Абайдың сөзі асыл

Мустекова Раушан Каримовна қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Пән : Қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбайұлының 38 қара сөзі.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Оқушылар Абайдың 38 қара сөз мәтінімен жұмыс істеу арқылы оның
мағынасын ашып оқу, аудару арқылы шығарма бойынша ой түйіп, өз
қорытындыларын жасауға үйрету.

Дамытушылық : Сөйлеу тілін, материалды қабылдау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік : Жақсылыққа, төзімділікке, ізгілікке баулу.
Валеологиялық: Көру қабілеттеріне көңіл бөлу
Шығармашылық: Оқушыларды шығармашылыққа жетелеу
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың тәсілдері: жеке, топтық жұмыс жасай отырып, тақырып мазмұнын ашу

Сабақтың әдістері: баяндау, сұрақ -жауап, аударма, қайталау
Сабақтың көрнекілігі: « Абайдың шығармалары» кітап көрмесі, буклет, слайд-
шоу, суреттер, үнтаспалар, жеке карточкалар, тест сұрақтары.

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ.

І.Ұйымдастыру кезеңі. (2 мин)
Мимикалық жаттығуды өткізу
Қоңырау соғылды
Сабағымыз басталды!
Дұрыс тұрайық.
Түзу тұрайық.
Таң қалайық
Көршімізге қарайық.
Күлімсірейік.
Орнымызға тыныш қана
Отыра қалайық.

-Сабаққа деген дайындықтарынды тексерейік. Сіздердің үстелдеріңде бағалау
парақтары жатыр.Бағаларыңды парақтарға сабақ бойы қойып отырасыздар.
(Балалардың назарын бағалау парақтарына аудару)
-Сабағымызды бастамас бұрын сөзтізбекті шешіп көрейік . (Тақтаға
сөзтізбектің тапсырмаларын шығарымыз) (2-3 минут)
1.Дүниедегі ең асыл жан.
2. Адамның қызығы
3.Адамның қазынасы
4. Түнде бар, күндіз жоқ

|А |Н |А |
|Б |А |Л |А |
|А |Қ |Ы |Л |
|А |Й |

- Сөзтізбектен қандай сөз шықты ?
- Абай сөзі шықты
- Иә, дұрыс.
- Сабағымыздың тақырыбы «Абай Құнанбайұлының 38 қара сөзі»
ІІ.Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын баяндау (1 мин)
Сабағымыздың эпиграфы: «Асыл сөзді іздесең… Абайды оқы ерінбе»
Сабақта Ұлы Абайдың 38 қара сөз мәтінімен жұмыс істеу арқылы оңың
мағынасын ашып. Достық пен залымдық туралы әңгіме жүргіземіз. Бүгінгі
сабақтан керекті ақпарат алаласыңдар деп үміттенемін.
Мұғалімнің кіріспе сөзі (Слайд) (1мин)
Абай – күн. Абай есімі. Әлемге жарық шашып тұр. Күн мен ай әлемге ортақ.
Ақын мұрасы ортақ қазына.Сабағымызды бастамас бұрын Абай өмірбаяны туралы
Тірек сызба арқылы қайталап шолып кетейік.

ІІІ.Үй тапсырмасын тексеру 8-10 мин

( оқушылардың тірек сызба арқылы жауабы)
Абай Құнанбайұлы Қазақтың ұлы ақыны, философ, композитор, жазушысы. Қазақ
әдебиетінің атасы.Ол 1845 жылы Семей облысы Шыңғыстау етегінде
туған.Абайдың өлеңдерінің тақырыптары алуан. Ғылым, білім,өнерге
шақырады.Ол Пушкин, Лермонтов, Крылов шығармаларын қазақ тіліне аударды.
- Өте жақсы. Отыр.( Бағалау парағына бағаңды қой.)
Мұғалім сөзі (1 мин)
( Абай данышпан философ, қазақтың бас ақыны. Одан асқан ақын болған жоқ.
Сендердің назарларыңа Абай туралы слайд ұсынғым келіп отыр. Ал, Кристина
Абай атамыздың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін оқып береді.
(Показ слайдов) звучит музыка «көзімнің қарасы» Дутангефнер Кристина
читает стих Абая «Ғылым таппай мақтанба»
Ғылым таппай мақтанба,
Орын таппай баптанба,
Құмарланып шаттанба ,
ойнап босқа күлуге
бес нәрседен қашық бол
бес нәрсеге асық бол
Адам болам десеңіз
Өсек, өтірік мақтаншақ
Еріншек бекер мал шашпақ
Бес дұшпаның білсеңіз..
Талап, еңбек, терең ой
Қанағат рақым ойлап қой
Бес асыл іс көнсеңіз...

