Сабақ жоспары :: Әртүрлі

Файл қосу

Баланың отбасындағы құқықтары

<<Совет Одағының Батыры Мәди Бегенов атындағы жалпы білім беретін орта мектеп>> ММ-нің <<Ұлы дала елі - Тәуелсіздіктің 25 негізі - 25 жұлдызды күн>> мерейтойлық іс-шараларды ұйымдастыру күніне арналған жоспары

Іс-шара атауы
Уақыты
Жауапты
1
Тәуелсіз елдің жас ұрпағы <<Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ>>
21.11
Нұрлепесова М.
2
Бала құқығы туралы тренинг
22.11
Сырымова Ж.
3
Тығырықтан шығу (ситуациялық сұрақтар).
23.11
Ағысбаева Ж.
4
Тәуелсіздік - бар бақыттың бастауы
24.11
Айлаева С.
5

<<Совет Одағының Батыры Мәди Бегенов атындағы жалпы білім беретін орта мектеп>> ММ-нің тәрбие жөніндегі орынбасары Айлаева Света

21-22 -23 қараша күндері Тәуелсіз елдің жас ұрпағы <<Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ>> атты апталық өтіп жатыр. <<Зорлық - зомбылық>> түсінігі туралы мектеп психологы Нұрлепесова Мейрамгүл таныстырып өтті. <<Бала құқығы>> атты тренингті Сырымова Жақсылық ұйымдастырды. <<Тығырықтан шығу>> ситуациялық сұрақтар қою арқылы Ағысбаева Жаннат оқушылардың өз ой- пікірін ортаға салды. Оқушылар тығырықтан шыға білді.

Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ бала құқығы туралы

Мақсаты: Оқушыларға зорлық зомбылық туралы мағлұмат беру, адамның ең жаман қасиеті екенін айту. Адамның ең басты құндылығы оның бостандығы, олай болса оқушыларға адамзаттық құқықтарымен бас бостандықтарын қорғауы туралы үйрету
Зорлық - зомбылық адам ағзасына тікелей әсер ететінін түсіндіру.
Жаман әдеттерден бойларын аулақ ұстап, ондай әрекеттерге бамауға тәрбиелеу, адамгершілігі мол саналы азамат болып өсуіне ықпал жасау.
Тақырыпқа шолу.Қоғам үшін ең бастысы - тәуелсіздік, адам үшін бас бостандығы және уайым қайғысыз өмір.
Оның кепілі - заңдылық.
Тәуелсіздік төрімізден орын алған қоғамымыздағы ең басты құндылық - адам бостандығы.
Адамның және адамзаттың құқықтары мен бас бостандықтарын қамтамасыз ету және қорғау - конституциялық заңдылықтың басты талабы.
Қазақстанда салауатты өмір салтына қол жеткізуде, денсаулықты сақтау мен нығайтудағы басты міндеттің бірі - бала құқығын қорғау, зорлық-зомбылыққа қарсы күрес жүргізу.
Кіріспе.
Зорлық-зомбылық құқықта <<Бір адамның екінші бір адамға, оның жеке басына тиіспеушілік құқығын бұзатын тәни және психикалық ықпал жасауы>> делінген.
Тән азабын шектірген зорлық - адамның ағзасына тікелей әсер ету, ұрып-соғу, денесіне зақым келтіру, тағы басқа. Тән азабын шектірген зорлықтың салдарынан жәбірленушінің денсаулығына зиян келтірілуі мүмкін.
Жан азабын шектірген зорлық - жәбірленушінің қарсылық көрсетуіне, өз құқықтары мен мүдделерін қорғауына деген ерік жігерін жасыту үшін қорқыту, адамның психикасына әсер ету. Жан азабын шектірген зорлық жүйке ауруына немесе тіпті жан ауруына ұшыратуы мүмкін.
Адамның өмірі мен денсаулығына қауіпті әдіс қолданылып жасалған қылмыстар <<Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің>> тиісті баптарына сәйкес жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайлар болып табылады.
Негізгі бөлім.
Елімізде зорлық-зомбылыққа қатысты 20 дағдарыс орталығы бар.
Әйелдер мен балаларға арналған зорлық-зомбылық проблемасы елімізде елеулі мөлшерде асқынды. Статистикалық мәліметке қарағанда елде жыл ішінде 500-дей әйел мен бала тұрмыстағы зорлық-зомбылық құрбаны болады екен.
Зорлықтың түрлері:
- Эмоциялық зорлық - балағаттау, қорлау, сөгу, балалардың жеке өміріне қол сұғу;
- Физикалық зорлық - отбасы мүшелерін мас күйінде немесе сау күйінде ұруды қолданатын эмоциялық зорлық;
- Қауіп-қатер - отбасын тастап кетемін деп қорқыту, әйелін немесе балаларын ұру, өз-өзіне қол жұмсауға итермелеу;
- Балаларды анасына қарсы қолдану, әйелін өз балаларын ешқашан көрсетпейтіндігімен қорқыту, қорқытатын жолдауларды беру үшін балаларды қолдану.
Қазақстандағы тұрмыстық зомбылық туралы заңды қабылдау қажеттігі туды.Зорлық зомбылық дағдарыстан шығу және даму кезіндегі еліміздегі адамзат әлеуетіне қажеттігі де туындап отырғандығын ескертеді.
Қазақ халқының дана сөзі бар: <<Әйел адамға рухы әлсіз ер адам ғана қол көтереді>>. Бұны халық жазылмаған заң деп санап осы уақытқа дейін сақтап келеді, алайда өкінішке орай кейбір ер адамдар ұмытып кеткен сыңайлы.
<<Ата көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер>> - демекші балаға отбасы тәрбиесінің әсері мол. Тәрбиеге әсер беретін өскен орта, ата-ананың тәрбиесі дұрыс болмаса, жаман әсерлер адамды азғырып, түрлі жаман мінезді жұқтырады.
Нашақорлық, темекіге, ішімдікке үйірлік бұзықтық жолға түсіп зорлық-зомбылық жасауға мүмкіндік туғызады, еңбек етуге, қоғамға, денсаулыққа, ұрпаққа, отбасына зиянын тигізеді.
