Фосфор қышқылының тұздары

Скачать

Садвакасова Шынар Төлеуқызы

№44 қазақ орта мектебінің химия пәнінің мұғалімі

Мектептің мекенжайы: Қарағанды облысы, Қарқаралы қаласы, Мәди көшесі 1үй

Сабақтың тақырыбы: Фосфор қышқылы және тұздары

Мақсаты:

Білімділік :Үтоптың негізгі топшасының маңызды бейметалы - фосфордың жай зат ретіндегі қасиеттері туралы ұғымдарды дамыту. Фосфордың маңызды қосылыстары - ортофосфор қышқылы және тұздары туралы мағлұмат беру.

Дамытушылық: Химиялық заттармен жұмыс істей білу, химиялық реакция теңдеулерін сипаттап жазу дағдысын дамыту, дүниетанымдық көзқарасын арттыру, шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру.

Тәрбиелік :Оқушыларды еңбексүйгіштікке, химия пәні талап ететін ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың жоспары:

І. Қайталау - оқу анасы. (не білемін . . . )

Менделеевтің кестесінен,

Аңызға арқау болған

Қасиетті, құдіретті, киелі

Білесің бе, фосфор деген элементті?

1. Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесі көмегімен фосфорға сипаттама беру.

2. Тақтаға фосфордың атом құрылысын жазу.

3. Жоғалған формулалар (химиялық қасиеттерін еске түсіру)

1. P + ? = 2PH3
2. P + S = ?
3. Р + Ca = ?
4. P + ? = 2PCI3
5. Ca3P2+ H2O = Ca(OH) 2+ ?
6. P2O5+ H2O = ?
7. 6P + KCIO3= KCI + ?
8. Р + ? = 2P2O5
9. P2O5+ NaOH = ? + H2O

ІІ. “ Сен оқысаң, мен тоқығам”. Жаңа сабақ

Сабақ тақырыбын

тауып көр

Фосфор жақсақ будақтап,

Ақ түтінін түзеді.

Ол түтінді су сорып,

Қандай қосылыс түзеді?

Н ₃ РО ₄ - молекулалық формуласы

Н - О

H - О - Р = O

H - O

құрылымдық формуласы

Қышқылға сипаттама: үшнегізді, оттекті, ерігіш, тұрақты, күші орташа қышқыл

Физикалық қасиеттері

Н ₃ РО ₄ - түссіз кристалдық зат, суда жақсы ериді, улы емес, t ⁰ _б C = 42, 3.

Химиялық қасиеттері

1. Сатылап диссоциацияланады:

Н ₃ РО ₄ ↔︎ Н+ + Н ₂ РО ₄ ^-

Н ₂ РО ₄ ^- ↔︎ Н+ + НРО ₄ ^2-

НРО ₄ ^2- ↔︎ Н+ + РО ₄ ^3-

2. Н ₃ РО ₄ + индикатор = түсін өзгертеді.

3. Металдармен әрекеттесуі

Ортофосфор қышқылы металдардың кернеу қатарында сутекке дейін орналасқан металдардың барлығымен әрекеттеседі де, орта немесе қышқыл тұздар және сутегін түзеді.

6К + 2Н ₃ РО ₄ = 2К ₃ РО ₄ + 3Н ₂

2К + 2Н ₃ РО ₄ = 2КН ₂ РО ₄ + Н ₂

4. Негіздік оксидтермен әрекеттесуі

3СаO + 2H ₃ PO ₄ =Ca ₃ (PO ₄ ) ₂ + 3H ₂ O

5. Еритін негіздермен

3NaOH + H ₃ РО ₄ = Na ₃ PO ₄ + 3H ₂ O

6. Негіздермен (ерімейтін)

3Cu(OH) ₂ + 2Н ₃ РО ₄ = Сu ₃ (PO ₄ ) ₂ + 6H ₂ O

7. Тұздармен (әлсіз қышқылдардың

3Na ₂ СО ₃ + 2Н ₃ РО ₄ = 2Na ₃ PO ₄ + 3H ₂ O + 3CO ₂

Алынуы: Зертханада:

