Механикалық тербеліс кезіндегі энергияның түрленуі

Сабақ тақырыбы: §26. Механикалық тербеліс кезіндегі энергияның түрленуі
Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: Механикалық тербеліс кезіндегі энергияның түрленуін
түсіндіру. Энергияның сақталу заңын меңгерту.

2. Дамытушылық: Оқушылардың танымдық көзқарастарын жетілдіріп,
белсенді жұмыс жасау қабілеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды жаңа териялық материалдарды оқу барысында
белгілі бір нәтиже көрсету.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, практикалық және тірек-сызбалармен жұмыс.

Пәнаралық байланысы: метематика, химия.

Көрнекіліктер: плакаттар, тірек-сызбалар, карточкалар.

Сабақ барысы:

1. Психологиялық дайындық.

. 2. Үй тапсырмасын тексеру. (Тірек-сызба бойынша жауап беріңдер).

3. Жаңа сабақ:

1) Тірек-сызба бойынша түсінік беру.

1-тірек-сызба

2-тірек-сызба

[pic]

[pic]

4. Сабақты қорыту.

1-сурет бойынша тірек-сызбаларды толтыру.

X, (м)

0 t,
(c)

+

2-тест тапсырмалырын орындау.

1. Уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер –

А) өшетін тербелістер В) гармоникалық тербелістер С) өшпейтін тербелістер

2. Дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні-

А) тербеліс периоды В) тербеліс амплитудасы С) тербеліс жиілігі

3. 10 секундта 5 рет тербеліс жасайтын механикалық тарбелістің периоды
қандай?

А) 5 с В) 0,2 с С) 2 с

4. Механикалық тербеліс кезінде энергияның жалпы мөлшері-

А) артады В) өзгермей сақталады С) кемиді

5. Механикалық тербеліс кезіндегі потенциалдық энергияның шамасы неге
тәуелді?

А) периодқа В) жиілікке С) амплитудаға 1. А 2. В
3. С 4. В 5. С

5. Үйге тапсырма: Оқулықтың 94-бетіндегі дайындық сұрақтары бойынша өтілген
сабаққа дайындалу.

6. Бағалау.

|№ |Оқушының |Үй |Сабақтағы |өз |өз |
| |аты-жөні |тапсырмасына|белсенділі|бетімен|бетімен|
| | |дайындығы |гі |жұмыс |жұмыс |
|1 |Амангелдиев |4 |3 |4 |4 |
| |Әділет | | | | |
|2 |Байшапанова Алия|3 |4 |3 |3 |
|3 |Балахан Райгүль |5 |5 |4 |5 |
|4 |Білімжан Айгерім|3 |4 |3 |3 |
|5 |Гімің Қуаныш |5 |5 |4 |5 |
|6 |Көбесова Айткүл |4 |5 |4 |4 |
|7 |Самат Бақыт |3 |4 |4 |4 |
|8 |Табылдинова |4 |4 |4 |4 |
| |Айжан | | | | |
|9 |Таджи Абылайхан |4 |4 |3 |4 |
|10 |Тажибаев Азамат |4 |5 |5 |5 |
|11 |Изгуттынов Айбек|3 |4 |3 |3 |
|12 |Булекбаев Естияр|5 |4 |4 |4 |

-----------------------
Тербелмелі қозғалысты сипаттайтын негізгі шамалар

Тербеліс периоды

Тербеліс жиілігі

Тербеліс амплитудасы

Дене қозғалысы толығымен қайталанып отыратын ең аз уақыт аралығы

Бірлік уақыт ішіндегі тербелістер саны

Дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні

[pic] (с)

[pic] (1/с)

[pic] (м)

Механикалық энергия: қозғалыс барысында материялық нүктенің күйі
үздіксіз өзгеріп, нүкте бір күйден екінші бір күйге өтіп отырады. Осы
дененің немесе материялық нүктенің механикалық күйін сипаттайтын шама.

Кинетикалық энергия: қозғалып келе жатқан дене энергиясы.

Потенциялдық энергия: денелердің өзара әрекеттесуіне немесе дене
бөлшектерінің өзара орналасуына байланысты болатын энергия.

[pic]

[pic] немесе [pic]

Толық энергия:

[pic]

Механикада тербелістер деп дененің бірдей уақыт аралығындағы дәлме-дәл
немесе жуықтап қайталанып отыратын қозғалысын айтады.

Ығысуға пропорционал және оған қарама-қарсы бағытталған күштің әрекетінен
болатын механикалық тербелістер гармоникалық (өшпейтін) тербелістер деп
аталады.

Уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін
тербелістер деп аталады.

А

-А

[pic] ; [pic]

[pic]; [pic]

[pic]; [pic]

[pic]

[pic]

[pic]

Өлшем бірліктері:

Дж=Дж + Дж

2) Сызбалар арқылы механикалық тербелістердің түрлерімен таныстыру.

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]

3) Механикалық тербеліс кезіндегі энергияның түрлену формулаларын жаздыру.