Ақпаратты компьютерде сақтау

Тақырыбы: Visual Basic 6.0 визуалды бағдарламалау жүйесі.
Даярламаның жинақталған ортасы.
Мақсаты: Оқушыларды визуальды бағдарламалаудың технологиясы түсінігімен
таныстыру (оқиғалы бағдарламалау).
а) білімділік;
Оқушыларда визуальды бағдарламалау туралы түсінік болу керек,
интерфейс жүйесінің құрамын білулері керек, қосымшалардың
өңдеуінің негізгі кезеңдерін тексеру, бағдарлама терезесін өңдеу
және жобалардың файлдарын сақтай білу керек.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға визуальды бағдарламалау Visual Basic ортасымен жұмыс
жасау тәсілдерін үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: ДК. MS Word
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Процедуралық тілдердің қандай артықшылықтары бар?
2. Алгоритмдердің қандай базалық құрылымын білесіңдер?
3. Программалық модуль дегеніміз не?
4. Обьект-бағытталған программалаудың негзгі принциптері.

ІІІ Жаңа сабақ
Visual Basic қосымшаларының өңделуі келесі этаптардан тұрады:
1. Бағдарламаны лйға салу (бағдарлама нені жасауы керек, қандай есептер
шығарады, оларды ойлы түрде іске асыру, деректердің, құрылымын ойға
салу т.б).
2. Интерфейсті жобалау, яғни қажетті басқарушы элементтерді, батырмалар,
тізімдер, т.б. пішімге орналастыру.
3. Бағдарламалық кодты жазу, ол пішінге орналастырылған басқарушы
элементтерді біріктіреді.
4. Бағдарламаны өңдеу. Бұл кезең келесі кезеңдерге қарағанда көп уақыт
алады.
5. Соңғы компиляция және керек болсадистрибутивті құру.
Visual Basic-ті іске қосу:
Пуск-Программы-MS Visual Basic 6.0- MS Visual Basic 6.0
Терезе үш қосымша беттен тұрады: New (Жаңа жобалар),
Existing(Қолданыстағыжобалар), Recent (Жақында пайдаланылған жобалар).
New қосымша бетінде жаңа қолданба үшін шаблон таңдаймыз.
Existing қосымша бетінде қолданыстағы жобаны таңдауға болады.
Recent қосымша беті Existing қосымша бетіне ұқсас, бірақ онда өздерің соңғы
кездерде жұмыс істеген жобалар ғана түседі.

IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма: MS Word бағдарламасындағы Visual Basic-ті қосып

V Сабақты қорытындылау
1. Visual Basic-ті іске қосу жолы.
2. Терезе неше қосымша беттен тұрады?

VI Үйге тапсырма: оқулықтан 2,1 тақырып, 1-9 сұрақтар.

Тақырыбы: Пішін. Пішіннің қасиеттері
Мақсаты: Windows қосымшаларын құрастырғанда пішін түсінігі негізгі
обьекті екендігін қалыптастыру, пішіннің оқиғалары мен негізгі
қасиеттерімен таныстыру.
а) білімділік;
Оқушылар пішіннің мәнін, қасиетін, оқиғалар мен әдістерін білуі,
пішінге қатысты: пішіннің қасиетін терезеде және бағдарламалық
жолмен өзгерте білуде, әдістер мен оқиғаларды қойылған есептері
шешуге пайдалануды, екі және бірнеше пішіндермен жұмыс жасай білуі
керек.
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға пішінмен жұмыс жасау тәсілдерін үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Visual Basic
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Қасиет дегеніміз не?
2. Қасиеттердің қандай түрлерін білесің?
3. Пішін макетінің терезесі.
ІІІ Жаңа сабақ
Visual Basic-тің негізгі обьектісі-пішін.Жобада бір пішінде бірнеше
пішінде болуы
мүмкін. Жаңа пішін жобаға Projec-Add Form командасын таңдау арқылы
қосылады.Пішіндер frm кеңейтумен файл түрінде дискіде сақталады. Файлды
немесе жаңа пішіннің түрін (типін) таңдаған соң, Открыть батырмасын
басыңыз.
1-мысал. Экранның мөлшерін салыстыратын және терезені бүкіл экранға
жаймалайтын программа құрыңыз.
Private Sub Form_Load ()’Пішінді іске қосқанда
Form1.Width=Screen.Width ‘Пішіннің ені экранның еніне тең болады
Form1.Heidht=Screen.Heidht ‘Пішіннің биіктігі экранның биіктігіне тең
болады
End Sub

Private Sub Form_Click()
End
End Sub
ІV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма:
Пішінде шерткенде сендердің фамилияларыңды, аттарыңды және әкелеріңнің
аттарын шығаратын бағдарламаны әр түрлі қаріптерді, мөлшерді, астын сызуды
және түстерді пайдаланып құрыңдар.

V Сабақты қорытындылау
Private Sub Form_Сlick ()
Font. Name=”Tahoma”
Font. Size=12
Font.Underline=True
ForeColor=QBColor(12)
Print ‘Исаев’
Font. Name=”Bookman Old Style”
Font. Size=28
Font. Italic=True
ForeColor=QBColor(11)
Print ‘Муса’
Font. Name=”Аrial”
Font. Size=34
Font.Underline=True
ForeColor=QBColor(10)
Print ‘Cмагулович’
End Sub

Үйге тапсырма: 2.2 тақырып

Тақырыбы: Базалық элементтер: Frame, Label, TextBox, CommandButon, ChekBox,
OptionButton
Мақсаты: базалық компоненттердің тағайындалуын анықтау, олардың
қасиетін,
оқиғаларын және тәсілдерін меңгерту.
а) білімділік;
Оқушылар базалық компоненттердің тағайындалуын, және олардың
қасиетін, оқиғасын және тәсілін білуі керек.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға пішінмен жұмысжасау ды меңгерту
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Пішін дегеніміз не?
2. Пішін қасиеттерін айтыңыз.

ІІІ Жаңа сабақ
Frame. Жақтау басқарушы элементі пішінде обьектілерді әр түрлі топтарға
бөлу үшін қызмет атқарады.
Name Аты
BackColor Фон түсі
Caption Тақырып
Font Қаріп
Height Биіктік
Top Жоғарғы координата
Left Сол жақ координата
Visible Көріну
Enabled Қатынас
Width Ені
Оқиғалар:
Сlick Шурту Dbl
CommandButon элементі (командалық батырма) әдетте кейбір әрекеттерді
екпіндетеді
Label (Белгі)-мәтіндік ақпартпен толтырылған өріс.
Picture-басылмаған батырмаға жапсырылған сурет.
DownPicture-батырмаға басылған кезде шығатын сурет.
DisabledPicture-батырмаға қатынас жоқ кезеңдегі сәйкес келетін сурет.
OptionButton-бір немесе бірнеше мүмкін жағдайларды айғақтайды.
ІV Жаңа сабақты бекіту
2.3, 2.4 практикалық жұмыстарды орындау
Үйге тапсырма: 2.3 тақырып, 1-8 сұрақтар

9-сынып
Тақырыбы: ЕТК кауіпсіздік ережесі.
Мақсаты: Оқушыларды есептеуіш техника кабинетінде жұмыс істеу
ережелерімен
таныстыру және жұмыстың қауіпті жағдайлары туралы ескерту
а) білімділік;
Компьютерлік кабинеттегі жабдықтарды іске қосу, ажырату және
оларды пайдалану ережелерін; есептеуіш техника кабинетінде өзін
ұстау және жұмыс істеу ережелерін; көзге арналған жаттығулар
жинағын және денешынықтыру (сергіту) сәттерін білу керек.
Компьютерді іске қосып және ажырата алу; электр тогымен зақымдану
кезінде алғашқы көмек көрсете алу керек.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға компьютерлік кабинеттегі қауіпсіздік ережелерін
меңгерту
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІІ Жаңа сабақ
Орта оқу орындарында (мектептерде) компьютермен жұмыс істеудің
үзіліссіз ұзақтығы:
І сынып оқушылары үшін (6 жас) 10 мин-тан;
ІІ-V сынп оқушылары үшін 45 мин-тан;
VI-VII сынып оқушылары үшін 45 мин-тан;
VIII-IX сынып оқушылары үшін 45 мин-тан;
X-XI сынып оқушылары үшін 30 мин-тан
Зақымданаған адамға дәрігерлер келгенше алғашқы көмек көрсету шаралары.
1. Зақымданаған адамды тегіс жерге шалқасынан жатқызып, киімінің жоғарғы
түймелерін ағыту керек, мүсәтір спиртін иіскетіп, бөлмені желдеткен
жөн.
2. Зақымданушының тыныс алуын (кеудесінің көтерілуі бойынша) тексеру
керек, егер тыныс алмай жатса, жасанды түрде дем алғызуға тырысу
қажет.
3. Зақымданушының тамырының қалай соғып тұрғанын тексеру керек, егер
тамыры соқпай тұрса, кеудесін әлсін-әлсән басып, жүрегіне жанама
массаж жасау керек.
ІV Жаңа сабақты бекіту
1. ЕТК қауіпсіздік ережесі
2. Компьютердің алдында қалай отыру кекрек?
3. Көзге жаттығу жасау.
Үйге тапсырма: оқу

Тақырыбы: І бөлім. Алгоритмдеу және программалау.
Алгоритм және оның қасиеттері
Мақсаты: Алгоритмдер мен оларды орындаушылар туралы түсініктерді
кеңейту; оқушыларға алгоритм ұғымының фундаментальдығын және
алгоритмдерді қолдану ауқымының кеңдңгңн көрсету; оқушыларды
алгоритмдердің қасиеттерімен мысалдар арқылы таныстыру; алгоритнің
формальды орындалу мүмкіндігін оқушыларға түсіндіру; алгоритмдер
типтерінің құрылымдары бойынша кластарға бөлінуін бееру.

а) білімділік;
Оқушылар алгоритмнің не екенін, алгоритмдердің маңыздылығын және
олардың қолданылу ауқымының кеңдңгңн түсінуі; алгоритм командасы,
алгоритмді орындаушы, орындаушының командалар жүйесі ұғымдарын
білуі қарапайым алгоритмдерді, олардың ие болуы тиіс қасиеттерін
ескеріп, тұжырымдап, алгоритмдер мысалдарын келтіре алуы керек
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға алгоритдеу және программалау туралы мәлімет
қалыптастыру
Сабақтың көрнекілігі: Кітап
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. ЕТК қауіпсіздік ережесі
2. Көзге жаттығу жасау

ІІІ Жаңа сабақ
1. алгоритмдер алуан түрлі мәселелерді шешуде пайдаланылады;
2. алгоритм ұйғаратын жекелеген әрекеттер салыстырмалы түрде оңай және
орындаушыға жеңіл болады;
3. алоритмдер мәселелерді (есептерді) шешуді елеулі түрде жеңілдетеді,
өйткені орындаушыдан алгоритмді құрушыға қарағанда әлдеқайда аз білім
талап етіледі;
4. алгоритм нақтылы орындаушыға есептеліп құрылады;
5. алгоритмді орындау мәселенің мәнісімен байланысты пайымдауларды талап
етпейді және формальды түрде жүзеге асырылады.

ІV Жаңа сабақты бекіту
1. Ойлаған санды табу алгоритмі.
2. Жай сандарды «електеу» алгоритмі

V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: 1.1-тақырып. 1-5,7 жаттығулар

Тақырыбы: Алгоритмдерді блок-схема түрінде кескіндеу
Мақсаты: Негізгі блоктардың кескіні мен арналу міндетін енгізу; сызықты
құрылымды алгоритмдердің блоксхема түрінде кескінделуін және
кескіндеудің осы тәсілінің артықшылықтарын мысалдарымен көрсету.
а) білімділік;
Деректерді өңдеу процесінің жекелеген операцияары үшін схемалардың
белгіленуі және орындалу ережелерін білу; сызықты құрылымды
алгоритмдердің блок-схемаларын құра алу керек.
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға алгоритмдерді блок-схема түрінде кескіндеп үйрену.
Сабақтың көрнекілігі: Кітап
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Ойлаған санды табу алгоритмі.
2. Жай сандарды «електеу» алгоритмі

ІІІ Жаңа сабақ
Алгоритмнің өрнектелу жолдары:
Табиғи тіл арқылы жазу;
Белгілі бір түйінді сөздер-терминдер арқылы қысқаша тізбекті түрде жазу,
мұны қарапайым алгоритмдік тіл деп те атайды.
Алгоритм блоктарының арнайы белгілері:
Блок-схема құруда келесі ережелер сақталу қажет:
1. блок-схеманың басын және соның міндетті түрде көрсететін блок болу
керек;
2. блок-схемада бірімен-бірі қосылмаған блоктар болмауы тиіс;
3. блоктар орындалу реті бойынша тізбектеле орналасуы қажет;
4. арифметикалық амалдарды орындайтын блоктардың бір ену, бір шығу
сызығы, ал шарттың орындалуын тексеретін ромб түріндегі логикалық
блоктың бір ену, екі шығу сызығы болуы қажет. Ал алты бұрышты
фигурамен берілген цикл басы блогының екі кіру және екі сызығы болады.
|Іс-әрекеттің атауы |Блок пішімі |Атқаратын жұмысы |
|Процесс | |Математикалық |
| | |өрнектерді есептеу |
| |жоқ иә | |
|Таңдау | |Есеп шығару жолын |
| | |таңдау |
| | | |
|Модификация | | |
| | |Цикл (қайталау) басы |
| | | |
|Құжат | | |
| | |Нәтижені шығару, |
| | |қағазға басу |
| | | |
|Енгізу, шығару | | |
| | |Мәліметтерді енгізу, |
| | |шығару |
|Бастау, аяқтау | | |
| | |Алгоритмдердің |
| | |басталуы, аяқталуы |
|Қосалқы программа | |Қосалқы программаға |
| | |кіру және шығу |
| | | |
|Түсініктеме | |Схеманы, формулаларды |
| | |түсіндіру |

IV Жаңа сабақты бекіту
1. Алгоритмдерді өрнектеудің, жазудың қандай тәсілдері бар?
2. алгоритмдерді график арқылы бейнелеу ерекшеліктері қандай?
3. Блоктар қандай топтарға бөлінеді?
V Сабақты қорытындылау
Үйге тапсырма: 1.2 тақырып. 10-есеп

Тақырыбы: Алгоритмдерді алгоритмдік тілде кескіндеу
Мақсаты: Оқушыларға мәселені (есепті) шешу процесінің неізгі мәнісі
алгоритм құру екенін көрсету. Өз кезегінде алгоритмдік тіл
алгоритмдерді жазуды формальдауға мүмкіндік береді. Оқушылардың
алгоритмдерді сипаттау құралдары туралы түсінігін кеңейту керек;
оларға алгоритмдік тілдің құралдары арқылы сызықты құрылымды
алгоритмдерді құру тәсілдерін үйрету.
а) білімділік;
Оқушылар алгоритмдік тілдің арналу міндетін, оның сөздігін,
синтаксисін, алгоритмнің жалпы түрін кескіндеудің құрылымын білуі,
қандай да бір шарттарды талдауды талап етпейтін есепті шешу
алгоритмін қызметші сөздер мен командаларды пайдаланып,
алгоритмдік тілде жаза алуы тиіс.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға алгоритмдік тілде жазуды меңгерту.
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Алгоритмнің өрнектелу жолдары.
2. Алгоритм блоктарының арнайы белгілері
3. Алгоритмді блок-схема түрінде жазуға мысал келтір.
ІІІ Жаңа сабақ
Алгоритмдік тіл дегеніміз- алгоритмдерді бірыңғай, анық жазуға және оларды
орындауға арналған белгілеулер мен еркжклкр жүйесі. Алгритмдік тілде
мағынасы мен қолдану әдісі өзгермейтін сөздерді қызметші сөздер деп
атаймыз.
Алгоритмнің жалпы түрде жазылуы:
алг алгоритмнің аты
басы
алгоритм командалары
соңы
Меншіктеу командасының құрылымы мынадай болады:
Айнымалы:=өрнек. Меншіктеу белгісі (:=)
Мысалы: күн:= «сәрсенбі»

ІV Жаңа сабақты бекіту
Оқулықтағы 5а, 6б жаттығуларды орындау

V Сабақты қорытындылау
1. Алгоритмдік тіл дегеніміз не?
2. Қызметші сөздер дегеніміз не?
Үйге тапсырма: 1.3 тақырып. 4,5а,6а есептерді шығару

Тақырыбы: Алгоритмді Pascal программалау тілінде кескіндеу
Мақсаты: Pascal программалау тіліндегі қарапайым программа туралы
ұғымды орындаушы-компьютер үшін алгоритмдерді жазу құралы ретінде
енгізу; өрнектердің Pascal-да жазылу ережелері жайлы мағлұматтар
беру
а) білімділік;
Оқушылар алгоритмдік тіл мен Pascal программалау тілі арасындағы
негізгі айырмашылықтарды, программаның жалпы түрін және Pascal-да
арифметикалық өрнектердің жазылу ережелерін білуі тиіс.
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Pascal программалау тілінде жұмыс жасау жолдарын меңгерту
Сабақтың көрнекілігі: Pascal программалау тілі
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Алгоритмдік тіл дегеніміз не?
2. Қызметші сөздер дегеніміз не?
3. Меншіктек командасы дегеніміз не? Меншіктеу белгісі қалай жазылады?
ІІІ Жаңа сабақ
1. Pascal тілінің алфавиті. Латын әріптермен берілген.
2. Pascal программалау тілінде қолданылатын арифметикалық амалдардың
символдары
Pascal программалау тілінде жазылған программа program, сөзінен басталады
және осы тілдің ретпен жазылған операторларының тізбегінен тұрады.
Операторлар нүктелі үтірмен «;» аяқталады және олар қызметші begin (басы),
және end (соңы) сөзімен аяқталады.
ІV Жаңа сабақты бекіту
Жаттығулар орындау
а) 7*5+23+13/2; Жауабы: 7*5+2*2*2+13/2
б) 3,27-0,712/4,03+2,33 Жауабы: (3,27-0,71*0,71)(4,03+2,3*2,3*2,3)
в) 2,15х+2/3а Жауабы: 2,15*х+2/3*а
г) а0+а1х+а2х2 Жауабы: а0+а1*х+а2*х*х
д) а/b2+1+ab/a2+1 Жауабы: а/(b*b+1)+(a*b)/(a*a+1)
e) 2ах2-3b/a2+5b Жауабы: (2*а*х*х-3*b)/(a*a+5*b)
V Сабақты қорытындылау
Арифметикалық өрнектерді Pascal тіліне аудару ережелерін тұжырымдау және
жазу:
-айнымалылардың аттарын латын алфавитінің әріптерімен жазу;
-арифметикалық операциялар белгілерінің бәрін көрсету;
-бөлшек өрнектер бір жолға жазылуы тиіс, ал алымы мен бөлімі дөңгелек
жақшаларға алынуы керек
Үйге тапсырма: Оқулықтан 1.4 тақырып

Тақырыбы: Программаларды компьютерде орындау
Мақсаты: Pascal программасында жұмыс істеуді игеру. Компьютерде
өрнектерді жазғанда және есептегенде стандарт функцияларды қалай
пайдалану керек екенін көрсету. Pascal тіліндегі программа туралы
түсініктерді кеңейту. Сызықты программаларды құру және орындау
дағдылары мен икемділіктерін қалыптастыру
а) білімділік;
Оқушылар Pascal программасы терезелерінің құрамы мен арналу
міндеттерін, негізгі меню позицияларының арналу міндеттерін,
программа мәтіндерін редакциялау үшін негізгі пернелерді Pascal
тілінде стандарт функцияларды кескіндеуді білуі тиіс.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Pascal программасында жұмыс істеу, программаларды жазу жолдарын
меңгерту
Сабақтың көрнекілігі: Pascal программалау тілі
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Pascal тілінің алфавиті.
2. Pascal программалау тілінде қолданылатын арифметикалық амалдардың
символдары

ІІІ Жаңа сабақ
Программаны орындау процесі екі бөліктен тұрады:
1. программаның мәтінін машинаның жадына Turbo Pascal мәтіндік редакторы
арқылы енгізу;
2. программаны орындау үшін іске қосу.

