Тіл қылыштан

Жамбыл атындағы мамандандырылған мектеп-интернаты

Тапқыр достар
интеллектуалдық сайыс

Булканова Г.А.

1-жүргізуші: Шығыстың ұлы ғұламасы Әл - Фараби "Білімді болу - белгісіз нәрсені ашу қабілетіне ие болу" - деп білімділікке сипаттама берген. Білімді адам көп нәрсені біледі және қабілеті, дарыны арқылы басқа белгісіз нәрселерді өз бетінше аша алады. Еліміздің болашағы білімді, жан - жақты ойлай білетін, қоғамды алға қарай дамытатын жас жеткіншек - сендерсіңдер. Білімсіз, ғылымсыз ешбір қоғам болмайды да, дамымайды. Жүсіп Баласағұн: "Білімді болсаң ғана ақылды боласың, ал ақылдылықпен дүниенің сырын ашасың, мақсат-мұратқа жетесің" деген .
2-жүргізуші: Қайырлы күн, құрметті көрермендер, ұстаздар, сайыскерлер! Бүгін 7-10 сыныптар арасында <<Тапқыр достар>> атты тақырыпта интеллектуалдық сайыс өткелі отыр. Сайысымызға 3 топ оқушы қатысып отыр.
I топ: << Болашақ >>
II топ: << Жалын >>
III топ: << Дарабоз >>
Бүгінгі сайысымыз 6 кезеңнен тұрады.
I кезең: <<Бәйге>>
II кезең: <<Тіл-өнер>>
III кезең: <<Бәрін білгім келеді>>
IV кезең: <<Қызықты ұйқастар>>
V кезең: <<Мықты болсаң, тауып көр>>
VI кезең: <<Өлең-сөздің патшасы, сөз сарасы>>
2-жүргізуші: Бұл ойында балалар өз білімін пайдаланып, санасының өскенін, сөз байлығының молдығын көрсетеді.
Қазылар орнықтырар әділдікті,
Кімдердің жауаптары кәміл шықты.
Білім мен тапқырлықтың жарысында
Жеңіске жетер дейміз нағыз мықты,- демекші , қазылар алқасын таныстырып өтейік.
-
-
-
1-жүргізуші:
Ал, қанекей, келіңдер,
Біріңе-бірің еріңдер.
Біліміңіді тексеріп,
Ойынға қатысып көріңдер,- дей келе ойынға қатысушыларға сәттілік тілейміз.
Білім деген биік шың
Бақытқа сені жеткізер.
Білім деген ақылшың
Қиындықтан өткізер,- деп сайысымыздың алғашқы кезеңі <<Бәйгені>> бастаймыз.
2-жүргізуші:
I кезең:<<Бәйге>>
Бұл кезеңде әр топқа 5 сұрақтан қойылады. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай беріледі.
1-топқа
1.Сәкеннің шын аты?(Садуақас )
2.Ел басқару саласындағы ең жоғарғы лауазым? (Президент)
3.Ең тез өсетін өсімдік? (бамбук)
4.Қазақтың атақты күрес шебері? (Қажымұқан Мұңайтпасұлы)
5. <<Аз и Я>> кітабының авторы? (Олжас Сүлейменов)
6. Шоқаның шын аты? ( Мұхаммедқанапия)
7. Кімнің шашына жауын жауғанда мүлдем су тимейді? (тақырбасқа)

