Жанұя суреті әдістемесі

Оқушылардың зейін деңгейін тексеру әдістемесі
(Гальперин П.ЯМ, Кабылицкая С.Л)
3-5-ші сынып оқушыларына арналған
Мақсаты:
Зейін деңгейін тексеру және оқушылардың өзін-өзі ұстауын бақылау.
Нұсқау:
« Мына мәтінді оқы.Оны тексер.Егер қателер тапсаң (мазмұныңда да қате
болса) оны қаламмен түзе».
 Зерттеуші жұмыстың біткен уақытын белгілейді және жұмыс кезіндегі
оқушының мінез-құлқын бақылайды (өз жұмысына сенімді ме,мәтінді неше рет
тексерді т.б)
Қателерді тауып түзету үшін ережелерді білу қажет емес, бірақ қырағылық
қажет.Мәтінде 10 қате бар.
Мәтін.
Табиғаттын әдемі мезгілі – қыстың ерекше көрінісімен өріле тускен.
Даланың табиғаты тып тыныш қалпынан, маужыраған күйінен серпіле түскендеи
күйде. Алатаудың сілемдері мен биікжоталарындағы қыс көріністері көздің
жауын алып, жан баурайды. Қыс мезгілінің аязды күндеріменде қоса, ерекше
бір жылылық сыйлайтын күндері аз емес. Әрбір төрт мезгілдің өн бойында
бірімен-бірі астасып, қабаттасып жатқан ортақ күнрайы бар. Қаңтар айы
жаңажылдық көңіл күйді одан арі көтере түсіп, өзінің жылы күндерін аямайақ
сыйлап жатыр.

Қорытынды бағалау:
Жіберілген қателер саналады:
0 – 2 – зейіннің жоғарғы деңгейі
3 – 4 – зейіннің орташа деңгейі
5 – зейіннің төмен деңгейі

«Бейнелік есте сақтау» әдістемесі.

Мақсаты:
Баланың қысқа мерзімде есте сақтауын зерттеу.

Мазмұны:
Естің көлемін өлшеу бірлігі ретінде бейнелер алынады (Заттың бейнесі,
геометриялық фигуралар, символдар).Зерттелушіге берілген кестеден неғұрлым
көп заттарды есте сақтау үшін 20 секунд уақыт беріледі. Одан кейін 1
минуттың ішінде ол есте сақтағандарын айтып шығуы тиіс.

Нұсқау:
«Мен сіздерге суреттер бейнеленген кесте көрсетемін.Сол кестеден неғұрлым
көбірек суретті есте сақтап қалуға тырысыңыздар.Кестені көріп болғаннан
кейін есте қалған суреттерді жазыңыздар немесе суретін салыңыздар»

Қорытынды бақылау:
Дұрыс айтылған бейнелер саны саналады. Орташа алғанда ол – 6 дұрыс жауап.

|Баллмен есептеу |Дұрыс айтылған бейнелер саны |
|9 | 15-16 |
|8 | 13-14 |
|7 | 10-12 |
|6 | 7-9 |
|5 | 6 |
|4 | 5 |
|3 | 4 |
|2 | 3 |
|1 | 1-2 |

«Жанұя суреті» әдістемесі.

Мақсаты:
Жанұяішілік қарым-қатынастарды зерттеу.
Нұсқау :
Өз жанұясының әдеттегі іспен айналысу кезіндегі немесе оны өзінің елесі
бойынша суреттеп салып беру.Әдістеме балаларға қолданылады.

Суретті салу процесінде назар аударылатын жағдай:
1.Суретті белгілер арқылы ретімен салуы.
2.Суреттерде түсініксіз бейнелердің салынуы қарым-қатынастағы қиындықтарды
білдіреді.
3.Детальдарды өшіру- импульсивтілік,сенімсіздік,күдіктену.
4.Баланың ойдан шығарған пікірлеріне,түсіндірмелеріне көңіл бөлу.
5.Эмоционалды реакцияларына және олардың бейнемен байланысына көңіл бөлу.

