Етістікті табу

Тасарал жалпы білім беретін орта мектебі
Мұғалім: Бастауыш сынып мұғалімі Аймағанбетова Эльвира Мейрамовна
4 сынып Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Етістік.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларды етістік туралы‚ оларға қойылатын сұрақтарды
меңгерту. Сөйлем ішінен етістік сөздерді таба білу дағдыларын
меңгерту.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, сөздік қорын дамыту, сөйлеу,
әңгімелеу дағдысын жетілдіре отырып, мәнерлеп сөйлеуге, әдемі
жазуға, өз бетінше жұмыс орындауға дағдыландыру.
Тәрбиелік: Ұжымда өзін-өзі ізгілікке тәрбиелеуге дағдыландыру. Зеректікке,
ұқыптылыққа, адалдыққа баулу. Көркем жазу арқылы әсемдікке
тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Оқушылардың жаңа білімді меңгеру сабағы.
Әдіс-тәсілдері: СТО технологиясының тәсілдері, түсіндіру, сұрақ-жауап,
көрнекілік көрсету арқылы түсіндіру, жарыс, ойын.
Көрнекілік: Сөйлем, суреттер, қимақағаздар‚ <<Етістік>> кестесі.
Жоспар:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үй тапсырмасымен тексеру. Өткен тақырыпты пысықтау.
ІІІ. Жаңа сабақ.
ІҮ. Жаңа сабақты бекіту.
Ү. Қорытындылау, бағалау.
ҮІ. Үйге тапсырма.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
а) Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, психологиялық дайындық, топқа бөлу.
Көк және қызыл шарларды жарып, ішіндегі тілектерді балалар бір - біріне оқиды.
Әрқашан күніміз жарық болсын.
Денсаулығың мықты болсын.
Күнделігің толған бес болсын.
Ата-анаңның қуанышы бол.
Еліміз әрқашан тыныш болсын.
Аспанымыз ашық болсын.
Әрқашанда жүзіңнен күлкі кетпесін.
Біздің ауылымыз жадырай берсін, көркейе берсін.
Мұғалім: Тамаша балалар енді кім көк шар алса сол бірінші топқа барсын, ал кім қызыл шар алса екінші топқа барсын.

ә) Сабаққа әзірлігін тексеру, оқу құралдарын дайындау.

Үй тапсырмасымен жұмыс:
Білімді жан-жақты тексеру кезеңі (сұрақтар қою).
+ Балалар біз өткен сабақтарда не үйрендік?
+ Жақсы олай болса зат есім туралы білетіндеріңді мында жазамыз.

Тәуелденеді
Септеледі

Кім? кімдер?
Жалқы есім
Зат есім
Не? нелер?
Жалпы есім

Жекеше түрі
Негізгі

Туынды
Көпше түрі

Септік атаулары
Сұрақтары
Септік жалғаулары

Атау септік
Кім? Не?

дәрігер
кітап
мұғалім
қалам
Ілік септік
Кімнің? Ненің?
-ның, -нің, -дың, дің, -тың, -тің,.
дәрігердің
кітаптың
мұғалімнің
қаламның
Барыс септік
Кімге? Неге? Қайда?
-ға, -ге, -қа, -ке.
дәрігерге
кітапқа
мұғалімге
қаламға
Табыс септік
Кімді? Нені?
-ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті.
дәрігерді
кітапты
мұғалімді
қаламды
Жатыс септік
Кімде? Неде?
-да, -де, -та, -те.
дәрігерде
кітапта
мұғалімде
қаламда
Шығыс септік
Кімнен? Неден?
-нан, -нен, -дан, -ден, -тан, -тен.
дәрігерден
кітаптан
мұғалімнен
қаламнан
Көмектес септік
Кіммен? Немен?
-мен, -бен, -пен.
дәрігермен
кітаппен
мұғаліммен
қаламмен
І топ: "Дәрігер" сөзін септейміз. Орындарында отырған оқушылар "кітап" сөзін
септейді.
ІІ топ:"Мұғалім" сөзін септейміз. Орындарында отырған оқушылар "қалам" сөзін септейді
Жаңа сабақ.
Оқушыларды сабақтың тақырыбы мен мақсатымен таныстыру. Ребус шешу арқылы жаңа сабаққа көшу.

Етістік.
Балалар сендер етістік туралы білесіңдер. Сендер бұл сөз табымен 2,3-сыныптарда танысқансыңдар. Ал бүгін етістік тақырыбына жаттығулар орындайтын боламыз.
Етістік туралы өз білетінімізді ортаға салайық.