1-жүргізуші:
2-топқа:
1.КСРО-Германия соғысына қатысқан шығыстың қос шынары ? (Алия, Мәншүк)
2.Қазақтың ұлттық аспабында орындалатын шығарма? (Күй)
3.2012жылы Лондонда өткен ауыр атлетикадан чемпиондары?(Иля Ильин,Мая Манеза,Светлана Подобедова,Зульфия Чиншанло)
4.Моно Лиза бейнесін кім салды? (Леонар-да Винчи)
5.Абайдың шын аты кім? (Ибрахим)
6. <<Оян қазақ>> кітабын жазған жазушы?(М. Дулатов)
7. Бір қыз отыр. Ол тұрып кеткен жағдайда сіз оның орнына отыра алмайсыз. Ол қай жерде отыр? (тізеде)
2-жүргізуші:
3-топқа:
1.<< Үлкен жел>> деген мағынаны білдіретін дауыл? (тайфун)
2.Қазақ халқы өзінің президентін қашан сайлады? (1991 жылы 1 желтоқсан)
3.Қазақстанның атақты суретшісі?(Әбілхан Қастеев)
4.Алғаш ғарышқа ұшқан қазақ (Тоқтар Әубакіров 1991 жылы)
5.Ең жылдам ұшатын құс? (колибри)
6. Әлемдегі ең жылдам жүгіретін құс? (түйеқұс)
7. Кешегі күн ертең болғанда, оның келесі күні жексенбі болар еді. Бұл қай күні айтылған? (жексенбі)
Қосымша сұрақтар
1.2012 жылы Лондон олимпиасының женіл атлетикадан чемпионы? (Ольга Рыпакова)
2.Қазақ даласында мектеп ашқан ұлы ағартушы кім? (Ыбырай Алтынсарин)
3. Азиада ойындарының бойтұмары не? (Барыс күшігі Ирби)
4.Аңыз дегеніміз не? (Өмірде болған, адам басына құрылған әңгімені аңыз дейміз)
5.<<Қазақ хрестоматиясы>> оқулығының авторы кім? (Ыбырай Алтысарин)
1-жүргізуші:
II кезең:<<Тіл-өнер>>
Бұл кезеңде сайыскерлер мақалдың жалғасын табу керек. Әрбір дұрыс жауапқа 5 ұпай беріледі.
1-топқа:
1.Ең тәтті де тіл, ... (ең ащы да тіл)
2. Оқу- білім бұлағы, ... (білім- өмір бұлағы)
3. Өнер алды ... (қызыл тіл)
4. Ашу-дұшпан, ... (ақыл- дос)
5. Тіл қылыштан ... (да өткір)
2-жүргізуші:
2-топқа:
1. Отан ... (оттан да ыстық)
2. Шебердің қолы ортақ, ... (шешеннің тілі ортақ)
3. Отансыз адам- ... (ормансыз бұлбұл)
4. Ер жігіт ел үшін туады, ... (ел үшін өледі)
5. Мектеп-кеме, ... (білім- теңіз)
1-жүргізуші:
3-топқа:
1.Жақсы жолдас жанға серік, ... (жаман жолдас малға серік)
2.Қыз елдің көркі, ... (гүл жердің көркі)
3.Жеті атасын білмеген ... (ұл жетесіз)
4. Ағасы бардың ... (жағасы бар)
5. Ырыс алды- ... (ынтымақ)
2-жүргізуші:

