Ыбырай атамызға хат

Сабақтың тақырыбы: “Аға ұрпақ бізге үлгі”
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Ұлы жеңісті дәріптеу. Ұлы Отан соғысының
батырларының ерлік істерін үлгі ету. Өз Отанын, елін,
туған жерін сүю, туған жерге деген сүйіспеншілігін
арттыру. Оларды Отанын сүюге, елін қорғауға баулу.
Бейбітшілік туралы түсініктерін тереңдету.
2. Дамытушылық: Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен ата –
бабаларымыздың ерлік істерімен таныстырып, ой - өрісін
дамыту.
3. Тәрбиелік: Оқушылырды үлкен адамдарды сыйлай білуге,
оларды қадірлеуге, елін, жерін, Отанын сүюге,
ержүректілікке тәрбиелеу. Оқушыларға патриоттық,
интернационалдық тәрбие беру.
Сабақтың көрнекілігі: Ұлы Отан соғысының батырлары атты сурет –
альбом, көрнекі мақал – мәтелдер.
Сабақтың барысы:
Кіріспе сөз
Жеңіс .. Иә, оны сан миллиондаған адамдар төрт жыл бойы минуттап,
сағаттап, сарыла күтті. Ақыры олардың үміті мен сенімі ақталды. Тілектері
орындалды. Бірақ жеңіс оңайлықпен келген жоқ.
Ал, тылда қалған қарттар, аналар мен бесіктен белі шықпаған балалар
соғыстың қайғы қасіретін арқалай жүріп бірде аш, бірде тоқ тынбай жұмыс
істеді.
Қазақстанда соғыс оты шарпымаған шаңырақ кемде – кем. Жүз мыңдаған
ата - әкелеріміз соғыстың алғашқы сәтінде – ақ майданға аттанды. Осы қан
майданда мерт болған ерлердің рухына, бүгін арамызда асқар таудай болып
жүрген аталарымызға басымызды иіп тағызым етейік (1 минут). Олардың ерлік
істерін ешкім де, ешқашан да ұмытпауға тиіс.
Дәл осындай жадыраңқы жай күні,
Болса дағы қай ғасырдың қай жылы.
Ұлы Отаным басын иіп бір минут,
Есіңе алмақ сол бір апат қайғыны.
1 – Оқушы: 1941 жылы 22 – маусым күні таң шапағы жаңа ғана арайланып
келе жатқан кезде елімізге қауіп төнді. Халқымыз адам айтқысыз қиын –
қыстау кезеңге душар болды. Фашистік Германия елімізге опасыздықпен басып
кірді.
2 - Оқушы: Отанымызға қатер күн туды. Дүниедегі бейбітшілік бағына
сұрапыл соғыс қаһарын төкті. Отанымызды қорғау үшін еліміздің көптеген ер –
азаматтары майданға аттанды.
3 – Оқушы: Барлық жұмыс соғыс талабына сай ұйымдастырылады. Партизан
отряды құрылды. “Бәрі де майдан үшін” деген ұран тасталды. Еңкейген кәрі,
өрімдей жас, еңбектеген балаға дейін елі, жері, Отаны үшін арпалысты.
4 - Оқушы: Бұлт түнеріп аспаннан,
Талай көзден жас тамған.
Тұтқиылдан жау тиіп,
Қырғын соғыс басталды.
5 - Оқушы: Барлығы майдан үшін,
Барлығы жеңіс үшін.
6 - Оқушы: Еңбек армиясы негізінен қорғаныс кәсіпорындарын, темір
жолдарды, электр станцияларын салуға қатысты. Ал, арнайы құрылыс
батальондарының көпшілігі майдан жеріндегі қираған темір жолдар мен басқа
да әскери объектілерді салуға, жөндеп қайта іске қосуға қатысты.
7 - Оқушы: Соғыс жылдары Қазақстандық бес әскери құрамға гвардиялық
деген құрметті атақ беріліп, олардың туларына әлденеше ордендер қадалды.
Олардың жауынгерлерінің ерлігі аңызға айналды. Соның ішінде атақты 28
гвардиялық Панфилов дивизиясы бар. Оның құрамынан шыққан 28 батырдың
батальон, кейіннен дивизия командирі болған Бауыржан Мамышұлының, Мәлік
Ғабдулиннің есімдері соғыс тарихынан мәңгілік орын алды.