Сурет салу кезінде балаға бірнеше сұрақтар қойған жөн.Жағымды және жағымсыз
жағдаяттар келтіру керек. Баланың жасын, жанұясының шынайы құрамын алдын
ала біліп алу керек.

Қорытынды бағалау:

Фигура өлшемдері: Фигура неғұрлым үлкен болса, соғұрлым бала үшін
маңызды.Егер бала өзін суреттемесе,онда өзін жанұя мүшесі ретінде
есептемейді.
Отбасы мүшелері арасындағы арақашықтық бір-біріне неғұрлым жақын
болса,соғұрлым байланыс күшті болғаны.Фигуралар арасында заттардың болуы,
жанұя мүшелері арасындағы кедергілер.
Рельеф пен пейзажды ескеруі - өзінің жиі болатын орнына қызығушылығы.Жанұя
мүшелерінің біреуінің суретін үлкейтіп немесе кішірейтіп салса, онда ол
баланың сол адамға қатынасты қорғаныс механизмін білдіреді.Шынайы жанұямен
неғұрлым сәйкес келмесе, онда соғұрлым балада бар ситуацияға
қанағаттанбаушылығы көп болады.

Қабылдаудың көлемін диагностикалау әдістемесі.

Мақсаты:
Балалардың заттарды қабылдау көлемін анықтау.

Мазмұны:
Үлкен ватман қағазында үлкейтіп жазылған:
10 сөз (4-8 әріп)
10 үшсандық сан
10 сурет (кітап,қалам,қасық,алма,квадрат,жұлдыз,балға,сағат,жапырақ)
Бұның бәрін тігінен кез келген ретпен орналастыру керек.

Нұсқау:
«Сөздер,сандар,суреттер бар қағазға қараңыздар.Қарап болғаннан кейін
өздеріңіздің қағаздарыңызға 1 минуттың ішінде қабылдап үлгерген нәрселерді
нақты жазыңыздар.»

Қорытынды бағалау:
0 - 2- өте нашар
3 - 5 –орташа
5 - 7 -жоғары

«Фигураны ата» әдістемесі.

Мақсаты:
Баланың есте сақтауын бағалау.

Көрнекілік:
Сериялы суреттер және секундомер.

Нұсқау:
Балаларға суреттер беріледі: 5 сурет берілген ,олардың алғашқысы қою
линиялы қатармен ерекшеленеді.Кейінгі 4 сурет ішінен ұқсасын ата:осылайша
10т қатардағы тапсырма ретімен орындалады.
Тапсырманы орындауға 1,5 мин беріледі,егер де бала сол уақыт ішінде
үлгермесе,оған аяғына дейін орындауға мүмкіндік береміз.

Қорытынды бағалау:
10 ұпай – бала тапсырманы 45 сек, жеткізбей орындайды.
8-9 ұпай – тапсырма 45-50 сек. Аралығында орындалады.
6-7 ұпай – тапсырма 50-60 сек аралығында орындалады.
4-5 ұпай – тапсырма 60-70 сек аралығында орындалады.
2-3 ұпай – 70-80 сек ішінде орындалады.
0-1 ұпай – 80 сек жоғары аралықта орындайды.

10 ұпай - өте жоғары деңгей
8-9 – жоғары
4-7 ұпай – орташа
2-3 ұпай – төмен
0-1 ұпай - өте төмен

«Суретте қандай заттар жасырылған ? » әдістемесі.

Мақсаты:
Баланың қабылдау ерекшелігін бақылау.

Нұсқау:
Балаға бірнеше таныс нәрселер жасырылған суреттер көрсетеді.Бала ол
заттарды атап беруі тиіс.
Тапсырманың орындалу уақыты 1 минут.Орындалу уақытын зерттеуші белгілеп
алады.

