Сабақ жоспары :: Әртүрлі
Файл қосу
Атыс бөлімшесін басқару
Ұрыстағы ату. Атыс жүйесі.
Сабақтың мақсаты:
1) Ұрыстағы ату,атыс жүйесі туралы түсінік беру.
2) Оқыта және тәрбие бере отырып, елдің қауіпсіздігін сақтау басты борыш екенін үнемі дамыта меңгеру,сабаққа белсенділігін арттыру.
3) Елін сүюге баулу, адамға деген құрмет сезімге тәрбиелеу.
Көрнекілік: үлестірме қима қағаздар, плакат, оқулық.
Сабақ әдісі: түсіндіру, көрнекілікпен жұмыс.
Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Бөлімше бастығының баяндауын қабылдау, амандасу.
II. Үй тапсырмасын тексеру:
Үлестірме қима қағаздар арқылы білімдерін тексеру
ІІІ. Жаңа тақырып.
Қарудың барлық түрлерінің ішінде ату ұрыста қарсыласты жоюдың негізгі шарасы болып табылады.ату арқылы шабуылды дайындайды және шабуылдаушы бөлімшелерді алып жүреді, ал қорғаныс кезінде атыс қорғаныстың беріктігі мен жеңілмейтіндігінің негізгі болып табылады.
Мотоатқыш бөлімшелері қарсыласты жекелеген атыс құралдарынан ату( ЖҰМ,БТР,пулемет,гранататқыш) немесе шоғырланған атыс арқылы жоя алады.Шоғырланған атыс - бірнеше атыс құралдарынан бөлімшенің бір маңызды нысанасын немесе жергілікті жердің учаскесіндегі нысаналарын тобын алу.
Атыс бағытына байланысты ату жаппай, қапталдан және айқастыра ату болуы мүмкін. Жаппай ату нысананың мандай шебіне перпендикуляр жүргізіледі. Ол терең эшолондаған анық нысанаға атыс жүргізу кезінде барынша тиімді.
Қапталдан ату нысанын қапталынан ату. Ол көбінесе қарсыластын шабуылдаушы жаяу әскеріне пулеметтен ату арқылы жүргізіледі.
Айқастыра ату бір нысанаға екі немесе одан да көп бағыттан жүргізіледі,ол тиімді және қарсыласты үлкен шығынға ұшыратады. Бір нақты бағытта жақын қашықтықтан, кенеттен,пулеметтен және автоматтан жүргізілген атыс бойлата ату деп аталады.
Бөлімшенің атыс құралдарын командир жоспарымен ұрыста жергілікті жердіңсипаты мен мүмкіншілігі, қызметі ескеріле отырып пайдаланады. Бұның барлығы атыс жүйесін құрайды.
Атыс жүйесін ұйымдастыру кезінде ұйымдастыру кезінде бөлімшеге(бөлім взводқа) атыс жолағы,атқылаудың(оңға және солға) қосымша секторы, ал взводқа бұдан басқа шоғырланған атыс учаскесі тағайындалады.
Атыс жүйесінің дайындығы бекіністе атыс құралдарының орналасуымен, атыс үшін қажетті мәліметтерді дайындауымен,оқ дәрәнің болуымен анықталады. Атысты басқаруды ыңғайлы ету үшін (мысалы,қорғаныста) бөлімше командирі өз бөлімшесің атыс карточкасын жасайды.
Қазіргі заманғы ұрыстағы бөлімшелердің(күштер мен құралдардың) атыс маневрін кең қолданусыз көзге елестету мүмкін емес. Өз уақытында барлық бөлімшенің немесе бірнеше атыс құралдарының атысын бір маңызды нысанаға (нысана тобына) шоғырландыру,атысты бір мезгілде жою үшін ауыстыру мұның барлығы атыс маневрін жасау болып табылады.
Атыс маневрін әрбір жауынгер қолдана алады. Бұл үшін ол ұрыс алаңын үздіксіз бақылап,нысананы анықтауы керек және маңыздылық денгейі бойынша бір нысанадан екіншісіне атысты ауыстыра отырып жоюы қажет.
Бөлімшелер (күштер мен құралдар)маневрі қарсыластың барынша әлсізтұсына атыс жүргізу үшін тиімді жағдайға ие болу мақсатында немесе қапталдан және тылдан шабуыл жасау үшін, сондай-ақ қарсыластың басым күшінің соққысы астынан шығу үшін жүргізіледі.
Шабуылда және бетпе - бет ұрыста бөлімшелер қамту және айналып өту түрінде маневр жасай алады.
Қамту - қарсыластың тылы мен қапталына жасалатын маневр, ол маңдай шептегі бөлімшелермен тығыз атыстық және тактикалық өзара қимылы арқылы үлкен емес терңдікте жасалады.
Айналып өту - қарсыластың қапталы мен тылына барынша терең маневр жасау.Ұрыстағы бастамашылдық пен кенеттілік.
Ұрыс қимылдарын жүргізу тәжірибесі ұрыстағы шешуші кезеңде батыл, қорықпайтын өз ерік - жігерін қарсыласқа күштеп таңатын, өзінің тапқырлығын және ойлы бастамашылдығын кең көрсете алатын әскер ғана жеңіске жететінін көрсетті. Кез келген жағдайда тапсырылған міндетті орындаудың ең тиімді тәсілін табу, батыл шешім қабылдап, оны өмірге табанды түде енгізу біліктілігі бастамашылдықтың көрінісі болып табылады. Ұрыста батылдық пен ойлы бастамашылдық көрсете алу қабілеті, қарсыласты жою үшін жауапкершілікті өз мойнына алуға дайын болу - әрбір жауынгер мен командир үшін бағалы қасиет болып табылады. Әрбір жауынгер үшін бастамашылдық - ұрыста және бейбіт өмірдегі жаттығу күндерінде өзін-өзі ұстау, мінез-құлық нормасы, ұрыста жеңіске жетуге жағдай жасайтын маңызды шаттардың бірі - кенеттілік.
Кенеттілік - қарсылас үшін күтпеген қимылдар, ол қарсыласты аңдаусыз қалдырып, дүрбелең тудырады және оны ұйымдасқан түрде қарсылық көрсету қабілетінен айырады. Кенеттілікте қол жеткізу үшін күтпеген жерден атыс жүргізіп, ұрыста жасырын, тез әрі шешуші қимылдар жасау керек және әскери құпияны сақтап, бүркеніш шараларын орындау қажет. Кенеттілікте бастамашылдықпен және батылдықпен үйлестіре білген жақ қана барынша тиімділікке жетеді.
IV. Жаңа тақырыпты бекіту:
1. Атыс жүйесі дегеніміз не?
2. Атыс жүйесі бөлімшеде қалай ұйымдастырылатынын айтып беріңдер.
3. Атыспен маневр жасау дегеніміз не?
4. Бөлімшелер қандай мақсатта маневр жасайды?
5. Шабуылда және қарама - қарсы ұрыста қандай маневр түрлері жүзеге асырылады?
6. Ұрыста бастамашылдық не үшін қажет?
V. Үйге тапсырма беру.
Сабақты қорытындылап, аяқтау.
Қосымша сұрақтарға жауап беру немесе түсінбеген жерлеріне анықтама беру. Бағалау. Сапқа тұрғызып, қоштасу.
Әскери топографиялық карта
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2. Топографиялық карта деген не?
2.1. Карта масштабы.
2.2. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде топографиялық карталардың қандай масштабтары пайданалады?
2.3. 1:25000 - 1000 000 масштабтағы топографиялық карталар не мақсатта қоланылады?
2.4. Топографиялық картаның масштабына байланысты жергілікті жерді толықтай бейнелеуде карталарда қандай ерекшеліктер болады?
III. Қорытынды
Кіріспе
Карта - бұл жер бетінің белгілі бір шарттар бойынша жазықтықта кішірейтіліп бейнеленуі. Халық шаруашылығы мен әскери істің қажеті үшін түрлі карталардың түр - түрі дайындалады. Карталарды масштабы, әлеуметтік мазмұны, қолданылуы бойынша жіктеп, топтастырады. Топографиялық картаның географиялық картадан негізгі айырмашылығы оның масштабында. Әскери істе карталар кеңінен қолданылады. Олар жергілікті жер туралы мәліметтің қайнар көгі, әскерлердің ұрысқимылдарын қамтамасыз ету құралдарының бірі болып табылады. Ол мотоатқыштар, артиллерия әскерлері, ракета әскерлері, танк әскерлері, ұшқыштар және басқа мамандарға аса қажет. Картамен бейтаныс жерлерде бағдарлау жасалынады, ұрыс қимылдарын жүргізуге шешім қабылданады. Топографиялық карталар жергілікті жер бейнелеуін дәл және толықтай бере алады. Олар жергілікті заттардың өзара орналасуын, олардың пішінін, өлшемін, биіктік жағдайын және сапалық сипаттамаларын көрнекті түрде бере алады. Топографиялық картада жергілікті жер шартты белгілерімен белгіленеді. Топографиялық картаның шартты белгілері - бұл графикалық, әріптік және сандық белгілеудің жүйесі. Олардың көмегімен картада жергілікті жер нысандарының орналасқан орны көрсетіледі және олардың сапалық және сандық сипаттамалары беріледі.
Бір затты бейнелейтін шартты белгілер түрі масштабтағы карталарды өз сызбасы бойынша бірдей болады және тек мөлшерімен ғана өзгешелінеді.
Карта жасау кезінде жергілікті жер элементтерінің бәрін көрсету мүмкін болмағандықтан, кейбір екінші кезектегі, аса маңызды емес жергілікті жер элементтері мүлде көрсетілмейді, ал басқалары жалпылай белгіленеді.
Шартты белгілер - аталған карта әліппесі. Бұл әліппені білмей, картаны оқуға үйрену, демек ол бойынша жергілікті жерді зерделеу мүмкін емес.
Картаны оқи білу - барлық шартты көрсеткіштердің картадағы мәні мен мазмұнын жақсы түсіну. Көрнекті түрде айқындау, оқуды жеңілдету және картаның мазмұны байыту үшін жергілікті заттар мен бедерлер картада қандай да бір дәрежеде олардың табиғи түске салатындай етіп түрлі бояулармен болады. Мысалы: жасыл - орман, бұталар, бақшалар, саябақтар; көк - теңіз, өзен, көлдер және гидрографияның басқа нысандары; қара - жекеленген жергілікті заттардың шартты белгілері, сандық сипаттамалар мен жазулар; сары - жақсартылған топырақты жолдар төсемі, осылар сияқты шартты белгілермен картаны оңай оқуға болады.
Картада кейбір грунттар (тасты, аңғарлы, құмды)сортаңдар, батпақтар сондай - ақ мемлекеттік, көрші мемлекеттердің және автономды республикалардың, өлкелердің мен облыстардың шекарасы бейнеленеді. Картада жергілікті жер кішірейтілген түрде көрсетіледі. Картадағы ұзындық сызығының жергілікті жердегі сәйкес сызықтың ұзындығына қатынасы - карта масштабы деп аталады. Топографиялық картаның көмегімен орындалатын тапсырмалардың әр түрлі болуына орай, масштабтары әр түрлі карталар қажет болады. Масштабы он мыңдықтан миллионға дейінгі. Қабылданған масштабтың қатар ел қорғанысы мен халық шаруашылығын, бір масштабтан келесі масштабқа жеңіл ауысуды қамтамасыз етеді. Масштабты шартты белгілер аталған карта масштабында көлемі мен пішіні салынуы мүмкін жергілікті заттарды бейнелеу үшін қызмет етеді. Масшабты шартты белгілер контурлы және сызықтық болып екіге бөлінеді. Картада шартты белгілермен бірге толық, қысқартылған жазулар, сондай - ақ графикалық бейнелеуге болмайтын нысандардың сандық сипаттамалары, елді мекендер, өзендер, көлдер, таулар, сайлар, және т.б. нысандар жеке атауларының жазулары да беріледі.
Жергілікті жердің картографиялық бейнелеу мөлшері мен картаның толықтығы, өлшеулер дәлдігі карта масшабына байланысты. Картада бейнеленген аумақтың кішірейту дәрежесі неғұрлым көп болса, карта масштабын соғұрлым ұсақ деп атайды.
