Туысқан жауабы

Д.Құрманбек атындағы №20 кәсіптік лицейдің арнаулы пән мұғалімі
Темірбек Бақыт Ержігітұлы

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты
жолдауының тілдерді дамыту саласындағы тапсырмаларын жүзеге асыру
мақсатында өтілетін «Сөз - мерген» тіл танымдық сайысының бағдарламасы

Мақсаты: Танымдық қабілеттерді дамыту, ой өрісті кеңейту, тұрақты
сөзтіркестері, мақал-мәтелдер және көнерген сөздердің мағынасын ашу,
табиғатын тану.

Құрал – жабдықтар: Интерактивті тақта, қазылар алқасына жауаптардың
қорытындылары жөніндегі бланк, тірек, сызбалар.

Сайыс ережелері

1. Сайысқа 4 оқушы қатысады, 3 кезеңнен тұрады
І. Кезең «Мықты болсаң тауып көр»
ІІ. Кезең «Жүйрік болсаң шауып көр»
ІІІ. Кезең «Ойлы болсаң озып көр»

І. Кезең «Мықты болсаң тауып көр»
Сөз тіркестерінің мағынасын ашу.
Тапсырмалар саны 12
Дұрыс жауапқа – 10 ұпай. Толық емес жауап – 5 ұпай
Тапсырмаларға жауап беру, кезекпен орындалады. Егер жауап дұрыс болмаса,
келесі ойыншыға кезек беріледі.
Бірінші кезеңде ең аз ұпай жинаған ойыншы сайыстан шығады.
1.
|Ит | |жауабы: ит өлген жер |
| |Жер |мағ: Алыс, ұзақ қашық |
|Мысық | | |
|Қасқыр | | |
|Түлкі | | |

2.
|Туысқан | |жауабы: Ағайынды қоңыр |
| |Қоңыр |қаз. |
| |қаз |мағ: қатар - құрбы |
| | |замандас адамдар туралы |
| | |айтылады |
|Ағайынды | | |
|Немере | | |
|Көрші | | |

3.
|Ес | |жауабы: Ақыл таразына |
| | |салды |
| |Таразына |мағ: ой елегіне салып,|
| |салды |екшеді, артық- кемін |
| | |оймен салмақтады |
|Сана | | |
|Ақыл | | |
|Назар | | |

|Бас | |жауабы: аяқ суытты. |
| |Суытты |мағ: біраз демалды, |
| | |тынықты |
|Қол | | |
|Аяқ | | |
|Мойын | | |

5.
|Аспан | |жауабы: жер қаптырды|
| | |мағ: алдап соқты |
| |Қаптырды |«қап» дегізді. |
|Өзен | | |
|Жер | | |
|Тау | | |

6.
|Сойыл | |жауабы: қамшы |
| | |салмады |
| |Салмады |мағ: қамшы тигізбей |
| | |жүріп отырды. |
|Келтек | | |
|Қамшы | | |
|Таяқ | | |

7.
|Қарақұрт | |жауабы: қарақұрттай |
| |Қаптады |қаптады |
| | |мағ: быжынай түсіп, |
| | |топтала ұмтылды. |
|Шаян | | |
|Өрмекші | | |
|Қоңыз | | |

8.
|Сауысқан | |жауабы: қарға адым |
| | |мағ: халықтық өлшем |
| |Адым |өте жақын деген |
| | |мағынада |
|Торғай | | |
|Шымшық | | |
|Қарға | | |

9.
|Саусақ | |жауабы: қол сұқты |
| |Сұқты |мағ: талан – таражға|
| | |салды, ұрлады. |
|Аяқ | | |
|Қол | | |
|Табан | | |

10.
|Қырық | |жауабы: қырық күн |
| | |шілде |
| |шілде |мағ: сарша тамыз. |
| | |жаздың нағыз ыстық |
| | |кезі. |
|Отыз | | |
|Елу | | |
|Жиырма | | |

11.
|Шоқ | |жауабы: отқа қойды |
| | |мағ: көлік малын |
| |Қойды |жемге, шөпке жіберді|
| | | |
|От | | |
|Жалын | | |
|Қоламта | | |

12.
|Есек | |жауабы: өгіз аяң |
| | |мағ: шабан жүріс, баяу|
| |аяң |қарқынды іс. |
|Сиыр | | |
|Түйе | | |
|Өгіз | | |

ІІ. Кезең «Жүйрік болсаң шауып көр»
Мақал – мәтел құраудан жарыс. Тапсырмалар саны – 9
Дұрыс жауап 10 ұпай. Толық емес жауап – 5 ұпай
Сайысты ұпайы аз оқушы бастайды. 2-ші айналымнан кейін ұпайы аз 2 оқушы
сайыстан шығады.

1.

|Арық | |жауабы: семіздікті|
| | |қой көтереді |
| |Қой | |
| | | |
|Семіз | | |
|Толық | | |
|Жуан | | |

2.
|Қол | |жауабы: қолы |
| | |қимылдағанның аузы |
| |Ауыз |қимылдар |
|Аяқ | | |
|Құлақ | | |
|Бет | | |

3.
|Көл | |жауабы: өзен |
| | |жағалағанның өзегі |
| |Өзек |талмас |
|Шалшық | | |
|Бұлақ | | |
|Өзен | | |

4.
|Сөз | |жауабы: сын |
| | |түзелмей, мін |
| |Мін |түзелмейді. |
|Дыбыс | | |
|Дауыс | | |
|Сын | | |

5.
|Жуас | | |
| |Жуан |жауабы: жуастан жуан|
| | |шығады |
|Осал | | |
| Ез | | |
|Қорқақ | | |

6.
|Жын | | |
| | |жауабы: алтын көрсе|
| |Алтын |періште жолдан |
| | |таяды |
|Шайтан | | |
|Періште | | |
|Құбыжық | | |

.

7.
|Әже | | |
| | |жауабы: анаға қарап қыз |
| |Қыз |өсер, |
| | |атаға қарап ұл өсер |
|Ана | | |
|Жеңге | | |
|Сіңлі | | |

8.
|Тіс | |жауабы: тіл тас |
| | |жарады, |
| |Тас |тас жармаса бас |
| | |жарады. |
|Құлақ | | |
|Қол | | |
|Тіл | | |

9.
|Той | |жауабы: тойдың |
| | |болғанынан боладысы |
| |Қызық |қызық. |
|Думан | | |
|Жиналыс | | |
|Жиын | | |

ІІІ. «Ойлы болсаң озып көр»
Көнерген сөздер мағынасын ашу. Тапсырмалар саны – 3 дұрыс жауап – 10
ұпай. Толық емес жауап - 5 ұпай.

1.
| Ит | | |
| | |жауабы: мысық |
| |Марғау |төлі марғау |
| | |(соқыр) |
|Мысық | | |
|Тауық | | |
|Шошқа | | |

2.
|От көсейтін құрал | |жауабы: |
| | |сылақшының үй|
| |Әндеме |сылайтын |
| | |қалағы |
|Қайрақ тас | | |
|Үй сылайтын құрал | | |
|Тасымал құралы | | |

3

|Диірменнің үстіңгі | | |
|тасы | |жауабы: |
| | |мүсіннің |
| |Балбал |жанына |
| |тас |қойылған тас |
| | |бағана |
|Малға су беруге | | |
|арналған | | |
|Құдықтың қақпағы | | |
|Мүсіннің жанына | | |
|қойылған тас бағана| | |

Жеңімпаздарды марапаттау

Оңтүстік Қазақстан облысы
Отырар ауданы
Шәуілдір ауылы