File-New командасын орындау арқылы жаңа бетті ашып аламыз.
Бас менюдің позициялары:
Fileб Edit, Search, Run, Compile, Debug, Tools, Options, Windows, Help
Программаны іске қосу немесе басынан бастап қайта жүргізу үшін F10-Run-Run
командасын орындаймыз немесе Ctrl+F9 пернелер комбинациясын орындаймыз.
ІV Жаңа сабақты бекіту
1. Нәтижені пішімдеп шығаруды пайдаланып, компьютерде келесі өрнектердің
мәндерін есептеу керек:
а) √15,2-сos25o /sin2+tg3
begin
writeln((sqrt(15.2)-cos(25*pi/180)))/(sin(2)+(sin(3)/cos(3))):8:5);
end.
Жауабы: 3.90271
V Сабақты қорытындылау:
Үйге тапсырма: 1.5 тақырып. 3,4,5 есептер.

Тақырыбы: Шамалар, олардың типтері. Сызықтық құрылымды алгоритмдерді құру
және орындау. Pascal-ғы программаның құрылымы.
Мақсаты: Шамаларды пайдаланып, сызықтық құрылымды алгоритмдер мен
программаларды құру және орындау бойынша оқушылардың түсініктерін
кеңейту. Pascal-дағы программаның құрылымы жайлы түсініктерді және
алгоритмдерді Pascal программалау тіліне аудару дағдыларын
қалыптастыру
а) білімділік;
Оқушылардың алгоритмдер мен программаларда қолданылатын шамалар
туралы түсініктері болуы тиіс; олар шамалардың типтерін сипаттай
алуы, есептерді шешу алгоритмдерінжазу кезінде аргументтерді,
нәтижелерді және аралық шамаларды ажыратып көрсете білуі керек
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Pascal программасымен есептер шығару
Сабақтың көрнекілігі: Pascal программасы
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Программаны орындау процесі неше бөліктен тұрады?
2. Pascal программасын іске қосу

ІІІ Жаңа сабақ
Алгоритмдік тілде шамалар айнымалылар және тұрақты болып бөлінеді. Шаманың
аты, типі, мәні болады.
Мысалы:
А) «сенбі» литерлік шама
Б) (-7) бүтін
В) 2,5 нақты
Г) «45» литерлік
ІV Жаңа сабақты бекіту
Есептер шығару. y=2.5x3/td35o функциясының мәнін есептеу алгоритмін құру
керек
V Сабақты қорытындылау
Үйге тапсырма: 1.6 тақырып. 1-7 сұрақтар.

Тақырыбы: Тармақталатын алгоритмдер
Мақсаты: Алгоритмдік тілдегі және Pascal программалау тіліндегі
тармақталу командасы мен таңдау командасы ұғымдарын енгізу;
нақтылы есептерді шешу үшін алгоритмдер мен программаларды құру
мысалдары арқылы осы командалардың жазылу пішіндерін көрсету.
а) білімділік;
Оқушылар тармақталу және таңдау командаларының қызметін, осы
командалардың алгоритмдік тілде және Pascal программалау тілінде
жазылу түрлерін білуі,есептерді шешудің алгоритмдері мен
программаларын құру кезінде осы командалардың жазылуындағы
шарттарды дұрыс тұжырымдай алуы, тармақталу және таңдау
командалары бар алгоритмдер мен программаларды орындау хаттамасын
пайдаланып орындай алуы керек.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Pascal программалау тілінде есептер шығару жолдарын меңгерту
Сабақтың көрнекілігі: Pascal программалау тілі
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Шамалар дегеніміз не?
2. Шамалардың типтерін атаңыз.
ІІІ Жаңа сабақ
Есептеудің мүмкін бағыттарының әрқайсысы тармақ деп аталады, кейбір шарттың
орындалуына байланысты есептеу процесі белгілі бір тармақ бойынша жүруі
мүмкін алгоритмді тармақталған деп атаймыз.
Тармақталудың орындалу түрлері:
|Блок-схема |Алгоритмдік тіл |Pascal |
| |Тармақталу командасы: |Шартты оператор: |
| |а) толық түрі: |If шарт then begin |
| |егер шарт |1 серия; |
| |онда 1-серия |end |
| |әйтпесе |else begin |
| |2-серия |2 серия |
| | |еnd; |
| | | |
| | | |
| |ә) қысқартылған түрі: | |
| |егер шарт | |
| |онда серия | |
| |әйтпесе | |
| | | |
| | | |

ІV Жаңа сабақты бекіту
Жаттығулар орындау. 7,11.
V Сабақты қорытындылау
1. Тармақталу командасы толық қалай орындалады? Қысартылған түрінде қалай
орындалады?
2. goto операторы қандай мақсатқа арналған?
Үйге тапсырма: 1.7 тақырып. 1-5 сұрақтар. 6 есеп
Тақырыбы: Таңдау командасы
Мақсаты: Pascal программалау тілінде таңдау командасымен жұмыс жасау
а) білімділік;
Оқушылар Pascal программалау тілінде таңдау командасының блок-
схемасымен, Pascal алгоритмдік тілдерінде жазылуымен танысу
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Pascal программалау тілімен жұмыс жасау
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Тармақталу командасы толық қалай орындалады? Қысартылған түрінде қалай
орындалады?
2. goto операторы қандай мақсатқа арналған?
ІІІ Жаңа сабақ
|Блок-схема |Алгоритмдік |Pascal |
| |тіл | |
| |Таңдау |Таңдау |
| |командасы: |операторы: |
| |а) толық |Case өрнек of |
| |түрі: |1-константа: |
| |таңдау |begin |
| |1-шарт |1-серия |
| |Жағдайына: |Еnd |
| |1-серия |2-константа: |
| |2-шарт |begin |
| |Жағдайында |2-серия |
| |2-серия |End; |
| |әйтпесе серия|… |
| |бітті |N константа: |
| |ә)қысқартылға|begin |
| |н түрі: |N-серия |
| |таңдау |End |
| |1-шарт |Else begin |
| |жағдайында: |Серия; |
| |1-серия |End; |
| |2-шарт |End; |
| |жағдайында: | |
| |2-серия | |
| |бітті | |

ІV Жаңа сабақты бекіту

Тақырыбы: Циклді ұйымдастыру тәсілдері. Циклді ұйымдастыруға есептер
шығару
Мақсаты: Цикл ұғымын енгізу, циклдің түрлерін анықтау
а) білімділік;
Оқушыларға қайталану және параметрі бар қайталану командаларының
арналу міндетін білу, осы командаларды алгоритмдік тілде және
Pascal программалау тілінде жаза білуді үйрету
ә) тәрбиелік;
тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
логикалық ойлау қабілеттерін, танымдық дағдыларын дамыту
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
І Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Циклдік алгоритмдерді талдау оларды екі түрге жіктеуге (бөлуге) мүмкіндік
береді: қайталанулар саны берілген және алдын ала белгісіз болатын
циклдер. Алгоритмдеуду және программалауда бұл циклдердің екеуі де бірдей
дерлік жиі кездеседі, сондықтан алгоритмдік тілдебұл командаларды жазудың
екі пішіні бар: қайталану командасы («әзір» цикл) және параметрі бар
қайталану командасы («үшін» циклі)
Қайталану саны белгісіз циклді жүзеге асыру түрлері:
|Блок-схема |Алгоритмдік тіл |Pascal |
| | | |
| |Қайталану командасы|Алғы шартты цикл |
|иә жоқ| |операторы: |
| |әзір шарт |while шарт do |
| |цб |begin |
| |цикл денесі |цикл денесі |
| |цс |(серия) |
| | |end; |
| | |Соңғы шартты цикл |
| | |операторы: |
| | |Repeat |
| | |Цикл денесі |
| | |(серия) |
| | |Until шарт; |

IІІ Жаңа сабақты бекіту
1 есеп
N мүшесі: Аn=N2-5 формуласымен берілген арифметикалық прогрессияның
бастапқы 10 мүшесін есептеу керек.
Есептеу үшін:
А1=12-5
А2=22-5
А3=32-5
...
А10=102-5
өрнектерінің мәндерін табу керек.
|Алгоритмдік тілде жазылуы |Pascal |
|Басы бүт N |Program A1; |
|N:=1 |Var: real; |
|әзір N≤10 |n:byte; |
|цб |begin |
|А:=N2-5 |n:=1 |
|Шығару А |while n<=10 do |
|N:=N+1 |begin |
|Цс |a:=sqr(n)-5; |
|Cоңы |writeln(‘a[‘,n’]=,a:6:2); |
| |n:=n+1; |
| |end; |
| |end. |

V Сабақты қорытындылау
1. Қайталану саны белгісіз циклдер?
VI Үйге тапсырма: 1.8 1,3 сұрақтар. 5-есеп

10-сынып
Тақырыбы: Базалық элементтер: СomboBox, ListBox, Horizontal ScrollBar,
Timer, Shape.
Тағайындау, қасиеттер, оқиғалар, тәсілдер
Мақсаты: Базалық элементтермен танысу
а) білімділік;
Оқушыларға , ListBox, Horizontal ScrollBar, Timer, Shape базалық
элементтерін үйрету
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Visual Basic бағдарламасында жұмыс жасау
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Суретке түсінік беру үшін Label немесе TextBox обьектісінің қайсысын
пайдалану қажет?
2. Бағдарламаның жұмыс барысында міндетті түрде содан кейін ары қарай
қолданатын деректер енгізу керек. Ол үшін Label немесе TextBox
объектілердің қайсысын қолдану қажет?
3. Бағдарламада бір немесе бірнеше мүмкін жағдайлардың бірін таңдау қажет
болады. Ол үшін CheckBox, OptionButton CommandButton батырмаларының
қайсысын пайдаланған дұрыс?
III Жаңа сабақ
ListBox элементі экранға тықанды шерту арқылы таңдалатын тізімдер
нұсқаларын шығаруға мүмкіндік береді. Тізімнің ең кіші биіктігі үш қатардан
тұрады. Экраннан толық көрінбейтін ұзын тізім айналдыру сызғышымен
қамтамассыз етіледі.
MultiSelect тізімде қанша элементті бір мезгілде белгілеуге болатынын
анықтайды. Мына мәндерді қабылдайды: -Nome-бір ғана элементті белгілеуге
болады; 1-Simple-бірнеше элементті белгілеуге болады.
Тәсілдер:
AddItem тізімге элементті қосады (мәтін қатарын)
Синаксисі: тізім аты. AddItem жолдар {индекс}. Егер индекс жоқ болса, онда
элемент автоматты түрде тізімнің соына қойылады
RemoveItem тізімнен берілген индексті өшіреді.
Синтаксисі: тізім аты. RemoveItem индекс
ComboBox (Аралас тізім) мәтіндік терезелерді бір басқару элементіне кәдімгі
тізім бойынша біріктіреді. Аралас тізім элементтерді бірнеше бағандарға
орналастыруға жол бермейді.
Қасиет:
BackColor Фон түсі Width Ені
Enabled Қатынас Name Атауы
Font Қаріп Top жоғарғы координата
ForeColor Негізгі түс Left сол жақ координата
Height Биіктік Visible Көріну
Sorted Сұрыптау
Horizontal ScrollBar (тік және айналдыру жолақтары) белгілібір диапазондағы
қандай дабір шаманың мәнін тағайындауға мүмкіндік береді, және осы шаманың
мәнін сызғыштағы жылжу кезеңібойынша білуге мүмкіндік береді.
Timer басқару элементі –бұл оқиғаны жүйелі уақыт аралығында баптауға
қабілетті объект.
Shape шеңбер және тік төртбұрыш сияқты графикалық элементтерді бейнелеу
үшін пайдаланылады.
IV Жаңа сабақты бекіту
2.6 практикалық жұмысын орындау
V Сабақты қорытындылау
1. СomboBox ,ListBox базалық элементерінің қызметі.
2. Timer, Shape элеменінің қызметі
VI Үйге тапсырма: 2.3 тақырып, 1-12 сұрақтар

Тақырыбы: Базалық элементтер: DriveListBox, DirListBox, FileListBox.
Тағайындау, қасиеттер, оқиғалар, тәсілдер
Мақсаты: Базалық элементтермен танысу
а) білімділік;
Оқушыларға DriveListBox, DirListBox, FileListBox базалық
элементтерін үйрету
ә) тәрбиелік;
логикалық ойлау қабілеттерін, танымдық дағдыларын дамыту
б) дамытушылық;
Visual Basic бағдарламасында жұмыс жасау
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. 1. СomboBox ,ListBox, Timer, Shape базалық элементерінің қызметі.
2. Қасиеттері, оқиғалары, тәсілдері
ІІІ Жаңа сабақ
DriveListBox объектісі барлық қатынасы бар логикалық дискілер атауы және
қатарлары белгіше болып табылатын стандартты аралас тізім сияқты
рәсімделген. Ал енгізу өрісі таңдалған дискінің атауында бейнеленеді.
DіriListBox объектісі-ListBox типінің қатардың тағайындалған биіктігінде
бағдарламаланған жолымен бейнеленген классикалық тізімі ретінде ұсынылған.
Каталогтың атауының оң жағында директорийлердің кіріктірілген деңгейін
анықтайтын ашылған немесе жабылған тақырып белгішелері көрінеді.
FileListBox объектісі кәдімгі айналдыру сызықтары тізімі түрінде
рәсімделген. Белгіленген қатар атауы filename қасиетінде сақталады.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. DriveListBox базалық элементінің қызметі.
2. DirListBox, FileListBox базалық элементінің қызметі
V Сабақты қорытындылау
1. Жоғарыда айтылған базалық элементтердің қасиеттері, оқиғалары,
тәсілдерін айтыңыз
VI Үйге тапсырма:

Тақырыбы: IF…Then құрылымы.
Мақсаты: Тармақталу командасы түсінігін, команданың жазылу түрін білу
керек
а) білімділік;
Оқушыларға тармақталу командасының мәнін, комнаданың жазылу түрін
үйрету
ә) тәрбиелік;
логикалық ойлау қабілеттерін, танымдық дағдыларын дамыту
б) дамытушылық;
Visual Basic бағдарламасында жұмыс жасау
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. DriveListBox, DirListBox, FileListBox базалық элементерінің қызметі
2. Қасиеті, оқиғасы
ІІІ Жаңа сабақ
If құрылымы операторлар тобы белгілі бір шарттарды сақтаған кезде
орындалатын жағдайда қолданылады.
Басқару If операторларының екі түрі болады:
If...Then операторы белгілі бір әрекеттің бірнеше шарттарға тәуелді болған
кезінде қолданылады.
If...Then...Else операторы шартқа байланысты әр түрлі әрекеттердің
орындалуы барысында орындалады. Блоктың синтаксисі:
If шарт Then
Операторлар 1
[Else If шарт Then операторлар 2]
Else
Операторлар 3
End if
Басқару құрылымында шешім қабылдауға негіз болатын шартты өрнектер
болып табылады, сондықтан алдын ала осы өрнектер және олармен жұмыс жасау
туралы кішкене айтып кету керек.
Шартты өрнектер-бұл екі мәннің True (ақиқат) немесе False (жалған)
бірін ғана қайтаратын өрнек. Шартты өрнектерде салыстыру операторлары
қолданылады.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. IF…Then құрылымы
2. Шартты өрнектер дегеніміз не? Шартты өрнектер үшін логикалық математика
әрекеттерін айтыңыз.
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: 2.6 тақырып.