Картаның әрі қарай дами беруі үшін картографиялық мұраларды зерттеу қажет. Картография тарихын зерттеуде көптеген карта түрлерін білініп, тиімді пайдалана білу қажет.
Жалпы әскери қорғаныш толымы
Мақсаттары:
Білімділік: оқушылардың жалпы әскери қорғаныш толымы жайлы нұсқау бере отырып, пайдалану туралы әдіс тәсілдерін үйрету;
Дамутышылық оқушыларға әскери қызметшінің тері қабатын, тыныс алу жолдарын қорғау жайлы мағлұмат бере отырып ой өрісін дамыту.
Тәрбиелік: әскери борышын өтеуге негіз қалау, патриоттық сезім қалыптастыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Өткізілетін жері: әскери дәрісхана
Сабақтың әдісі: көрсетіп, айтып,баяндау.
Көрнекіліктер: АҚ стендісі, АӘД оқулығы, АӘД журналы, жалпы әскери қорғаныш толымы.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі:
- отыздық командирі сапқа тұрғызады;
- рапорт қабылдау, сәлемдесу;
- түгендеу, сырт келбетін тексеру;
- орындағы бұрылыстар (3-4 рет)
- әскери дәрісханаға кіргізу.
2. Үй жұмысын тексеру 5-6минут.
1. Қорғаудың медициналық құралдары?
2. Жеке қорғану құралдарын пайдалану?
3. Тұмылдырықтар, шаңға қарсы шүберек маскалар, мақта дәке таңғыштар?
3. Негізгі бөлім. 20-25 минут
Жаңа сабақтын тақырыбын, мақсатын хабарлау
Оқу сұрақтары:
1) <<Жорықтар>>, <<Дайын>>, <<Ұрыстық>> жағдайларымен таныстыру?
2) Қорғаныш плащ жеңімен киілген кезді және шешу ретімен танытыру?
3) Жалпы әскери қорғаныш толымен комбинезон түрінде кию және шешу ретімен таныстыру?
1- Оқу сұрағы: <<Жорықтық>> жағдайда жеке құрам жаяу ретте немесе жеңілдендірілген жабдықпен (киім кешек қапсыз және шенелсіз) ашық машиналарда қимылдау кезінде қорғаныш плащты жабдық үстіне қапшыққа салып арқада тасымалдайды. Толық жорықтық жабдық кезінде қорғаныш плащ зат қабында сақталынады. Арнайы қапшыққа салынған қорғаныш шұлығы мен қорғаныш қолғабы белдікте оң жақ бүйірде болады. Танк және басқа жабық машиналарда қимылдау және әрекет жасау кезінде қорғаныш плащы скаткада (қапшықта) қорғаныш шұлығы мен қолғап бірге бүктеліп, арнайы қапшыққа салынып, әрбір әскери қызметшімен өзінің жанына, орындық астына немесе командир көрсеткен басқа жерге қойылады.
<<Дайын>> жағдайда қапшықтар жоқ кезінде плащты жазылған түрде арқада тасуға болады.
<<Ұрыстық>> жағдайда жалпы әскери қоғаныш толымы плащын жеңге киілген жамылғы ретінде немесе комбинезон ретінде пайдалануға болады.
2 - Оқу сұрағы: Комбинезон ретінде қорғаныш плащ зақымданбаған жерлерде тиімді. Киютәсілдері:
- қаруды жерге қою немесе бір затқа сүйеу;
- газтұмылдырықпен сөмкені, жабдықпен баскиімді шешіп жерге қою;
- кителді шалбарға жинау;
- қорғаныш шұлығын кию;
- қапшықты ашуға арналған жіпті тарту;
- плащты жеңге кигізу;
- қапшықты жартылай сақинадан жіптің ұштарын босатып, плащ артыныңетегімен олардыжартылай сақинаға еңгізіп бекіту;
- айылбасқа ұстағышты ортадағы айылбасқа плащтың алдымен оң, содан кейінсол етегімен қадап бекіткішпен бекіту;
- айылбасқа плащ етектерін сол жақ етегі сол жақ аяқты, ал оң жақ етегі оң жақ аяқты жабатындай етіп қадау, орталық айылбастан төмен орналасқан екі айылбасқа ұстағыштарын бекіткіштермен бекіту;
- плащтың бүйірлі белдікшелерін алдын ала тізе астымен аяқтарын айналдырып айылбасқа қадау;
- екі үстіңгі ұстағыштарды қалдырып, плащ өңірін қадау;
- плащ үстінен жабдықпен газтұмылдырық кигізу;
- газтұмылдырықты <<Ұрыстық>> жағдайға келтіру;
- шлемніңішінен киетін бас киімді (қыста ауа райының төмен температурасы кезінде) және бас киімді (касканы), ал содан кейін күләпараны кию;
- плащтың қалған ұстағыштары мен күләпара белдікшелерін қадау;
- қолғап кию, қаруды алу керек;
Газтұмылдырықты кию уақыты 10 секундтан аспау керек, ал тұмылдырықты 14 секунд,ашық жерде жеңге қорғаныш плащты және газтұмылдырықты 4 минуи, бүркемелер немесе машиналарда 6 минут, ал комбинезонды 6-12 минутта киіп үлгеру керек.
2-Оқу сұрағы: Жалпы әскери қорғаныш толымды шешу тәсілдері комбинезон ретінде пайдалану кезі:
- жабдықты шешу;
- бекіткіштерді шешіп, плащ етегі мен қорғаныш шұлығы белдікшелерін ағыту;
-бүйірлі белдікшелерін шешу;
- плащтың өңірін шешу;
- күләпараны шешу және оны арқағаасыру;
-жеңнің белдікшелерін шешу;
- қолды жеңнен шығарып алып, бір уақытта қолғапты шешу;
- плащ жіптерін шешу;
- плащты артқа қарай сыртқы жағымен төмен түсіру;
- қорғаныш шұлық тоқыма бауларын бел белдігімен шешіп, қорғаныш шұлығымен шешу;
- желдетілген жаққа барып, газтұмылдырықты шешу;
Анықтама: жамылғы ретінде қорғаныш плащты қарсылас кенеттен улағыш заттар мен биологиялық құралдарды қолдану кезінде пайдаланады.
Қорғаныш құралдарды шешу радияциялық және химиялық барлау аспаптарының көрсеткіштері бойынша әскери қызметшілердің зақымдану қаупі белгіленбеген кезде бөлімше командирінің бұйрығымен орындалады. Жеке қорғану құралдарын ұзақ уақыт киіп жүру адам организмін шаршатады, сондықтан киіп жүру уақыты шектелген және әскери қызметшілердің жақсы машақтанған, оның спортпен шұғылдануымен және ауа райы жағдайымен айқындалады.
Әскери қызметшілердің теріні қорғаудың герметикалық құралдарына болуының рұқсат етілген шектеулі уақыты күн сәулесінің астында және әлсіз желді күні мынадай болуы тиіс:
30 температурада және одан жоғары 15-20минут;
25 градустан 29 градусқа дейін - 30 минут
20 градустан 24 градусқа дейін - 40 - 45 минут
15 градустан 19 градусқа дейін - 1,5 - 2сағат
15 градустан төменгі температурада - 3 сағаттан артық емес;
IV. Сабақты қорытындылау - 6-7минут
V.Бағалау. 3 минут
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды атап өту.
VI. Үйге тапсырма беру 1-2минут. VII-тарау.
Қарауылдық қызметті тағайындау және оның міндеттері. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру.
10 сынып
Мақсаттары:
Білімділік қарауылдық қызметтің міндеттері мен тағайындалу жайлы түсінік беру. Сақшының анықтамасы және міндеттері жайлы түсінік беріп өту. ҚР ҚК Гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысының ережелерімен таныстыру;
Дамытушылық: қарауылдық қызметтерінің арналуы, тағайындалу жайлы түсінік бере отырып, ой - өрісін дамыту;
Тәрбиелік: тез арада шешім қабылдай алуға, жауапкершілікке, Отан алдындағы борышын өтеуге даяр ету, ҚР ҚК ГжҚҚЖ талаптарына сай тәрбиелеу.
Өткізілетін жері: әскери дәрісхана, тәуліктік кезекшінің орны.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Әдісі: көрсетіп, айту, баяндау.
Көрнектілер: ҚР ҚК ГжҚҚ Жарғысы, АӘД оқулығы, АӘД журналы, плакаттар.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру бөлімі.
II. Үй жұмысын тексеру. 5 - 6 минут
ҚР-ның Қарулы Күштерінің Гарнизондық және Қарауылдық қызметтерінің жарғысы
1) Рота бойынша тәуліктік кезекшінің мақсаты, міндеті?
2) Тәуліктік кезекшінің құрамы?
3) Рота бойынша кезекші қызмет атқаруына арналған орын қалай жабдықталғанын айтып беріңдер?
I. Негізгі бөлім - 20 - 25 минут.
Жаңа сабақтың тақырыбын, мақсатын хабарлау.
Оқу сұрақтары:
1) Қарауылдақ қызметті міндеттері мен тағайындалуы жайлы айтып беріңдер?
2) Қарауылдық қызметті атқару неге жауынгерлік тапсырманы орындау болып есептеледі?
3) Қарауыл құрамына кімдер кіреді?
4) Сақшының міндеттері туралы айтыңдар?
1-оқу сұрағы: Жауынгерлік туларды, әскери және мемлекеттік объектілерді күзету мен қорғау жөніндегі жауынгерлік міндеттері орындау үшін, сондай-ақ гауптвахтада және тәртіптік батальонда ұсталатын адамдарды күзету үшін тағайындалған қаруланған бөлімше қарауыл деп аталады.
Қарауылдар гарнизндық және ішкі (кемелік)болып бөлінеді. Олар: тұрақты және уақытша болуы мүмкін. Гарнизондық қарауыл жалпы гарнизондық маңызы бар объектілерді, құрамалар объектілері немесе бір-біріне жақын орналасқан бірнеше әскери бөлімдердің объектілері күзету үшін, сондай - ақ гарнизондық гаупвахтада ұсталып отырған адамдарды күзету үшін тағайындалады. Ішкі (кеменің) объектілерін күзету мен қорғау үшін тағайындалады.
2-оқу сұрағы: Қарауылдық қызметті атқару жауынгерлік тапсырманы орындау болып табылады және жеке құрамнан ГжҚҚЖ барлық ережелерін дәл орындауды, мейлінше қырағылықты, батыл шешім мен бастама қабылдай білуді талап етеді. Қарауылдық қызметтің талаптарын бұзуға кінәлі адамдар тәртіптік немесе қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
3-оқу сұрағы: Қарауыл құрамына: қарауыл бастығы, постылар мен ауысым саны бойынша қарауылдар, жұмысқа таратушылар, ал қажет болғанда, қарауыл бастыының көмекшісі, техникалық күзет құралдары жөніндегі қарауыл бастығының көмекшісі кіреді.
4-оқу сұрағы: Объектілерді тікелей күзету және қорғау үшін қарауылдар құрамынан сақшылар бөлінеді.
Сақшы дегеніміз өзіне тапсырылған постыны күзету және қорғау жөніндегі жауынгерлік тапсырманы орындайтын қаруланған қарауыл.
Сақшының өз міндеттерін орындайтын белгілі бір орын немесе учаске пост деп аталады.
Постыға сондай - ақ қарауылдық техникалық күзет жабдықтары арқылы күзететін, сол жабдықтар орнатылған объектілері мен жергілікті жер учаскелері де жатады.
Сақшылар объектілерді қорғауды объектілер маңындағы сыртқы және ішкі қоршаулар арасын немесе егер оъектіде қоршау біреу болса, қоршау бойын ішкі жағынан патрульдеу жолымен, сондай-ақ мұнарадан бақылау әдісімен жүргізеді.
I. Сабақты қорытындылау
Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беру. Өтілген тақырыпты бекіту.
II. Бағалау-3 минут
Сабаққа белсене араласқан оқушыларды атап өту.
III. Үйге тапсырма беру - 1-2 минут.
II тарау. Қарауылдық қызметті тағайындау және оның міндеттері. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру.
ҚР мемлекеттік құрылымы Қарулы Күштердің ұлттық қаүіпсіздігі қамтамасыз етудегі рөлі
Мақсаты:
Білімділік:ҚК-дің ұлттық қауіпсіздігі қамтамасыз етудегі рөлін көрсету;
Дамытулық:оқулықпен,қосымша материалдармен жұмыс арқылы егемендегі және оның белгілерін ашып көрсету;
Тәрбиелік:жоғарғы моральдық рух,мықты әскери тәртіпке тәрбиелеу.