8 – Оқушы: Ығысқан Жауы түрінен,
Бауыржан батыр қол бастап.
Москваның түбінен,
Ерліктер жасап ол асқақ.
Волоколам жолында,
Жауымен талай арбасқан.
Іздері бар артында,
Бауырлас ізгі ерлердің
Іздерін қалай шаң баспақ.
9 - Оқушы: Өр кеуде, отты жүрек, батыр Мәлік,
Зор даңқын дүниені кетті жарып.
Майданда, ризамыз, ойнадық сен,
Бейне бір найзағайдай жарқыл қағып.
10 - Оқушы: Жалпы соғыс жылдары Қазақстан территориясында 12
атқыштар дивизиясы мен төрт ұлттық атты әскери дивизиясын, 7 атқыштар
бригадасы соның ішінде 2 ұлттық атқыштар бригадасы бар, әр қилы әскери
түрлерінің 50 – ге жуық полктері мен батальондары құрылып, майданға
аттанды.
11 - Оқушы: Біздің даңқты жерлесіміз Шыңғыстың батыры да, өжет
қызының бірі Әлия Молдағұлова 1925 жылы қазіргі Әлия Молдағұлова ауылының
Бұлақ бөлімшесінде дүниеге келген. Ата – анасынан ерте айырылған. Ол
нағашысы Әбубәкірдің қолында өскен. Әлия Молдағұлованың оқушылық өмірі
Ленинград қаласында өтті. Осы жерден 1943 жылы майданға ұрысқа аттанады.
12 - Оқушы: Полковник Уральский бастаған 54 атқыштар бригадасы –
Пелов облысының Казачиха селосында бекініп жатқан жау әскеріне қарысы
шабулға шықты. Осы ұрыста 18 жасар Сарбаз скайнер Әлия Молдағұлова қаза
тапты.

13 – Оқушы: Твердің орманы жас, жері кәрі,
Ата қоныс санайды жұрттың бәрі.
Сол жерге Әлияның қаны сіңді,
Соғып тұр мерген қыздың жүрегі әлі.
14 - Оқушы: Даламыздың даңқысын,
Балауса гүл балғын қыз.
Жанын қиып, халқы үшін,
Жанып түскен оқ жұлдыз.
15 - Оқушы: Шығыстың қос жұлдызының бірі Мәншүк Мәметова,
Сілкініп зеңбіректер жердің жүзін.
Оқ барып снарядтар қаққанда ызың.
Қаптаған қалың жаудан тайсалмаған,
Мен көрдім пилоткалы қазақ қызын.
16 - Оқушы: Ай өткен, жылдар өткен, ғасыр өткен,
Жеңіспен майдан бітіп, жас ер жеткен.өзц
Ерлігі ел жүрегін тебіренткен,
Ұрпаққа ұран болып Мәншүк кеткен.
Мұғалім: Отанды сүйіп қастерлей біліңдер. Ата – баба дәстүрін, әдет
– ғұрпын берік ұстанып, үлкенге ізетті, кішіге ілтипатпен болыңдар.
Оңайлықпен келмеген тәуелсіздігіміздің туы мәңгілік желбіреп тұрсын.
17 - Оқушы: Барша халық жеңіс күнін тойлайды,
Жас сәбилер думандатып ойнайды.
Ардагерлер көздеріне жас алып,
Ұрпақтардың амандығын ойлайды.
18 - Оқушы: 1945 жылы 30 сәуірде рейхстаг үстіне Р. Қошқарбаев
теккен жеңіс туы желбіреді.
19 - Оқушы: 8 – мамыр Берлинде фашистік Германия жеңілгенін мойындап
қол қойды. 1945 жылы 9 – мамыр күні бұрын сонды болмаған мың зеңбіректен 30
дүркін салют атылды. Міне, жеңіс күні осылай келген еді.
20 - Оқушы: Жеңіс деген жақсылықтын сыңары!
Жігерленген құштарлықтын құралы
Күрескердің арманы мен ұраны
Қуаныш пен мерекенің бұлағы.
Мұғалім: Балалар, Отан, батырлық, ерлік туралы кім мақал - мәтел
біледі? (Оқушылар жаттаған, білетін мақал – мәтелдерін айтады).
Қорытынды: Ешкім де ешнәрсе де ұмытылмайды. Отан үшін ерлікпен қаза
тапқандарды ел әруақытта есінде сақтайды. өйткені олар біздің бақытымызды
қорғады. Отан үшін, ел үшін құрбан болды. Отанның даңқы ерлік пен
қаһармандықтың даңқы.