Абайдың сөзі асыл. Осындай асыл сөздің бірі Қара сөз
- что такое Кара сөз?
- Переводится черное слово.
- Дұрыс, Это слово имеет глубокий смысл. Переводится Слова назидания
Сөздікке жазып алайық.
- Жақсы енді 38 қара сөзбен жұмысмызды бастайық
ІҮ. Мәтінмен жұмыс. ( 7 мин)
Самостоятельно в это время звучит музыка «Желсіз түнде жарық ай»

1) Карточкалар
Әр үстелге мәтіннің бір- бір бөлімі орыс тілінде ұсынылады.Қазақша
аудармасын тауып, оқып берулерін тиіс. Тапсырма түсінікті ме?
Тапсырманы орындау кезінде Абайдың әні сендерге демеу болып отырады.
І топтың тапсырмасы
Совершенным
мастерством своим Аллах создал мироздание и человека, чтобы тот мог
расти и продолжать род людской. Святой долг каждого из нас — множить
число своих друзей. Это зависит от сердечности, благорасположенности к
окружающим, что вызовет ответное чувство, или хотя бы не желайте зла
другим, не пытайтесь возвыситься над другими словами или делами
ІІ топтың тапсырмасы
Возвыситься
духовно можно иными путями. Во-первых, умение сохранить человеческие
достоинства даже во время великих испытаний, облагораживает человека.
Во-вторых, самовосхваление, выпячивание собственных достоинств могут только
навредить тебе.
В-третьих, злонамеренность, принижение, оскорбление самолюбия других,
порождает ответную враждебность.
Причина желания отличиться перед другими — хвастовство, оно порождает
зависть, одна зависть влечет за собой другую.
ІІ топтың тапсырмасы

Существуют три вещи, способные унизить весь человеческий род, которых
следует избегать, это: невежество, леность, злодеяние.
Невежество — то есть отсутствие знаний, без которых ничего нельзя добиться;
отсутствие знаний равняет человека со скотом.
Леность — злейший враг искусства; бесталанность, безволие, бесстыдство,
бедность — порождение лени.
Злодеяние — враг человечества; причиняя зло другим, человек отдаляется от
людей, уподобляясь дикому зверю.
Противоядие от этих пороков — человеколюбие, желание всеобщего
благоденствия, твердость духа, справедливость, глубокие всесторонние
знания.

- Иә, түсінікті.
Мұғалім Бағалайды. Бағалау парағына қойылады.

Ү.Физминутка (1 мин)
Балалар, кішкене демалайық. Көзімізге арналған жаттығуымызды орындайық.
- көзімізді 5 – 6 рет жұмайық, ашайық. Жақсы, Тақтаға шығарылған
жұлдызшаларға қараңдар.

ҮІ. Топтық жұмыс (5мин)
Енді ,балалар мәтінмен жұмысымызды жалғастырамыз

1 топ - мәтіннен адамға керекті жақсы қасиеттерді теріп орыс тіліне
аударып жазу
2 топ – мәтіннің 2 бөлімінен адам неден аулақ болу керек
3 топ – адам баласын қор қылатын нәрсе

Әр топтан 1 оқушы оқиды
Жауаптары
1 топ – дос көбейтпек . достық шақырады
2 топ – қастық қылмақ злодеяния, қор тұтпақ (унижать) , кемітпек
оскорбить, мақтану хвастливость
3 топ – адам баласын қор қылатын 3 нәрсе надандық –невежество, еріншектік-
лень, залымдық злодейство
-Өте жақсы бағалау парақтарыңа баға қойыңдар.

ҮІІ. Бақылау (контроль знаний резерв) 2-3 мин
Енді балалар бүгінгі сабақта алған білімдеріңізді тексеру мақсатында тест
сауалдарына жауап беріңіздер.

тест сұрақтары

1.«қара сөз» сөзінің аудармасы
А) песня
Ә) великое слово
Б) черное слово
В) слова назидания

2.Күллі адам баласын қор қылатын 3 нәрсе не?
А) достық, еңбек, талап
Ә) қара сөз, терең ой, өлең
Б) композитор, философ, ақын
В) надандық, еріншектік, залымдық

3.Адамға керекті жақсы қасиеттер қандай?
А) дос көбейтпек
Ә) қор тұтпақ
Б) ұлы ақын
В) қастық қылмақ

4.«Надандық» сөзінің аудармасы(перевод)
А) лень
Ә) невежество
Б) злодейство
В) хвастливость

5. «Дос» сөзінің синонимі
А) дұшпан
Ә) адам
Б) жолдас
В) бала

6. Дүниедегі асыл жан –ана. Абайдың анасының аты кім?
А) Зере
Ә) Ұлжан
Б) Айгерім
В) Тоқжан

Взаимопроверка (жауаптарды тақтаға шығару)
оценки в оценочный лист

ҮІІ. Үй тапсырмасы
- Балалар, үйде бүгінгі өткен тақырыпты жалғастырасыңдар. «Абай атаға
хат» эссе жазып келесіңдер.
ҮІІІ.Қорытындылау
Бүгінгі сабақтың тақырыбына қайта оралғым келіп отыр. «Асыл сөзді
іздесең.» Нені білдік?
- Абай сөзі өлмес мұра. (Соловьев)
- Қара сөз жақсы адам болуға үйретеді (Ивукина)
- Қор қылатын нәрседен қашық болу (Хрулева)
- иә, балалар, Слова Абая до нынешних времен не утеряли свою
актуальность.
Они учат быть более терпимыми по отношению к друг другу. Глава нашего
Государства в послании 2010 года обращаясь к народу говорит о
толлерантности т.е быть терпимыми. В потверждении этому Н.Назарбаева
избрали председателем ОБСЕ.Это честь и гордость для всех народностей
проживающих в Казахстане.
ІХ Бағалау
Бағыттау парақтарыңды өткізіңдер
Сабақ аяқталды. Сау болыңдар!

-----------------------

Абай Құнанбайұлы

1845

1904

Зере

Ұлжан

Семей облысы

Пушкин Лермонтов Крылов

«Ғылым таппай мақтанба»,
«Қыс», «Жазғытұры»,
«Жаз»,
«Күз».

медресе

«Көзімнің қарасы»,
«Желсіз түнде жарық ай»

Шыңғыстау

Ақын, жазушы, композитор, философ