Қорытынды бағалау:
10 балл – 14 затты бала 20 секундай уакыт ішінде атаса қойылады.
8-9 балл – 14 затты бала 21 – 30 секундта атап шықты.
6-7 балл – заттарды 31-40 сек ішінде атады.
4-5 балл – барлық затты 41 -50 сек ішінде атады.
2-3 балл – барлық затты 51-60 сек ішінде атады.
0-1 балл – 60 сек да көп уақытта бала еш затты атай алмады.

10 балл - өте жоғары
8-9 балл – жоғары
4-7 балл – орташа
2-3 балл – төмен
0-1 балл - өте төмен

«Қызыл- қара кесте» әдістемесі (Горбова)

Мақсаты:

Зейіннің аударылуы мен бөлінуін бағалау.

Нұсқау:

Зерттеу 25 қызыл және 24 қарасандар бейнеленген қағаздардың көмегімен
жүргізіледі.Зерттелуші алдымен қара түсті сандарды өсу ретімен, сосын қызыл
түсті сандарды кему ретімен табуы керек.
Үшінші тапсырмада қара және қызыл сандарды табуда кезектестіріп табады.
Мысалы бір інші бір қара түсті санзды өсу ретімен тапса, ол саннан кейін
бір қызыл түсті санды кему ретімен табады.Осылайша кезектестіріп отырады.
Ең басты көрсеткіш – уақыт.
1-2- ші тапсырма бір қағазда,ал 3- ші тапсырма жеке қағазда орындалады.

Қорытынды бағалау:

Әрбір тапсырманың орындалу уақыты мен қателер есептеледі.

«Ойын ойлап тап» әдістемесі

Мақсаты:

Баланың қиял ерекшелігін бағалау.

Нұсқау:

Балаға қандай да бір ойын ойлап табуға 5 мин беріледі.Ойын ойлап тапқаннан
кейін зерттеушінің мына сұрақтарына жауап беруі тиіс:
1.Ойын қалай аталады?
2.Ол неден тұрады?
3.Ойынды ойнауға қанша адам керек?
4.Ойындағы адамдарға қандай рөлдер беріледі?
5.Ойын қалай өтеді?
6.Ойын ережелері қандай?
7.Ойын қалай аяқталуы тиіс?
8.Ойын соңы қалай бағаланады және ойыншылар қандай марапаттар алады?

Қорытынды бағалау:

Бағалау 0 мен 10 балл аралығында қойылады:

10 балл - өте жоғары
8-9 балл – жоғары
6-7 балл – орташа
4-5 балл – төмен
0-3 балл - өте төмен

«Барлығын өз орнына қой» әдістемесі

Мақсаты :

Баланың қабылдау ерекшелігін,қоршаған орта туралы ойын бақылау.

Нұсқау:

Балаға адамдар,жануарлар мен заттар дұрыс орналаспаған суреттер
беріледі.Бала ол заттардың дұрыс тұрмағаның және олардың қай жерде орналасу
керектігін айтып түсіндіруі керек.  3 мин уақыт беріледі.

Қорытынды бағалау:

10 балл – егерде бала 3 мин ішінде барлық дүрыс орналаспаған нәрселерді
тауып,оларды дұрыс орналастырса қойылады.

8-9 балл - бала барлық нәрселерді тауып,бірақ олардың 1-3-еуінің қалай
орналасуы керектігін айтып түсіндіре алмаса қойылады.

6-7 балл - рбала барлық нәрселерді тауып,бірақ олардың 3-4-еуінің қалай
орналасуы керектігін айтып түсіндіре алмаса қойылады.

4-5 балл— бала барлық нәрселерді тауып,бірақ олардың 5-7-еуінің қалай
орналасуы керектігін айтып түсіндіре алмаса қойылады.

2-3 балл — берілген уақыт ішінде бала 7 дұрыс орналаспағани заттардың 1-4
қатесін тауып,бірақ түсіндіре алмаса қойылады.

0-1 балл — берілген суреттен 4 заттан кем тапса қойылады.