“Менің Қазақстаным” әні орындалады.
Жасұландар ұйымы
1. Топтың аты: Міржақып Дулатов
2. Ұраны: “Атаның ұлы болма
Адамның ұлы бол”
3. Бастаушы: Үмітпебектегі Нұрсұлтан.
4. Жасұландар: Абдрахманова Әсем
Адилова Риза
Алтынбекова Назгүл
Амирханова Фархат
Әшімбаев Ерасыл
Бектұнғанова Райгүл
Болатбек Дана
Жағыпарова Диана
Көбешова Әсел
Қайролдина Айсұлу
Қалмасқарова Берікжан
Маратова Дина
Мұратова Маржан
Мырзанова Мархабат
Нұрланова Еркебұлан
Оразбаева Маржан
Орынбасар Балнұр
Сатбекова Мөлдір
Сағындықов Ернар
Серікбеков Мәди
Сүлейменов Рүстем
Сағындықов Руслан
Төкенова Әсел
Уадекова Аяулым
Жасұландар анты.
Мен,
Жасұландар ұйымына ене отырып, достарымның алдында салтанатты түрде
ант беремін.
– Жасұландар дәстүрін насихаттауға және жалғастыруға!
– Мектеп пен қоғам мүліктерін, көздің қарашығындай сақтауға!
– Әрқашан талапты, қажырлы, еңбекқор, батыл болуға!
– Отанымыздың тарихын, тілін, салт - дәстүрін, ұлттық бай мұраларын
оқып білуге, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуге, жауапкершілігі
мол, парасатты азамат болуға ант беремін!
Жасұландар жыры
1. Жасұландар, жас қайратты елімнің,
Тәуелсіздік үні көкке шырқаған.
Маңдайынан туған жердің самалы,
Аялайды анашымдай сыйлаған.
Қайырмасы:
Алға жас ұлан,
Туың қолыңда.
Алға жас ұлан,
Жеңіс жолында.
2. Сен барасың аяғыңды нық басып,
Қыран мінез ұландарың соңында.
Тұр алдыңда бақыт таңы нұрланып,
Екпінде, Жасұландар, адымда.
Қайырмасы:
Алға жас ұлан,
Туың қолыңда.
Алға жас ұлан,
Жеңіс жолында.
Сабақтың тақырыбы: Жазушы Дулат Исабековтың “Ата үміті” әңгімесі бойынша
сот сабағы
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Жазушы Дулат Исабековтың “Ата үміті” әңгімесін оқу.
2. Дамытушылық: Оқушыларды жаңа сабақты жаңа қырынан тани білуге
дағдыландыру. Өзіндік ой – пікірлерін қорғай білуге үйрету.
3. Тәрбиелік: Әңгіме кейіпкері Омаштың іс - әрекетіне талдау жасау,
Омаштың іс - әрекетіне азаматтық ар соты тұрғысынан, ҚР – ның Ата
Заңы бойынша және мұсылмандық діни парыз тұрғысынан баға беру.
Адамгершілікке, адалдыққа баулу. Құқықтық тәрбие беру.
Сабақтың типі: Қайталау – жинақтау сабақ.
Сабақтың түрі: сот – сабақ.
Әдістері: сұрақ – жауап, талдау, жинақтау.
Көрнекіліктер: ҚР – ның Конституциясы, мақал – мәтелдер. “1001
хадис” кітабы.
Сабақ барысы: Ұйымдастыру.
Кіріспе сөз.
Оқушыларға бүгінгі сабақтың тақырыбы мен мақсатын түсіндіру.
Бүгінгі сабағымыз құрылысы жағынан өзгеше сабақ болғалы тұр. Сот –
сабақ. Біз бүгін әңгіме кейіпкері Омашты айтамыз. Біз Омаштың жасаған
қоғамға жат қылықтарының қаншалықты дұрыс еместігін ҚР – ның мемлекеттік
Ата Заңына және мұсылман дінін уағыздаушылардың сөзіне сүйене отырып
дәлелдейміз.
Сотты сот залына шақырамыз.
Бірінші сөз айтпаушыға беріледі. Ол әңгіме мазмұнына сүйене отырып
Омашты айыпты деп табады.
Айыптаушы: “Ата үміті” әңгімесіндегі Тоқсанбай қарт пен Еркешбайға
кездескеннен – ақ шал мен балаға көп кедергілер жасайтын Омаш әңгіме
аяғында Тоқсанбай қарт пен немересінің еткен еңбегі мен үмітін жоқ қылып