Тақырыбы: Select Case құрылымы.
Мақсаты: Таңдау командасы түсінігін, команданың жазылу түрін білу керек
а) білімділік;
Оқушыларға таңдау командасын таныстыру, жазылуын үйрету
ә) тәрбиелік;
логикалық ойлау қабілеттерін, танымдық дағдыларын дамыту
б) дамытушылық;
Visual Basic бағдарламасында жұмыс жасау
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. IF…Then... Else құрылымы
ІІІ Жаңа сабақ
Select Case конструкциясы бағдарламада бірнеше IF…Then... Else
конструкция блогындағыдай шарттарды өңдеуге мүмкіндік береді. Бұл құрылымы
өрнектің әр мүмкін жағдайында Case операторларын таңдаудан және өрнектерді
салыстырудан тұрады. Бұл құрылым келесі жолмен жұмыс істейді. Алдымен
Visual Basic құлылым өрнегіндегі берілгенмәндерді есептейді. Содан кейін
шыққан мәнді Case құрылымындағы берілген операторлармен салыстырады. Егер
қиылысатын мәндер табылса Cas операторында берілген командалар
орындалады.Басқару құрылымы орындалып біткен соң құрылым келесі End Select
қызметші сөзіне беріледі.
Select Case құрылымының синтаксисі келесі түрде болып келеді:
Select Case Салыстыратын_мән
Casе 1 мән
1 құрылым
Casе 2 мән
2 құрылым
...
End Select
IV Жаңа сабақты бекіту
3-мысал
V Сабақты қорытындылау
1. Select Case қандай оператор?
2. Select Case операторының жазылуы
VI Үйге тапсырма: 2.6 тақырып

7-сынып. Сабақ №1
Тақырыбы: ЕТК-гі жұмыс тәртібі мен қауіпсіздік техникасының ережелері.
Электр тогымен зақымданаған жағдайда алғашқы дәрігерлік көмек
көрсету. Көз талғанда жасалатын жаттығулар. Жұмыс орнын
пайдалануды есепке алу журналы
Мақсаты: ЕТ жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасының еежелеімен
таныстыру. Компьютер сыныбында өзін-өзі алып жүру ережелімен
таныстыру. Көз талғанда жасалатын жаттығулармен, төтенше
жағдайлардағы іс-әрекет ережелеімен таныстыру.
а) білімділік;
Оқушыларға ЕТ-мен жұмыс істегендегі қауіпсіздік техникасының
ережелерін, компьютер сыныбындағы іс-әрекет ережелерін, қауіпті
жағдайдағы іс-әрекет ережелерін үйрету
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
ЕТ жұмыс жасаудағы қауіпсіздік ережесі
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
І Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Жалпы қауіпсіздік талаптары:
1. Мұғалімнің рұқсатынысыз құрал-жабдықтарды орнынан қозғауға, сымдарға,
розеткаларға, штепсельдің, штекерге тиісуге тыйым салынады.
2. Мұғалімнің рұқсатынысыз сыныпқа кіуге және сыныптан шығуға болмайды.
3. Мұғалімнің рұқсатынысыз сынпта жүруге болмайды.
4. ДК-де су киіммен және су қолмен жұмыс істеуге болмайды.
5. Корпусы мен сымдарының бүтіндігі бұзылған ДК-де жұмыс істеуге тыйым
салынады.
6. Үстелге, ДК-дің жанына сумка, портфель, кітап қоюға болмайды. Үстелде
тек дәптер мен қалам ғана жатуы керек.
7. Пернетақтаның үстіне ештеңе қоюға болмайды.
8. Компьютер сыныбында жүгіруге, ойнауға, жолдастарыңның көңілін қажетсіз
аударуға, бөгде жұмыстарды істеуге тыйым салынады.
ДК-мен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары:
1. ЭЕМ-де жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70
см) сақтау керек.
2. Келушілер кіргенде оқушылар орнынан тұруының қажеті жоқ.
3. Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді дем алдыратын
бірнеше жаттығу орындау керек.
4. Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медидциналық көмек көрсету
әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білу
керек.
5. Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларын білу керек.
Электр тогымен зақымданғанда көмек көрсету:
1. Токты ажырату;
2. Зақымданған адамды электр тогының әсерінен электр тогын өткізбейтін қол
астындағы материалдарды пайдаланып босату;
3. Зақымданған адамды қарап шығып, оған зардабының ауырлығына байланысты
көмек көрсету;
4. Дәрігер шақыру
Көзге жаттығу
1-жаттығу
-Көздеріңнің бұлшық етін қатайтып, бірнеше секунд жұмыңдар.
-Көздеріңнің бұлшық етін босатыңда, ашыңдар.
Бұл кезде бірқалыпты демалыңдар. 4-5 рет қайталаңдар.
2-жаттығу.
-Кеңсірікке қарап тұрып, 3 рет терең дем алыңдар.
Көздеріңді талдырмаңдар.
-Алысқа қадалып қараңдар.
3-жаттығу.
-Бастарыңды бұрмай, оңға қарап, көз тіккен нүктені белгілеңдер.
-Алысқа қадалып қараңдар.
4-жаттығу.
-Бастарыңды бұрмай, солға қарап, көз тіккен нүктені белгілеңдер.
-Алысқа қадалып қараңдар.
IІІ Жаңа сабақты бекіту
3. тапсырма. ЕТК қауіпсіздік ережесін (кестеде) дәптеріне орындау.
V Сабақты қорытындылау
1. ЕТК қауіпсіздік ережесі
2. Электр тогымен зақымданғандағы алғашқы медициналық көмек
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

7-сынып. Сабақ №2
Тақырыбы: Табиғаттағы ақпарат ұғымы. Ақпарат түрі. Адам ақпаратпен не
істейді?
Адам ақпаратты қалай қабылдайды?
Мақсаты: Ақпарат ұғымымен, оның түрлерімен, үлгілерімен және өңдеу
тәсілдерімен таныстыру. Арнаулы, сипаты мен қабылдау тәсілдері
бойынша әр түрлі ақпарат түрлерімен таныстыру. Бейнелік және
таңбалы ақпаратты ажырата білуге үйету. Таңбалы ақпаратты кодтау
тәсілдерімен таныстыру.
а) білімділік;
Оқушыларға ақпарат ұғымын, ақпарат формаларын, ақпарат көздерін,
ақпарат типтері мен қасиеттерін, ақпаратты өңдеу тәсілдерін,
ақпаратты кодтау тәсілдерін меңгерту
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Оқушыларға ақпат туралы, ақпаратты алу жолдарын үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Газет-журнал, кітап, буклет
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. ЕТК кауіпсіздік ережесін айтыңыз.
2. Көзге жаттығу жасау.
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. Ақпарат ұғымы
2. Ақпарат түрі
3. Адам ақпаратпен не істейді? Ақпаратты қабылдау
«Ақпарат» сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды
білдіретін information сөзінен шыққан. Адам ақпаратпен:
1. Адам ақпаратты сақтай алады.
2. Адам ақпаратты жеткізе алады.
3. Адам ақпаратты өңдей алады.

.

IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма: 1.1.1.Тапсыма.
1.1.2. Тапсырма
V Сабақты қорытындылау
1. Ақпарат дегеніміз не?
2. Ақпарат тасымалдаушылар.
3. Адам ақпартпен не істейді?
VI Үйге тапсырма: 1.1. тақырып.

7-сынып. Сабақ №3
Тақырыбы: Практикалық жұмыс №1. «Берілген мәтін үзіндісіндегі ақпарт
көлемін бағалау» Компьютер деген не? Программалық жабдықтамалар.
Ақпаратты компьютерде сақтау.
Мақсаты: Оқушыларға ақпарт түсінігіне адамның және техникалық көзқарасы
бойынша қандай мән берілетінімен таныстыру. Хабарлардың ақпараттық
көлемін есептеуге үйрету.
а) білімділік;
Оқушыларға ақпарттың көлемін бағалауды меңгерту
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Ақпар, компьютер, программалық жабдықтар туралы түсініктерін
дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Ақпартты алу көздерін атаңыз.
2. Ақпарттық процестер.
3. Адам ақпартты қалай алады?
ІІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Ақпаратты бағалау
1. Берілген сөздің ақпарттық көлемін анықтаңдар. (Өз аты жөніңді)
Информатика-бұл ақпарат, ақпаратты адамдардың қарым-қатынасында, ЭЕМ жұмысы
мен қоғам өмірінде жинау, жинақтау, сақтау мен беру заңдары мен тәсілдері
туралы ғылым.Бұл ғылым ХХ ғасырдың екінші жартысында пайда болды, оның
дамуы электрондық есептеу техникасынң пайда болуымен байланысты.
|Ақпаратты енгізу |Ақпаратты өңдеу |Ақпаратты шығару |
| |мен сақтау | |
|Компьютер |Компьютер |Компьютер |
|Пернетақта, маус |ЖБ (процессор, |Монитор, принтер |
|Адам |жад) |Адам |
|Сезім мүшелері (Көз, құлақ, |Адам |Сөйлеу мүшелері |
|сезім |Ми |(дауыс желбезегі, тіл, |
|мүшелері, иіс сезу мүшесі) | |ымдау) |

Бағдарламалық жабдықтама (БЖ) арналуы бойынша былай бөлінеді: жүйелік
(ЖБЖ), қолданбалы (ҚБЖ), құрал-саймандық (ҚСБЖ). ЖБЖ-ға аппараттық
құралдардың жұмыстарын басқаратын және пайдаланушылар мен пайдаланушы
қолданбалы кешеніне қызмет ететін бағдарламалар жатады.
-ОЖ;
-драйвелер;
-ЭЕМ-мен қарым-қатынас жасау қолайлылығын қамтамассыз ететін қабықша-
бағдаламалар. (NC);
-операциялвқ қабықшалар;
-утилиттер;
-ЭЕМ-ді тестілеу мен диагносьтика құралдары;
-жергілікті желіні басқаратын бағдарламалар.
IІІ Үйге тапсырма: Қайталау

7-сынып. Сабақ №4
Тақырыбы: ЕТ-ның даму тарихы. ЭЕМ-нің қоғам өміріндегі рөлі: мектепте,
үйде,
медидцинада, бизнесте, өнерде, ғылымда. ЭЕМ-ді қолдану
аймақтары.
Мақсаты: Оқушыларды ЕТ-ның даму тарихымен оның құрылуының негізгі
принциптерімен таныстыру.ЭЕМ-нің қоғам өміріндегі рөлін түсіндіру.

а) білімділік;
Оқушыларға ЕТ дамуының негізгі кезеңдерін, ЭЕМ буындары мен
олардың элементтік базасын, ЭЕМ-ді қолдану аймақтарын
түсіндіру
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
ЭЕМ-ді қолдану аймақтаы туралы ой-өрісін кеңейту
Сабақтың көрнекілігі: Плакат, Электронды оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Компьютер дегеніміз не?
2. Программалық жабдықтама.
3. Ақпаратты компьютерде сақтау.
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. ЕТ даму кезеңдеі.
2. ЕТ буындары
3. ЭЕМ-ді қолдану аймақтары
Ет дамуын келесі кезеңдерге бөлуге болады:
1. Қол-б.э. дейінгі елуінші мыңжылдықтан бастап;
2. Механикалық-ХVII ғасырдың ортасынан бастап;
3. Электрмеханикалық-ХІХ ғасырдың 90-шы жылдарынан бастап;
4. Электрондық-ХХ ғасырдың 40-шы жылдарынан бастап.
Қол түрінің даму кезеңі:
1. Ондық пен он екілік санау жүйесіндегі саусақ есебі (қолда төрт саусақ,
әрқайсысында үш буын сүйектері-барлығы он екі)
2. Америка халықтарының түйіншек санауы
3. заттарды топтастыру және бір жерден басқа жерге санап қою көмегімен
санау.
4. Есепшотпен санау
5. 17-ғасырдың басында Дж. Непердің логарифм және логарифм кестесін ойлап
табуы және есептеу таяқшаларымен Дж.Непердің есептеу тақтасын ендіру.
Механикалық
1. 1623 ж-6 разрядты сандамен арифметикалық амалдар орынауға арналған
Шиккардтың алғашқы машинасы. Ол көбейту, қосу, сандарды жазатын тәуелсіз
құрылғылардан тұратын.
2. 1642 ж Блез Паскаль. 10 разрядты сандармен ариф/қ амалдарды механикалық
түрде орындайтын машина.
3.1673 ж. Г.В.Лейбниц алғашқы арифмометрді құрастырды. Томас аифмометрі,
Болле машинасы, Орднер арифмо/і. 1969ж. ССРО-да арифмо/і шығару деңгейі ең
жоғары деңгеге жетті. 20 ғ-дың 70-ші жылдары аоифмо/ді элементтік базасы
интегералдық схемаға негізделген калькулятор ығыстрды.
4. 19 ғ/дың бірінші жартысында ч.Бэббидж әмбебап есептеуіш (аналитикалық)
машина құрастыруға талаптанды.
Электрмеханикалық1. 1887ж. Г.Холлеит, У.Бэббидж бен Г.Джоккарттың идеяларын
қолданып, алғашқы есептеуіш-аналитикалық кешенін құрды. Бұл құал АҚШ-та
(1890), Ресейде, Канадада (1897) халық санағын жүргізді
2. 1941 ж. Конрад Цузе бағдарламалық басқаруы мен жадтайтын құрылғысы бар
алдыңғылрға ұқсас машина жасап шығарды.
3. 1944ж. Айкен IBM фирмасының кәсіпорнында Бэббидж жұмыстарының көмегімен
электрмеханикалық реледегі «МАРК-1» аналитикалық машинасын құрастырды.
Есептеу жылдамдығы электр жетегі бар арифмометрден100 есе тез.
4. 1957ж.-ССРО-да (PBM-1) релелік машина жасалды.
Электрондық құралдардың даму кезеңі
1. 1943-45 ж. АҚШ-та моучли мен Эккет басқарған топ электрондық шамдардың
негізіндегі ең алғашқы ENIAC ЭЕМ-ін құрастырды.Салмағы 30т. Жұмыс істеу
жылдамдығы «МАРК-1» машинасынан 1000 ее атық. 18000 электрондық шамдар,
150 реле, 70000 резистор, 10000 конденсатор болды. Ол 140 квт қуат
пайдаланды. Бірақ оның жад құрылғысы жоқ, және бағдарламаларды беру үшін
сымдарды нақты бір түрде жалғастырып отыру керек болды.
2. 1945ж. Джон фон Нейман цифрлық есептеуіш машинаның жалпы принциптерін
ойлап тапты, ол қазіргі кезге дейін ДК-де қолданылады.
IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма. 2.1.1. Кестені толтыр.
|№ |Не? |Қайда? |Қашан? |
|1 |Қол саусақтары, тастар, |Барлық жерде |Көне заманда |
| |белгілеулер, түйіншектер | | |
|2 |Абак |Ежелгі Қытай немесе |2000-5000 жыл |
| | |Египетте |бұрын |
|3 |Паскаль машинасы |Франция |1642ж |
| | |Блез Паскаль | |
|4 |Арифмометр |Германия Лейбниц |1694ж |
|5 |Логарифмдік сызғыш |Англия Робертсон |1761ж |
|6 |Аналитикалық машина |Англия Ч.Бэббидж |1833ж |
|7 |Бэббиджтің машинасына |Англия. Ада Лавлейс |1846ж |
| |аналған алғашқы бағдарлама| | |
|8 |Есепші-перфорациялық машна|Г.Холлерит. Америка |19 ғ/дың аяғы |
|9 |«Марк-1» |Америка. Говард |1944ж |
| |электр-механикалық санауыш|Айкен | |
| |мащина | | |
|10 |ENIAC |АҚШ. Мщучли, Эккет |1946ж |
|11 |EDSAC-Нейманның |АҚШ |1949ж |
| |архитектурасымен жасалған | | |
| |ЭЕМ | | |
|12 |МЭСМ |ССРО |1947-1948жж |
|13 |БЭСМ |С.А.Лебедев ССРО |1952-1953жж |
|14 |М-220, БЭСМ-3, БЭСМ-4, |ССРО |60-ж |
| |Урал-11, Урал-14, Урал-16,| | |
| |Минск-22, Минск-32 | | |

V Сабақты қорытындылау
1. «МАРК-1» машинасы қандай элементтерде жасалған?
Жауабы: Релелі және механикалық элементтерден
VI Үйге тапсырма: 2.1. тақырып.