Сабақтың типі:аралас сабақ.
Сабақтың әдісі:әңгімелеу,түсіндіру,сұрақ-жауап,тестпен жұмыс.
Сабақтың өтілетін орны:АӘД кабинеті.
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі:
а)взводты екі қатарға тұрғызу,түгендеу,рапорт қабылдау,сәлемдесу,оқушылардың сырт әлпетін тексеру;
б)оқушыларды тірек сызба арқылы назарларын сабаққа аудару.
2.Үй тапсырмасын тексеру:7минут.Өткен материалдарды қайталау.
1.Жазылма және жорықтық сап дегеніміз не?
2.Бөлімше қандай сап түрлерінде болуы мүмкін?
3.Бөлімшені бір қатарлы(2 қатарлы)сапқа тұрғызу үшін пәрменді қалай беру керек?
4.Бөлімшені жазылма және жорықтық сапқа тұрғызу үшін пәрменді қалай беру керек?
5.Лек қозғалысының бағытын өзгерту үшін қандай пәрмен берілді?
3:Үй тапсырмасын бекіту.
№1.Жорық сабы қолданылатын жағдайды атаңыз.
А)жаттығудағы,атыстағы қозғалыс үшін;
В)қажетті жағдайлар кезіңдегі бөлімшелердің қозғалысы үшін;
С)бөлімшелердің шеру жасаған,әнмен салтанатты шеру жасаған және басқа да қажетті жағдайлар кезіндегі қозғалыс үшін;
Д)дайындықтарға,шаруашылық жұмыстарға бөлімшелердің қозғалысы үшін;
Е)әскери қалашықтан тысқары жерге бөлімшелердің қозғалысы үшін.
№2.Лектің соңында қозғалатын әскери қызметші қалай аталады?
А)соңғы;
В)қадарғалаушы;
С)қарсылықты қадағалаушы;
Д)тұйықтаушы;
Е)соңғы қадағалаушы.
№3 <<Саптық тұрыс>> қабылданатын пәрменді атаңыз?
А) <<Саптал>>немесе <<Тіктел>>;
В) <<Взвод бір қатарға саптал>>, <<Жинақтал>>;
С)Мемлекеттік Әнұран орындау кезінде;
Д) <<Тіктел!>>пәрмені бойынша бұйрықты берген және қабылдаған кезде;
Е)пәрмен берілген кезде, <<Тіктел!>>пәрмені бойынша әскери сәлемдесуді орындау кезінде.
№4.Саптық адымның дұрыс мөлшерін,биіктегін және қарқынын атаңыз.
А)өкшелер,аяқтың ұшы,дене тұрысы,бас,қолдар;
В)бас,кеуде,аяқтар,дене тұрысы;
С)өкшелер,аяқтың ұшы,аяқтар,кеуде,дене тұрысы,іш иықтар,қол,бастың күйі;
Д)дененің,бастың күйі;
Е)дененің,бастың,қолдың күйі.
№5Саптық адымның дұрыс мөлшерін,биіктігін және қарқынын атаңыз.
А)70-80см,15-20см,минутына 110-120 адымдар;
В)70-75см,15-20см,минутына 100-110 адымдар;
С)70-80см,20-25см,минутына 110-115 адымдар;
Д)75-80см,15-20см,минутына 110-115 адымдар;
Е)65-75см,15-20см,минутына 110-120 адымдар.
4.Жаңа сабақта пайдаланылған көрнекілік құралдар:ҚР мемлекеттік нышандар,оқулық,АӘД журналы,плакаттар,карточкалар,тест сұрақтары,тірек сызбалар
5.Жаңа материалды баяндау жоспары.
1.ҚР мемлекеттік құрылымы.
2.ҚР әскери саясаттағы жалпы принциптері.
3.ҚРҚК құрылысының даму және реформалау кезеңдері.
4.ҚК ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі рөлі.
5.Негізгі бөлім.
Қазақ халқының ежелгіарманыжүзеге асып,ҚР-сы тәуелсіздікке ие болды.
Еліміздің Президенті Н.Ә. Назарбаев ҚР-сы тәуелсіздігінің онжылдығына арналған салтанатты жиналыста сөйлеген сөзінде былай деді: <<Осы жылдардың ішінде бұл жолдың сорабын алдымен Түркі қағанаты,кейіннен Қыпшақ конфедерациясы мен Қазақ хандығы құрған ұлы бабаларымыздың бұдан мың жарым жылдам астам уақыт бұрын тартқанын біз есімізден шығарған емеспіз
Көне <<Күлтегін ескерткіші>>жазуында: <<Елін елділікті етті,жауын бейбіт етті>>деген сөздер бар екен.Осыдан мың жылдан көп бұрын айтылып,тасқа қашалған бұл сөздер біздің басымыздағы бүгінгі жағдайда тікелей қатысы бар сияқты.
Біз көпті ұлтты мемлекетке өмір сүрудеміз.Қазақстандықтардың сан ұрпағының еңбегі де,еліміздегі барлық халықтардың жан-тәні мен тағдыры да осында.
Біз тәуелсіздікке қол жеткіздік.Біз бірлесіп жаңа ел орнаттық.Біз тәуелсіздікке талай тауқымет тартып жеттік.Біз оның мәнін терең сезіндік.
Қазақстан дүние жүзінде бірінші болып өз еркімен ядролық қарудан бас тартты.Мұны жаһандық қауіпсіздік жүйесін қалыптастыруға,Жер бетіндегі бейбітшілік ісіне қосылған теңдесі жоқ үлес десек,ешбір асыра айтқандық емес.Сонымен қатар бұл - өз қауіпсіздігімізді қамтамасыз етуге қосылған ең қомақты үлес.Осы орайда,біз әлемнің барлық ресми тұрғыда танылған ядролық державаларының Қазақстанға бірлескен және жан-жақты қауіпсіздік кепілдіктерін беруіне қол жеткіздік.
1992 жылғы 7 мамырда менің Жарлығыммен ҚР-ның ҚК-рі құрылды. Мұнда да біз бәрін <<ақ парақтан>> бастауымызға тура келді:әскери шеріктерде штаттағы офицерлік құрамының 40-45% ғана қалып,әскерлерді басқарудың біртұтас жүйесі жоқтың қасы еді.Қолымызда тозған техника толы қоймалар қалды,тәжірибелі ұшқыштар мен жағармайдың жоқтығынан ұшпайтын ұшақтар қалды,басқарусыз әуе қорғаныс жүйесі қалды.
1992-1998жылдар ішінде біз Қарулы Күштерімізді қайта құрып,ал 1999жылдан бастап,оны түбегейлі реформалауға көштік>>.
ҚР-ның Конституциясына сәйкес,барлық азаматтарға тең құқықтық берілген,турлі ұлт өкілдерінің бірге бейбіт өмірсүруі үшін заңдық негіз жасалған.Сондықтан ҚР-сы-онда тұратын барлық қазақстандықтардың мемлекеті.ҚР-ның қоғамдық саяси жүйе ретіндегі сипаттамасы Конституцияда берілген.ҚР-сы Конституциясы бойынша мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы - халық болып табылады.Халыққа мемлекеттің ішкі саясатын анықтауға бірден-бір бастауы құқық берілген.Қазақстан халқы - бұл тек қазақ ұлты ғана емес,сонымен қатар Қазақстанмен тарихи тағдыры етене байланысты басқа ұлттық топтар.
Қазақстан халқы дауыс беру,талқылау,сондай-ақ Парламент депутаттарын төте және жанама сайлау арқылы мемлекет өмірдің маңызды мәселелерін шешуге қатысады.
Конституцияда ҚР-сы Президенттік басқару нысандағы біртұтас мемлекет екендігі жазылған.Мемлекеттің біртұтастығының мәні Қазақстан әкімшілік-аумақтық бірліктерден тұрады және құрылысы жағынан автономияларға бөлінбейді.
ҚР Президентінің басшылығы ұжымдық қауіпсіздігі нығайту,басқа державалармен өзара тиімді бейбіт,достық және ынтымақтастық саясатын жүргізумен бірге ҚР-сы ҚК-рі ретінде табысты қызмет ететін өзінің қорғаныс жүйесін құру мен оны жетілдіруді көздейтін ұлттық қауіпсіздігі қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесі жүзеге асырылуда.Тек ҚК-рі ғана өзінің мақсаты мен мазмұны жағынан агрессияға қарсы күрес құрамы болып саналады.
ҚР ҚК-нің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысы
Сабақтың мақсаты:оқушыларға рота бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттерін ұғындыру
Уақыты: 80минут
Өткізілетін орны: 10-сынып, АӘД бөлмесі
Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы, тәуліктік кезекшінің қызмет өткізетін орны
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі - 3 минут
Бөлім командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру
ә) Өтілген тақырыпты қайталау - 9 минут
- Әскери тәртіп дегеніміз не?
- Әскери тәртіпәскери қызметшіге нені міндеттейді?
- Көтермелеу мен жазалардың қандай түрлері болады?
- Жауынгерлерге көтермелеу қолданудың реті қандай?
- Тәртіптік жазаны орындау мен белгілеудің реті қандай?
б) Негізгі бөлім - 22 минут
Рота бойынша тәуліктік кезекшінің тағайындалуы, құрамы мен қарулануы. Рота бойынша тәуліктік кезекшінің және оған бағыныштылардың міндеттері. Тәуліктік кезекші қызмет атқаруға арналған орынның жабдықталуы.
в) Қорытынды бөлім - 11 минут
Оқушылар төмендегі сұрақтарға ҚР ҚК-нің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысы бойынша жауап беруі керек.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
- Рота бойынша тәуліктік кезекші қандай мақсатта тағайындалады?
- Тәліктік кезекші құрамына кімдер кіреді?
- Рота бойынша тәуліктік кезекшіге кім тағайындалады?
- Рота бойынша кезекшінің міндеттері қандай?
- Рота бойынша кезекші қызмет атқаруына арналған орын қалай жабдықталады?
- Рота бойынша тәуліктік кезекшіде қандай құжаттар болуы тиіс?
- Тәуліктік наряд деген не?
- Тәуліктік нарядтың құрамы.
- Бөлім бойынша бұйрықпен күнделікті тағайындалатындар-
Ротаның тәуліктік нарядына кімдер тағайындалады?
- Рота бойынша кезекшінің міндеттері
- Рота бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттері
- Рота бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшінің қызмет өткеруіне арналған орын қалай жабдықталады?
- Тәуліктік күзет құжаттамасы жазылған стендте қандай құжаттар болуы тиіс?
Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысы.
Бөліктер мен механизмдердің оқтауға дейінгі жағдайы. Оқтау кезіндегі бөліктер мен механизмдердің жұмысы (10 сынып)
Сабақтың мақсаты: оқушыларға автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысын ұғындыру
Уақыты: 80 минут
Өткізілетін орны: АӘД бөлмесі
Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы, плакаттар, автоматтың макеті
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі - 3 минут
ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі - 7 минут
- Бекітпе не үшін жасалған?
- Қайтармалы механизм неге арналған?
- Соққыш-ағытқыш механизм неге арналған?
- Оқжатарды қалай пайдаланады?
- Сүңгі-пышақ жайлы айтып беріңдер
б) Негізгі бөлім - 25 минут
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысы. Бөліктер мен механизмдерінің оқтауға дейінгі жағдайы. Оқтау кезіндегі бөліктер мен механизмдерінің жұмысы.
в) Қорытынды бөлім - 10 минут
Сұрақтар мен тапсырмалар:
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің оқтауға дейінгі жағдайы туралы айтып беріңдер.
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің оқтау кезіндегі жұмысы жайлы айтыңдар.
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысы.
Газ поршені және бекітпесі бар, бекітпе жақтауы қайтармалы механизм әсерінен алдыңғы жағдайда болады, газ поршені - газ камерасының келте түтігінде орналасады,ұңғыарнасы бекітпемен жабылады.Бекітпе бойлық ось бойымен оңға қарай бұрылып, оның ұрыстық шығыңқылары ұңғы қорабы ойықтарында болады, бекітпе жабылады.Қайтармалы серіппеде ең төменгі қысым болады.