Е т і с т і к
Мағынасы
Заттың іс-әрекетін, қимылын білдіреді.

Сұрақтары
Не істеді? Не қылды? Қайтті?

Дара

Бір ғана түбірден тұрады. Мысалы: баста, кес, тасы, тара, аяқта, оқы.

Күрделі
Кемінде екі етістіктің тіркесуі арқылы жасалады. Мысалы: алып кел, шөлдеп кеттім, жазып отыр, уәде берді.

Болымды
Іс-әрекеттің жүзеге асқанын білдіреді. Мысалы: алды, жаздыр, өшірді.

Болымсыз
Іс-әрекеттің болмауын, жүзеге аспауын білдіреді. -ма, -ме, -па, -пе, -ба, -бе жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.

Негізгі
Заттың қимылын білдіретін негізгі етістік. Сөздің түбірі етістік болады.Мысалы: кел, кет, жүр, жаз.

Туынды
Етістікке және басқа сөз таптарына жұрнақ жалғану арқылы жасалған етістік. Мысалы: ой-ла, есеп-те, сан-а, күл-імсіре, жу-ын.

Оқушылар айтып болғаннан кейін тақтаға "Етістік" кестесін іліп қою.

Дәптермен жұмыс. Күн ретін жазу. Көркем жазу сәті "Ее"әрпін жазу.

2-жаттығу: Мәтінді түсініп оқы.
+ Мәтіннен етістіктерді тап, оларға сұрақ қой.
+ Әбунасыр әл-Фараби туралы не білесің?

Өте жақсы әрі қарай кеттік.

3 - жаттығу: Жұмбақты оқып, жатқа жаз. Шешуін тап.
І топ. ІІ топ.
Суда қалқиды, (қалқып жүр). Күндіз безіп жүреді, (безер).
Жылыда балқиды.(балқып жүр). Түнде кезіп жүреді. (кезер).
+ Етістіктердің астын сыз, І топ дараны күрделіге, ІІ топ күрделіні дараға айналдыр.

4-жаттығумен жұмыс. І топ туынды етістіктерді теріп жазамыз.
ІІ топ негізгі етістіктерді теріп жазамыз.
кел
сезді
есепте

бар

ойла
сана

тұзда

болды

кет

жуын
биле

кес
жүзді
жүр

жаз
оқы

Сергіту сәті.
..........................

- Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
- Қыста қандай өзгерістер болады?
- Ал біздің күніміз жарқырап шуағын шашпай тұр. Дала аяз күн жылымай тұр. Өйткені күннің бетін бұлт торлап тұр. Бұл бұлттардың ашылуы үшін олардың тапсырмаларын орындаймыз.

1 - тапсырма. Көп нүктенің орнына етістік қою
Құстар қалай ұшады?
І топ: ІІ топ:
Қарға ұшар............ (қарқылдап) Тырна ұшар........... (тыраулап)
Шағала ұшар......... (шаңқылдап) Қаз ұшар................ (қаңқылдап)

2 - тапсырма. Ұйқасын табу. Етістікті табу.
І топ: ІІ топ:
Тастан тасқа секіріп, Айбат шегер алыстан,
Жем тереді...............(кекілік) Аң патшасы......(арыстан)

3 - тапсырма:
І топ:
Жылқы малының қалай төлдейтінін, төлін қалай шақыратынын айт, етістікті тап. Жылқының пайдасы туралы жоба қорғайды.

ІІ топ:
Түйе малының қалай төлдейтінін, төлін қалай шақыратынын айт, етістікті тап. Түйенің пайдасы туралы жоба қорғайды.

Рефлексия:
Балалар сендер бұлттардың барлық тапсырмаларын дұрыс орындадыңдар. Етістік туралы біраз біледі екенсіңдер. Міне күніміз жарқырап шыға келді. Енді осы күннің астындағы мына ағашқа бүгінгі сабақтан алған әсерлерің туралы жазыңдар.

Оқушы білімі мен белсенділігін бағалау
Үйге тапсырма: 5 - жаттығу. Қыс туралы шығарма жазып келу.

Тұлғасына қарай:
Негізгі
Туынды

Құрамына қарай:
Дара
Күрделі



Әрқашан күніміз жарық болсын.

Денсаулығың мықты болсын.
Күнделігің толған бес болсын.
Ата-анаңның қуанышы бол.
Еліміз әрқашан тыныш болсын.
Аспанымыз ашық болсын.
Әрқашанда жүзіңнен күлкі кетпесін.
Біздің ауылымыз жадырай берсін, көркейе берсін.