7-сынып. Сабақ №5
Тақырыбы: ДК. Компьютердің құрылымы. ЖБ. Компьютердің ішкі құрылғылаы.
Компьютердің сыртқы құрылғылары. Ақпараттарды енгізу және шығау
құрылғылары. Компьютердің сыртқы жады.
Мақсаты: Оқушыларды ДК-мен, оның негізгі блоктарымен, және олардың
міндетімен таныстыру. ЭЕМ мүмкіндіктерін көрсету. Жүйелік блоктың
ішіндегі құрылғыларменжәне олардың міндетімен таныстыру.
Компьютердің сыртқы құрылғыларымен таныстыру. Енгізу-шығару
құрылғыларына жалпы шолу. ДК-нің негізгі шығару құрылғысы-
монитормен таныстыру.
а) білімділік;
Оқушыларға аппараттық құрылғылардың негізгі жиынына не
кіретінін, компьютердің құрылғыларының міндетін, бағдарламалық
жабдықтаманың не үшін керек екенін, ДК көмегімен жасалатын
жұмыстарды үйрету
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
ДК. Компьютердің құрылғылары
Сабақтың көрнекілігі: ЖБ түрлері плакат. Сыртқы құрылғылар
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. ЕТ-ның буындарын атаңыз.
2. ЭЕМ-нің рөлі
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. Компьютердің құрылымы
2. ЖБ.Процессор, жедел жад
3. Сыртқы құылғылар. Енгізу-шығару құрылғылары.
Компьютердің негізгі жинағының басты элементі-ЖБ. ЖБ-компьютердің негізгі
топтары орналасқан тік төртбұышты қорапша, онда: микропроцессор мен жедел
жады т.б. бар аналық тақша, адаптерлер , қоректендіру блогы, иілгіш және
қатқыл дискідегі жинақтауыштар, контроллер, ажыратпалар орналастырылған.
Монитор-мәтіндік және графикалық ақпараттарды экранға шығаруға арналған,
теледидарға ұқсас құрылғы. Пернетақта-ақпараттар мен ДК-ні басқару
командаларын енгізу қызметін атқарады.
Енгізу құрылғыларына: пернетақта, манипулято, микрофон, модем жатады.
Шығару құрылғылары: монитор, құлаққалқа, принтер, модем, колонка.
ЖБ-тың ішінде орналасқан құрылғыларды ішкі деп атайды. Сыртында орналасқан
құрылғыларды сыртқы деп атайды.
Ішкі құрылғыларына:
Аналық тақша-ДК-нің негізгі тақшасы
Оған
Жедел жад (ЖЖҚ)-компьютер қосылған кезде деректерді уақытша сақтауға
арналған микросхемалар жиыны.
Процессор-көптеген математикалық және логикалық операцияларды орындайтын
негізгі микросхема.
ТЖҚ-деректерді ұзақ уақыт сақтайтын құрылғы.
Микропроцессорлық комплект (чипсет)-компьютердің ішкі құрылғыларының
жұмысын басқаратын микросхемалар жиыны.
Қосымша құрылғыларды қосуға арналған ажыратпалар.
Шмналар-компьютердің ішкі құрылғыларының арсында сигнал алмасу жүргізілетін
өткізгіштер жиыны.
ДК сыртқы құрылғылары оның интерфейстеріне қосылады, ол қосымша
операцияларды орындауға арналған.
Сыртқы жад-бұл компьютерді өшіргеннен кейін де енгізілген ақпаратты
сақтайтын жад. Компьютер жады ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Сыртқы жадқа
магнитті таспалар, магнитті дискілер, лазерлік дискілер. Магнитті дискілер
қатқыл және иілгіш болып бөлінеді.
ІV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма 2.2.3.Құрылғылардың ЖБ орналасу сәйкестігін белгіле.
2.2.11. Арнайы пернелердің қызмет кестесін толтыр.
V Сабақты қорытындылау
1. Ең кең тараған процессордың түрі?
2. Неге экранның алдында ұзақ отыруға болмайды?
VI Үйге тапсырма: 2.2. тақырып.

7-сынып. Сабақ №7
Тақырыбы: Windows басқару элементі. Жұмыс үстелі. «маус» типті
манипулятор. Есептер тақтасының элементтері мен арналуы,
«Пуск» батырмасының функциялары. Windows терезелері. Терезелердің
құрылымы мен элементтері.
Мақсаты: Windows ортасының ерекшеліктерімен, Windows 98 жұмыс үстелі
түсінігімен таныстыу. Есептер тақтасын, «Пуск» батырмасын және
басты менюді жұмыста қолдануға үйрету. Windows терезелерімен ,
терезелерді көрсету нұсқаларымен, терезелердің менюімен таныстыру
а) білімділік;
Оқушыларға Windows ортасының ерекшеліктерін, жұмыс үстелі
ұғымын, Windows-пен жұмысты іске қосу және аяқтау ретін, есептер
тақтасының арналуын, мауспен орындалатын әрекеттер, Windows терезе
ұғымын, терезерелді көсету нұсқаларын, активті терезе ұғымын,
терезенің негізгі элементтерін меңгерту
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Windows обьектілері. Терезе. Терезе элементтері
Сабақтың көрнекілігі: Кесте. Электрондық оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Ақпаратты енгізу-шығару құрылғылары
2. Компьютердің сыртқы жады.
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. Windows басқару элементтері.
2. Терезе. Терезенің элементтері
Windows98-бұл графикалық ОЖ, оның негізгі объектілері терезе мен белгішелер
түрінде көрсетіледі.
Мауспен орындалатын үш механикалық әрекеттер:
-сол жақ батырмамен бір рет шерту;
-екі рет шерту;
-маусты басулы сол жақ батырмамен жылжыту.
Маусты баптау үшін:
Мой компьютер-Панель управления-Мышь-Настройка и тренировка
Жұмыс үстелі Windows жұмыс істеу кезіндегі экранның бүкіл беті жұмыс үстелі
деп аталады. Жұмыс үстелінде: қапшықтар, таңбашалар, маус нұсқағышы
орналасады.
Есептер тақтасы-бұл экранның төменгі жағындағы жіңішке сұр жолақ. Есептер
тақтасында «Пуск» батырмасы, іске қосылған бағдарламалардың аттары бар
батымалар орналасқан.
Бас менюб 7 пункттен ұрады:
1. Ашылатын бағдарламалар тобы мен қсымшалардан тұратын тізім
2. Жуық арада ашылған құжаттардың 15-тен аспайтын тізімнен
3. Баптау
4. Іздеу
5. Анықтама
6. орындау
7. Жұмысты аяқтау
Терезе- Windows ортасының негізгі элементі.
Терезе дегеніміз-жақтаулармен шектелген экранның төртбұрышты сегменті.
IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма. 3.2.1. Терезелер қандай болады?
V Сабақты қорытындылау
1. Терезе дегеніміз не?
2. Терезенің түрлерін ата.
VI Үйге тапсырма: 3.1, 3.2 тақырыптар

7-сынып. Сабақ №8
Тақырыбы: Анықтама. Windows-тың анықтама жүйесімен жұмыс істеу.
Бағдарламаларды іске қосу және ашу
Мақсаты: Windows 98 анықталық жүйесімен жұмыс істеу біліктілігін
қалыптастыру
а) білімділік;
Оқушыларға кез келген қолданбада анықтаманы шақыру, анықтамалық

жүйесінен ақпарат алу тәсілдерін үйрету
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Анықтамамен жұмыс жасау
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Windows объектілері
2. Терезе. Терезенің негізгі элементтері. Терезенің түрлері.
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. Анықта мүмкіндіктері
Windows 98 анықтама жүйесімен ақпаратты әр түрлі әдістермен алуға болады.
Меню пунктіндегі ? белгісі. ? белгіде шерту арқы.
Анықтаманы шақыру опциясы бар созылған меню пайда болады. Терезенің
анықтама жүйесін ашу үшін осы опцияны таңдаймыз.
Терезенің менюіндегі «Бұл не?» анықтамасы.
Кейбір терезелерде ? белгісінің суретіне маустың батырмасын басқанда «Бұл
не?» опциясы бар созылған меню пайда болады. «Бұл не?» командасын
орындағанда маус нұсқағышы түрін ? белгісі бар бағдаршаға өзгереді.
Көрсетілген элемент жөнінде мәтіні бар терезе шығады.
«Анықтама» батырмасы.
Анықтама батырмасын басу бағдарламаның жұмысы туралы ақпарат береді және
әрі қарай орындайтын әрекеттер бойынша нұсқау береді.
Ғ1 пернесі.
Үш қосымшасы бар анықтама жүйесінің терезесі ашылады. Онда іздеу үшін
іздейтін құрылғының атын жазамыз.
IV Жаңа сабақты бекіту
3.2.7 тапсырма.
V Сабақты қорытындылау
1. Анықтама не үшін керек?
2. Анықтаманы қалай алуға болады?
VI Үйге тапсырма: 83 бет

7-сынып. Сабақ №9
Тақырыбы: Практикалық жұмыс №2. «Пуск батырмасының көмегімен құжатты ашу»
Мақсаты: Пуск батырмасымен құжат ашу
а) білімділік;
Оқушыларға Пуск батырмасын пайдаланып құжат ашу жолдарын

меңгерту
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Құжат ашу
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Пуск батырмасы арқылы құжат ашу жолдарын меңгерту
1. Пуск батырмасыныңкөмегімен құжатты ашу
Жауабы
1. Пуск батырмасын басамыз. Бас меню шығады.
2. Маус нұсқағышын құжаттар пункітіне орнатыңдар. Жақын арада ашылған 15
құжаттары бар бағыныңқы меню пайда болады.
3. Таңдап алынған құжаттың белгішесінде шертіңдер. Жуық арада таңдап
алынған құжаттың терезесі ашылады.
VI Үйге тапсырма: Қайталау

7-сынып. Сабақ №10
Тақырыбы: Практикалық жұмыс №3. «Менің компьютерім қапшығы көмегімен
құжатты ашу»
Мақсаты: Менің компьютерім қапшығымен құжат ашу
а) білімділік;
Оқушыларға Менің компьютерім қапшығын пайдаланып құжат ашу жолдарын

меңгерту
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Құжатты Менің компьютерім қапшығы арқылы ашу
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Менің компьютерім қапшығын арқылы құжат ашу жолдарын меңгерту
1. Менің компьютерім қапшығы арқылы құжат ашу
Жауабы
1. Менің компьютерім белгішесіне маус нұсқағышын орнатып, оны екі рет
шертеміз.
2. С: дискісінің белгішесінде екі рет шертеміз.
3. Program files қапшығының белгішесінде екі рет шертеміз.
4. Accessories қапшығының белгішесінде екі рет шертіңдер.
5.Тааңдап алынған қолданба белгішесінде екі рет шертіңдер.
VI Үйге тапсырма: Қайталау

7-сынып. Сабақ №11
Тақырыбы: Практикалық жұмыс №4. «Бағыттауыш бағдарлама арқылы жаңа құжат
ашу»
Мақсаты: Бағыттауыш арқылы құжат ашу
а) білімділік;
Оқушыларға Бағыттауышты пайдаланып құжат ашу жолдарын

меңгерту
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Құжат ашу
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Бағыттауыш арқылы жаңа құжат ашу жолдарын меңгерту
1. Бағыттауыш бағдарламасын іске қосу.
2. Бағыттауыш көмегімен жаңа құжатты ашу
Жауабы
1. Пуск батырмасын басамыз.
2. Маус нұсқағышын Стандартные командасына орналастырамыз.
3. Бағыттауыш командасында маустың сол жақ батырмасымен шертеміз.
2. 1. Терезенің сол жағындағы Program Files қапшығының «+» белгісінде
шертеміз.
2. Accessories қапшығының белгішесінде щертеміз.
3. Терезенің оң жақ бөлігіндегі таңдалған бағдарламаның белгішесінде екі
рет шертеміз.
VI Үйге тапсырма: Қайталау

7-сынып. Сабақ №12
Тақырыбы: Файлдар мен қапшықтар. Қапшық құру. Таңбашалар.
Мақсаты: Файлдар, қапшықтар, таңбашалар, себет ұғымдарымен және
қапшықтың құрылымы мен объектілер жасау ережелерімен таныстыру
а) білімділік;
Оқушыларға файлдар, қапшықтар деген не екенін, қапшықтар
құрылымын, қапшықтар құру ережелерін, таңбаша деген не екенін,
таңбашаны құру ережелерін меңгерту
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Файл, қапшық, таңбаша
Сабақтың көрнекілігі: Электрондық оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Құжатты ашудың неше жолы бар?
2. Бағыттауыш арқылы жаңа құжат ашу
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. Файл. Қапшық
2. Таңбаша. Қапшық құру
Файл-бұл Windows 98 жүйесінде жұмыс жүргізетін ақпараттың негізгі
құрылымдық бірлігі. Қапшықтар-бұл қандай да бір белгісі бойынша файлдарды
бірлестіру, мысалы, тақырыптық белгісі бойынша: бір ғана ойынға немесе
редакторға жататын файлдар. Қапшық-бұл аты аталған файлдар тобы.
Қапшықты құру және оның құрылымы.
Қапшық элементтері: тақырып, меню, терезені басқару батырмалары, айналдыру
жолағы, құрал-саймандар тақтасы, қалып-күй жолы.
Терезеде жаңа қапшық құру.
Файл-Создать-Папка командасын орындаймыз. Қапшықтын атын құрған бойда
енгізуге болады.
Таңбаша-бұл бағдаламаларды іске қосу немесе файлды ашу қасиеті бар
пиктограмма, объектінің тамғасы, компьютер үшін объектіге жол нұсқайтын
командалық файл, ал пайдаланушы үшін жұмыс үстеліндегі немесе терезедегі
жай белгіше, ол Windows 98гі қандайда бір объектіге: файлға, қапшыққа,
дискіге, компьютерге, принтерге т.б. сәйкес келеді.
IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма. 3.4.4. Жаңа қапшық құрудың екі тәмілін сипатта. Олардың
айырмашылығы неде?
Тапсырма. 3.4.6. Таңбаша жасаудың екі тәсілін сипатта.
V Сабақты қорытындылау
1. Қапшық, файл, таңбаша дегеніміз не?
2. Қапшық құру
VI Үйге тапсырма: 3.4 тақырып

Тақырыбы: Word Pad мәтіндік редакторын іске қосу. Терезе құрамы. Құжат
құру, мәтін енгізу, өңдеу, сақтау. Дайындалған мәтінді пішімдеу
(форматтау). Сақталған құжатты ашу, дискіге сақтау
Мақсаты: Word Pad мәтіндік процессорымен танысу. Құжаттың құрылымы,
стилі, баспа бетінің геометриясы туралы түсінік беру. Word Pad
қолданбасының терезесі меню, пішімдеу мен құрал-саймандар
тақталары, сызғыш туралы түсінік алу. Мәтінді теру, түзету,
пішімдеу. Құжаттарды құруға, ашуға, сақтауға үйрету
а) білімділік;
Оқушыларға Word Pad мәтіндік редакторымен жұмыс жасау жолдарын
үйрету
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Word Pad мәтіндік редакторы
Сабақтың көрнекілігі: Word Pad мәтіндік
Сабақтың әдісі: Практикум элементтері бар, көрсете түсіндіру. Зертханалық
жұмыс
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Суреттерді қарап шығу?
2. Түстер палитрасын өзгерту, қағазға басып шығару
ІІІ Жаңа сабақ
Мәтіндік процессор-бұл тек қана мәтінді енгізу мен түзету үшін ғана емес,
сонымен қатар оны пішімдеу құралдары бар бағдарламалар класы.
Word Pad қолданбасының арналуы:
1. Мәтінді теру
2. Мәтін түзету
3. Мәтінді пішімдеу
Қаріптің гарнитурасын таңдау
Қаріптің өлшемін өзгерту және таңдау
Қаріптің әлпетін басқару
Қаріптің атрибутын басқару (түсін, алып тастауды, астын сызуды)
Туралау әдістерін басқару (ортасы бойынша, оң жақ немесе сол жақ шеттері
бойынша)
Абзац мәтінінің сол жақ пен оң жақ өрістерінен шеінісін және арнайы
бірінші жол шеінісін беру
Құжатпен мәтінді дайындау кезінде ДК-дің мүмкіндіктері:
1. Мәтінді жөндеуге, мәтіннің үзінділерін кірістіруге, әр түрлі
құжаттарды бір құжатқа «жапсыруға», мәтіннің шекараларын түзетуге,
жолдарды ортаға туралауға, құжатты қандай да болса санын басып
шығаруға және сақтауға болады.
2. Әр түрлі қаріптерді, түрлі тілдердің алфавиттерін, сондай-ақ
графикалық символдарды пайдалануға болады.
3. Мәтінге кестелерді, суреттерді, графиктерді кірістіруге болады,
сонымен қатар мәтіннің өзін түрлендіруге болады (оны қисық бойы
орналастыруға, «көлем» беруге, көлеңкелеуге және т.с.)
4. Дайын жазудың мәтінін немесе кітаптың мәтінін сканерлеуге және тану
бағдарламаларының көмегімен мәтін пішініне түрлендіруге болады.
5. Стандартты құжаттарды дайындағанда дайын үлгілерді пайдалануға болады.
IV Жаңа сабақты бекіту
171 беттегі тапсырманы орындау
5.1.2. тапсырма. Келесі анықтамаларды жаз
V Сабақты қорытындылау
5.1.7. тапсырма. Қаріпті, әлпет пен өлшемді бір уақытта өзгерту әрекетінің
тізбегін көрсет.
5.1.9 тапсырма. Құжат бойынша жылжыту пернелерінің комбинациясын көрсет
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Практикалық жұмыс№13 «Мәтін жазу, сақтау, өңдеу. Бұйрықтар
мәзірімен жұмыс жасау» Word Pad редакторының қосымша мүмкіндіктері.
Күн мен уақыт, сурет кірістіру, мәтін жолдарын ауыстыру
Мақсаты: Word Pad редакторының қосымша мүмкіндіктерімен жұмыс жасау
а) білімділік;
Оқушыларға Word Pad редакторының қосымша мүмкіндіктерін күн мен
уақытты, сурет кірістіруді үйрету. Мәтінді тере білу
ә) тәрбиелік;
Мәтінді ұқыпты жаза білуге тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Word Pad мәтіндік редакторының қосымша мүмкіндіктерін қолдана білуге
Сабақтың көрнекілігі: Word Pad
Сабақтың әдісі: Түсіндіру. Компьютермен жұмыс
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
1. тапсырма. Сөйлемдерді аяқтап жаз.
3. тапсырма.
Word Pad редакторының құжатында төмендегі әрекеттерді қалай ұйымдастыруға
болады?