Автоағытқыш тұтқасы бекітпе жақтауы шығыңқысының әсерінен алға және төменге бұралады.
Шүріппе босатылып,бекітпеге тіреледі.Соққыш шүріппе күшімен алға бекітіледі.Ұрыстық серіппе ең төмен қысымда болып, өз ілмегімен шүріппені бекітпеге қысады, ал берілген ұштарымен ағытқыш ілмектің тікбұрышты шығыңқыларын ұңғы қорабының түбіне қысады.Бұл кезде ағытқыш ілмек құйрықшасы алдыңғы жағдайда болады.
Шүріппе баяулатқышы өз серіппесінің алдыңғы шығыңқысы әсерінен ұңғы қорабының түбіне қысылады.Ауыстырғыш ең биік жағдайда болып,ұңғы қорабының қақпағындағы сатылы ойықты жабады.Ауыстырғыш тежегішке қойылады,ауыстырғыш секторы жекелей ату дөңесініңойығына кіріп,ағытқыш ілмектің оң жақтағы тікбұрышты шығыңқысының үстінде болады (ағытқыш ілмекті жабады).
Оқтау кезіндегі бөліктер мен механизмдердің жұмысы
Автоматты (пулеметті) оқтау үшін оған жарақталған оқжатарды қосып, ауыстырғышты AB немесе OB-ға келтіріп, бекітпе жақтауынкері шегіне дейін тартып,қайта жіберу керек,сонда автомат (пулемет) оқталады. Егер дереу оқату міндеті туса,ауыстырғышты сақтандырғышқақою керек.
Оқжатарды қосқан кезде жоғарғы оқсауыт астынан бекітпе жақтауына тіреледі.Ауыстырғышты автоматты атысқа қойған кезде ұңғы қорабының қақпағындағы бекітпе жақтауының тұтқасына арналған басқышты ойық босайды,ауыстырғыш секторы жекелей атыс дөңесінің ойығында қалады,бірақ ағытқыш ілмектің бұралуына кедергі жасамайды.
Бекітпе жақтауын ұзындығынан кейін тартқан кезде ол фигуралық ойығының алдыңғы қиығымен бекітпенің жетекші шығыңқысына әсер етіп,бекітпені солға бұрады,бекітпенің ұрыстық шығыңқылары ұңғы қорабының ойықтарынан шығады да,бекітпенің ашылуы жүзеге асады;бекітпе жақтауының шығыңқысы автоатқыш иінтірегін босатады да,автоағытқыштың дөңесі серіппенің әсерінен шүріппенің алдыңғы жазықтығына қысылады.
Бекітпе жақтауын босатқан кезде ол бекітпемен бірге қайтармалы механизм әсерінен ілгері жылжиды; бекітпе оқжатардан жоғарғы оқсауытты алып шығып оқтыққа кіргізеді де, ұңғы арнасын жабады.Бекітпе ұңғының оқталатын ойығына келгенде,лақтырғыш ілмегі оқсауыттың шығыршық кертпесіне кіреді; бекітпе жақтауының фигуралары ойығының әсерінен бойлық осін айнала оңға бұрады; бекітпенің ұрыстық шығыңқысы ұңғы қорабының ұрыстық тірегіне кіріп,бекітпені жабады.
Бекітпе жақтауы алға қарай қозғалысын жалғастырып, өз шығыңқысымен автоағытқыш иінтірегін алға және төмен бұрады, автоағытқыштың дөңесі шүріппені автоағытқыш қайырмасынан шығарады; шүріппе ұрыстық серіппе әсерімен бұралады да,баяулатқыш ілмегінен шығып,ұрыстық қайырмаға тұрады.
Оқсауыттар оқжатарда серіппенің әсерінен жоғарғы оқсауыт бекітпе жақтауына тірелгенше жоғары көтеріледі.
Ауыстырғышты сақтандырғышқа қойғанда, олұңғы қорабы қақпағының сатылы ойығын жабады да,бекітпе жақтауының тұтқасын артқа жылжыту жолында болады; ауыстырғыш секторы алға бұрылып, ағытқышілмектің оң жағындағы тік бұрыш шығыңқысының үстіне барып тұрады(ағытқышілмекті жауып тастайды).
Автоматты бөлшектеу және жинақтау
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: автоматты бөлектеу және жинақтау ретін түсіндіру;
Дамытушылық: автоматты толық емес бөлшектеу және жинақтауды үйрету оған қабілеттілігін арттыру және дамыту;
Тәрбиелік: еліңді,жеріңді сүюге,адамгершілікке,ұқыптылыққа,Отан қорғауға дайын болуды,Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріне деген құрметке,батылдыққажәне патриоттыққа тәрбиелеу.
Уақыты: 80 минут
Сабақтың типі:аралас
Оқыту әдісі: сатылай-кешенде оқыту технологиясы
Оқыту түрі: көрнекілікті,тәжірибелік
Өтетін орны: АӘД бөлмесі
Көрнекті құралдар: автомат Калашников,интербелсенді тақта
Сабақтың барысы:
а)Ұйымдастыру кезеңі - 3минут
Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады,оқушыға рапорт береді,амандасу,түгендеу,оқушылардың сырт көрінісін тексеру.
ә)Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі -7 минут.
-Калашников автоматы мен пулеметі неге арналған?
-Автомат пен пулеметтің механизімдері мен негізгі бөліктерін атңдар.
-Автоматтың (пулеметтің) автоматтық әрекеті неге негізделгенін айтыңдар.
б)Негізгі бөлім-25 минут
Автоматты(пулеметті) бөлшектеу толық және толық емес болуы мүмкін:толық емес бөлшектеу-автоматты(пулеметті) тазалау,майлау және тексеру үшін;толық бөлшектеу-жаңбыр мен қар астында қалғанда не жөндеу кезінде автоматты (пулеметті) қатты ластаудан тазалау үшін жүргізіледі.Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеу үстел үстінде немесе таза төсеніш жайылып жүргізіледі;бөлшектер мен механизімдер бөлектенген ретімен қойылады.
Автоматты(пулеметті)жинақтау кезінде оның бөлімдеріндегі нөмірлерді салыстыру керек; әр автоматты(пулеметті) ұңғы қорабындағы нөмір газ құбырындағы,бекітпедегі,ұңғы қорабы қақпағындағы және басқа бөліктердегі нөмірге сәйкес келуі керек.Автоматты(пулеметті) бөлектеу мен жинақтау аса сақтықпен жүргізіледі.
Пулеметті бөлектеу алдында оның ұңғы бөлігін солға қарата сирағымен қою керек.Пулеметті жинақтау соңында оны сол қолмен тік ұстап,оң қолмен оның сирақтарын аздап ажырата,ұңғыға тақап және серіппелі ілмекпен бекіту арқылы оның сирақтарын жинайды.
Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеу тәртібі:
1)Оқжатарды бөлшектеу.
2)Жабдықтар пеналын дүм ұясынан шығарып алу.
3)Сүмбіні алу.
4)Автоматтан ұңғылық темеуіш-компенсаторын,пулеметтен жалпы сөндіргішін бөліп алу.
5)Ұңғы қорапшасының қақпағын бөлшектеу.
6)Қайтармалы механизімді бөліп аоу.
7)Бекітпемен қоса бекітпе жақтауын алу.
8)Бекітпені бекітпе жақтауынан алу.
9)Ұңғылық бастырмасымен газ түтігін босатып алу.
Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеуден кейін жинастыру реті.
Газ түтікшесін ұңғылық бастырмасыменқосу.
Автоматты(пулеметті) сол қолымен ұстап тұрып,оң қолмен газ түтігін алдыңғы шетімен газ камерасының келте түтігіне ұмсындырады және ұңғы бастырмасының артқы шетін ұңғыға қысады;тұйықталғышты оның орнықтырғышы көздеу қалыбының ойығына кіргенше бұрайды.
1.Бекітпені бекітпе жақтауына қосу.
2.Бекітпемен қоса бекітпе жақтауын ұңғы қорабына қосу.
3.Қайтармалы механизімді қосу.
4.Ұңғы қорапшасының қақпағын қосу.
5.Шүріппені ұрыстың қайырмасынан босатып,сақтандырғышқа қою.
6.Автоматқа ұңғылы-тежеуіш компенсаторды,пулеметке жалын сөндіргішті қосу.
7.Сүмбіні қосу.
8.Пеналды дүм ұясына алу.
9.Оқжатарды автоматқа қосу.
в)Қорытынды бөлім-10 минут.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
-Автоматты(пулеметті) толық емкс бөлшектеу не үшін жүргізіледі?
-Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеуді ретімен айтып беріңдер.
Атыс бөлімшесін басқару
Сабақтың мақсаты:атыс бөлімшесін басқару туралы оқушылардың жалпы білімін жетілдіру,ой өрісін дамыту,білімді азамат болуға тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі:көрсету,түсіндіру,жаттығу.
Сабақтың өтетін орыны:атыс алаңы.
Қолданылған әдебиеттер:АӘД оқулығы,плакаттар.
Қолданылатын материалдар:автомот макеттері,әскери күрек,жалаушалар,оқулық,гранаталар.
Әдіс амал сұрақтары:
1.Атыс бөлімшесін басқару.
2.Бөлімшенің атыс қимылдарын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыру кезеңі:
а.Сапқа тұрғызу.мәлімет қабылдау,оқушылардың киімін,сыртқы келбетін тексеру.
ә.Сабаққа қажетті материалдар мен мүліктерді түгендеу,тексеру
б.Сабақ кезіндегі қауіпсіздік шараларымен таныстыру.
Негізгі бөлім-25 минут.
I.Оқшыларға атыста бөлімшені басқару туралы түсінік беру.
Атыс бөдімшесінің командирі ұрыс алаңын бақылауға,қарсыласты барлауға бағыныштлардына дер кезінде міндет қоюға,атыс құралдарның бәрін,қарсыласқа атыспен берілген соққының нәтижелерін білікті пайдалануға міндетті.
Бөлімшені басқарудың мәнісі бөлімше командирінің бөлімшенің ұрысқа дайындығына сай ұстау жөнінде нысаналы жұмыс жүргізуге бағытталған міндеттерді орындау кезіндегі командирдің шешімі болып табылады.
Атыс бөлімшесі команлирі әдетте ұрыс орнын да ұйымдастырады.Бөлімшенің командирінің әскери бұйрығында бағдарлар,қарсыластың құралы,жағдайы және іс-қимыо сипаты,оның атыс құралдарының орналасқан деріне шабуыл жасау уақыты міндетті түоде көрсетіледі.
Бөлімше командирі бөлімшенің жауынгерлік дайындығын қару - жарақ пен техникалық ұрысқа әзірленуі,жауынгерлік міндеттің белгіленген мерзімге ойдағыдай орындалуы үшін,сондай-ақ жеке құрамының тәрбиесі,әскери тәртібі мен саяси-моральдық жағдайы үшін толық жауап береді.
Атысты басқару бөлімше командирінің аса маңызды міндеті.Мысалы:жер үстіндегі және әуедегі нысаналарды барлау,оның маңыздылығын бағамдап,қай кезде құруға тиіс екендігін анықтау.Оқ-дәрінің түрін,атыс жүргізу түрін таңдау.
Атысты және бөлімшені басқару үшін командир біріңғай бағдарларды басқару,бірлесе қимылдау,хабарлау,шақырып алу,атысты өзгерту немесе тоқтату белгілерін белгілейді.
Бағдарлар ретінде жақсы көрінетін заттар пайдаланылады,түгде көздеу үшін бағдарлар ретінде көздеудің жету қашықтығын шегіндегі шағылыстыру қасиеті бар жергілікті заттар таңдалады.
II.Атыс кезінде орнындалатын әскери қимылдармен таныстыру.
1.Атыс құралдарымен қамтамасыз ету.
2.Тылды қамтамасыз ету.
3.Техникалық жағынан қамтамасыз ету.
Барлау-атыс қимылдарын қамтамасыз етудің маңызды түрі.
Бақылау-бөлімшелерде барлау жүргізудің ең көп тараған түрі.
Күзет-қарсыластың барлауының біздің әскерге кіріп кетпеуіне және тұтқиылдан шабуыл болдырмау үші ұйымдастырылады.
Сабақты бекіту-8 минут.