алдап кетеді. Әңгіме барысында Омаштың адамгершілікке жат іс - әрекеттерін
тағы да қайталанып отырады. Омаш шал мен баланы қорқыту арқылы оларды
өзімен бірге ұрлық жасауға итермелейді. Өзі ешкімнің рұқсатынсыз бөтен
адамдардың есегі мен арбасын өз мақсатына пайдаланады. Айтқан сөзіне
көнгісі келмеген қарт пен баланы қорқытады. Қарт пен баланың ақ адал
еңбегін еш етіп, олардың ақшасын бермей “ұрлап кетті”, “тонап кетті” деп
бала мен қартты алдайды. Омаш – қоғамға пайда әкелмейтін опасыз, зиянды
адам.
Омашты айыпты деп тану үшін оған тағылған айыптарды жеке дара
анықтап алуымыз керек. Омаштың іс - әрекетіне әңгіме бойынша талдау жасаған
сарапшыларға сөз берейік.
1 – сарапшы:
Алғаш Тоқсанбай қарт пен Еркешбайға кездескеннен – ақ Омаш өзінің
әдепсіз, тәрбиесіз екендігін көрсетті.
– Әй, мені.... Мені шотпен ... аха – аха – ха – ха... шотпен ұрмақ!
Уһ – уһ – уһ, ішім – ай... Катюшамен атпаса анау – мынау мылтыққы
өле қоймаймын. Ал бұлар... Шотпен! – Ол шалдың қолынан шотты алып
аспанға лақтырып жібереді де, сабынан қайта қағып алды.
– Ал, ішке кірейік. Қарыным да ашты, жейтін бірдемелерің бар ма
еді?
Бұл үзіндіден оның әдепсіз, мәдениетсіз екенін көреміз.
2 - сарапшы:
Омаш өзінің қолын сұғанақ, ұры екенін әңгімеден ашық көресіз.
– Көрдіңіз бе, бір түнде қырманыңызға бір арба дермене бір – ақ
төгілді. Құмырсқадай қыбырлап жүріп, осыны немереңіз екеуіңіз үш
күн орар едіңіз. Білем ғой, білем мен істің өнер жерін! – Ол
масаттанғандай шалдың иығынан ұстап ақырын күліп қойды. Бұл арада
ол елдің еңбектеніп орған дерменесін шалдың қырманына әкеп
түсіреді. Оған өзі қуанады. Оның бұл әрекетінің ұры екенін
білеміз.
3 – сарапшы:
– Жылама иттің күшігі! Сендерге жақсылық ойлап түн ұйқымнан безіп
жүрсем, оны жамандық деп ұққан екенсіңдер. Мен сендермен басқа
тілде сөйлесейін! ...
– Ол қуыс құлақ күректей алақанымен оның бетінен салып жіберді.
– Қалай, кетесің бе?
– Ата – а – немересі бетін басып атасына тығылды.
Бұл жерде Омаш Еркешбайға қол жұмсайды. Қорқытып, жәбірлейді.
4 - сарапшы:
Омаш Тоқсанбай қарт пен Еркешке әлімжеттік көрсетіп, қорқытып оларды
өзімен бірге ұрлық жасауға итермелейді.
Ендігәрі қит еткен мінезіңді көрсем айтпады деме, мына ілмиген
мойыныңды әнеукүнгі жұмыртқадан шыққан балапандай бұрап – бұрап жұлып
аламын да отқа лақтырып жіберемін – дейді Омаш. Тоқсанбай қарт пен бала
Омаштың айтқанын істейді.
5 – сарапшы:
Омаш, Тоқсанбай қарт пен немересі Еркешбайдың ақшасын бермей
алдайды. “Ақшаны алып кетті, тонап кетті” деп бар ақшаны жасырып бермей
қояды.
Сөз Омашты қорғаушыға беріледі.
Қорғаушы: Омаштың тәртіпсіздігіне, жасаған іс - әрекетіне оның
тәрбиесіз өскенін кінәлайды.
Сот шешім шығарады.
Сот: ҚР – ның Конституциясының қылмыстық істер кодексінің бөгде
мүлікті меншіктеу 76 – 4 бап, бөтен адамның мүлкін қасақана жою 187–3 бап,
ұрлық 175 бап 3 бөлігі, алаяқтық әрекеті үшін қылмыстық жауапкершілікке
тартылады.
Дін өкілдері:
Мұсылмандық жолы бойынша қылмыскер әрекетін айыптайды.
Бекіту кезеңі.
Мақал – мәтелдердің мағынасын ашу.
6 – сынып. Қазақ тілі. 4 – тоқсан