IІІ Жаңа сабақты бекіту
5.2.4. тапсырма.
V Сабақты қорытындылау
5.2.2. тапсырма.
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Практикалық жұмыс№14 «Редактордың қосымша мүмкіндіктерін
пайдалану»
Мақсаты: Редактордың қосымша мүмкіндіктерін пайдалану
а) білімділік;
Оқушыларға Word Pad редакторының қосымша мүмкіндіктерін үйрету.
ә) тәрбиелік;
Мәтінді ұқыпты жаза білуге тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Word Pad мәтіндік редакторының қосымша мүмкіндіктерін қолдана білуге
Сабақтың көрнекілігі: Word Pad
Сабақтың әдісі: Практикалық сабақ
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
ІV Сабақты қорытындылау
V Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Word Pad редакторының қосымша мүмкіндіктері: мәтін үзінділерімен
жұмыс жасау
тәсілдерін меңгерту
176 беттегі 1-тапсырманы орындау.
1. Мәтін қандай түрде көрсетілсе, сондай түрде тер
Интернет дегеніміз не?
Айталық, бөлмеде көп өрмекші бар, олардың әрқайсысы өз өрмегін тоқиды.
Бөлмедегі өрмектің көптігі соншалық, өрмекшілер өрмек арқылы еш қиындықсыз
бөлменің кез келген нүктесіне бара алады. Бүкіл Жер шарын қамтитын көптеген
әр түрлі компьютерлер және компьютерлік желілердің жиынтығы-Интернетті де
осылай сипаттауға болады. Телефон арқылы үйде отырып Жер шарының кез келген
қаласындағы телефонмен сөйлескен сияқты, интернет арқылы да планетаның кез
келген нүктесіндегі компьютермен және оны пайдаланушылармен байланыс
жасауға болады.
Интернетті ақпараттық аса кеңарна деп атайды.
Желілер бір-бірімен Интернетті жасаушылар дайындаған бірыңғай қарым-
қатынас жасай алады. Бір-бірімен байланысқан қанша компьютерлік желі бар?
Жуық есеппен алғанда олардың саны 30 000-нан артық.
IІІ Жаңа сабақты бекіту
1. Күн мен уақытты кірістіру
2. Мәтінді іздеу, мәтінді ауыстыру
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Блокнот қолданбасымен танысу. Терезе құрамы. Практикалық жұмыс
№15 «Бұйрықтар мәзірін пайдаланып кірістіру және көшіру»
Мақсаты: Блокнотпен танысу
а) білімділік;
Оқушыларға Блокнот қолдбансын іске қосу, қызметі, терезе құрамы
туралы түсінік беру
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Блокнот
Сабақтың көрнекілігі: Блокнот
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
VІ Сабақты қорытындылау
VҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Блокнот-өте кішкентай мәтіндік редактор, оның жұмысы үшін азғана жад қажет.
Іске қосу үшін:
Пуск-Все программы-Стандартный-Блокнот
Мәтінді енгізгенде жолдың соңында Enter пернесін басу керек немесе сөз
автоматты түрде тасымалдануы үшін Правка-Перенос по словам командасын
орындаймыз. Мәтін үзіндісін бөліп алу үшін WordPad-та пайдаланған әдістер
пайдаланылады. Ақпартты тек алмастырубуферінің көмегімен ғана көшіруге және
жылжытуға болады, ол үшін Правка менюінің Копировать, Вырезать, Вставить
командалары пайдаланылады.
Блокноттың көмегімен күрделі, әдемі құжаттар жасап, оған сурет кірістіру
мүмкін емес, өйткені оның пішімдеу мүмкіндігі аз.
Файл-Макет страницы командасын орындап, пайда болған диалогтық терезеде
қағаздың пішімін, өріс мөлшерін және мәтіннің бет бейнесін таңдауға болады.
Блокнот қолданбасында терілген мәтінді сақтау үшін Файл-Сохранить как
командасын орындаймыз. Құжатты ашу үшін Файл-Открыть командасын орындаймыз.
IV Жаңа сабақты бекіту
Практикалық жұмыс №15 Бұйрықтар мәзірін пайдаланып кірістіру және көшіру
V Сабақты қорытындылау
1. Блокнот қолданбасының қызметі?
2. Іске қосу (Блокнот қолданбасын)
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Калькулятор бағдарламасын іске қосу. Арифметикалық-алгебралық
өрнектерді жазу ережелері.
Мақсаты: Оқушыларды калькулятор бағдарламасымен таныстыру
а) білімділік;
Оқушыларды калькулятор бағдарламасын іске қосу, қызметімен таныстыру
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ойлау қабілетін дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Калькулятор
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1. Блокнот қолданбасының терезесі
2. Блокнотты іске қосудың неше жолы бар?
ІІІ Жаңа сабақ
Калькулятор қолданбасы компьютердің сандық ақпаратпен жұмысын: бір
жүйеден екінші жүйеге сандарды аударуды, логикалық арифметика принциптерін,
есептеу дәлдігін және т.б.тереңірек игеруге мүмкіндік береді.
Жүйеде калькулятордың екі түрі бар: Қарапайым және Инженерлік
Калькуляторды іске қосу үшін:
Пуск-Все программы –Стандартный-Калькулятор
Экранда калькулятордың терезесі пайда болады. Егер калькулятор бірінші рет
қосылса, онда қарапайым калькулятор шығады.
Қарапайым калькулятор арифметикалық амалдардан басқа санаулы әрекеттерді
және бірнеше функцияларды ғана орындайды.
Калькулятордың қызметтік (функционалдық) батырмалары
- соңғы ендірілген цифрды өшіреді
-индикатор өрісінде жарықтанған санды өшіреді

-барлық ендірілген ақпараттарды өшіреді.

-енгізілген мәндерді бөледі

-енгізілген мәндерді көбейтеді.

• -енгізілген мәндерді қосады

• -енгізілген мәндерді азайтады

-орындалған амалдың нәтижесін шығарады

-квадрат түбірді есептейді

-санның процентін табады

-экрандағы санның кері мәнін есептейді

Арифметикалық амалдар орындайық.
1. 756,87 және 849,03 сандарын қосу нәтижесі 1605,9
IV Жаңа сабақты бекіту
2,3 тапсырмалар. Дидактикадан
V Сабақты қорытындылау
Кітаптағы 186 беттегі тапсырманы орындау.
VI Үйге тапсырма: тақырыпты оқу

Тақырыбы: Инженерлік калькулятормен жұмыс жасау
Мақсаты: Инженерлік калькулятормен танысу
а) білімділік;
Оқушыларға инженерлік калькуляторды іске қосу, жұмыс жасау
жолдарын меңгерту
ә) тәрбиелік;
Ұқыпты қатесіз жазуға тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ойлау қабілетін дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Инженерлік калькулятор
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1.Калькулятордың батырмаларын айтыңыз?
2.Калькулятордың неше түрі бар?
ІІІ Жаңа сабақ
6.2.16 тапсырма. Сандарды табу
4=
34=
334=
3334=

IV Жаңа сабақты бекіту
1. Инженерлік калькуляторды іске қосу?
2. Функционалдық батырмаларын ата
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Практикалық жұмыс №16 «Сандық өрнектермен жұмыс жасау, бір санау
жүйесінен екіншісіне ауысу»
Мақсаты: Инженерлік калькулятормен жұмыс
а) білімділік;
Оқушыларға инженерлік калькуляторда есептер шығару
ә) тәрбиелік;
Ұқыпты қатесіз жазуға тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ойлау қабілетін дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Инженерлік калькулятор
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
IІІҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1.Калькулятордың батырмаларын айтыңыз?
2.Калькулятордың неше түрі бар?
ІІІ Жаңа сабақ
Инженерлік калькуляторда есептеу
6.2.16. Тапсырма. Сандарды табу
42=16
342=1156
3342=111556
33342=11115556
333342=1111155556
6.2.17. тапсырма. Кестені толтыр
|Инженерлік калькуляторменжұмыс істей |Санау жүйесін таңдау үшін |
|алатын санау жүйелерін ата |қандай батырманышерту |
| |керек? |
|Ондық |Dec |
|Екілік |Bin |
|Сегіздік |Oct |
|Он алтылық |Hex |

IV Жаңа сабақты бекіту
6.2.18.Тапсырма. Басқа санау жүйесіне ауыстыр
|dec |bin |oct |hex |dec |bin |oct |Hex |
|1 |1 |1 |1 |17 |10001 |21 |11 |
|2 |10 |2 |2 |18 |10010 |22 |12 |
|3 |11 |3 |3 |19 |10011 |23 |13 |
|4 |100 |4 |4 |20 |10100 |24 |14 |
|5 |101 |5 |5 |21 |10101 |25 |15 |
|6 |110 |6 |6 |22 |10110 |26 |16 |
|7 |111 |7 |7 |23 |10111 |27 |17 |
|8 |1000 |10 |8 |24 |11000 |30 |18 |
|9 |1001 |11 |9 |25 |11001 |31 |19 |
|10 |1010 |12 |A |26 |11010 |32 |1A |
|11 |1011 |13 |B |27 |11011 |33 |1B |
|12 |1100 |14 |C |28 |11100 |34 |1C |
|13 |1101 |15 |D |29 |11101 |35 |1D |

V Сабақты қорытындылау
6.2.23
Сандар берілген ...
3.56,9, -27, 6.25, 0.064, -3, 5, 4.21, 5.78
Олардың қосындысын және орташа арифметикалықты анықтаңдар.
Қосынды =3.889
Орташа арифметикасы =0.432
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: ЭЕМ-де сөзбен әуендерді жазу және ойнату. Фонограф. Негізгі
түсініктер. Арналуы. Іске қосу. Режімдері. Әмбебап және лазерлік
ойнатқыштардың көмегімен музыкалық шығармаларды ойнату. Практикалық
жұмыс №17 «Фонографқа дыбыс жазу, ойнату»
Мақсаты: Мультимедиа бағдарламаларының жұмысымен таныстыру. Дыбыстарды
жазу мен ойнатуға үйрету
а) білімділік;
Оқушыларға мультимедиа құралдарыдеген не екенін, фонограф не
үшін қолданылатынын, фонографтың, әмбебап және лазерлік
ойнатқыштардың менюі мен режімін үйрету
ә) тәрбиелік;
Ұқыпты қатесіз жазуға тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Әмбебап және лазерлік ойнатқыш
Сабақтың көрнекілігі: Әмбебап және лазерлік ойнатқыш
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
IІІҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мультимедиа-бұл компьютердің аппараттық жабдықтамасы және бір уақытта
мәтінді, суреттерді, дыбысты, бейнежазбаны, музыканы және анимацияларды
қолданатын бағдарламалар. Бұл пайдаланушымен қарым-қатынас қызық және сазды
болуына мүмкіндік береді.
Мульти-көп, ал медиа-баспа мәтіндерді, дыбыс және теледидар бейнелерін
қолданатын бұқаралық ақпарт құралдарының жалпы аты.
Көптеген компьютерлік ойындар мультимедиа негізінде құрылған. Компьютерде
мультимедианы қолдану үшін қосымша ақпарат құралдары кем дегенде дыбыстық
карта мен CD-ROM құрылғысы болуы керек
Мультимедианы компьютерде қолдану үшін қосымша ақпарттық жабдықтамалар
болуы керек.
1. Колонкалар, динамиктер және құлаққалқалар
2. Микрофон
3. CD-ROM
4. Дыбыс картасы
5. Айыру мүмкіндігі жоғары монитор
6. Лазерлік ойнатқыш-бұл CD-ROM клмпакт-дискісінен оқуға арналған арнайы
құрылғылардың көмегімен музыкалық жазбаларды компакт-дискіден ойнатуға
арналған бағдарлама
Іске қосу: Пуск-Программы-Стандартные-Мультимедиа-Лазерный пройгрыватель.
Лазерлік ойнатқыш терезесінің өлшемі қатты бекітілген. Терезенің төменгі
жағында басқару батырмалары орналасқан:
1. Ойнату
2. Үзіліс
3. Тоқта
4. Алдыңғы жазба
5. Артқа айналдыру
6. Алдыға айналдыру
7. Шығарып алу
Жазу пункітінде дискінің барлық жазбаларын көруге және керегін таңдауға
болады. Бағдарлама
жазбаларды ойнату тізімін құруға мүмкіндік береді.
IV Жаңа сабақты бекіту
7.1.1.Тапсырма. Сұрақтарға жауап бер
Тапсырма тақырыпты меңгеруін бақылауға арналған.
Лазерлік ойнатқыш бағдарламасы не үшін қажет?
Сыртқы жад құрылғыларының қайсысы музыка ойнату үшін қолданылады? CD-ROM
Бір уақытта музыка тыңдап, басқа қолданбалармен жұмыс істеуге бола ма?
Болады.
V Сабақты қорытындылау
7.1.2.Тапсырма. Сөзжұмбақ. Лазерлік ойнатқыш терезесінің элементтерін жаз.

| | |
|желіге қосылған адресаттың |Жіберілетін хабарларды бір жерде |
|компьютерінің болуында |жинау |
|Хабар жіберу жылдамдығы |адрестік жеткізу жүйесі |
|Электрондық пошта арқылы посылкалар |Әлем мастабында хабарал жіберіледі |
|мен бандеролбдар жіберілмейді | |

V Сабақты қорытындылау
8.2.3.тапсырма. Қапшықтардың арналуын жаз
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

8-сынып
Тақырыбы: Кесте құру. Практикалық жұмыс №.6 «Кесте құру, мәлісеттермен
толтыру, сақтау, ашу, өңдеу»
Мақсаты: Кесте құру жолдарын меңгеру
а) білімділік;
Кестенің қолдануы, салу жолдарын үйрену. Өздері компьютерде орындап
үйрену
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Мәтіндік редакторда кесте салу тәсілдері
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Кесте құру, мәліметтермен толтыру, сақтау, ашу, өңдеу
1. Кестені құру
2. Кесте дегеніміз не?
3. Кесте ішіне қандай мәліметтерді жазамыз?
4. Құжатты сақтау
5. Сақталған құжатты ашу
6. Менің сыныбым сынып оқушылары туралы толық мәлімет беретін кесте құру

VI Үйге тапсырма: Қайталау

Тақырыбы: Ұяшықтарды қосу, өшіру, біріктіру. Word редакторының графикалық
мүмкіндіктері
Мақсаты: Ұяшықтармен жасалытын операциялармен таныстыру
а) білімділік;
Оқушыларға ұяшықтарды қосу, өшіру, біріктіру жолдарын меңгерту
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Кесте, графикалық мүмкіндіктері
Сабақтың көрнекілігі: MS Word
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
1.Кесте дегеніміз не?
2. Кестені құрудың неше жолы бар?
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар
1. Ұяшықтарды қосу
2. Ұяшықтарды өшіру және біріктіру.
3. Word редакторының графикалық мүмкіндіктері
Кестені құрғаннан кейін қосу үшін: тышқанның оң жағын шертіп, Добавить
ячейку
Меню қатарынан Кесте-Обьеденить ячейки командасы орындаймыз.
Ұяшықтарды өшіру үшін:
Кесте-Удалить-Ячейки командасын орындаймыз. Меню қатарынан Кесте-Обьеденить
ячейки командасы орындаймыз.
Word редакторының графикалық мүмкіндіктері: Автофигураларды, WordArt-ты
пайдалануға және суреттерді кірістіруге болады.


IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырмаларды орындау
V Сабақты қорытындылау
1.Ұяшықтарды қосу?
2. Ұяшықтарды біріктіру, өшіру.
VI Үйге тапсырма: тақырыпты оқу

8-сынып.
Тақырыбы: Практикалық жұмыс №.7 «Графикалық объектілерге мәтін енгізу»
Мақсаты: Кесте құру жолдарын меңгеру
а) білімділік;
Графикалық объектілерге мәтін енгізуді үйрену
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Суреттерге мәтін енгізу
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаты: Графикалық объектілерге мәтін енгізу
1. Автофигураны салыныз
2.Салған фигураңыздың ішіне мәтін жазыңыз?
3. Суреттің бетіне мәтін жазыңыз.