1.Атыс бөлімшесін басқарудың мәнісі неде?
2.Бөлімшеде командирдің бұйрығында не қамтылады?
3.Атысты басқару дегеніміз не?
4.Нысананы көздеу қалай жүргізіледі?
5.Барлау туралы не білесіз?
6.Күзет туралы не білесіз?
Сабақты қорытындылау.
Оқушыларды бағалау.Үйге тапсырма беру.
Шабуылдағы бөлімше
Сабақтың мақсаты: оқушыларды шабуылдағы бөлімшенің іс-әрекеттерімен таныстыру
Уақыты:80 минут
Өткізілетін орны: тактикалық алаң
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі - 3 минут
Бөлім командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу,түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру
ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі - 7 минут
- Мотоатқыштар бөлімшесінің, взводының, ротасының жорықреті туралы айтыңдар
- Бөлімшенің ұрысқа кіру реті дегеніміз не?
- Бөлімшенің жорық реті туралыне білесіңдер?
- Ұрыстағы өзара қимыл және оның мәні
- Ұрыста бөлімшені кім басқарады және оны қалай ұйымдастырады?
- Бөлімше командирі бөлімшені және атысты басқарудың қандай тәсілдерінқолданады?
- Түнде ұрыс жүргізу үшін жауынгерге қандай талаптар қойылады?
б) Негізгі бөлім - 25 минут
Шабуылдағы бөлімше
в) Қорытынды бөлім - 10 минут
Сұрақтар мен тапсырмалар:
-Бөлімше командирі шабуылға берілген ұрыс бұйрығында нені көрсетеді?
- Бөлімше жүріп келе жатып, қарсыласқа қалай шабуылдауды қандай ретпен жүргізеді?
- Бөлімше қорғаныс тереңдігіндегі қарсыластышабуыл кезінде қалай жояды?
-Танк пен оның артында шабуылдап келе жатқан бөлімшенің өзара қимылы туралы айтыңдар
- Бөлімше қарсы шабуылдағы және шегінудегі қарсыласты қалай жояды?
Шабуылдағы бөлімше
Мотоатқыштар бөлімшесі взвод құрамында шабуылдайды. Бөлімше командирі тапсырманы алғаннан кейін оны нақтылап алып,әскери бұйрық береді. Әскери бұйрықта ол:бағдарлар,қарсылас қимылының сипаты,құралы,жағдайы,атыс құралдарының орны,взвод,бөлімше,көршілердің міндеттері және жеке құрамының міндеттерін көрсетеді; оператор-көздеушіге - қарудың әр түрінен ату арқылы жойылуға тиіс нысаналарды,жаяуланудан кейін бөлімшеге қолдау көрсету тәртібін;пулемет пен гранататқышқа - бөлімше тізбегіндегі орны,жойылуға тиіс нысаналарды және атыс жүргізу тәртібін; жүргізуші-механикке - қозғалыс бағыты мен тәртібін,бөгеттер мен тосқауылдарданөту ретін нұсқап түсіндіреді. Қажет жағдайда қалған жеке құрамға тізбектегі орынды және бақылау,атыс жүгізу ретін; жаяулану орнын; бөгеттер мен тосқауылдардан ату тәртібін, хабарлау, басқару және өзара қимылдау белгілерін; шабуылға дайын болу уақытын көрсетеді.
Шабуыл кезінде бөлімше ЖҰМ-да (БТР),қарсылас қорғанысына взвод легімен жылжиды. Шабуылға шығу шебіне жақындаған кезде взвод командирінің пәрменімен бөлімше өз бағытына шығады. Белгіленген жерге ЖҰМ-мен (БТР),жақындаған бөлімше жаяу ретпен шабуылға шығу үшін бөлімше командирінің: <<Машинаға!>>, <<Бөлімше, мынадай затқа шабуылға,алға!>> пәрменімен машинаны тез тастап, тізбекке жазылады да,танк артынан немесе өз бетінше тоқтаусыз шабуылдайды. Егер қарсылас қорғанысы артиллерия атысымен және авиация соққысымен сенімді түрде басылса,онда бөлімше қарсыласқоғанысының алдыңғыбөлігіне ЖҰМ-да (БТР) шабуыл жасайды. Бұл кезде бөлімше ЖҰМ (БТР) қаруымен және атыс саңылауы арқылы алдыңғы шептегі қарсыластыңқалған атыс құралдарын жояды. Қарсылас қорғанысының алғы шебі алдындағы бөгеттерді бөлімше бекітілген тәртіп бойынша танк артынан немесе өз бетінше өтпе арқылы жылдам кесіп өтеді.
Бөгеттерден өткеннен кейін бөлімше взводтың ұрыс желісінде өз орнына орналасады да, қарсылас қорғанысының алғы шебіне дереу шығып,оны жояды.
Қарсыласпен тікелей түйісу жағдайындағы шабуыл кезінде,бөлімше шабуыл алдында өз қаруынан атыс жүргізуарқылы қарсыластың байқалған атыс құралдарынжәне тірек күшін жояды.Егер шабуыл ЖҰМ-да
Сабақтың мақсаты:
1) Ұрыстағы ату,атыс жүйесі туралы түсінік беру.
2) Оқыта және тәрбие бере отырып, елдің қауіпсіздігін сақтау басты борыш екенін үнемі дамыта меңгеру,сабаққа белсенділігін арттыру.
3) Елін сүюге баулу, адамға деген құрмет сезімге тәрбиелеу.
Көрнекілік: үлестірме қима қағаздар, плакат, оқулық.
Сабақ әдісі: түсіндіру, көрнекілікпен жұмыс.
Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Бөлімше бастығының баяндауын қабылдау, амандасу.
II. Үй тапсырмасын тексеру:
Үлестірме қима қағаздар арқылы білімдерін тексеру
ІІІ. Жаңа тақырып.
Қарудың барлық түрлерінің ішінде ату ұрыста қарсыласты жоюдың негізгі шарасы болып табылады.ату арқылы шабуылды дайындайды және шабуылдаушы бөлімшелерді алып жүреді, ал қорғаныс кезінде атыс қорғаныстың беріктігі мен жеңілмейтіндігінің негізгі болып табылады.
Мотоатқыш бөлімшелері қарсыласты жекелеген атыс құралдарынан ату( ЖҰМ,БТР,пулемет,гранататқыш) немесе шоғырланған атыс арқылы жоя алады.Шоғырланған атыс - бірнеше атыс құралдарынан бөлімшенің бір маңызды нысанасын немесе жергілікті жердің учаскесіндегі нысаналарын тобын алу.
Атыс бағытына байланысты ату жаппай, қапталдан және айқастыра ату болуы мүмкін. Жаппай ату нысананың мандай шебіне перпендикуляр жүргізіледі. Ол терең эшолондаған анық нысанаға атыс жүргізу кезінде барынша тиімді.
Қапталдан ату нысанын қапталынан ату. Ол көбінесе қарсыластын шабуылдаушы жаяу әскеріне пулеметтен ату арқылы жүргізіледі.
Айқастыра ату бір нысанаға екі немесе одан да көп бағыттан жүргізіледі,ол тиімді және қарсыласты үлкен шығынға ұшыратады. Бір нақты бағытта жақын қашықтықтан, кенеттен,пулеметтен және автоматтан жүргізілген атыс бойлата ату деп аталады.
Бөлімшенің атыс құралдарын командир жоспарымен ұрыста жергілікті жердіңсипаты мен мүмкіншілігі, қызметі ескеріле отырып пайдаланады. Бұның барлығы атыс жүйесін құрайды.
Атыс жүйесін ұйымдастыру кезінде ұйымдастыру кезінде бөлімшеге(бөлім взводқа) атыс жолағы,атқылаудың(оңға және солға) қосымша секторы, ал взводқа бұдан басқа шоғырланған атыс учаскесі тағайындалады.
Атыс жүйесінің дайындығы бекіністе атыс құралдарының орналасуымен, атыс үшін қажетті мәліметтерді дайындауымен,оқ дәрәнің болуымен анықталады. Атысты басқаруды ыңғайлы ету үшін (мысалы,қорғаныста) бөлімше командирі өз бөлімшесің атыс карточкасын жасайды.
Қазіргі заманғы ұрыстағы бөлімшелердің(күштер мен құралдардың) атыс маневрін кең қолданусыз көзге елестету мүмкін емес. Өз уақытында барлық бөлімшенің немесе бірнеше атыс құралдарының атысын бір маңызды нысанаға (нысана тобына) шоғырландыру,атысты бір мезгілде жою үшін ауыстыру мұның барлығы атыс маневрін жасау болып табылады.
Атыс маневрін әрбір жауынгер қолдана алады. Бұл үшін ол ұрыс алаңын үздіксіз бақылап,нысананы анықтауы керек және маңыздылық денгейі бойынша бір нысанадан екіншісіне атысты ауыстыра отырып жоюы қажет.
Бөлімшелер (күштер мен құралдар)маневрі қарсыластың барынша әлсізтұсына атыс жүргізу үшін тиімді жағдайға ие болу мақсатында немесе қапталдан және тылдан шабуыл жасау үшін, сондай-ақ қарсыластың басым күшінің соққысы астынан шығу үшін жүргізіледі.
Шабуылда және бетпе - бет ұрыста бөлімшелер қамту және айналып өту түрінде маневр жасай алады.
Қамту - қарсыластың тылы мен қапталына жасалатын маневр, ол маңдай шептегі бөлімшелермен тығыз атыстық және тактикалық өзара қимылы арқылы үлкен емес терңдікте жасалады.
Айналып өту - қарсыластың қапталы мен тылына барынша терең маневр жасау.Ұрыстағы бастамашылдық пен кенеттілік.
Ұрыс қимылдарын жүргізу тәжірибесі ұрыстағы шешуші кезеңде батыл, қорықпайтын өз ерік - жігерін қарсыласқа күштеп таңатын, өзінің тапқырлығын және ойлы бастамашылдығын кең көрсете алатын әскер ғана жеңіске жететінін көрсетті. Кез келген жағдайда тапсырылған міндетті орындаудың ең тиімді тәсілін табу, батыл шешім қабылдап, оны өмірге табанды түде енгізу біліктілігі бастамашылдықтың көрінісі болып табылады. Ұрыста батылдық пен ойлы бастамашылдық көрсете алу қабілеті, қарсыласты жою үшін жауапкершілікті өз мойнына алуға дайын болу - әрбір жауынгер мен командир үшін бағалы қасиет болып табылады. Әрбір жауынгер үшін бастамашылдық - ұрыста және бейбіт өмірдегі жаттығу күндерінде өзін-өзі ұстау, мінез-құлық нормасы, ұрыста жеңіске жетуге жағдай жасайтын маңызды шаттардың бірі - кенеттілік.
Кенеттілік - қарсылас үшін күтпеген қимылдар, ол қарсыласты аңдаусыз қалдырып, дүрбелең тудырады және оны ұйымдасқан түрде қарсылық көрсету қабілетінен айырады. Кенеттілікте қол жеткізу үшін күтпеген жерден атыс жүргізіп, ұрыста жасырын, тез әрі шешуші қимылдар жасау керек және әскери құпияны сақтап, бүркеніш шараларын орындау қажет. Кенеттілікте бастамашылдықпен және батылдықпен үйлестіре білген жақ қана барынша тиімділікке жетеді.
IV. Жаңа тақырыпты бекіту:
1. Атыс жүйесі дегеніміз не?
2. Атыс жүйесі бөлімшеде қалай ұйымдастырылатынын айтып беріңдер.
3. Атыспен маневр жасау дегеніміз не?
4. Бөлімшелер қандай мақсатта маневр жасайды?
5. Шабуылда және қарама - қарсы ұрыста қандай маневр түрлері жүзеге асырылады?
6. Ұрыста бастамашылдық не үшін қажет?
V. Үйге тапсырма беру.
Сабақты қорытындылап, аяқтау.
Қосымша сұрақтарға жауап беру немесе түсінбеген жерлеріне анықтама беру. Бағалау. Сапқа тұрғызып, қоштасу.
Әскери топографиялық карта
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2. Топографиялық карта деген не?
2.1. Карта масштабы.
2.2. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде топографиялық карталардың қандай масштабтары пайданалады?
2.3. 1:25000 - 1000 000 масштабтағы топографиялық карталар не мақсатта қоланылады?