|Рет |Тақырыбы |Сағат |Күні, |
|саны | |саны |айы |
|1 |Одағай туралы түсінік |1 |20/4 |
|2 |Одағайдың түрлері |1 |25/4 |
|3 |Одағайға жаттығу жұмысы |1 |26/4 |
|4 |Бақылау диктанты |1 |27/4 |
|5 |Көмекші (сөздер) есімдер |1 |29/4 |
|6 |Көмекші етістіктер |1 |2/5 |
|7 |Жаттығу жұмысы |1 |3/5 |
|8 |Шылау |1 |4/5 |
|9 |Септеулік шылау |1 |6/5 |
|10 |Жалғаулық шылау |1 |9/5 |
|11 |Демеулік шылау |1 |10/5 |
|12 |Тіл дамыту. Жұрт алдында сөйлеу |1 |11/5 |

6 – сынып. Әдебиет 4 – тоқсан

|Рет |Тақырыбы |Сағат |Күні, |
|саны | |саны |айы |
| |Д. Исабеков (3 сағат) | | |
|1 |“Ата үміті” (үзінді) |1 |10/4 |
|2 |Табиғат пен адам қатынасы |1 |14/4 |
|3 |Ізгілік, адамгершілік қасиеттері |1 |17/4 |
| |Манас жыры (2 сағат) | | |
|1 |Қырғыз халқының даңқты құрбаны |1 |21/4 |
|2 |Манас – халықтың қасиетті батыры |1 |24/4 |
| |Тіл ұстарту | | |
| |Шығарма “Туған жер тұғырың” |1 |28/4 |
| |Джек Лондон (2 сағат) | | |
|1 |“Мексика ұлы” (үзінді) |1 |5/5 |
|2 |Гибера мен Денни портреті |1 |8/5 |

Сабақтың тақырыбы: Хат.
Сабақтың мақсаты:
1 – Білімділік: Жеке адам өміріне қатысты іс – қағаздардың бірі –
хат, оның түрлері, тілдік сипаты туралы ұғым беру.
2 - Дамытушылық: Іс - әрекет алгаритмі арқылы оқушылардың
шығармашылық біліктілігін арттыру.
3 – Тәрбиелік: Оқушыларды қарым – қатынас жасау әдебіне, тіл
мәдениетіне тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Дәстүрлі.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақта қолданылатын әдіс – тәсілдер: Мұғалім сөзі, сұрақ – жауап,
проблемалық сұрақ, шығармашылық жұмыстар, талдау.
Сабақтың көрнекілігі: Хаттар, жазбалар.
Сабақтың барысы:
I дидактикалық кезең: Оқушылардың танымдық қызметінің мотивациясы.
Міндеті: Оқушылардың сабаққа деген қазығушылығын тудыру.
Мұғалім сөзі:
1 – Балалар, мен сендерге сонау солтүстік өңірден сәлем әкеліп
отырмын. Кәне, оқып көріңдерші (бір оқушы шығып оқиды).
2 – Балалар, осы сәлемдеме арқылы мен сабақтың тақырыбын ашқалы
тұрмын. Ендеше, сабақтың тақырыбы не туралы деп ойлайсыңдар?
Оқушылар жауабы: Біз бүгін сабақта хат жанырына тоқталамыз.
Мұғалім сөзі: Дұрыс. Ендеше, дәптерлеріңді ашып бүгінгі күнді,
тақырыпты жазып қойыңдыр. Бүгінгі сабақта біз хат, оның түрлері, тілдік
сипаты туралы мағұлымат аламыз.
II дидактикалық кезең: Жаңа сабақты түсіндіру.
Міндеті: Жаңа ұғым беру.
Балалардың алдында теориялық мәлімет ұсынылады.
Хат – біреудің екінші біреуге жазған жүрек жарды сыры. Адам өзінің
ойын ауызша айта алмағанда, хат арқылы жазып жеткізеді. Хатты бала да,
үлкен де, қарапайым адам да, ұлы адамдар да жазады.
Қарапайым адамдардың хаттарында өз басының, отбасының жайы сөз
етілсе, ұлы адамдардың хаттарында жеке адамдардың мүддесімен қоса,
халықтық, елдік, ұлттық мәселелер де сөз болып отырады. Ұлы адамдардың
мұндай хаттары біздің жазу тарихымызда көптеп сақталған.
Хат түрлері