Сурет салдық

VI Үйге тапсырма: Қайталау

Тақырыбы: ОЖ туралы түсінік. ОЖ түрлері
Мақсаты: Оқушыларды ОЖ түрлерімен таныстыру.
а) білімділік;
Оқушыларға ОЖ не екенін, ОЖ түрлерін, пайдаланушы интерфейсін
ұғындыру
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Файл, қапшық, таңбаша
Сабақтың көрнекілігі: Электрондық оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
IІІ Жаңа сабақты бекіту
ІV Сабақты қорытындылау
V Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Жоспар:
1. ОЖ дегеніміз не?
2. ОЖ-ді кластарға бөлу.
ОЖ-компьютерді қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының
жұмысын басқаратын арнайы программа.
Қазіргі компьютерде пайдаланылатын программалардың бәрі программалық
қамтамассыз ету (ПҚ-software) деп аталады. ПҚ-ны құрайтын программаларды үш
топқа бөлуге болады: жүйелікПҚ, программалау жүйесі, қолданбалы ПҚ.
Бұлардың алғашқы екеуін кейде базалық ПҚ деп атайды. Жүйелік ПҚ ядросы ОЖ
болып табылады.
ОЖ компьютердің техникалық жабдықтарымен тығыз байланысты ПҚ бөлігі.
ОЖ негізгі міндеттері: 1) компьютер ресурстарын: процессорлық уақытты, ішкі
жадты, файлдарды, сыртқы құрылғыларды басқару; 2) пайдаланушымен диалогты
ұйымдастыру.
ОЖ-ның резиденттік бөлігі (ОЖ ядросы) компьютердің жедел жады
бөлімінде тұрақты орын алады.
|ОЖ кластарға бөлу параметрлері |ОЖ түрлері |
|Бір мезгілде орындайтын міндеттер |Бірміндетті |
|саны бойынша |Көпміндетті |
|Компьютерде бір мезгілде жұмыс |Бір адам пайдаланатын |
|істейтін пайдаланушылар саны бойынша |Бірнеше адам пайдаланатын |
|Интерфейс, яғни пайдаланушының |Командалық интерфейс |
|компьютермен қатынас жасау тәсілі |Графикалық көптерезелі интерфейс |
|бойынша | |

IV Жаңа сабақты бекіту

Тапсырма. 6.1 ОЖ негізгі міндеттерін жазыңдар.
Тапсырма. 6.3 Пайдаланушының командалық интерфейсі бар ОЖ-де және
графикалық көптерезелі интерфейсі бар ОЖ-де файлды көшірмелеу операциясын
орындау кезіндегі әрекеттерін салыстырыңдар және сипаттаңдар.
V Сабақты қорытындылау
1. ОЖ дегеніміз не?
2. ОЖ кластарға бөлу
VI Үйге тапсырма: 6.1, 6.2 тақырып

Тақырыбы: Windows типті ОЖ. Қапшық, файл, дискілермен жұмыс істеу
бұйрықтары
Мақсаты: Windows 98 ОЖ-нің қосымша мүмкіндіктерін зерттеу.
а) білімділік;
Оқушыларға ОЖ не екенін, Windows 98 ОЖ-нің мүмкіндіктерін
түсіндіру
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
ОЖ, Windows 98 ОЖ туралы түсініктерін дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VІ Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. ОЖ дегніміз не?
2. ОЖ қандай түрлерін білесің?
ІІІ Жаңа сабақ
Жоспар:
1. Windows-ты баптау
2. Файлдар мен қапшықтарды іздеу
1. Күн және уақытты баптау.
1.Іске қосу-Баптау-Басқару панелі-Күн және уақыт.
2. Есептер тақтасындағы сағаттың үстін шерту арқылы, өзгеотуге болады.
2. Маусты баптау
1.Іске қосу-Баптау-Басқару панелі-Принтер және басқар құрылғылар. Тышқан
3. Жұмыс үстелінің фонының өрнегін баптау
Жұмыс үстелінің кез келген жерінде тышқанның оң жағын шертіп, жанама
менюден Қасиет.
4. Дыбысты баптау
1.Іске қосу-Баптау-Басқару панелі-Дыбыс, тіл т.б.
Файлдар мен қапшықтарды іздеу үшін: Бастау-Іздеу-Файл және қапшық
IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырмалар. 6.6, 6.7, 6.8, 6.9
V Сабақты қорытындылау
1.Дыбысты баптау
2. Экранның фондық өрнегін қалай өзгертеді? Қыстырманы қалай қоюға болады?
VI Үйге тапсырма: 6.3 тақырып

Тақырыбы: Қолданбалы программалар туралы түсінік. Практикалық жұмыс №1
«Жұмыс үстелін және оның элементтерін баптау»
Мақсаты: Ақпаратты қорғау туралы түсінік беру, антивирустық қорғауды
пайдалануға үйрету
а) білімділік;
Оқушыларға антивирустық программаларды, архивтеу программасын
үйрету
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін;
б) дамытушылық;
Антивирустық, архивтеу программасы туралы түсініктерін дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
IІІ Жаңа сабақты бекіту
ІV Сабақты қорытындылау
V Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Күн және уақытты баптау
2. Файлдар мен қапшықтарды іздеу
Жаңа сабақ
Жоспар:
1. Антивирустық жабдықтар.
2. Архивтеу программалары. Архивтеу программаларының негізгі түрлері.
|Антивирустық программаоар|Антивирустық прог негізгі|Белгілі антивирустық |
|типі |міндеттері |программаның аты |
|Детектор программалар |Белгілі вирустардың |Пайдаланылуы өте сирек |
| |бірімен зақымданған | |
| |файлдарды анықтайды | |
|Фагтар, |Вируспен зақымданған |Norton AntiVirus, Doctor |
|доктор-программалар,вакци|файлдарды тауып қана |Web |
|на-программалар |қоймайды, оларды емедейді| |
| |де, яғни файлдан вирус | |
| |программасының тәнін | |
| |өшіреді | |
|Тексерушілер |Компьютер вируспен |Adinf |
| |зақымданбай тұрған | |
| |кездегі программалардың | |
| |бастапқы күйін жадтайды, | |
| |ал содан соң қазіргі | |
| |күйін бастапқы күймен | |
| |салыстырады | |
|Күзетші фильтрлер |Компьютер жадында әрқашан| |
| |бар болатын шағын | |
| |резиденттік программалар | |

Архивтеу-бұл көлемі үлкен бағдарламаларды, құжатттарды сығу.
Өздігімен ашылатын архивтік файл дегеніміз-оған архивтеу программасы
қосылған кәдімгі архив. Бұндай архивтің ашылуы оны программа ретінде іске
қосаннан кейін автоматты түрде жүзеге асырылады.
| |Бастапқы өлшемі |WINRAR |WINZIP |
| | |архиваторының сығу|архиваторының сығу|
| | |дәрежесі |дәрежесі |
|Құжаттар |236 Кбайт |20 % |19% |
|Суреттер |1,44 Мбайт |47 % |46% |
|Қорытынды |WINRAR архиваторы құжаттарды архивтеу кезінде де, |
| |суреттерді архивтеу кезінде де сығудың үлкен дәрежесіне |
| |ие болады. |

Компьютерде жұмыс үстелінің элементтерін баптау.
IV Жаңа сабақты бекіту
Тапсырма. 6.18
V Сабақты қорытындылау
1. Вирус дегніміз не? Антивирустық программаларды атаңыз.
2. Архив дегніміз не? Архивтік бағдарламаларды атаңыз.
VI Үйге тапсырма: 6.5, 6.6 тақырыптар

8-сынып
Тақырыбы: Электрондық кестелер. Деректердің типтері
Мақсаты: Оқушыларды электрондық кестелер, деректердің типтерімен танысу
а) білімділік;
Оқушыларды деректердің типтерімен таныстыру
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ойлау қабілетін дамыту
Сабақтың көрнекілігі: Электрондық оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
IV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма
І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы:
3. Деректерді кестелік түрде ұсыну
4. ДБ дегенімз не?
ІІІ Жаңа сабақ
1. Электрондық кестелер
2. Деректердің типтері
Реляциялық ДБ дегеніміз – оны құрайтын бөліктерінің өзара қатынасына сай
құрылған деректер базасы. Қарапайым жағдайда ол кәдімге тіктөртбұрышты
кесте болып табылады. Күрделі реляциялық деректер базасы көптеген
тіктөртбұрыштык кестелерден тұрады.Міне, осыдан деректер базасының екінші
аты туындайды, ол-кестелік деректер базасы.
Реляциялық ДБ-ғы жолдар-жазбалар деп, албағандар - өрістер деп аталады.
Кестенің әрбір өрісінің аты болады,мысалы, тегі, аты.
Реляциялық ДБ-да өрістердің негізгі төрт түрі пайдаланылады: сандық,
символдық, даталық, логикалық.
Сандық тип мәндері тек сандар: бүтін, бөлшек, ондық (масса, адам саны,
арақашықтық және т.б.) болатын өрістерден тұрады. Сандық өрістердің мәндері
есптеулерде қолданылуы мүмкін.
Символдық типте символдық ақпараты бар өрістер болады, бірақ символдық
ақпарат цифрлардан да тұруы мүмкін, мысалы реттік нөмір, телефон нөмірлері
және т.б. сонда бұл өрістерге символдық тип меншіктеуге болады
Даталық типі өрісінде күнтізбе күндері болады.
Логикалық тип «иә» - «жоқ» немесе «ақиқат» - «жалған» деген екі мәнді
қабылдай алатын өрістерден тұрады.Егер «Транс-Аэро» компаниясының әуе
желісі кестесінің екілік матицасын реляциялық ДБ түрінде көрсететін болсақ,
онда оның 0 және 1 мәндерін қабылдайтын өрісеріне сәйкестендіріп, логикалық
типті қою қолайлы. Мұнда 1-«ақиқат» мәніне, ал 0-«жалған» мәніне
ауыстырылады.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. РДБ өрістердің қандай типтері пайдаланылады?
2. Логикалық типті айтыңыз?
V Сабақты қорытындылау
Кітаптағы 203 беттегі сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру.
VI Үйге тапсырма: 203 бет

Тақырыбы: Формула жазу ережесі
Мақсаты: Оқушыларды формула жазу жолдарымен таныстыру
а) білімділік;
Формула жазу әдісісмен танысу
ә) тәрбиелік;
Таза қатесіз жазу
б) дамытушылық;
Есептер шығару
Сабақтың көрнекілігі: Электрондық оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
IІІ Жаңа сабақты бекіту
ІV Сабақты қорытындылау
V Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ

Формуланы міндетті түрде «=» теңдік немесе «+» қосу белгісінен бастап
жазу керек. Мысалы 2·3 теңдігін есептеу үшін =2·3 немесе +2·3 формуласын
жазу керек. Ал С1 және Ғ5 ұяшықтарындағы сандардың қосындысын есептеу үшін,
нәтиже орналасатын ұяшыққа кестелік курсорды орналастырып, =С1+Ғ5 немесе
+С1+Ғ5 формуласын теріп жазамыз.

IV Жаңа сабақты бекіту
1. Формула жазу
2. Автосумманың қызмет. Формуланы кірістіру
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмалар
VI Үйге тапсырма: тақырып

Тақырыбы: Ms Excel кестелік процессоры. Іске қосу, жұмысты аяқтау. Жұмыс
кестесінің
элементтері
Мақсаты: Ms Excel кестелік процессорымен танысу
а) білімділік;
Ms Excel кестелік процессорын іскеқосу, терезе құрамымен жұмысты
аяқтау
жолдарымен таныстыру.
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ms Excel кестелік процессоры
Сабақтың көрнекілігі: Электрондық оқулық
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
VІ Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Формуланы қалай жазамыз?
2. Деректің типтерін ата
Жаңа сабақ
1. Ms Excel кестелік процессорының қызметі.
2. Ms Excel кестелік процессорын іске қосу.
3. Ms Excel кестелік процессорының терезесінің құрылымы
4. Ms Excel кестелік процессорын жабу
Ms Excel 97-кесте ішінде есеп жұмыстарын атқара отырып, оларды көрнекі
түрде бейнелейтн
диаграммаларды тұрғызу, МБ құру сан түрінде берілген мәліметтер арқылы
эксперименттер жүргізу т.б. мүмкіндіктер беретін, Windows ортасында жұмыс
істеуге арналған арнайы программалық десте.
Іске қосу үшін: Пуск-Программы-Ms Office-Ms Excel
Терезе құрамы. Тақырып қатары, стандартты саймандар қатары, форматтау
саймандар тақтасы.
Бесінші жолы-Формулалар қатары, төменгі қатар-Қалып қатары.
Ms Excel кестелік процессорын жабу үшін: Файл-Выход командасын
орындаймыз немесе батырмасын шертеміз.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Ms Excel кестелік процессорының қызметі.
2. Ms Excel кестелік процессорын іске қосу.
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмаларды орындау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Ms Excel-ге берілгендерді енгізу және редакциялау. Деректерді
өңдеу, орын ауыстыру
және көшірмелеу
Мақсаты: Ms Excel кестелік процессорымен танысу
а) білімділік;
Ms Excel кестелік процессорында деректермен жұмыс
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ms Excel кестелік процессоры
Сабақтың көрнекілігі: Ms Excel
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
VІ Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Ms Excel терезе құрамымен таныстыр
2. Іске қосу және жабу жолдарын айтыңыз
Жаңа сабақ
1. Деректерді Excel-ге енгізу
2. Деректерді сақтау және қорғау.
3. Деректерді өңдеу, орын ауыстыру көшірмелеу
Жұмыскестесінің кез келген ұяшығына мәндерді, сол сияқты формулаларды да
енгізуге болады.
Егер меңзерді ұяшыққа орналастырып, дерек енгізе бастаса, онда олар
терезенің жоғары жағында орналасқан формула жолында бейнеленеді.
Мәтін енгізу үшін ұяшық таңдаймыз, оны тереміз. Енгізуді аяқтағаннан
кейін формула жолдарындағы Ввод батырмасын шертеміз немесе Enter пернесін
басамыз. Excel үнсіз келісім бойынша мәтінді ұяшықтың сол жақ шеті бойынша
туралайды.
Кестеге сан енгізу үшін ұяшық таңдаймыз да, санды тереміз.
Ұяшықтардың ішіндегісін жою
Деректерді ұяшықтарға енгізгенде қате терілген символдар Backspace немесе
Delete пернелерімен өшіріледі. Деректерді сақтау үшін: Файл-Сақтау. Құжатты
сақтау диалогтық терезесінде Параметры батырмасын шертеміз. Параметры
сохранения диалогтік терезесінде жұмыс кітабын ашу үшін пароль және жазба
жазуға рұқсат беру үшін пароль енгізуге болады. Парольді енгізгеннен кейін
ОК батырмасын шертеміз.
Фунуция мастерін шақыру үшін аспатап панелінегі Вставка функции
батырмасын шертеміз.
Ақпараттырдың орнын ауыстыру мен көшірмелеу үшін Вырезать, Копировать
және Вставить командаларымен бірге алмастыру буферін қолдану әдісі.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Ms Excel кестелік процессорында деректерді сақтау және қорғау
2. Деректердің орнын ауыстыру, көшірмелеу
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмаларды орындау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Excel-дегі деректермен жұмыс істеу. Енгізу, сақтау, қорғау.
Excel-дің графиктік мүмкіндіктері.
Мақсаты: Ms Excel –де деректермен жұмыс
а) білімділік;
Ms Excel кестелік процессорында деректермен жұмыс. Егізу, сақтау,
қорғау. Графиктік
мүмкіндіктері
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ms Excel кестелік процессоры
Сабақтың көрнекілігі: Ms Excel
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
VІ Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Ms Excel –де берілгендерді енгізу және редакциялау
2. Деректерді өңдеу, орын ауыстыру
Жаңа сабақ
1. Енгізу, сақтау, қорғау
2. Графиктік мүмкіндіктері.
Ұяшықтардан деректерді кестенің басқа жеріне немесе бір кестеден басқаға
көшіру немесе орын ауыстыру үшін, ең алдымен ұяшықтарды белгілеп, содан
кейін алдымен ұяшықтарды белгілеп, содан кейін сәйкес операцияларды
орындаймыз.
Бірдей сандық мәндерді бірнеше көрші ұяшықтарға көшіру керек болған
кезде Заполнить командасын қолдануғаболады. D2 ұяшығының ішіндегісін көрші
E2 және F2 ұяшықтарына көшірейік. Ол үшін
1. Меңзерді D2 ұяшығына орналастырамыз, маусты шертіп және оның батырмасын
жібермей, нұсқағышын Е2 және F2ұяшықтарына орын ауыстырамыз. Правка-
Заполнить командасын орындаймыз. Пайда болған бағыныңқы менюден Впаво
толтыру бағытын таңдаймыз (Вверх, вниз, немесе вправо)
Диаграммалар деректерді графикалық түрде көрсетуге арналған.
Диаграммалардың мынадай типтері болады:
• Бағандық (гистограмма)
• Сызықық
• Дөңгелек
• Нүктелік
• Сақиналық
• Көпіршіген
• Жапырақшалық
• Цилиндрлік
• Конустық
• Пирамидалық және т.с.с
Дөңгелек диаграммалардан басқа барлық диаграаммалардың екі осі:
горизонталь немесе
категориялар осі және вертикаль немесе мәндер осі болады. Көлемді
диаграммалар құрғанда үшінші ось-қатарлар осі қолданылады.
Диаграммалар мынадай элементтерден тұрады: тор, тақырып және аңыз.
Тақырыптар диаграмманың жеке элементтерін түсіндіру үшін қолданылады.

IV Жаңа сабақты бекіту
1. Диаграмма дегеніміз не?
2. Диаграмманың түрлерін айт
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмаларды орындау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Практикалық жұмыс№11. «Дайындалған деректер бойынша диаграммалар
құру»
Мақсаты: Ms Excel –де диаграммалар құру
а) білімділік;
Ms Excel –де диаграмма құру
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ms Excel диаграмма түрлері құру жолдарын үйрету
Сабақтың көрнекілігі: Ms Excel
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мақсаы: Диагрмма құру
Сұрақтар
1. Ms Excel бағдарламасын іске қосу.
2. Диаграмма түрлерін айтыңыз.
3. Диаграмма құру
Жауаптар
1. Пуск-Программмы-Ms Office-Ms Ezcel
Диаграммалар деректерді графикалық түрде көрсетуге арналған.
Диаграммалардың мынадай типтері болады:
Бағандық (гистограмма)
Сызықық
Дөңгелек
Нүктелік
Сақиналық
Көпіршіген
Жапырақшалық
Цилиндрлік
Конустық
Пирамидалық және т.с.с
3. Диаграмма құрмас бұрын ұяшықтарды толтырып алып, ерекшелейміз. Вставка-
Диаграмма командасын орындап қадамдары бойынша орындап Дайын батырмасын
шертеміз.