2.4. Топографиялық картаның масштабына байланысты жергілікті жерді толықтай бейнелеуде карталарда қандай ерекшеліктер болады?
III. Қорытынды
Кіріспе
Карта - бұл жер бетінің белгілі бір шарттар бойынша жазықтықта кішірейтіліп бейнеленуі. Халық шаруашылығы мен әскери істің қажеті үшін түрлі карталардың түр - түрі дайындалады. Карталарды масштабы, әлеуметтік мазмұны, қолданылуы бойынша жіктеп, топтастырады. Топографиялық картаның географиялық картадан негізгі айырмашылығы оның масштабында. Әскери істе карталар кеңінен қолданылады. Олар жергілікті жер туралы мәліметтің қайнар көгі, әскерлердің ұрысқимылдарын қамтамасыз ету құралдарының бірі болып табылады. Ол мотоатқыштар, артиллерия әскерлері, ракета әскерлері, танк әскерлері, ұшқыштар және басқа мамандарға аса қажет. Картамен бейтаныс жерлерде бағдарлау жасалынады, ұрыс қимылдарын жүргізуге шешім қабылданады. Топографиялық карталар жергілікті жер бейнелеуін дәл және толықтай бере алады. Олар жергілікті заттардың өзара орналасуын, олардың пішінін, өлшемін, биіктік жағдайын және сапалық сипаттамаларын көрнекті түрде бере алады. Топографиялық картада жергілікті жер шартты белгілерімен белгіленеді. Топографиялық картаның шартты белгілері - бұл графикалық, әріптік және сандық белгілеудің жүйесі. Олардың көмегімен картада жергілікті жер нысандарының орналасқан орны көрсетіледі және олардың сапалық және сандық сипаттамалары беріледі.
Бір затты бейнелейтін шартты белгілер түрі масштабтағы карталарды өз сызбасы бойынша бірдей болады және тек мөлшерімен ғана өзгешелінеді.
Карта жасау кезінде жергілікті жер элементтерінің бәрін көрсету мүмкін болмағандықтан, кейбір екінші кезектегі, аса маңызды емес жергілікті жер элементтері мүлде көрсетілмейді, ал басқалары жалпылай белгіленеді.
Шартты белгілер - аталған карта әліппесі. Бұл әліппені білмей, картаны оқуға үйрену, демек ол бойынша жергілікті жерді зерделеу мүмкін емес.
Картаны оқи білу - барлық шартты көрсеткіштердің картадағы мәні мен мазмұнын жақсы түсіну. Көрнекті түрде айқындау, оқуды жеңілдету және картаның мазмұны байыту үшін жергілікті заттар мен бедерлер картада қандай да бір дәрежеде олардың табиғи түске салатындай етіп түрлі бояулармен болады. Мысалы: жасыл - орман, бұталар, бақшалар, саябақтар; көк - теңіз, өзен, көлдер және гидрографияның басқа нысандары; қара - жекеленген жергілікті заттардың шартты белгілері, сандық сипаттамалар мен жазулар; сары - жақсартылған топырақты жолдар төсемі, осылар сияқты шартты белгілермен картаны оңай оқуға болады.
Картада кейбір грунттар (тасты, аңғарлы, құмды)сортаңдар, батпақтар сондай - ақ мемлекеттік, көрші мемлекеттердің және автономды республикалардың, өлкелердің мен облыстардың шекарасы бейнеленеді. Картада жергілікті жер кішірейтілген түрде көрсетіледі. Картадағы ұзындық сызығының жергілікті жердегі сәйкес сызықтың ұзындығына қатынасы - карта масштабы деп аталады. Топографиялық картаның көмегімен орындалатын тапсырмалардың әр түрлі болуына орай, масштабтары әр түрлі карталар қажет болады. Масштабы он мыңдықтан миллионға дейінгі. Қабылданған масштабтың қатар ел қорғанысы мен халық шаруашылығын, бір масштабтан келесі масштабқа жеңіл ауысуды қамтамасыз етеді. Масштабты шартты белгілер аталған карта масштабында көлемі мен пішіні салынуы мүмкін жергілікті заттарды бейнелеу үшін қызмет етеді. Масшабты шартты белгілер контурлы және сызықтық болып екіге бөлінеді. Картада шартты белгілермен бірге толық, қысқартылған жазулар, сондай - ақ графикалық бейнелеуге болмайтын нысандардың сандық сипаттамалары, елді мекендер, өзендер, көлдер, таулар, сайлар, және т.б. нысандар жеке атауларының жазулары да беріледі.
Жергілікті жердің картографиялық бейнелеу мөлшері мен картаның толықтығы, өлшеулер дәлдігі карта масшабына байланысты. Картада бейнеленген аумақтың кішірейту дәрежесі неғұрлым көп болса, карта масштабын соғұрлым ұсақ деп атайды.
Картаның әрі қарай дами беруі үшін картографиялық мұраларды зерттеу қажет. Картография тарихын зерттеуде көптеген карта түрлерін білініп, тиімді пайдалана білу қажет.
Жалпы әскери қорғаныш толымы
Мақсаттары:
Білімділік: оқушылардың жалпы әскери қорғаныш толымы жайлы нұсқау бере отырып, пайдалану туралы әдіс тәсілдерін үйрету;
Дамутышылық оқушыларға әскери қызметшінің тері қабатын, тыныс алу жолдарын қорғау жайлы мағлұмат бере отырып ой өрісін дамыту.
Тәрбиелік: әскери борышын өтеуге негіз қалау, патриоттық сезім қалыптастыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Өткізілетін жері: әскери дәрісхана
Сабақтың әдісі: көрсетіп, айтып,баяндау.
Көрнекіліктер: АҚ стендісі, АӘД оқулығы, АӘД журналы, жалпы әскери қорғаныш толымы.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі:
- отыздық командирі сапқа тұрғызады;
- рапорт қабылдау, сәлемдесу;
- түгендеу, сырт келбетін тексеру;
- орындағы бұрылыстар (3-4 рет)
- әскери дәрісханаға кіргізу.
2. Үй жұмысын тексеру 5-6минут.
1. Қорғаудың медициналық құралдары?
2. Жеке қорғану құралдарын пайдалану?
3. Тұмылдырықтар, шаңға қарсы шүберек маскалар, мақта дәке таңғыштар?
3. Негізгі бөлім. 20-25 минут
Жаңа сабақтын тақырыбын, мақсатын хабарлау
Оқу сұрақтары:
1) <<Жорықтар>>, <<Дайын>>, <<Ұрыстық>> жағдайларымен таныстыру?
2) Қорғаныш плащ жеңімен киілген кезді және шешу ретімен танытыру?
3) Жалпы әскери қорғаныш толымен комбинезон түрінде кию және шешу ретімен таныстыру?
1- Оқу сұрағы: <<Жорықтық>> жағдайда жеке құрам жаяу ретте немесе жеңілдендірілген жабдықпен (киім кешек қапсыз және шенелсіз) ашық машиналарда қимылдау кезінде қорғаныш плащты жабдық үстіне қапшыққа салып арқада тасымалдайды. Толық жорықтық жабдық кезінде қорғаныш плащ зат қабында сақталынады. Арнайы қапшыққа салынған қорғаныш шұлығы мен қорғаныш қолғабы белдікте оң жақ бүйірде болады. Танк және басқа жабық машиналарда қимылдау және әрекет жасау кезінде қорғаныш плащы скаткада (қапшықта) қорғаныш шұлығы мен қолғап бірге бүктеліп, арнайы қапшыққа салынып, әрбір әскери қызметшімен өзінің жанына, орындық астына немесе командир көрсеткен басқа жерге қойылады.
<<Дайын>> жағдайда қапшықтар жоқ кезінде плащты жазылған түрде арқада тасуға болады.
<<Ұрыстық>> жағдайда жалпы әскери қоғаныш толымы плащын жеңге киілген жамылғы ретінде немесе комбинезон ретінде пайдалануға болады.
2 - Оқу сұрағы: Комбинезон ретінде қорғаныш плащ зақымданбаған жерлерде тиімді. Киютәсілдері:
- қаруды жерге қою немесе бір затқа сүйеу;
- газтұмылдырықпен сөмкені, жабдықпен баскиімді шешіп жерге қою;
- кителді шалбарға жинау;
- қорғаныш шұлығын кию;
- қапшықты ашуға арналған жіпті тарту;
- плащты жеңге кигізу;
- қапшықты жартылай сақинадан жіптің ұштарын босатып, плащ артыныңетегімен олардыжартылай сақинаға еңгізіп бекіту;
- айылбасқа ұстағышты ортадағы айылбасқа плащтың алдымен оң, содан кейінсол етегімен қадап бекіткішпен бекіту;
- айылбасқа плащ етектерін сол жақ етегі сол жақ аяқты, ал оң жақ етегі оң жақ аяқты жабатындай етіп қадау, орталық айылбастан төмен орналасқан екі айылбасқа ұстағыштарын бекіткіштермен бекіту;
- плащтың бүйірлі белдікшелерін алдын ала тізе астымен аяқтарын айналдырып айылбасқа қадау;
- екі үстіңгі ұстағыштарды қалдырып, плащ өңірін қадау;
- плащ үстінен жабдықпен газтұмылдырық кигізу;
- газтұмылдырықты <<Ұрыстық>> жағдайға келтіру;
- шлемніңішінен киетін бас киімді (қыста ауа райының төмен температурасы кезінде) және бас киімді (касканы), ал содан кейін күләпараны кию;
- плащтың қалған ұстағыштары мен күләпара белдікшелерін қадау;
- қолғап кию, қаруды алу керек;
Газтұмылдырықты кию уақыты 10 секундтан аспау керек, ал тұмылдырықты 14 секунд,ашық жерде жеңге қорғаныш плащты және газтұмылдырықты 4 минуи, бүркемелер немесе машиналарда 6 минут, ал комбинезонды 6-12 минутта киіп үлгеру керек.
2-Оқу сұрағы: Жалпы әскери қорғаныш толымды шешу тәсілдері комбинезон ретінде пайдалану кезі:
- жабдықты шешу;
- бекіткіштерді шешіп, плащ етегі мен қорғаныш шұлығы белдікшелерін ағыту;
-бүйірлі белдікшелерін шешу;
- плащтың өңірін шешу;
- күләпараны шешу және оны арқағаасыру;
-жеңнің белдікшелерін шешу;
- қолды жеңнен шығарып алып, бір уақытта қолғапты шешу;
- плащ жіптерін шешу;
- плащты артқа қарай сыртқы жағымен төмен түсіру;
- қорғаныш шұлық тоқыма бауларын бел белдігімен шешіп, қорғаныш шұлығымен шешу;
- желдетілген жаққа барып, газтұмылдырықты шешу;
Анықтама: жамылғы ретінде қорғаныш плащты қарсылас кенеттен улағыш заттар мен биологиялық құралдарды қолдану кезінде пайдаланады.
Қорғаныш құралдарды шешу радияциялық және химиялық барлау аспаптарының көрсеткіштері бойынша әскери қызметшілердің зақымдану қаупі белгіленбеген кезде бөлімше командирінің бұйрығымен орындалады. Жеке қорғану құралдарын ұзақ уақыт киіп жүру адам организмін шаршатады, сондықтан киіп жүру уақыты шектелген және әскери қызметшілердің жақсы машақтанған, оның спортпен шұғылдануымен және ауа райы жағдайымен айқындалады.
Әскери қызметшілердің теріні қорғаудың герметикалық құралдарына болуының рұқсат етілген шектеулі уақыты күн сәулесінің астында және әлсіз желді күні мынадай болуы тиіс:
30 температурада және одан жоғары 15-20минут;
25 градустан 29 градусқа дейін - 30 минут
20 градустан 24 градусқа дейін - 40 - 45 минут
15 градустан 19 градусқа дейін - 1,5 - 2сағат
15 градустан төменгі температурада - 3 сағаттан артық емес;
IV. Сабақты қорытындылау - 6-7минут
V.Бағалау. 3 минут
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды атап өту.
VI. Үйге тапсырма беру 1-2минут. VII-тарау.
Қарауылдық қызметті тағайындау және оның міндеттері. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру.