Қызыметтік хаттар жалпы амандықты шығырмашылық хаттар
білдіретін хаттар

Ресми стильде Қолдану аясы ауызекі республикалық,
мекеме ұжымдарда сөйлеу тілімен және көркем әдебиет
жазылатын іс-қағаз көркем тілімен жазылатын стильдерінде жаз-
шығармашылық жұмыс ылатын шығарма-
шылық жұмыс

Жазылу тәсілі

Қара сөз Қара сөз Өлең Қара сөз Өлең
түрінде түрінде түрінде түрінде түрінде

(балалар дәптерлеріне жазып отырды)
Хат туралы ұғымды тереңдету.
Тапсырма: Балалар, қазір мен сендерге бірнеше хатты таратамын.
Содан кейін тірек сызба бойынша талдау жасаймыз.
1. Балқожа бидің баласына жазылған хаты оқылады.
Үміт еткен көзімның нұры балам,
Жаныңа жәрдем берсін құдайтағалам.
Атаң мұнда анаңмен есен – аман,
Сүйіп сәлем жазады бүгін саған.
Атамды сағынармын деп асығарсың,
Сабаққа көңіл берсең басымарсың.
Ата – анаңды өнер білсең асырарсың,
Надан боп, білмей қалсаң аһ ұрарсың.
Шырағым, мұнда жүрсең нетер едің?
Қолыңа құрық алып кетер едің.
Тентіреп екі ауылдың арасында,
Жүргеніңмен не мұратқа жетер едің?
Мұғалім сөзі: Хаттың қай түріне жатады?
Оқушылар жауабы: Жалпы амандықты білдіретін хат.
Мұғалім сөзі: Ал, хат қандай тәсілмен жазылады?
Оқушылар жауабы: Өлең түрінде жазылған.
2. Ұлы Отан соғысы кезінде жазылған хаттар.
Мәншүктің хаты:
“Қымбатты мама!
Көптен күткен хатыңызды және посылкаңызды алғы шепке шыққан күні
алдым ...
Менің өзіме бір алма қалса да, өте – мөте қуандым, өйткені біздің
жауынгерлер мен командирлер мен сияқты осы бір шағын сыйды көптен күтіп жүр
еді ...
Көп рахмет.
Бетіңізден сүйдім. Мәншүк.”
Әлияның хаты:
“Сәлеметсің бе, бауырым Сапура!
Біз болсақ, ашық аспан астындамыз. Күн аяз. Боран, қар соққан жел.
Хатты тіземе қойып жазып отырмын, ыңғайсыз. Қой, қобалжуыш жебер. Бәріне
меннен сәлем. Егер сәбилерді көррсең, беттерінен мен үшін сүй.
Сені де қатты сағындым ... Сәлеммен Әлия.”