ІІI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: ДБ туралы түсінік. ДБ жіктеу. ДБ құрылымы
Мақсаты: ДБ туралы түсінік беру
а) білімділік;
ДБ туралы түсінік беру, жіктеу жолдарын үйрету
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
ДБ
Сабақтың көрнекілігі: Ms Excel
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Жаңа сабақты бекіту
ІV Сабақты қорытындылау
V Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Қандайда болсын бір тасушыда, мысалы қағазда, кинотаспада, магниттік
дискіде сақталатын, арнайы ұйымдастырылған деректер жиынтығын ДБ деп түсіну
керек.
ДБ негізінен 3 белгісі бойынша жіктеледі.
Бірінші белгісі-сақтаулы ақпарттың сипатына қарай ДБ: фактографиялық
және құжаттық болып бөлінеді.
Екінші белгісі-ақпараттарды сақтау әдісі бойынша ДБ орталықтандырылған
және үлестірілген болып бөлінеді.
Үшінші белгісі-ақпаратты ұйымдастыру құрылымы бойынша ДБ реляциялық,
иерархиялық және желілік болып бөлінеді.
РДБ дегеніміз-оны құрайтын бөліктерінің өзара қатынасына сай құрылған
ДБ:
Күнделікті тәжірибеде бірден үлкен ДБ құру мүмкін емес. ДБ-мен жұмыс
істеу барысында жазбаларды қосу, өшіру, т.б.,яғни оны түзетуге болады. ДБ
құрылып болғаннан кейін оны түрлендіруге, яғни жазбаларды кез келген ретпен
орналастыруға кірісу қажет.Жазбаларды берілген ретпен орналастыру
операциясын ДБ сұрыптау деп аталады.
ДБ-ның мазмұнын берілген бір өріс немесе бірнеше өріс бойынша сұрыптауға
болады. Деректердің сұрыпталуы орындалатын өріс түйінді деп аталады.
Егер біздің ДБ алфавиттік ретте сұрыптайтын болсақ, онда сұрыптаудан
кейінгі жаңа дерек базасының мазмұны ескі жазбадағыдай болады, бірақ
олардың аты-жөні афавиттік ретпен орналасады.
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
1. ДБ қалай жіктеледі?
2. Үш белгілерін атаңыз
ІV Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Практикалық жұмыс №12 «ДБ пайдаалнып сынып оқушыларының тізімін
құру». Өріс типтері.ДБ операциялар
Мақсаты: ДБ пайдаалнып сынып оқушыларының тізімін құру
а) білімділік;
ДБ сынып оқушыларының тізімін құру
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
ДБ құру жолдарын үйрету
Сабақтың көрнекілігі: Ms Excel
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Реляциялық ДБ өрістердің негізгі төрт типі пайдаланылады: сандық,
символдық, даталық, логикалық.
Сандық тип мәндері тек сандар: бүтін, бөлшек, ондық болатын өрістерден
тұрады.
Символдық типте символдық ақпараты бар өрістер болады, бірақ символдық
ақпарт цифрлардан да тұруы мүмкін, мысалы, реттік нөмір, телефон нөмірлері
және т.б. сонда бұл өрістерге символдық тип меншіктеуге болады
Даталық тип өрістерінде күнтізбе күндеріболады.
Логикалық тип «иә»-«жоқ» немесе «ақиқат» - «жалған» деген екі мәнді
қабылдай алатын өрістерден тұрады.
Мақсаты: ДБ құру
Сыныптағы оқушылардың тізімі (мысалы)
|№ |Аты-жөні |Туған |Жынысы |Ұлты |Көзінің |Шашының |
| | |жылы | | |түсі |түсі |
|1 |Айқын Бақыт |1992 |ер |қазақ |Қой көзді |Қара қоңыр|
|2 |Шварц Ира |1993 |қыз |неміс |сұр |Ақ сары |
|3 |Иванов Алеша |1991 |ер |орыс |Көк |Ақ сары |
|4 |Оразова Сәуле |1993 |қыз |қазақ |Қой көзді |қара |

ІІI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Ms Excel –дің ДБ өңдеу мүмкіндіктері. ДБ өңдеу
Мақсаты: ДБ өңдеу
а) білімділік;
ДБ өңдеуді үйрету
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
ДБ
Сабақтың көрнекілігі: Ms Excel
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІI Жаңа сабақты бекіту
ІV Сабақты қорытындылау
V Үйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Өріс типтері
2. РДБ дегніміз не?
ІІІ Жаңа сабақ
Ms Excel кестелік процесссоры ДБ-мен әр түрлі операциялар орындауға
мүмкіндік береді:
1. ДБ құруға және оларға ат қойып, дискіде сақтауға;
2. сақталған ДБ ашуға және оларды түзетуге;
3. ДБ жазбаларды, өрістерді қосуға;
4. ДБ жазбаларды өрістерді өшіруге;
5. жазбалардың, өрістердің мазмұнын көшірмелеуге және ауыстыруға;
6. ДБ жазбаларды қарауға және іздеуге;
7. жазбалардың мазмұнын өсу немесе кему реті бойынша сұрыптауға;
8. Берілген параметрі бойынша немесе үнсіз келісім бойынша деректерді
сұрыптауға;
9. Есеп беруді басуға, яғни принтерге шығаруға.
Деректер жазбасын экранда көру үшін меңзерді ДБ-ның кез келген ұяшығына
орналастырамызда, Данные-Форма командасын орындаймыз.
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
209 беттегі тапсырманы орындау
ІV Сабақты қорытындылау
1. ДБ мүмкіндіктері
2. Жазбаларды көру үшін не істейміз?
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

10-сынып
Тақырыбы: VisualBasic –те бағдарламалаудың негіздері
Мақсаты: VisualBasic-те деректре түрлерімен айнымалылармен танысу
а) білімділік;
VisualBasic –те бағдарламалаудың негіздері. Деректер түрлері,
айнымалылар,
айнымалыларды сипаттау тәсілдерімен танысу
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
VisualBasic
Сабақтың көрнекілігі: VisualBasic
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
VІ Сабақты қорытындылау
VҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Уақыттық шаманы сақтауға арналған жад аймағын белгілейтін шама айнымалы
деп аталады. Мұндай шама қолданба жұмысы кезінде өзгере аплады.
VisualBasic-те айнымалылар атауларына мынадай шектеулер бар:
Атаулар ұзындығы 255 символдвн аспауы керек;
Атауларда нүктелер, бос орындар және %, &, !, #, @ символдары болуы мүмкін
емес.
Атауда әріптен басталатын кез келген әріптер, сандар және символдар
комбинациясы болуы мүмкін;
Атау өздері белгіленген аймақ ішінде бірегей болуы керек;
VisualBasic-тің түйінді сөздеріне және процедуралар атауларына тура келетін
аттарды пайдалануға болады.
|Integer |Сандық айнымалы, 32 768-ден 32767-ге дейінгі интервалдағы бүтін |
| |сандардан тұрады |
|Long |Сандық айнымалы, Integer-ден кеңдеу интервалмен ерекшеленеді. |
| |2 147 483 648-ге дейін |
|Single |Сандық айнымалы –ондық нүктелі сандардан тұрады |
|Double |Сандық айнымалы, Single-ден кеңдеу интервалмен ерекшеленеді |

Әр айнымалыны жариялап отырудың маңызы мынада:
Аттары шатауға жол берілмейді;
Түрлері бөлек айнымалылармен кездейсоқ операция жасау мүмкіндігіне жол
берілмейді;
Жұмыс жылдамдайды, өйткені VisualBasic жарияланбаған айнымалыға қатынаған
сайын оны тануға уақыт аз жұмсайды.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Айнымалы дегеніміз не?
2. Айнымалыларды жариялап отырудың маңызы қандай?
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмаларды орындау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Анимация
Мақсаты: Анимация түсінігін қалыптастыру, оқушыларға VisualBasic
ортасының анимацияланған обьектілерді құру мүмкіндіктерін көрсету
а) білімділік;
Оқушылар қойылған есепті шешу барысында анимацияланғанобъектілерді
құруда
VisualBasic ортасының мүмкіншілігін пайдалана білу.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Анимация
Сабақтың көрнекілігі: VisualBasic
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
VІ Сабақты қорытындылау
VҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
1. Анимация түсінігіне нені жатқызасыңдар?
2. Анимация эффектісі ненің көмегімен пайда болады?
Анимация деп әдетте суреттің өзгерілуі түсіндіріледі. Анимация эффектісі
сурет элементтерінің
объектілерінің жылжуынан қалыптасады.. Анимацияны іске асырудың екі түрлі
жолы бар.
Біріншісі (классикалық) алдын ала даярлап қойылған суреттер сериясын
ұсынадыБұл әдіс мультфильмдерді құруға қолданылады. Классикалық
анимациялардың көрсетілуін анимацияланған gif –файлдар арқылы ұсынылуды
Animation Gif Control кмпоненті қамтамассыз етеді.
Екінші жолы компьютерлік ойындарды жасақтамалағанда кадрлық анимацияларды
құруды ұсынады. Осы жолды іске асыру кішрек суреттердің фондықсуреттері
ретінде пайдаланатын кадрлар экранның әр түрлі аймақтарында шығару жолымен
құрылады.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Анимация дегеніміз не?
2.Анимацияны іске асырудың неше жолы бар?
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмаларды орындау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Мультимедиа VisualBasic ортасында. Графиктер мен дыбысты
бағдарламалау
Мақсаты: Мультимедиа түсінігін енгізу. Оқушыларды Microsot Multimedia
Control 6.0. компонентімен таныстыру. VisualBasic ортасындағы
графиктер және дыбысты бағдарламалау үшін Windows API функцияларын
пайдалану және олардың тағайындалуын оқушыларға таныстыру
а) білімділік;
Оқушылар Microsot Multimedia Control 6.0., интерфейс МСІ,
компонентінің тағайындалуын, қасиеттерін, мультимедиа файлдарының
типтерін білуі қажет; бейне және аудио файлдарын Microsot
Multimedia Control 6.0. компоненттерінде қолдана білуді. Windows
API функцияларының тағайындалуын білуі, көрсетілген функцияларды
бағдарламада қолдана білуді
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Microsot Multimedia Control 6.0. компонентімен танысу
Сабақтың көрнекілігі: VisualBasic
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
VІ Сабақты қорытындылау
VҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Мультимедиа-ол қандай болсын тасымалдағышта компакт-диск, магниттік
лента немесе қатқыл диск болса да компьютердің көмегімен аудио және видео
ақпараттармен жұмыс істеуге мүмкіншілік беретін технология. Мультимедиа
құрылғыларын VisualBasic 6.0. басқару үшін арнайы МСІ интерфейсі
қолданылады.
|Файлдар типі |Ескерту |
|AVI |AVI форматындағы бейне файл |
|MPEG |Сығылған бейне кескін форматы |
|MID, RMI |MIDI форматындағы реттемелер |
|WAV |Дыбыстық файлдар |

VisualBasic қолданбасын құру барысында кейбір әрекеттерді VisualBasic
стандартты құралдармен орындау туындайды.
VisualBasic 6.0. графикалық басқару элементтеріне толықтырулар
графикалық әдістер жиыны арқылы орындалады:
|Тәсіл |Арнаулы |
|Circle |Шеңбер, эллипс немесе доғаның суретін салады |
|Cls |Шығару аймағын тазалайды |
|Line |Сызықтарды сызады |
|Paint Picture |Кескіндерді салады |
|Point |Нүктенің түсін қайтарады |
|Print |Мәтін шығарады |
|Pset |Нүктені орналастырады |

