
тиімділігі.

Сұрақтары:

1. Mg – дің периодтық жүйедегі орны?
2. Са, қандай тағамдардың құрамына кіреді?
3. Керме судың құрамына қандай тұздар көп?
4. Керме суды тұщы суға айландыруға бола ма?
5. Сілтклік металдар тотықтырғыш па тотықсыздандырғыш па?
6. Сілтілік лакмустың түсі қандай түске бояйды?
7. Кальийдің жеңіл әрі қатты қасиетіне байланысты кеме, ұшақ жасауға
бала ма?
8. Гипс (ғаныштың) химиялық атауы?
9. Mg – ді пиротехникалар фейрверк жасауға пайдалануға бала ма?
10. Атом саны 20 – ға тең химиялық элемент?

VIII. Үйге тапсырма:
1) § 5,6

2) Мынадай айналулардың химяялық теңдеулердің жазып келу .
Ca(OH)2 CaCO3 Ca(HCO3)2 CaCO3 CaO
CaC12

Оқушылардың білімі әділ бағалап журналға қойылды.

-----------------------
К

а

л

ь

ц

и

й

Са

CaF2
Флюорит

CaCO3
Әк тас

Ca3(РО4)2
фосфорит апатит

CaSO4* 2H2O
ғаныш

маг. селикаты
асбест.

доломит

Mg

MgSO4*7H2O
ағ.тұзы

магнезит

CaO

Ca(OH)2

CaCO3

Ca(HCO3)2

Ca

Ca(ClO)2

(CaSO4*2H2O)2

Mg

Магнезит

MgSO4*7H2O
Жанбайтын материялдар

доломит

Мангний селикаты
(асбест)

Болат, шойын қндірісі

Pb – Ca
құйма

Са

Ме-де (Ti. Zr)
Оксид,
Тотықсыз - су