Салауатты өмір сүрудің бір негізгі күрделі мәселесі - жаман қылықтардан, яғни зорлық-зомбылықтан аулақ болу. Ішімдікке үйір адам есінен айырылып, қасындағы адамдарға зиянын тигізеді, отбасына ойран салады, отбасы мүшелеріне оғаш қылықтар көрсетіп мазасын алады. Бұл баланың психологиясына кері әсерін тигізеді. Бала өзіне керекті рухани дүниенің барлығын қоршаған ортадан алады.
Зорлық-зомбылық тәрбиесіздіктен де туындайды. <<Тәрбиесіздік - ол адамзаттың қас жауы, тәрбиесіз берілген білім келешекте адам өміріне апат әкеледі>> деген болатын ұлы бабамыз Әбунасыр әл Фараби.
Отбасындағы тұрмыстық қатынастар саласындағы құқық бұзушылықтың алдын алуға бағытталған заңды нормалар жетілдірілді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң жобаларының жұмыстарын іске асыру жоспарының 29 пунктіне сәйкес 2004 жылдың 13-желтоқсанында Қазақстан Республикасы Премьер министрінің тағайындауымен <<Тұрмыстық зомбылыққа қарсы әрекет ету туралы>> заң жобасы әзірленді.
Заң жобасының негізгі мақсаттары
- Адамның қызығушылығын, бостандығын, заңды құқықтарын қорғауға, кепілдеме беруді көтермелеу.
- Отбасылық тұрмыстық қатынастар саласындағы құқық бұзушылықты төмендету жөнінде тиімді шаралар қабылдау.
- Тұрмыстық зомбылықсың алдын алудың көп деңгейлі жүйесін жүргізу
Аталған заңды қабылдау - отбасылық тұрмыстық қатынастардағы азаматтардың қызығушылықтарын және бостандықтарын, құқықтарын қорғаудағы тиімділікті арттыру, осы саладағы құқық бұзушылықтың деңгейін төмендету.
Әйелдер мен балаларға қатысты зомбылықтың алдын алуға бағытталған профилактикалық сипаттағы шараларды жүргізуде ақпараттық үгіттеушілік жұмыстарды өткізу керек ісі болып табылады.
Тұрмыстық зомбылық қылмыстық іс болып табылады.
Бұл қасақана адам денесіне жүйелі зомбылық әрекет немесе ұрып соғу жолымен денесіне зақым келтіру немесе психологиялық зақым келтіру негізінде қасақана әрекет ету.
- Зомбылықшының әрекеті әкімшілік құқық бұзушылық ретінде квилификацияланады:денеге әсер ету, кемсіту, сөзбен тиісу, үй тыныштығын бұзу, азаматтарды сыйламау, жеке өміріне қол сұғу.
- Зорлықшы әрекетінен әкімшілік құқық бұзушылық белгілері де, болмаса қылмыстық істер де байқалмайды. Бірақ ол өзінің мінез құлқы мен жәбірленушінің өміріне қолайсыз жағдайлар жасайды.
Зорлық зомбылықтың баланың мінез-құлқына әсер ету ерекшеліктері бар. Ата-анасы және басқа да заңды өкілдері ата-аналық құқықтарын жүзеге асырған кезде баланың дене және психикалық денсаулығына, оның имандылық дамуына зиян келтіруге құқылы емес. Баланы тәрбиелеу тәсілдерінде баланың адамдық қадір-қасиетіне менсінбей қатар, дөрекі қарау, оны қорлау немесе қанау болмауға тиіс.
Балалар құқығын қорғау - егемен еліміздің асты құндылықтарының бірі. Сол үшін өскелең ұрпақтың дұрыс тәрбие алып, қоғамдағы құқықтарының сақталу жолында аянбай еңбек етуі керек.
1. Мемлекеттік органдар, жеке және заңды тұлғалар баланы оның денсаулығына, имандылық жағынан және рухани дамуына зиян келтіретін әлеуметтік ортаның, ақпараттық, насихат пен үгіттің теріс ықпалынан қорғауға міндетті.
2.СӨС насихаттау мен балаға құқықтық білім беруді мемлекет өз саясатының басым бағыттарының бірі деп таниды.
3. Қылмыстың, зорлық-зомбылықтың немесе өзге де заңсыз әрекеттің салдарынан тән немесе жан жарақатын балаға денсаулығын қалпына келтіру және әлеуметтік бейімделу үшін қажетті көмек көрсетілуге тиіс.
4-тарау. Бала және отбасы
22-бап. Баланың отбасындағы құқықтары.
Бала отбасында Қазақстан Республикасы конституциясында, осы заңда және ҚР-ның өзге де заң актілерінде белгіленген құқықтарға ие.
Бүгінгі күні отбасына қатысты мемлекеттік саясаттың бейнесі болатын және оның қызмет аясы мен қорғауының құқықтық кепілдіктерін ұлғайтатын осындай қалыптағы заңдарды қабылдау қажеттілігі туды.