III дидактикалық кезең: Хатқа тән критерийлер.
Міндеті: Ұсынылған хаттар негізінде хат жазуға қойылатын талаптарды
анықтау.
Үлгі: Қаратпа сөз қолданылады; кім жазғаны айтылады; мақсаты
көрсетіледі; білдірілген ойын, тілегін көрсетеді; қоштасады.
IV дидактикалық кезең: Проблемалық сұрақтар қою.
Сұрақ. – Балалар, қалай ойлайсыңдар? Неге қазіргі кезде хат жазу
арқылы қарым – қатынас жасау азайып бара жатыр?
Оқушылар жауабында заман ағымына байланысты электронды почта, желі
телефонның ... пайда болуы айтылады.
Оқушылар ойының негізінде қорытынды жасалады.
Мұғалім сөзі: Сауаттылық – мәдениеттіліктің бір белгісі. Хат арқылы
біздің сөйлеу, жазу мәдениетіміз дамиды. Ойлау қабілетіміз артады. Ал хат
арқылы қарым – қатынас жасау азайып бара жатқан заманда бұл шешуді қажет
ететін мәселелердің бірі.
V дидактикалық кезең: Көңілдің амандық хаты.
Міндеті: Оқушыларға хат жаздыру.
Ұсынылатын тақырыптар (тақтаға ілінеді).
1. Тәуелсіз елге хат.
Мұғалім сөзі: Балалар, кезінде Б. Бұлқышев “Шығыс ұлына хат” деп
қазақ еліне ортақ хат жазса, бүгін сендер Тәуелсіз елге хат жазып көріңдер.
2. Балқожа биге хат. Ыбырай Алтынсариннің ұлы тұлға болуына
себепкерлердің бірі – атасы.
3. Ыбырай атамызға хат.
165 жасқа толу мерейтойына байланысты өз ойлары.
4. Әлия мен Мәншүк апаларымызға хат.
Жеңіс күніне байланысты.
Сабақты Қорытындылау.
Оқушылардың білімін бағалау. Сабақта белсенділік танытып, жақсы
қатысып отырған оқушыларға тиісті бағаларын қою.
Үй жұмысы: Хаттарын аяқтау.
Сабақтың тақырыбы: Өнер алды – қызыл тіл
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Туған тіліміздің тұғырының мықты болуына негіз
қалаған бабаларымыздың айтқандарын оқып үйрену, қазақ
тілінің мәртебесін көтеру.
2. Дамытушылық: Оқушыларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты,
жүйелі айта алуға, топ алдында еркін сөйлеуге баулу.
3. Тәрбиелік: Оқушылардың өз ұлтына, еліне деген сүйіспен-
шіліктерін арттыру, жас ұрпаққа ана тіліміздің қадір –
қасиетін дарыту.
Сабақтың түрі: “Алтын қақпа” ойын сабағы.
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, миға шабул.
Көрнекіліктер: Ақын, жазушылардың тіл туралы айтқан қанатты сөздері,
өлең шумақтары, сөз жұмбақ, ребус, жаңылтпаш жазылған плакат.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі.
2. Кіріспе сөз.
Құрметті жиналған қауым!
Әр адамның азаматтық қасиеті мен мәдениеті өз халқын, өз атамекенін
қалай сүюмен, өз ана тілін қалай білумен өлшенбек. Ананың ақ сүтіне, уызына
жарыған адам қашан да отаншыл, ұлтжанды болмақ. Әркімнің өз тіліне деген
құрметті өз анасына, өз ұлтына, өз Отанына деген құрмет деп білу керек.
Сүйем туған тілім – ана тілін,
Бесікте жатқанымда – ақ берген білім.
Шыр етіп жерге түскен минутымнан,
Құлағыма сіңірген таныс үнін.
Туған тілде сыры терең жаным бар,
Туған тілде әнім мен сәнім бар.
Туған тілім тіл болудан қалса егер,
Жүрегімді суырып – ақ алыңдар!
Республикамыздың мемлекеттік тілі – қазақ тілі құрметіне арналған “Алтын
қақпа” атты сайысымызды бастайық.
(Сайысқа 10 оқушы қатысады. Сайыс 5 турдан тұрады.)
Қазылар орнықтырар әділдікті,
Кімдердің жауаптары кәміл шықты.
Білім мен тапқырлықтың сайысында,
Жеңіске жетер дейміз нағыз мықты.
(Қазылар арқасымен таныстыру)
Сайысқа қатысатындарды ортаға шақыру.
Түсеміз біз білімнің жарысына,
