Негіздердің химиялық қасиеттері

Атырау облысы, Индер ауданы Б. Нысанбаев атындағы орта мектебі

Сабақтың тақырыбы: Негіздердің жіктелуі, алынуы, қасиеттері, қолданылуы.

Сабақтың мақсаты: 1. Білімділігі: Жаңа сабақты меңгеру, білімдерін жетілдіру.

2. Дамытушылығы: Жаңа сабақпен өткен тақырыптарды

ұштастыра отырып оқушылардың білімдерін одан әрі

дамыту және білімге деген ынтасын арттыру, есте ұстау

қабілетін жетілдіру.

3. Тәрбиелілігі: Оқушыларды ұқыптылыққа,

инабаттылыққа, тазалыққа, шыдамдылыққа тәрбиелеу,

қауіпсіздік ережесін есте ұстау.

Сабақтың түрі: Аралас.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндірмелі, баяндау.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесі,

қышқылдардың, негіздердің, тұздардың ерігіштік кестесі,

реактивтер, лабораториялық құралдар.

Сабақтың пән аралық байланысы: Экология, биология

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі

II. Үй тапсырмасын тексеру

Үй тапсырмасын тексеруге арналған сәйкестік тест тапсырмалары.

а) Төмендегі сұрақтарға сәйкес келетін жауаптарын табыңдар.

1. Оксидтер дегеніміз не?- 4. Сутек атомдарынан және қышқыл

қалдықтарынан тұратын күрделі заттар.

2. Негіздер дегеніміз не?- 1. Екі элементтен тұрып оның біреуі

міндетті түрде оттегі болып келетін күрделі заттар.

3. Тұздар дегеніміз не?- 2. Металл атомымен және бір немесе бірнеше гидроксотоптардан құралған күрделі заттар.

4. Қышқылдар дегеніміз не?- 3. Металл атомдарымен және қышқыл

қалдықтарынан құралған күрделі заттар

б) Формулалар бойынша қосылыстардың кластарын айыру.

1. Оксидтердің химиялық формулалары?- 2. КОН, Са(ОН) ₂ , Cu(OH) ₂ ,

2. Негіздердің химиялық формулалары?- 4. Н ₂ SO ₄ , HNO ₃ , H ₂ CO ₃ ,

3. Тұздардың химиялық формулалары?- 1. Al ₂ O ₃ , ZnO, CaO,

4. Қышқылдардың химиялық формулалары?- 3. MgSO ₄ , Na ₂ SО _4, Ca(NO3) ₂

III. Жаңа сабақты түсіндіру.

1. Негіздердің жіктелуі

Негіздер дегеніміз-молекулалары металл атомдарынан және бір немесе бірнеше гидроксо-тобынан тұратын күрделі заттар.

Негіздердің жіктелуі

Суда еритін (сілтілер) Суда ерімейтін

LiOH, Ca(OH) ₂ , Ba(OH) ₂ ; Cu(OH) ₂ , Fe(OH) ₂ , Fe(OH) _3;

Екідайлы

Zn(OH) ₂ , Al(OH) 3, Be(OH) ₂ , Cr(OH) ₃ ;

2. Негіздердің құрылымдық формуласы:

- O-H - O-H

Na-O-H, K-O-H, Ca Al - O-H

- O-H - O-H

3. Негіздердің алынуы:

Суда еритін негіздерді алу.

а) Белсенді металдарды тікелей сумен әрекеттестіреді.

2Na+2H ₂ O=2NaOH+H ₂

Ca+2H ₂ O=Ca(OH) ₂ +H ₂

Тәжірибе жасау: №1

1. Ca+2H ₂ O=Ca(OH) ₂ +H ₂

2. Ca(OH) ₂ + фенолфталеин = малина түске боялады.

Егер кальции гидроксиді малина түске боялса реакция жүріп жатыр дегені.

б) Белсенді металл оксидтері сумен қосылғанда түзіледі.

Na ₂ O+H ₂ O=2NaOH

CaO+H ₂ O=Ca(OH) ₂

в) Суда ерімейтін және екідайлы гидроксидтерді алу үшін металлдардың ерімтал

тұздарына

CuCl ₂ , FeSO ₄ AlCl ₃ сілті қосады.

CuCl ₂ + 2NaOH = Cu (OH) ₂ + 2NaCl

FeSO ₄ + 2NaOH = Fe(OH) ₂ + Na ₂ SO ₄

AlCl ₃ + 3NaOH = Al(OH) ₃ +3NaCl

г) Өнеркәсіпте өздеріне сәйкес тұздарының балқымаларын электролиздеп алады.

Электр тогы

2NaCl 2Na+Cl2

4. Негіздердің физикалық қасиеттері:

Негіздердің түстері әр түрлі болады және қатты күйде кездеседі. Суда еритін сілті ерітінділері қолға тигенде сабын тәрізді білінеді және терімен матаны күйдіреді, сондықтан да күйдіргіш сілтілер деп аталады. (Сақтық ережесін еске түсіру)

5. Негіздердің химиялық қасиеттері:

Сілтілер индикатор түсін өзгертеді. Қызыл лакмус көгереді, метилорнж сары түске өзгереді, ал түссіз фенолфталеин таңқурайдың түсін береді.

Тәжірбие жасау №2

1. NaOH + лакмус = көк

2. NaOH + метилоранж = сары

3. NaOH + фенолфталеин = малина

а) Сілтілер қышқылдық окситтермен әрекетесіп, тұз бен су түзеді.

2NaOH+SiO ₂ =Na ₂ SiO ₃ +H ₂ O

натрии

силикаты

Тәжірибе жасау №3

2NaOH+СO ₂ =Na ₂ СO ₃ +H ₂ O

натрии

карбонаты

б) Негіздермен қышқылдар арасында бейтараптану реакциясы жүреді.

2NaOH+Н ₂ О=Na ₂ SO ₄ +2H ₂ O

Fe(OH) ₂ +2HNO ₃ =Fe(NO ₃ ) ₂ +2H ₂ O

в) Сілті мен металл тұздары әрекеттесіп, жаңа тұз және ерімейтін негіз алынады.

3NaOH+FeCl ₃ =Fe(OH) ₃ +3NaCl