Зорлық-зомбылықпен табысты күресу үшін бірінші кезекте осы мәселеге қоғамның көзқарасын өзгерту керек.
Балаларға қамқорлық жасау, баланың абыройы мен құқықтарын құрметтеу - бұл тек мемлекеттің ғана емес, сонымен қатар жекелеген әрбір адамның міндеті...
Қорытынды.
Немістің ұлы ақыны В. Гете серуенге шығарда қалтасына түрлі гүлдердің тұқымын салып шығып, шалғындардан, орманнан өткенде, тауға шыққанда гүл тұқымдарын сеуіп жүруді жаны сүйген. Оның жүрген жерлері мезгілі келгенде керемет гүлдер өсіп шығатын.
Гете сепкен гүл ме, әлде табиғи жолмен өздері көктеді ме, оны білу міндетті емес. Дегенмен сұлулық әлемі, әсемдік әлемі байыды. Сол сияқты дүниеде зорлық-зомбылық болмаса адам өмірі, адамзат дүниесі сұлу да әсем болар еді.
Бала құқығы (тренинг)
Мақсаты:Оқушылардың адам құқығы,оның ішінде бала құқығы жөнінде түсінігін кеңейту,әрбір адам өз құқығын біліп, өзгенің құқығын бұзбауға үйрету,құқықтық тәрбие беру.
Қатысатын сыныптар:3 -11
Өтетін орны:Холл
Тренингтің жүру барысы:
Жүргізуші:Қымбатты ұстаздар,оқушылар.Сіздер бүгін <<Бала құқығы>> атты тренингке жиналыпсыздар.
1 жүрг. Сан мыңдаған жылдар бұрын адамзат пайда болды. Міне сонымен қатар әр түрлі мәселелер де туындай бастады. <<Адамдар не істеуге болады,не істей алады? деген сұрақтар туындай бастады.Міне осы кезде әр елдің заңы,ережелері шыға бастады.
Біздің елімізде Қасым ханның <<Қасқа жолы>>, Есім ханның <<Ескі жолы>>,Тәуке ханның <<Жеті жарғысы>> сонымен бірге 1885 жылы билер жиналысында ұлы Абайдың <<Шар ережесі>> қабылданды. Абай бұл заңның мазмұны елін әділдікке жеткізуі, бейбітшілік,тыныштықты сақтайтын нормалар жиынтығы деген
2 жүргізуші: Міне,балалар,адамның шыр етіп жерге түскен минутынан бастап,оның өмірін,денсаулығын,тыныштығын қорғап отырған заң бар. Бұл заң 1948 жылы 10-желтоқсанда қабылданған <<Адам құқығының жалпыға бірдей декларациясы>>,сонымен қатар 1959 жылы қабылданған <<Бала құқығы Декларациясы>>,міне осы декларациядан кейін 61 ел қол қойған 1989 ж 20 қарашада <<Балалар құқығы туралы Конвенция>> қабылданды. Қазірде бұған 191 мемлекет кірген.Конвенция деген-арнаулы мәселелер жөніндегі келісім шарт. Осы Конвенция негізінде 2002 ж тамызда Қазақстанда <<Балалар құқығы туралы>> заң қабылданды. Бұл заң 9-тарау,53-бап-тан тұрады.Осы ережелерді бұлжытпай орындау-біздің Отанымыз,еліміз,халқымыз алдындағы парызымыз.Біздің өмірдегі кейбір келеңсіз жағдайлардың көбі біздің осы заң талаптарын,тәртіп талаптарын білмейтінтіндігімізден туындап жататын секілді.
жүргізуші <<Балалар өз азаматтығы жайында не біледі?>> сұхбат жүргіземіз
2жүрг. Ендеше 3 сынып оқушыларын әңгімеге тартайық:
Сұрақ.Сендерге бала құқығының қандай түрлері таныс?
-Мен мектепке баруға,оқуға, еркіндігім бар.
-Мен қыста сырғанауға,ойнауға, сурет салуға,бестік баға алуға құқықтымын.
-Мен демалуға құқықтымын.
-Мен ауырып қалсам,дәрігер шақыруға,емханада жатып емделуге құқығым бар.
-Мен өз елімнің еркін азаматы болуға,мектепке баруға,өз ойымды ашық өз тілімде айтуға құқығым бар.
-Өзіме ұнайтын спорт түрімен шұғылдануға,серуендеуге құқығым бар.
-Мен дүкенге баруға,ұнайтын киімдер сатып алуға құқықтымын.
-Ойнауға,туыстарыма қыдыруға құқығым бар.
1 жүрг. Көріп отырсыздар,3 сынып оқушылары өз азаматтығы жайында көп біледі екен.Олар мұны кітаптан емес,өмір тіршілігіне нені істеуге болатынына,неге рұқсат етілгеніне қарап біледі.
Балалар күнделікті өздері қолданып жүрген құқықтары жайында айтып отыр.
2 жүрг. <<Менің құқығым бар>> деген сөзден не ұғасыңдар?
4 сынып оқушыларын әңгімеге тартайық.

-Менің өз кітабымды алып,оны оқуға құқығым бар.Маған ешкім тыйым сала алмайды. Мен басқаларды ренжітпей.тек жақсылық істеуге құқықтымын.
-Ең бірінші мен өмір сүруге,оқуға,дем алуға,қыдыруға құқықтымын.
-<<Менің құқығым бар>> сқзінен міндетті түрде емес,бірақ өз қалауым бойынша не істесем де еркім өзімде дегенді түсінемін.
-Тек жақсы істерді істеуге құқықтымын,жаман істерді істеуге құқығым жоқ деп түсінемін.
1 Жүргізуші:Құқық оқу мәселесінде қалай болмақ?
8 сынып оқушыларын әңгімеге тартайық.
-Бастауыш мектеп оқушысы мектепке барудан бас тарта ала ма?
Жоқ бұлай болуы мүмкін емес.Өйткені мемлекеттің Заңында адамның құқығымен қатар міндеті де айқын көрсетілген.
-Декларацияның 26-бабында және Қазақстан Республикасы Конституциясының 30-бабында көрсетілгендей:
1.Бастауыш білім баршаға міндетті ал техникалық және кәсіптік білім- көпшіліктің қолы жетерліктей болуы керек.
2.Білім беру адамның жеке басының кемелденуіне,сондай-ақ халықтар арасындағы өзара түсіністікке достыққа ықпал етуі тиіс.
3.Ата-аналар балалары үшін білім беру түрін тандауға құқықты.
4.Қазақстан Республикасының азаматтары тегін орта білім алуға міндетті.
-Әрбір баланың жақсы оқып,сабақта өмірге өажетті жаңа және пайдалы білімдерді беріп отыруға құқығы бар.Құқық-адамның міндеті де болып табылады.
-Құқық адамға тек жақсы,игі істерді жасау үшін берілген.Адамға зиян келтіретін істердің барлығына тыйым салынған.
2-Жүргізуші. 9 сынып оқушыларына сұрақ:
-Тіршілік ету,өмір сүру туралы не білесіңдер?
-Тіршілік- бұл жүректің соғуы, қозғалысымыз.тыныс алып, ойнауымыз.
-Тіршілік-бұл үлкен ғимараттар салу,бос уақытты тиімді пайдалану.
-Өмір-бұл қуаныш,шаттық,денсаулық.
-Тіршілік бұл жүгіру,секіру,жүру,сабақ оқу.
-- Өмір- өзің өзі қоршаған табиғатты аялай білу,үлкендерге көмек беру.

1-Жүргізуші:Қорытынды сонымен біз өз құқығымыз жөнінде бүгінгі тренингте бірақ нәрсе ойымызға түйдік. Б.Момышұлы <<Азамат жолы-ар жолы>> деп айтқандай,ешкімнің ала жібін аттамай,өз құқығымызды да,өзгенің құқығын да бұзбай тәуелсіз елдің арқа сүйер айбынды,ақылды ұл-қыз болып өсейік.

Ұқсас жұмыстар
Тәрбие сабақтың тақырыбы
Балалар құқығын қорғау
Отбасындағы рухани қарым - қатынас
Құқық негіздері
Perfect Continuous
Қыз бала
Балаларды ойын тыңдау
Қылмыс және заң
Ата-аналардың мектеппен тұрақты қарым-қатынасын қалыптастыру
Отбасы және қоғам
Пәндер