Жеңсеңдер қол соғамыз табысыңа.
Талапкердің талабы таудай болар,
Аямас тиіп кетсең, намысына.
I – тур: “Кім жүйрік?”
6 түрілі тапсырманы орындаған оқушылар “Алтын қақпа” ойынына
қатысады. Қалғаны ойыннан шығады. (Жауап нақты, тез болуы керек.)
3 – тапсырма:
1. Тіл дыбыстарын зерттейтін сала қандай аталады? (Фонетика)
2. Мәдениетті сөйлеу қалай аталады? (Эвфемизм)
3. Қазақ тілінде неше буын бар? (9)
4. Қазақ тілінде буын нешеу? (3)
5. Тіл туралы заң қанша баптан, тараудан тұрады? (27 бап, 6 тарау)
6. Тіл туралы бір шумақ өлең айт.
7. “Үш бақытым” өлеңінің авторы (М.Мақатаев)
8. “Тіл тағылымы” кітабының авторы кім? (А.Байтұрсынов)
9. Қазақ тіліндегі буын саны (3)
10. Тіл мерекесі қай кезде аталынып өтеді? (22 қыркүйек)
Жауап берген оқушылар “Алтын қақпа” ойынына қатысады. (Жауап нақты,
тез болуы керек. Қай оқушы қолындағы белгісін көтерсе, сол жауап береді.
Жауабы дұрыс болса, ойында қалады, дұрыс болмаса, ойыннан шығады.)
Ал, жүйріктер түсті бәйгеге, кімнің білімді екенін анықтап,
қатысушыларды електен өткізейік.
II – тур: “Бәйге”
Әр ойыншыға белгі таяқша беріледі.
1. Алакөбең – ала көбе үстеу. Елең – алаң кез.
2. Басқұр – керегелер бастарын тартып, үйді айналдыра байлайтын
өрнектелген жалпақ бау.
3. Бастырма – төбесі жабық, жан – жағы ашық етіп жасалған жай лапас.
4. Бишік – арбакештің ат айдайтын ұзын қамшысы.
5. Жампөз – түйенің асыл тұқымы, маңдай алды.
6. Желек – желбіреп тұратын шашақ.
7. Кешек – көне өлген кісінің моласын қоршап жасалған ескерткіш.
8. Көбе – батырлар киетін сауыт.
9. Құрапа – мәжіліс, кеңес.
10. Мәйек – жам төлдің ұлтабарынан алып, сүттен ірімшік жасауға
пайдаланатын іріткіш зат.
11. Бөстек – жүнін сүтіне қаратып, теріден жасалған жұмсақ көрпеше.
12. Бұғалық – асау ұстауға арналып, бір жағы тұзақталған 12 – 15
құлаштаймықты қыл арқан. Барлық қатысушыларды тыңдап болғаннан
кейін, дұрыс жауап бермеген оқушыларды ойыннан біртіндеп шығарып
отырады.
Егер 2 – 3 адам қалса, әділ қазылар дайындалған тапсырмаларды
береді. (Ойында бір адам қалу керек.)
М.Жұмабаев, Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафиннің суреті салынған плакаттар әр
қайсысы өзі таңдағанын алады, артында жазылған тапсырмаға 1 минутта жауап
береді.
М.Жұмабаевтің сұрағы: Мына жаңылтпашты тез айтып бер.
Үш кіші ішік піштім,
Бес кіші ішік піштім,
Неше кіші ішік піштім.
Ғ.Мүсіреповтың сұрағы: Мына ребусты шешіңдер. Ребуста салынған
плакат көрсетіледі.
Ғ.Мұстафиннің сұрағы: Қазақтың киіз үйі неше бөліктен тұрады? (6–47)
Жеңіп шыққан адам ойынның негізгі турына қатысады, ол біреу.
III – тур: “Күміс қақпа”
Күміс қақпа ашылу үшін тізбек сөзді толтыр.
Үй мүлкі төсенше ауру түрі
К |е |б |е |ж |е |н |т |е |к |е |м |е |т |ұ |с |а |у |с |ы |л | | Тағам
түрі жылқыға арнал-
ған құрал

IV – тур: “Алтын қақпа”
Күлдіреуіш сөзінің мағынасын түсіндір. (Сұраққа дұрыс жауап берсе,
әділқазылар келесі турға өткізеді.)
V – тур: “Алтын сандық”
Сандық ішін ашу үшін мына сұраққа жауап беруі тиіс.
Тайқазан қай жылы өз отанына оралды?
Сұраққа жауап берсе, алтын сандық ашылып, қазына жатқан көмбенің
картасын табады.
Картада былай жазылған: батысқа қарай қадам, сосон оңға бұрылып, 3,5
адым жасайсың да тіл туралы бір өлеңді жатқа айтасың. Сол кезде
А.Байтұрсыновтың “Тіл тағылымы” кітабы табылады.
Қорыту: (Қазылар алқасына беріледі)