III кезең: <<Бәрін білгім келеді>>
Бұл бөлімде ұяшық таңдайсыздар. 3 түрлі пәннен 4 сұрақтан. Әрбір сұраққа 10 ұпай беріледі.
1-жүргізуші:
Әдебиет:
1. <<Жабайы алма>> повесінің авторы? (Сайын Мұратбеков)
2. <<Менің атым Қожа>> повесінің авторы кім? (Бердібек Соқпақбаев)
3. Мәшһүр Жүсіптің ғашықтық дастаны? (Гүлшат-Шеризат)
4. Қазақ тіл білімінің, қазақ әліпбиінің негізін салушы, құрастырушы кім? (Ахмет Байтұрсынұлы)
2-жүргізуші:
Математика:
1.Төртті төртке қосып, төртке көбейткенде қанша шығады? (4+4*4=20)
2.0-ден бастап 9-ға дейінгі сандардың қосындысы нешеге тең? (0+1+2+3+4+5+6+7+8+9=45)
3. Түлкі әрбір 6 секундта төрт рет секіреді. Ол он рет секіру үшін қанша секунд кетеді? (15секунд)
4.Әлияның жасы қазір онда, оның шешесі Динаның жасы Әлиядан төрт есе үлкен. Әлияның жасы қазіргіден екі есе үлкен болғанда, Динаның жасы нешеге толады? (50)
1-жүргізуші:
Тарих:
1.Шыңғысханның шын аты? (Темүжін)
2.Қазақтың саяхатшысы, ғалымы? (Шоқан)
3. <<Қазақ>> газетінің редакторы болған кім? (Ахмет Байтұрсынұлы)
4. Абылай ханның шын аты кім? (Әбілмансұр)
2-жүргізуші :
IV кезең: : <<Қызықты ұйқастар>>
Екі топтың әр мүшесі жылдамдықпен сөздердің ұйқасын тауып айтады.
Мысалы: Зуб-тіс, дело-іс.
1-топқа:
1.Жизнь-өмір, уголь- (көмір)
2. Число-сан, кровь-(қан)
3. Молоко-сүт, жди-(күт)
1-жүргізуші:
2-топқа:
1.Возьми-ал, мед-(бал)
2.Рыба-балық, народ-(халық)
3.Таможня-кеден, пол- (еден)
2-жүргізуші:
3-топқа:
1.Город-қала, ребенок- (бала)
2.Лето-жаз, гусь-(қаз)
3.Игра-ойын, шея- (мойын)
1-жүргізуші:
V кезең: <<Мықты болсаң, тауып көр>>
Берілген жұмбақты шешіп, жауабын үш тілде айт. Әрбір жауапқа 5 ұпай.
1-топқа:
1.Үй үстінде алтын тас,
Алайын десем табылмас. (жұлдыз-звезда-star)
2. Тұмсығымен қозғалар
Артында аппақ із қалар (бор-мел-chalk)
3. Қабат-қабат қаттама
Ақылың болса аттама. (кітап- книга-book)
2-жүргізуші:
2-топқа:
1.Сырты-тәтті, іші-тәтті,
Ортасы сүйек-қатты. (алма-яблоко-apple)
2. Бар ма, жоқ па, оны анық білмейсің,
Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа-воздух-air)
3. Айдағаны ... ешкі,
Ысқырығы жер жарады. (бес-пять-five)
1-жүргізуші:
3-топқа:
1.Жоқ өзінде бас та, қас та, мойын да,
Ұзындығы жазулы тұр бойында. (сызғыш-линейка-ruler)
2. Жылт-жылт еткен
Жырадан өткен. (су-вода-water)
3. Өзі сөйлей білмейді,
Салған ізі сөйлейді. (қалам-ручка-pen)
2-жүргізуші:
VI кезең: <<Өлең-сөздің патшасы, сөз сарасы>>
Әр топтың топ басшылары шығып, белгілі бір тақырыпта қазақша өлеңдер оқиды. Олар өлеңді мәнерлеп оқып беруі тиіс. Бұл кезеңде тілдің машықтығы, оқудың тазалығы бағаланады.
1-жүргізуші:
Білімнің мініп алып тұлпарына,
Қиналма шықты білім шыңдарына
Бүгінгі айысымыз аяқталды
Сөз кезегі қазылар арқасында
Бүгінгі сайысымызды қорытындылап, жеңімпаз топты анықтау үшін қазылар алқасына сөз кезегін береміз.
2-жүргізуші:
Құрметті ұстаздар, оқушылар! Осымен бүгінгі сайысымыз аяқталды. Жарыс болған соң жеңіс пен жеңіліс бірге жүреді. Жарыста жеңілсек те, өмірде жеңіске жете берулеріңізге тілектеспіз.
Әрбір тілде сөйле әлемі таң қылып,
Ана тілін білмеу қандай заңдылық
Өсер балаң, байтақ дала тұрғанда
Қазақ тілі жасау керек мәңгілік.
Келесі кездекенше қош сау болыңыздар.