10 сынып
Мақсаттары:
Білімділік қарауылдық қызметтің міндеттері мен тағайындалу жайлы түсінік беру. Сақшының анықтамасы және міндеттері жайлы түсінік беріп өту. ҚР ҚК Гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысының ережелерімен таныстыру;
Дамытушылық: қарауылдық қызметтерінің арналуы, тағайындалу жайлы түсінік бере отырып, ой - өрісін дамыту;
Тәрбиелік: тез арада шешім қабылдай алуға, жауапкершілікке, Отан алдындағы борышын өтеуге даяр ету, ҚР ҚК ГжҚҚЖ талаптарына сай тәрбиелеу.
Өткізілетін жері: әскери дәрісхана, тәуліктік кезекшінің орны.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Әдісі: көрсетіп, айту, баяндау.
Көрнектілер: ҚР ҚК ГжҚҚ Жарғысы, АӘД оқулығы, АӘД журналы, плакаттар.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру бөлімі.
II. Үй жұмысын тексеру. 5 - 6 минут
ҚР-ның Қарулы Күштерінің Гарнизондық және Қарауылдық қызметтерінің жарғысы
1) Рота бойынша тәуліктік кезекшінің мақсаты, міндеті?
2) Тәуліктік кезекшінің құрамы?
3) Рота бойынша кезекші қызмет атқаруына арналған орын қалай жабдықталғанын айтып беріңдер?
I. Негізгі бөлім - 20 - 25 минут.
Жаңа сабақтың тақырыбын, мақсатын хабарлау.
Оқу сұрақтары:
1) Қарауылдақ қызметті міндеттері мен тағайындалуы жайлы айтып беріңдер?
2) Қарауылдық қызметті атқару неге жауынгерлік тапсырманы орындау болып есептеледі?
3) Қарауыл құрамына кімдер кіреді?
4) Сақшының міндеттері туралы айтыңдар?
1-оқу сұрағы: Жауынгерлік туларды, әскери және мемлекеттік объектілерді күзету мен қорғау жөніндегі жауынгерлік міндеттері орындау үшін, сондай-ақ гауптвахтада және тәртіптік батальонда ұсталатын адамдарды күзету үшін тағайындалған қаруланған бөлімше қарауыл деп аталады.
Қарауылдар гарнизндық және ішкі (кемелік)болып бөлінеді. Олар: тұрақты және уақытша болуы мүмкін. Гарнизондық қарауыл жалпы гарнизондық маңызы бар объектілерді, құрамалар объектілері немесе бір-біріне жақын орналасқан бірнеше әскери бөлімдердің объектілері күзету үшін, сондай - ақ гарнизондық гаупвахтада ұсталып отырған адамдарды күзету үшін тағайындалады. Ішкі (кеменің) объектілерін күзету мен қорғау үшін тағайындалады.
2-оқу сұрағы: Қарауылдық қызметті атқару жауынгерлік тапсырманы орындау болып табылады және жеке құрамнан ГжҚҚЖ барлық ережелерін дәл орындауды, мейлінше қырағылықты, батыл шешім мен бастама қабылдай білуді талап етеді. Қарауылдық қызметтің талаптарын бұзуға кінәлі адамдар тәртіптік немесе қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
3-оқу сұрағы: Қарауыл құрамына: қарауыл бастығы, постылар мен ауысым саны бойынша қарауылдар, жұмысқа таратушылар, ал қажет болғанда, қарауыл бастыының көмекшісі, техникалық күзет құралдары жөніндегі қарауыл бастығының көмекшісі кіреді.
4-оқу сұрағы: Объектілерді тікелей күзету және қорғау үшін қарауылдар құрамынан сақшылар бөлінеді.
Сақшы дегеніміз өзіне тапсырылған постыны күзету және қорғау жөніндегі жауынгерлік тапсырманы орындайтын қаруланған қарауыл.
Сақшының өз міндеттерін орындайтын белгілі бір орын немесе учаске пост деп аталады.
Постыға сондай - ақ қарауылдық техникалық күзет жабдықтары арқылы күзететін, сол жабдықтар орнатылған объектілері мен жергілікті жер учаскелері де жатады.
Сақшылар объектілерді қорғауды объектілер маңындағы сыртқы және ішкі қоршаулар арасын немесе егер оъектіде қоршау біреу болса, қоршау бойын ішкі жағынан патрульдеу жолымен, сондай-ақ мұнарадан бақылау әдісімен жүргізеді.
I. Сабақты қорытындылау
Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беру. Өтілген тақырыпты бекіту.
II. Бағалау-3 минут
Сабаққа белсене араласқан оқушыларды атап өту.
III. Үйге тапсырма беру - 1-2 минут.
II тарау. Қарауылдық қызметті тағайындау және оның міндеттері. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру.
ҚР мемлекеттік құрылымы Қарулы Күштердің ұлттық қаүіпсіздігі қамтамасыз етудегі рөлі
Мақсаты:
Білімділік:ҚК-дің ұлттық қауіпсіздігі қамтамасыз етудегі рөлін көрсету;
Дамытулық:оқулықпен,қосымша материалдармен жұмыс арқылы егемендегі және оның белгілерін ашып көрсету;
Тәрбиелік:жоғарғы моральдық рух,мықты әскери тәртіпке тәрбиелеу.
Сабақтың типі:аралас сабақ.
Сабақтың әдісі:әңгімелеу,түсіндіру,сұрақ-жауап,тестпен жұмыс.
Сабақтың өтілетін орны:АӘД кабинеті.
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі:
а)взводты екі қатарға тұрғызу,түгендеу,рапорт қабылдау,сәлемдесу,оқушылардың сырт әлпетін тексеру;
б)оқушыларды тірек сызба арқылы назарларын сабаққа аудару.
2.Үй тапсырмасын тексеру:7минут.Өткен материалдарды қайталау.
1.Жазылма және жорықтық сап дегеніміз не?
2.Бөлімше қандай сап түрлерінде болуы мүмкін?
3.Бөлімшені бір қатарлы(2 қатарлы)сапқа тұрғызу үшін пәрменді қалай беру керек?
4.Бөлімшені жазылма және жорықтық сапқа тұрғызу үшін пәрменді қалай беру керек?
5.Лек қозғалысының бағытын өзгерту үшін қандай пәрмен берілді?
3:Үй тапсырмасын бекіту.
№1.Жорық сабы қолданылатын жағдайды атаңыз.
А)жаттығудағы,атыстағы қозғалыс үшін;
В)қажетті жағдайлар кезіңдегі бөлімшелердің қозғалысы үшін;
С)бөлімшелердің шеру жасаған,әнмен салтанатты шеру жасаған және басқа да қажетті жағдайлар кезіндегі қозғалыс үшін;
Д)дайындықтарға,шаруашылық жұмыстарға бөлімшелердің қозғалысы үшін;
Е)әскери қалашықтан тысқары жерге бөлімшелердің қозғалысы үшін.
№2.Лектің соңында қозғалатын әскери қызметші қалай аталады?
А)соңғы;
В)қадарғалаушы;
С)қарсылықты қадағалаушы;
Д)тұйықтаушы;
Е)соңғы қадағалаушы.
№3 <<Саптық тұрыс>> қабылданатын пәрменді атаңыз?
А) <<Саптал>>немесе <<Тіктел>>;
В) <<Взвод бір қатарға саптал>>, <<Жинақтал>>;
С)Мемлекеттік Әнұран орындау кезінде;
Д) <<Тіктел!>>пәрмені бойынша бұйрықты берген және қабылдаған кезде;
Е)пәрмен берілген кезде, <<Тіктел!>>пәрмені бойынша әскери сәлемдесуді орындау кезінде.
№4.Саптық адымның дұрыс мөлшерін,биіктегін және қарқынын атаңыз.
А)өкшелер,аяқтың ұшы,дене тұрысы,бас,қолдар;
В)бас,кеуде,аяқтар,дене тұрысы;
С)өкшелер,аяқтың ұшы,аяқтар,кеуде,дене тұрысы,іш иықтар,қол,бастың күйі;
Д)дененің,бастың күйі;
Е)дененің,бастың,қолдың күйі.
№5Саптық адымның дұрыс мөлшерін,биіктігін және қарқынын атаңыз.
А)70-80см,15-20см,минутына 110-120 адымдар;
В)70-75см,15-20см,минутына 100-110 адымдар;
С)70-80см,20-25см,минутына 110-115 адымдар;
Д)75-80см,15-20см,минутына 110-115 адымдар;
Е)65-75см,15-20см,минутына 110-120 адымдар.
4.Жаңа сабақта пайдаланылған көрнекілік құралдар:ҚР мемлекеттік нышандар,оқулық,АӘД журналы,плакаттар,карточкалар,тест сұрақтары,тірек сызбалар
5.Жаңа материалды баяндау жоспары.
1.ҚР мемлекеттік құрылымы.
2.ҚР әскери саясаттағы жалпы принциптері.
3.ҚРҚК құрылысының даму және реформалау кезеңдері.
4.ҚК ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі рөлі.
5.Негізгі бөлім.
Қазақ халқының ежелгіарманыжүзеге асып,ҚР-сы тәуелсіздікке ие болды.
Еліміздің Президенті Н.Ә. Назарбаев ҚР-сы тәуелсіздігінің онжылдығына арналған салтанатты жиналыста сөйлеген сөзінде былай деді: <<Осы жылдардың ішінде бұл жолдың сорабын алдымен Түркі қағанаты,кейіннен Қыпшақ конфедерациясы мен Қазақ хандығы құрған ұлы бабаларымыздың бұдан мың жарым жылдам астам уақыт бұрын тартқанын біз есімізден шығарған емеспіз
Көне <<Күлтегін ескерткіші>>жазуында: <<Елін елділікті етті,жауын бейбіт етті>>деген сөздер бар екен.Осыдан мың жылдан көп бұрын айтылып,тасқа қашалған бұл сөздер біздің басымыздағы бүгінгі жағдайда тікелей қатысы бар сияқты.
Біз көпті ұлтты мемлекетке өмір сүрудеміз.Қазақстандықтардың сан ұрпағының еңбегі де,еліміздегі барлық халықтардың жан-тәні мен тағдыры да осында.
Біз тәуелсіздікке қол жеткіздік.Біз бірлесіп жаңа ел орнаттық.Біз тәуелсіздікке талай тауқымет тартып жеттік.Біз оның мәнін терең сезіндік.
Қазақстан дүние жүзінде бірінші болып өз еркімен ядролық қарудан бас тартты.Мұны жаһандық қауіпсіздік жүйесін қалыптастыруға,Жер бетіндегі бейбітшілік ісіне қосылған теңдесі жоқ үлес десек,ешбір асыра айтқандық емес.Сонымен қатар бұл - өз қауіпсіздігімізді қамтамасыз етуге қосылған ең қомақты үлес.Осы орайда,біз әлемнің барлық ресми тұрғыда танылған ядролық державаларының Қазақстанға бірлескен және жан-жақты қауіпсіздік кепілдіктерін беруіне қол жеткіздік.
1992 жылғы 7 мамырда менің Жарлығыммен ҚР-ның ҚК-рі құрылды. Мұнда да біз бәрін <<ақ парақтан>> бастауымызға тура келді:әскери шеріктерде штаттағы офицерлік құрамының 40-45% ғана қалып,әскерлерді басқарудың біртұтас жүйесі жоқтың қасы еді.Қолымызда тозған техника толы қоймалар қалды,тәжірибелі ұшқыштар мен жағармайдың жоқтығынан ұшпайтын ұшақтар қалды,басқарусыз әуе қорғаныс жүйесі қалды.
1992-1998жылдар ішінде біз Қарулы Күштерімізді қайта құрып,ал 1999жылдан бастап,оны түбегейлі реформалауға көштік>>.
ҚР-ның Конституциясына сәйкес,барлық азаматтарға тең құқықтық берілген,турлі ұлт өкілдерінің бірге бейбіт өмірсүруі үшін заңдық негіз жасалған.Сондықтан ҚР-сы-онда тұратын барлық қазақстандықтардың мемлекеті.ҚР-ның қоғамдық саяси жүйе ретіндегі сипаттамасы Конституцияда берілген.ҚР-сы Конституциясы бойынша мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы - халық болып табылады.Халыққа мемлекеттің ішкі саясатын анықтауға бірден-бір бастауы құқық берілген.Қазақстан халқы - бұл тек қазақ ұлты ғана емес,сонымен қатар Қазақстанмен тарихи тағдыры етене байланысты басқа ұлттық топтар.