Р ₂ О ₅ + 3Н ₂ О = 2Н ₃ РО ₄

2. Өнеркәсіпте:

А) экстракциялық

Са ₃ (РО ₄ ) ₂ + 3Н ₂ SO ₄ = 3CaSO ₄ + 2H ₃ PO ₄

В) термиялық

+SiО ₂ , C +O ₂ +H ₂ O

Са ₃ (РО ₄ ) ₂ P P ₂ O ₅ H ₃ PO ₄

Фосфор қышқылының тұздары

Фосфор қышқылы үш қатар тұз түзеді:

- фосфаттар

- гидрофосфаттар

- дигидрофосфаттар

Фосфат-ионға сапалық реакция

Н ₃ РО ₄ + AgNO ₃ = Ag ₃ PO ₄ + ?

Na ₃ PO ₄ + AgNO ₃ = Ag ₃ PO ₄ + ?

Фосфор қышқылы мен тұздарының қолданылуы:

Минералды тыңайтқыштар жуғыш заттар дәрі-дәрмектер

Тапсырма: “Атымды тап”

Са ₃ (РО ₄ ) ₂ кальций гидрофосфаты

Са(Н ₂ РО ₄ ) ₂ кальций фосфаты

СаНРО ₄ кальций дигидрофосфаты

Фосфор қосылыстарын зертеуде көп үлес қосқан Қазақстандық ғалым Ә. Б. Бектұров туралы

Бектұров Әбікен Бектұрұлы (1901-1985) - техника ғылымының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері.
Ғалымның негізгі ғылыми еңбектері минералды тыңайтқыштар өндіру мен минерал тұздарды өңдеудің химиясына және технологиясына арналған. Ә. Б. Бектұров фосфатты шикізаттарды өңдеудің қышқылдық, термиялық, сондай-ақ, фторсызданған мал азықтық фосфат өндірудің циклондық әдістерін тауып енгізді, Қаратау фосфоритінен минералды тыңайтқыштар өндіру әдістерін жүйеледі

Бекіту тапсырмалары : «Мен не білдім …. . »

1. Жеке жұмыс:

Айналымды орында:

P Mg ₃ P ₂ PH ₃ P ₂ O ₅ H ₃ PO ₄ Ca ₃ (PO ₄ ) ₂

2. Жұппен жұмыс:

Есеп: Құрамында 20г фосфор қышқылы бар ерітіндімен құрамында 20г қорғасын хлориді бар ерітінділер араластырылды. Реакция нәтижесінде түзілген тұнбаның массасын анықтаңдар.

Бер:

m(Н ₃ РО ₄ ) = 20г

m(РbСІ ₂ ) = 20г

т/к m(тұнба)

3. Сыныппен жұмыс

Сәйкесін тап

4. Сендер мына тұжырымдамалармен келісесіңдер ме?

1. Фосфор қышқылы күші орташа электролит

2. Н ₃ РО ₄ тек еритін сілтілермен әрекеттеседі

3. Н ₃ РО ₄ тұрақсыз қышқыл

4. Н ₃ РО ₄ үшнегізді, оттекті қышқыл

5. Н ₃ РО ₄ металдармен әрекеттескенде сутегі бөлінбейді.

6. Н ₃ РО ₄ металдардың кернеу қатарында сутегіне дейінгі металдармен әрекеттеседі.

7. Н ₃ РО ₄ ерітіндісінде лакмус түсі көкке өзгереді

8. Н ₃ РО ₄ тұздары фосфаттар деп аталады

Өзіңді тексер!

1. Иә

2. Жоқ

3. Жоқ

4. Иә

5. Жоқ

6. Иә

7. Жоқ

8. Иә

Үйге тапсырма:

§ 22

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс