Мезолит дәуіріндегі өзгерістер

Сабақтың тақырыбы: §9 Мезолит дәуіріндегі алғашқы адамдардың қоғамдық
өміріндегі өзгерістер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: орта тас ғасырының ерекшеліктері, қоғамдағы өзгерістер, егіншілік
пен мал шаруашылығының қалыптасуы туралы сызба түрінде
түсіндіре отырып, оқушылардың білімдерін жетілдіру;
Дамытушылық: оқушылардың ізденушілік, танымдық қабілеттерін арттыруға
шыңдау;
Тәрбиелік: оқушыларды елін, жерін сүюге, білімділік пен еңбексүйгіштікке,
шығармашылықпен жұмыс жасауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: топтық сабақ
Сабақтың әдісі: интерактивті, пікір алмасу, топпен жұмыс, сұрақ - жауап
Қолданылатын әдіс-тәсілдер: миға шабуыл, кім тапқыр, сөзжұмбақ, тарихи диктант.
Қолданылатын ресурстар: интербелсенді тақта, стикер, маркерлер.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру
Топқа бөлу
Оқу құралының түгелдігін қадағалау
Оқушыларды түгендеп, зейінін сабаққа аудару
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
1. Күннің жылынуы туралы не айтасың?
2. Мезолит дәуіріндегі мұздықтың еруі?
3. Қазақстан жеріндегі өзгерістер?
4. Мезолит дәуірінің тұрақтары?
5. Мезолит дәуіріндегі өзгерістер?
<<Ойлан, тап>> үй тапсырмасына қатысты сөздерді тауып, сызу
Я
Й
А
О
Қ
М
И
Ч
П
Р
Д
Д
Й
В
А
К
А
Ю
А
Ш
У
Р
К
Ү
Х
У
Л
Д
С
Л
Қ
І
Ы
П
И
П
З
Р
С
Е
Н
А
У
Ә
К
І
Ү
Н
С
Б
А
Й
С
К
Т
Е
Л
К
М
Б
Е
К
П
Д
Қ
Ю
А
М
Е
Ь
Х
Ш
У
Қ
А
К
Ж
Ы
Б
Ж
С
З
М
А
Н
У
П
С
Р
Ы
З
Ұ
Л
І
О
Қ
А
С
А
Б
Қ
В
Л
Ы
Л
А
У
Л
Б
Б
А
Н
В
Ы
Қ
С
Г
Г
Н
Т
И
Ұ
Ғ
Ы
Ғ
Л
Р
Й
У
М
Б
О
Г
О
Л
Ю
Б
О
В
О
Н
А
З
Явленка, Мичурин, Тельман, Дүзбай, Әкімбек, Қызылсу, Боголюбово, қасқыр, қабан, бұғы, бұлан, мезолит.
ІІІ. Жаңа сабақ
Жоспары: 1. Рулық қауымның нығаюы
2. Мал шаруашылығының пайда болуы
3. Егіншіліктің шығуы
1. Адамдар бұрынғыға қарағанда ұжымдасып, топтасып өмір сүрді. Ендігі адамдардың біріккен ұжымын тобыр деп айтуға келмеді. <<Саналы адамдар>> өмірінде туыстық қатынастар басты мәнге ие болып, олар рулық қауымда өмір сүрді.
Қауым

Қариялар ересектер балалар

Бағыштау (инициация) - балалар тобынан ересектер тобына өту.

2. Мезолит заманының тұрғындары бір жерде ұзақ тұрақтамады. Үнемі жайылымын ауыстырып, өрістеп отырған аңдардың соңынан ілесіп көшіп жүрді. Мезолиттік аңшылар Ертіс, Есіл, Тобыл, Торғай, Жайық өзендерінің жағалауларын мекендеді.
Аң аулаудан мал өсіру қалыптаса бастады. Ежелгі аңшылар жас төлдерді өлтірмеген, оларға сырғауылдардан мықты қоршау орнатып, өсіре бастаған. Осылайша қой, ешкі, сиыр, шошқа қолға үйретілді. Алғаш қолға үйретілген жануар - ит.

3. Егіншіліктің пайда болуы әйелдер еңбегіне байланысты болды. Еркектер аң аулап жүргенде, әйелдер мен балалар жеуге жарамды өсімдіктерді, жемістер мен жидектерді жинады. Терімшілікпен шұғылданып жүрген әйелдер жұмсақ топыраққа түскен дән қалдықтарының уақыт өте келе өсіп-өнетінін байқады. Сөйтіп ұзақ уақыт барысында терімшіліктен егіншілікке көшу кезеңі басталды. Егіншілік пен мал шаруашылығының шығуы, бұл адамдардың сан жылғы қажырлы еңбегі арқасында жаңа тас дәуірінде толық жүзеге асты.

Дәптермен жұмыс:
Қауым: қариялар, ересектер, балалар.
Бағыштау (инициация) - балалар тобынан ересектер тобына өту.
Алғаш қолға үйретілген жануар - ит.

Сергіту сәті.

Топтық жұмыс. Тарихи диктант
1-топ.
1. Мезолит ежелгі ......................... мен ....................... аралығындағы кезең.
2. Мезолиттің хронологиялық шеңбері .................мыңжылдықтар аралығын қамтиды.
3. ............................. - ұсақ тас дегенді білдіреді.
4. Мезолит заманының үлкен жаңалығы - ...................................................... шығуы
5. Мезолит заманында адамдар ................................құралдар жасауды игерді.
6. ........................ аңды алыстан атуға мүмкіндік берді.
7. ....................................мезолит заманы адамдарының негізгі кәсібінің біріне айналды.

2-топ.
1. Осыдан шамамен .................................... жер бетінде күрт жылыну басталды.
2. Мұздықтың еріген кезі ..................................... сай келеді.
3. ........................................... дүниесінің өзгеруіне байланысты жан-жануарлар дүниесі де өзгерді.
4. ..........................жерінде бүгінгіге ұқсас климат қалыптаса бастады.
5. Өзен - суларда ....................... ................... көбейді.
6. Балық аулауда .................................кеңінен пайдаланды.
7. Мезолит заманындағы жұмсақ, жылы климат ұзақ мерзімге арналған ..............................салуды қажет етпеді.

3-топ.
1. Мезолит заманында ...................... күшейді.
2. Қауым: .................... ........................ ........................... үш топқа бөлінді.
3. ................... тұрғындары бір жерде ұзақ тұрақтамады.
4. Мезолиттік аңшылар ....................................өзендерінің жағалауларын мекендеді.
5. ................................ мал өсіру қалыптаса бастады.
6. Адамдар осы кезден бастап ................................ тамаққа көп қолдана бастады.
7. ................................ мал шаруашылығы пайда болды.

ІV.Бекіту. Сөзжұмбақ

1. Ұсақ тастардан жасалған құрал? (микролит)
2. Жер өңдеумен байланысты пайда болған кәсіп? (егіншілік)
3. Палеолиттің аяғы мен мезолиттің басында жер бетін жауып жатқан жабынды? (мұз)
4. Адамдардың негізгі күн көрісінің көзі? (аңшылық)
5. Балық аулауда пайдаланатын құрал? (гарпун)
6. Балалар тобынан ересектер тобына өту қалай аталды? (бағыштау)
7. Садақ пен жебе пайда болған дәуір? ( мезолит)
8. Алғаш қолға үйретілген жануар? (ит)

V. Бағалау
VІ. Үйге тапсырма: §9 мазмұндау
VІІ. Кері байланыс