IV Жаңа сабақты бекіту
1. Мультимедиа дегеніміз не?
2. Графиктер мен дыбысты бағдарламалау
V Сабақты қорытындылау
Тапсырмаларды орындау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Мультимедиялық бағдарламаларды өңдеу технологиясы. Бағдарламалар
құру
Мақсаты: Оқушылардың VisualBasic бағдарламалау ортасының негізі бойынша
алған білімдерін жүйелеу және бекіту. Мультимедиалық
бағдарламаларды құрудың кезеңдері мен өңдеу технологиясымен
таныстыру.
а) білімділік;
Оқушылар VisualBasic ортасында қолданбаларды жобалаудың негізгі
кезеңдерңн білуі керек
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Мультимедиялық бағдарламалар
Сабақтың көрнекілігі: VisualBasic
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІІ Жаңа сабақты бекіту
VІ Сабақты қорытындылау
VҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Электрондық басылымдар-бұл графикалық, мәтіндік, сндық, сөйлеу, әуендік,
бейне және басқа ақпараттар, сонымен қатар қолданушының басылған
құжаттарының жиыны. Электрондық басылымдар кез-келген электрондық
тасымалдаушыда, оптикалық қолданылуы мүмкін, сонымен қатар электрондық
компьютерлік желілерде де жарық көреді.
Мульимедиялық бағдарламаларды өңдеу барысында оның қандай болуы керек
екенін ескеру қажет.
• Эргономиялық, яғни қолданушының қолдануы және меңгеруі үшін қарапайым
болуы қажет;
• Оқыту барысында қолдану үшін әмбебаптығы, бұл әр комппьютерлік оқыту
бағдарламасын тек автордың өзі ғана қолданбай әрбір мұғалім
қолданатындай болуы керек;
• Жеке және өзіндік жұмыстарын ұсынатын оқытуда жеке – бағдарланған
бағытта болуы керек;
Мультимедиялық бағдарламалардың өңделуінің деңгейлерін, жалпы сапа
көрсеткішін тізіп
шығайық:
• өту, сілтемелер т.с.с барлық қарастырылған компонененттері орындалады;
• бағдарламаны іске қосу операциялық ортаның немесе ОЖ-нің стандартты
құралдарымен орындалады.
Дидактикалық көрсеткіштері:
• оқушылардың жеке бағдарламаны баптау мүмкіндіктері;
• оқушылардың өзіндік жұмысы құралдарының мүмкін болуы;
• бағдарлама компоненттерінің интерактивті әсерлерінің қолданушыға
әсерінің шапшаңдығы мен адекваттылығы;
• бағдарлама бөлімдері бойынша ауысудың қарапайымдылығы;
• оқу ақпаратын ұсынудың көрнекілігі
IV Жаңа сабақты бекіту
1.Электрондық басылымдар дегеніміз не?
2. Электрондық тасымалдаушыларды ата
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Презентация. Презентация компоненттері. Презентация құралдары.
Power Point туралы жалпы мәліметтер.
Мақсаты: Оқушыларда компьютерлік презентацияны қолдану және өңдеу
технологиясының дағдыларын қалыптастыру
а) білімділік;
Оқушылар компьютерлік презентация түсінігін білуі қажет, оларды
құру және безендіру технологиясын; презентацияны құра және
безендіре білу керек, кескінді өңдеу және сканерлеу үшін
бағдарламалық және құрылғылық жасақтааманы таңдай білуі
ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Презентация жасау
Сабақтың көрнекілігі: Power Point
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Электрондық тасымалдаушыларды атаңыз.
2. Мультимедиялық бағдарламалардың сапалық көрсеткішін айтыңыз.
Жаңа сабақ
Презентацияны өңдеу барысында келесі ережелерді сақтау керек:
✓ Презентацияны алдын-ала жоспарлап алу қажет, оның мақсатын және
жалпы мазмұнын нақты ұсыну қажет;
✓ Презентацияның әр слайды мағыналы және есте қаларлықтай болуы қажет;
✓ Слайдтағы ақпарат қысқа және қарапайым болғаны жөн;
✓ Импортталатын кескін форматын таңдағанда көрсету мүмкіндіктерін
ескеру керек;
✓ Кескіндегі объект фон түсінен ажыратылып тұруы керек;
✓ Фотокескіндерді өңдегендеарнайы бағдарламаларды қолдану;
✓ Слайдты безендіру үшін қанық және үйлесімді түстерді таңдау;
✓ Презентацияның кейбір сәттеріне аудиторияның назарын аудару үшін
анимацияны, бейне, дыбыс және басқа құралдарды пайдалану;
✓ Кейбір жағдайларда дайын материалдарды пайдалану тиімді, өйткені
бейнені және анимациялық клипті жасау-қиын және шығыны көп іс.
Power Point іске қосу үшін:
Пуск-Программы-Ms Office-Ms Power Point
IV Жаңа сабақты бекіту
Практикалық жұмыс. Презентация (слайд) құру
V Сабақты қорытындылау
1. Презентация дегеніміз не?
2. Слайд деп нені айтады?
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Үлгілер (Шаблондар) және дизайн. Шебер. Слайд құру
Мақсаты: Оқушыларда компьютерлік презентацияны қолдану және өңдеу
технологиясының дағдыларын қалыптастыру
а) білімділік;
Оқушылар Үлгілерді таңдау, шеберді қолдану арқылы слайд құру
жолдарын меңгерту.
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Презентация жасау
Сабақтың көрнекілігі: Power Point
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Power Point менюінің құрамын ата
2. Презентация құрудың тізбегін ата
ІІІ Жаңа сабақ
Power Point бағдарламасында безенділріліп, дайындалған презентациялар
шаблондар түрінде сақталынып қойылған. Кез келген уақытта осы шаблондарды
пайдалана отырып, өз презентациямызды құруға болады. Шаблондарды пайдалын
құру үшін: Презентациялар шаблоны опциясын таңдау арқылы құру мүмкіндігі
бар. Осы опция таңдалғаннан кейін Жалпы (Общие), Презентациялар дизайндары,
Презентациялар, Web- Power Pointрақтарастарлы беттерінен тұратын,
Презентацияны құру бетінен тұрады. Осы сұқбат терезеде Файл-Құру командасын
орындағаннан кейін де ашылады.
Автомазмұн көмегімен презентация құру
Автомазмұн шебері көмегімен:
Жалпы мәселелер бойынша баяндамалар
Қызмет бабы бойынша баяндамалар
Мекеменің жұмыс істеуі жөнінде мағлұмат;
Сауда-саттық және маркетинг жөнінде іс есеп-қисаптар;
Жеке хабарламалар сияқты тақырыптарды кеңінен ашуға арнлаған алдын ала
дайындалып қойылған презентациялар ішінен таңдап, өз презентациямызды құра
аламыз. Power Point программасы іске қосылғаннан кейін пайда болған сұқбат
терезеде Автомазмұн шебері өрісін таңдап, ОК батырмасын шертеміз. Осы кезде
Автомазмұн шебері іске қосылады.
IV Жаңа сабақты бекіту
Практикалық жұмыс. Слайд фонын таңдау.
V Сабақты қорытындылау
1. Презентацияны көрсету дегеніміз не?
2. Презентация үлгісі деп нені айтады?
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Безендіру. Баптау және көрсету. Баспаға жіберу
Мақсаты: Оқушыларда компьютерлік презентацияны қолдану және өңдеу
технологиясының дағдыларын қалыптастыру
а) білімділік;
Оқушылар презентацияны құра және безендіре білу керек, кескінді
өңдеу және сканерлеу үшін бағдарламалық және құрылғылық
жасақтааманы таңдай білуі
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Презентация жасау
Сабақтың көрнекілігі: Power Point
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Слайдта орналастырылатын объектілерге нелер жатады?
2. Презентация үлгісі деп нені айтады?
Жаңа сабақ
Стандартты саймандар тақтасындағы Безендіруді қолдану батырмасын шертеміз
немесе Формат-Безендіруді қолдану командасын орындаймыз. Ашылған терезеден
қажеттішаблонды таңдап алған соң, Қолдану (Применить) батырмасын шертеміз.
Әрбір адамның өз қалауы бойынша слайдтардың бір-біріне тәуелсіз мынадай
элементттерін тағайындауға болады:
Слайд белгіленуі (Разметка слайда). Слайд белгіленуі ретінде сладқа
орналастыратын мәтін, сурет, диаграмма т.б. формасын айтуға болады.
Түрлі түстер схемасы (Цветовая схема). Түстерді кең мөлшерлі спектрінен кез
келген түсті таңдау мүмкіндігін береді.
Фон. Слайдтағы түстер тек біртүсті ғана болуы міндетті емесе. Палитрадағы
ұқсас түстердің бірінен басқасына біртіндеп ауысуға болады. Сондай-ақ, бір
түстің өзін вариациялық түрде қанықтыра отырып, түстің әр түрлі өрнектерін
шығаруға болады.
Формат-Түрлі түстер схемасыкомандасын орындаймыз.
Анимация қосу үшінСлайдты көрсету-Анимация қосу командасын орындаймыз. Бұл
сұқбат терезеде слайдтың әрбір элементіне анимация қосу, дыбыстық эффект
беру, осы элементтердің пайда болу уақыты мен ретін ауыстыру және
анимациядан кейін түсін өзгерту немесе басқа эффект беру әрекеттерін
орындай аламыз.
Баспаға жіберу үшін: Файл-Печать командасын орындаймыз.
IV Жаңа сабақты бекіту
Практикалық жұмыс. Анимация әсерлерін көру
Практикалық жұмыс. Слайдтардың анимациялық көшуі
V Сабақты қорытындылау
1.Анимация қосу
2.Фон түстерін қосу
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Жеке презентацияларды құру бойынша шығармашылық жұмыстар орындау
Мақсаты: Оқушыларды өздері презентацияларды құруға үйрету
а) білімділік;
Оқушылар презентацияны құру және безендіре білу керек, кескінді
өңдеу және сканерлеу, анимация қосу
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Презентация жасау
Сабақтың көрнекілігі: Power Point
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
Алдынғы сабақта үйге презентация жасап келу берілген болатын. Оқушылар
бірігіп қорғайды (3-4 оқушы)
Оқушылар еркін тақырыпта презентация дайындап келеді. Тақырыптары бірдей
оқушылар бірігіп қорғайды
ІІI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Тест
Мақсаты: Алған білімді пысықтау
а) білімділік;
ОқушыларPower Point редакторын қайталап еске түсіреді.Алған
білімдерін пысықтайды ә) тәрбиелік;
Ұқыптылыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Power Point
Сабақтың көрнекілігі: Power Point
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Жаңа сабақ
ІІIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Жаңа сабақ
1. Презентация ұғымы өзінің толық мағынасында латын тілінде қандай
мағынаны білдіреді?
А) тапсырамын, ұсыну;*
Б) терезе;
В) ОЖ.
2. Презнтация дегеніміз-
А) өзін көрсету, баяндама, жобаны, есеп беруді қорғау, жұмыс жоспарын,
дайын өнім мен қызмет, енгізу нәтижесін бақылауды, сынауларды және басқа
да көптеген дүнмені ұсыну;*
Б) көрмелерді әзірлеуге арналған MS Office қолданбалы бағдарламасы;
В) қандай да бір қызметіңізге байланысты материалды ұсынуға арналып,
компьютерде жасалған слайдтардың көрсетілімдік жиынтығы.
3. МS Power Point-
А) өзін көрсету, баяндама, жобаны, есеп беруді қорғау, жұмыс жоспарын,
дайын өнім мен қызмет, енгізу нәтижесін бақылауды, сынауларды және басқа
да көптеген дүнмені ұсыну;
Б) қандай да бір қызметіңізге байланысты материалды ұсынуға арналып,
компьютерде жасалған слайдтардың көрсетілімдік жиынтығы;
В) көрмелерді әзірлеуге арналған MS Office қолданбалы бағдарламасы.*
4. Power Point-тың негізгі міндеті
А) диафильмдердегі сияқты, бірақ қазіргі заманғы ақпараттық
технологияларды пайдалана отырып әзірлеген слайдтан тұратын қысқа ағана
әңгіме;
Б) ақпаратты қабылдаудың және есте сақтаудың тиімділігін арттыру
мақсатымен көрмелерді жоспарлау, жасау және өңдеу;*
В) қандай да бір қызметіңізге байланысты материалды ұсынуға арналып,
компьютерде жасалған слайдтардың көрсетілімдік жиынтығы
5. Power Point бағдарламасын іске қосу
А) Пуск-Прогграммы-MS Office-Power Point
Б) Пуск-ПРограммы-MS Office-MS Word
В) Пуск-ПРограммы-MS Office-MS Excel
6.Жаңа презентацияны неше жолмен жасаймыз?
А) 1; Б) 2; В) 3.*
7. Мастер автосодержания көмегімен презентация жасау
А) Мастре автосодержания бағдаршсында юасу арқылы;
Б) ұсынылған қалыптар негізінде;
В) бос презентация.
8. Слайдта орналастырылатын объектілер:
А) фон, мәтін;
Б) фон, мәтін, гиперсілтелер, колонтитулдар, кестелер, графикалық
бейнелер, жазулар, диаграммалар, дыбыс, бағдарша;*
В) диаграммалар, дыбыс, бағдарша.
9. Презентацияны баспаға жіберу:
А) Файл-Ашу;
Б) Файл-Сақтау;
В) Файл-Баспа.
10.Power Point-та үлгітүрдің неше түрі бар?
А) 1; Б) 2;* В) 3.
11. Слайдты көрсетудің неше тәсілі бар?
А) 2; Б) 3; * В) 1
12.
ІІI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу
Тақырыбы: Ms Internet Eхplorer-де жұмыс істеудің негізгі әдістері
Мақсаты: Оқушыларды Internet желісімен танысытыру
а) білімділік;
Оқушылар Internet желісінің қызметін, іске қосу жолдарын білуі
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ms Internet Eхplorer
Сабақтың көрнекілігі: Ms Internet Eхplorer
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1.Web құжат деген не?
2. Web құжатты іздеу қалай жүргізіледі?
Жаңа сабақ
Ms Internet Eхplorer браузерін шақырғанда құжат терезесінде автоматты түрде
домашняя страница жүктеледі. Мұнан былай бұл бетке Вид-Переход-Домашняя
страница командасы бойынша өтуғе болады.
Web-бетке көшудің бар әдістерін қарастырайық.
1. Web-бетке гипербайланыс көмегімен көшу. Гипербайланыстар Web-
беттердегі бірыңғай құжатқа біріктіреді.Гипербайланыстар бетте-қанық
түспен, кейде сызықпен ерекшеленді. Егер гипербайланысқа тышқанның
меңзерін апарса, онда ол пішінін өзгертеді. Гипербайланыс көрсеткен
бетке өту үшін, ол бойынша тышқанның нұсқағышымен шерту жеткілікті.
Активтелген соң, гипербайланыс әдетте басқа түспен ерекшеленеді.
2. URL-адресі бойынша Web-бетке өтудің екі әдісі бар:
Бірінші әдіс Адрес панелінің өрісінде URL беру жолымен НТМL –құжатын
ашудан тұрады.
Екінші әдіс Файл-Открыть командасының терезесінде Web-беттің URL-ін
көрсетуден тұрады.
Пайдаланушының Обзор батырмасын пайдаланып, адресті таңдау мүмкіндігі бар.
НТМL –құжаттарынан басқа Internet Eхplorer мүмкіндіктері мәтіндік және
графикалық файлдарды қарауға мүмкіндік береді.
3. Вперед және Назад командаларының көмегімен Web-бетке өту
4. 4. Избранное қапшығының көмегімен Web-бетке өту.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Web-бетке көшудің әдістерін айтыңыз.
2. Web-бетке гипербайланыс көмегімен көшу
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Ms Internet Eхplorer-де құжатпен жұмыс істеу
Мақсаты: Оқушыларды Internet желісімен танысытыру
а) білімділік;
Оқушылар Internet желісінде құжатпен жұмыс істеу
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Ms Internet Eхplorer
Сабақтың көрнекілігі: Ms Internet Eхplorer
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1.Үй беті дегенді қалай түсінесің?
2. Web-етке өту
Жаңа сабақ
НТМL –құжатын басып шығару Файл-Печать командасымен орындалады. Сонымен
бірге экранға басып шығарудың типтік терезесі шығарылады, онда қажетті
операцияларды беру ұсынылады (басып шығаратын принтерді, басылатын
беттердің нөмірлерін, көшірме санын және т.б. көрсету)Басып шығаруды алдын
ала баптау Файл-Параметры страницы командасы бойынша орындалады.
НТМL –құжатын сақтау. Пайдвлвнушы Файл-Сохранить как командасының көмегімен
қаралған НТМL –құжатын мағниттік тасушыда әр түрлі пішімде сақтай алады:
Web-бет толығымен;
Web-бет, тек НТМL;
Электрондық поштаға арналған Web-архив;
Мәтіндік файл
НТМL –құжаттың үзінділерімен жұмыс істеу. Ms Internet Eхplorer браузері Web-
беттердің үзінділерімен жұмыс істеу мүмкіндігін қолдайды. Үзінділермен
жұмыс істеу командалары менюдің Правка-Выделить все, Вырезать, Копировать и
Вставит пункттерінде орналасқан.
Пайдаланушы Правка-Найти на данной странице командасының көмегімен ағымдағы
Web-беттің шегінде ақпарат іздей алады.Правка-Найти на данной странице.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Web-бетті қалаай басып шығаруға болады?
2. НТМL –құжатты қалай сақтауға болады?
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

11-сынып
Тақырыбы: Web –құжаттар құру негіздері. Front Page редакторы
Мақсаты: Front Page редакторы
а) білімділік;
Оқушыларға Front Page редакторы туралы түсінік беру
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Front Page
Сабақтың көрнекілігі: Front Page
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. НТМL –құжаттыардың үзінділерімен қандай жұмыс жасауға болады?
2. Web-беттің таңбашасы қалай жасалады?
Жаңа сабақ
Сайт дегеніміз не?
Бұл- Web серверде жататын беттердің НТМL пішіміндегі жиыны.
Web-сервер дегеніміз-бұл Интернетке үнемі қосылып тұратын компьютер, ол
осы беттерді пайдаланушылардың сұратуы бойынша береді.
Web-торап-бұл Web-беттердің жай жиынытығынан анағұрлым үлкен. Бұл-
торапты біртұтасқа байланыстыратын гиперсілтемелер жүйесі де, тораптың
бірыңғай стилистикалық безендірілуі де, тораптағы ақпарттың уақтылы жаңаруы
да, жеке беттердің жүктелу жылдамдығы да және көптеген тағы басқалар.
Web-тің құжаттаррының кәдісгі электрондық құжаттардан негізгі
айырмашылығы –гиперсілтемелері болуында.Гипермәтіндік сілтемелер Web
құжатын қарап отырып, оның басқа бөлігіне немесе Web-тің басқа құжатына
өтуге, немесе Интернет қызметтерінің біріне қатынауға мүмкіндік береді.
НТМL тілі мағынасы «гипермәтіндік белгілеу тілі» деп ашылады. НТМL файлы
дегеніміз-html кеңейтілуі, браузерімізде көретін беттің мәтіні бар кәдімгі
мәтіндік файл және кейбір басқарушы жазбалар –тегтер.
Front Page 2000-ның нұсқасының редакциялау мүмкіндіктері мол.
Front Page редакторы НТМL –де бүге-шігесіне дейін білуді талап етпей-ақ,
кәсіби сапалы беттер жасауға мүмкіндік береді. Егер бетті редакциялау
барысында сөзді курсивпен ерекшелегілерің немесе тақырып түсін
өзгерткілерің келсе, Word-тағыдай мәтіннің қажетті үзіндісін белгілеп,
тиісті батырманы басыңдар-іс бітті.
Редактордың тамаша мүмкіндіктерінің бірі-оның беттерді WYSIWYG режимінде
көрсете алатын қабілетінде.
Front Page редакторында жұмыс істеу Microsoft Word мәтіндік процессорымен
жұмыс істеуге өте ұқсас.Мұнда да жартылай қалың қаріп, курсив және астын
сызу, маркерленген және нөмірленген тізімдер, операцияны қайталау және
орындатпау сияқты стандартты батырмалар қолданылады.Мәтін енгізу де,
орфографияны тексеруде, бір мезгілде бірнеше құжаттарды ашуға мүмкіндік
береді.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Front Page қолданбасы не үшін қажет?
2. Front Page мүмкіндіктері
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

Тақырыбы: Редакторды іске қосу
Мақсаты: Front Page редакторы
а) білімділік;
Оқушыларға Front Page редакторын іске қосу
ә) тәрбиелік;
Тазалыққа тәрбиелеймін
б) дамытушылық;
Front Page
Сабақтың көрнекілігі: Front Page
Сабақтың әдісі: Түсіндіру
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасы
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Жаңа сабақты бекіту
V Сабақты қорытындылау
VIҮйге тапсырма

І Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеп, жоқ оқушыларды белгілеймін.
ІІ Үй тапсырмасы
1. Front Page мен Word редакторының ұқсастықтарын айтыңыз?
2. Front Page редакторының қызметі
Жаңа сабақ
Редакторды іске қосу үшін төмендегі әрекеттер тізбегін орындаймыз.
Пуск-Программы-MS FrontPage
Іске қосылғанда редактор екі менюі бар терезені ашады. Тенрезенің
жоғарғы бөлігінде Office қолданбасының барлық терезелеріндегідей стандартты
менюлер және инструменттер панельдері орналасқан. Сол жақтағы меню арнайы
Front Page үшін жасалған, бұл-түрлер немесе режімдер менюі. Стандартная,
Форматирование, Рисование, Формы, Дополнительно, Таблица инструменттер
панельдерімен Вид менюі арқылы басқаруға және Word-тағыдай бұл пенельдерді
Вид командасының көмегімен алып тастауға немесе қолдануға болады.
Views сол жақ инструменттер панельдерін қарастырайық:
1. Page-бетті редакциялау экранның төменгі сол жақ бұрышында орналасқан
үш қосымша беті бар құрамдас беттер редакторын шақырады.
а. Normal-Бетті визуальды (Word-тағыдай) жасау
b. НТМL - НТМL режимінде редакциялау
с. Preview-Нәтижені браузердегідей қарау
2. Folders-қапшықтар және файлдармен торап ішінде жұмыс істеу режімі, бұл
файлдарды тасымалдауға мүмкіндік береді.
3. Reports-есеп берулер, торап туралы ақпарат
4. Navigation-навигация, ол тораптың құрылымын қарауға және өзгертуге
мүмкіндік береді.
5. Hypellinks-активті беттің гиперсілтемелерін қарау және түзету
6. Tasks-міндеттерді көрсетеді, тораппен жұмысты жоспарлауға және
жасалғанды белгілеп отыруға көмектеседі.
IV Жаңа сабақты бекіту
1. Front Page редакторын іске қосу?
2. Front Page редакторының терезесі
V Сабақты қорытындылау
VI Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

-----------------------
шарт

шарт

1 серия

2 серия

шарт

серия

1 шарт

Ақпарттық
поцестер

Сақтау

Алмасу

Өңдеу

Ақпартты тасымалдаушылар

Ішкі жад

Сыртқы жад

Ақпарт көзі

Арна

Қабылдағыш

Сезім мүшелері-адамның биологиялық арнасы

Техникалық байланыс құралдары: телефон, радио және басқалары

Техникалық
құралдарды
қолданбай

Техникалық
құралдарды қолданып

Өңдеу түрлері:
-математикалық есептеулер
-логикалық талдаулар

цикл денесі

шарт

Техникалық құралдар:
-файл-сервер жұмыс станциялары

Жалпы желі

Жергілікті желі

Желілік ақпарттық технологиялар

Мезгіл мен уақытты кірістіру

Word Pad редакторының құжатында төмендегі әрекеттерді қалай ұйымдастыруға
болады?

Бұлт

Мәтін іздеуді

Мәтінді ауыстыруды

Программалық жабдықтама:
желілік ОЖ

Техникалық құралдар

ПЖ және ақпараттық қызметтер

Файлдардың алмасуы режимінде жұмыс жасау

Хост-компьютер; абоненттің терминалы; байланыс жолдары;модемдер; шлюздер

Электр. пошта

Телеконф/лар

Интернет WWW

Жарнамалар

Сервер-клиент технологиясы

Протоколдар