Қазақстан халқы дауыс беру,талқылау,сондай-ақ Парламент депутаттарын төте және жанама сайлау арқылы мемлекет өмірдің маңызды мәселелерін шешуге қатысады.
Конституцияда ҚР-сы Президенттік басқару нысандағы біртұтас мемлекет екендігі жазылған.Мемлекеттің біртұтастығының мәні Қазақстан әкімшілік-аумақтық бірліктерден тұрады және құрылысы жағынан автономияларға бөлінбейді.
ҚР Президентінің басшылығы ұжымдық қауіпсіздігі нығайту,басқа державалармен өзара тиімді бейбіт,достық және ынтымақтастық саясатын жүргізумен бірге ҚР-сы ҚК-рі ретінде табысты қызмет ететін өзінің қорғаныс жүйесін құру мен оны жетілдіруді көздейтін ұлттық қауіпсіздігі қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесі жүзеге асырылуда.Тек ҚК-рі ғана өзінің мақсаты мен мазмұны жағынан агрессияға қарсы күрес құрамы болып саналады.
ҚР ҚК-нің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысы
Сабақтың мақсаты:оқушыларға рота бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттерін ұғындыру
Уақыты: 80минут
Өткізілетін орны: 10-сынып, АӘД бөлмесі
Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы, тәуліктік кезекшінің қызмет өткізетін орны
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі - 3 минут
Бөлім командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру
ә) Өтілген тақырыпты қайталау - 9 минут
- Әскери тәртіп дегеніміз не?
- Әскери тәртіпәскери қызметшіге нені міндеттейді?
- Көтермелеу мен жазалардың қандай түрлері болады?
- Жауынгерлерге көтермелеу қолданудың реті қандай?
- Тәртіптік жазаны орындау мен белгілеудің реті қандай?
б) Негізгі бөлім - 22 минут
Рота бойынша тәуліктік кезекшінің тағайындалуы, құрамы мен қарулануы. Рота бойынша тәуліктік кезекшінің және оған бағыныштылардың міндеттері. Тәуліктік кезекші қызмет атқаруға арналған орынның жабдықталуы.
в) Қорытынды бөлім - 11 минут
Оқушылар төмендегі сұрақтарға ҚР ҚК-нің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысы бойынша жауап беруі керек.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
- Рота бойынша тәуліктік кезекші қандай мақсатта тағайындалады?
- Тәліктік кезекші құрамына кімдер кіреді?
- Рота бойынша тәуліктік кезекшіге кім тағайындалады?
- Рота бойынша кезекшінің міндеттері қандай?
- Рота бойынша кезекші қызмет атқаруына арналған орын қалай жабдықталады?
- Рота бойынша тәуліктік кезекшіде қандай құжаттар болуы тиіс?
- Тәуліктік наряд деген не?
- Тәуліктік нарядтың құрамы.
- Бөлім бойынша бұйрықпен күнделікті тағайындалатындар-
Ротаның тәуліктік нарядына кімдер тағайындалады?
- Рота бойынша кезекшінің міндеттері
- Рота бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттері
- Рота бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшінің қызмет өткеруіне арналған орын қалай жабдықталады?
- Тәуліктік күзет құжаттамасы жазылған стендте қандай құжаттар болуы тиіс?
Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысы.
Бөліктер мен механизмдердің оқтауға дейінгі жағдайы. Оқтау кезіндегі бөліктер мен механизмдердің жұмысы (10 сынып)
Сабақтың мақсаты: оқушыларға автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысын ұғындыру
Уақыты: 80 минут
Өткізілетін орны: АӘД бөлмесі
Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы, плакаттар, автоматтың макеті
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі - 3 минут
ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі - 7 минут
- Бекітпе не үшін жасалған?
- Қайтармалы механизм неге арналған?
- Соққыш-ағытқыш механизм неге арналған?
- Оқжатарды қалай пайдаланады?
- Сүңгі-пышақ жайлы айтып беріңдер
б) Негізгі бөлім - 25 минут
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысы. Бөліктер мен механизмдерінің оқтауға дейінгі жағдайы. Оқтау кезіндегі бөліктер мен механизмдерінің жұмысы.
в) Қорытынды бөлім - 10 минут
Сұрақтар мен тапсырмалар:
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің оқтауға дейінгі жағдайы туралы айтып беріңдер.
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің оқтау кезіндегі жұмысы жайлы айтыңдар.
- Автоматтың (пулеметтің) бөліктері мен механизмдерінің жұмысы.
Газ поршені және бекітпесі бар, бекітпе жақтауы қайтармалы механизм әсерінен алдыңғы жағдайда болады, газ поршені - газ камерасының келте түтігінде орналасады,ұңғыарнасы бекітпемен жабылады.Бекітпе бойлық ось бойымен оңға қарай бұрылып, оның ұрыстық шығыңқылары ұңғы қорабы ойықтарында болады, бекітпе жабылады.Қайтармалы серіппеде ең төменгі қысым болады.
Автоағытқыш тұтқасы бекітпе жақтауы шығыңқысының әсерінен алға және төменге бұралады.
Шүріппе босатылып,бекітпеге тіреледі.Соққыш шүріппе күшімен алға бекітіледі.Ұрыстық серіппе ең төмен қысымда болып, өз ілмегімен шүріппені бекітпеге қысады, ал берілген ұштарымен ағытқыш ілмектің тікбұрышты шығыңқыларын ұңғы қорабының түбіне қысады.Бұл кезде ағытқыш ілмек құйрықшасы алдыңғы жағдайда болады.
Шүріппе баяулатқышы өз серіппесінің алдыңғы шығыңқысы әсерінен ұңғы қорабының түбіне қысылады.Ауыстырғыш ең биік жағдайда болып,ұңғы қорабының қақпағындағы сатылы ойықты жабады.Ауыстырғыш тежегішке қойылады,ауыстырғыш секторы жекелей ату дөңесініңойығына кіріп,ағытқыш ілмектің оң жақтағы тікбұрышты шығыңқысының үстінде болады (ағытқыш ілмекті жабады).
Оқтау кезіндегі бөліктер мен механизмдердің жұмысы
Автоматты (пулеметті) оқтау үшін оған жарақталған оқжатарды қосып, ауыстырғышты AB немесе OB-ға келтіріп, бекітпе жақтауынкері шегіне дейін тартып,қайта жіберу керек,сонда автомат (пулемет) оқталады. Егер дереу оқату міндеті туса,ауыстырғышты сақтандырғышқақою керек.
Оқжатарды қосқан кезде жоғарғы оқсауыт астынан бекітпе жақтауына тіреледі.Ауыстырғышты автоматты атысқа қойған кезде ұңғы қорабының қақпағындағы бекітпе жақтауының тұтқасына арналған басқышты ойық босайды,ауыстырғыш секторы жекелей атыс дөңесінің ойығында қалады,бірақ ағытқыш ілмектің бұралуына кедергі жасамайды.
Бекітпе жақтауын ұзындығынан кейін тартқан кезде ол фигуралық ойығының алдыңғы қиығымен бекітпенің жетекші шығыңқысына әсер етіп,бекітпені солға бұрады,бекітпенің ұрыстық шығыңқылары ұңғы қорабының ойықтарынан шығады да,бекітпенің ашылуы жүзеге асады;бекітпе жақтауының шығыңқысы автоатқыш иінтірегін босатады да,автоағытқыштың дөңесі серіппенің әсерінен шүріппенің алдыңғы жазықтығына қысылады.
Бекітпе жақтауын босатқан кезде ол бекітпемен бірге қайтармалы механизм әсерінен ілгері жылжиды; бекітпе оқжатардан жоғарғы оқсауытты алып шығып оқтыққа кіргізеді де, ұңғы арнасын жабады.Бекітпе ұңғының оқталатын ойығына келгенде,лақтырғыш ілмегі оқсауыттың шығыршық кертпесіне кіреді; бекітпе жақтауының фигуралары ойығының әсерінен бойлық осін айнала оңға бұрады; бекітпенің ұрыстық шығыңқысы ұңғы қорабының ұрыстық тірегіне кіріп,бекітпені жабады.
Бекітпе жақтауы алға қарай қозғалысын жалғастырып, өз шығыңқысымен автоағытқыш иінтірегін алға және төмен бұрады, автоағытқыштың дөңесі шүріппені автоағытқыш қайырмасынан шығарады; шүріппе ұрыстық серіппе әсерімен бұралады да,баяулатқыш ілмегінен шығып,ұрыстық қайырмаға тұрады.
Оқсауыттар оқжатарда серіппенің әсерінен жоғарғы оқсауыт бекітпе жақтауына тірелгенше жоғары көтеріледі.
Ауыстырғышты сақтандырғышқа қойғанда, олұңғы қорабы қақпағының сатылы ойығын жабады да,бекітпе жақтауының тұтқасын артқа жылжыту жолында болады; ауыстырғыш секторы алға бұрылып, ағытқышілмектің оң жағындағы тік бұрыш шығыңқысының үстіне барып тұрады(ағытқышілмекті жауып тастайды).
Автоматты бөлшектеу және жинақтау
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: автоматты бөлектеу және жинақтау ретін түсіндіру;
Дамытушылық: автоматты толық емес бөлшектеу және жинақтауды үйрету оған қабілеттілігін арттыру және дамыту;
Тәрбиелік: еліңді,жеріңді сүюге,адамгершілікке,ұқыптылыққа,Отан қорғауға дайын болуды,Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріне деген құрметке,батылдыққажәне патриоттыққа тәрбиелеу.
Уақыты: 80 минут
Сабақтың типі:аралас
Оқыту әдісі: сатылай-кешенде оқыту технологиясы
Оқыту түрі: көрнекілікті,тәжірибелік
Өтетін орны: АӘД бөлмесі
Көрнекті құралдар: автомат Калашников,интербелсенді тақта
Сабақтың барысы:
а)Ұйымдастыру кезеңі - 3минут
Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады,оқушыға рапорт береді,амандасу,түгендеу,оқушылардың сырт көрінісін тексеру.
ә)Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі -7 минут.
-Калашников автоматы мен пулеметі неге арналған?
-Автомат пен пулеметтің механизімдері мен негізгі бөліктерін атңдар.
-Автоматтың (пулеметтің) автоматтық әрекеті неге негізделгенін айтыңдар.
б)Негізгі бөлім-25 минут
Автоматты(пулеметті) бөлшектеу толық және толық емес болуы мүмкін:толық емес бөлшектеу-автоматты(пулеметті) тазалау,майлау және тексеру үшін;толық бөлшектеу-жаңбыр мен қар астында қалғанда не жөндеу кезінде автоматты (пулеметті) қатты ластаудан тазалау үшін жүргізіледі.Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеу үстел үстінде немесе таза төсеніш жайылып жүргізіледі;бөлшектер мен механизімдер бөлектенген ретімен қойылады.
Автоматты(пулеметті)жинақтау кезінде оның бөлімдеріндегі нөмірлерді салыстыру керек; әр автоматты(пулеметті) ұңғы қорабындағы нөмір газ құбырындағы,бекітпедегі,ұңғы қорабы қақпағындағы және басқа бөліктердегі нөмірге сәйкес келуі керек.Автоматты(пулеметті) бөлектеу мен жинақтау аса сақтықпен жүргізіледі.
Пулеметті бөлектеу алдында оның ұңғы бөлігін солға қарата сирағымен қою керек.Пулеметті жинақтау соңында оны сол қолмен тік ұстап,оң қолмен оның сирақтарын аздап ажырата,ұңғыға тақап және серіппелі ілмекпен бекіту арқылы оның сирақтарын жинайды.
Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеу тәртібі:
1)Оқжатарды бөлшектеу.
2)Жабдықтар пеналын дүм ұясынан шығарып алу.
3)Сүмбіні алу.
4)Автоматтан ұңғылық темеуіш-компенсаторын,пулеметтен жалпы сөндіргішін бөліп алу.
5)Ұңғы қорапшасының қақпағын бөлшектеу.
6)Қайтармалы механизімді бөліп аоу.
7)Бекітпемен қоса бекітпе жақтауын алу.
8)Бекітпені бекітпе жақтауынан алу.
9)Ұңғылық бастырмасымен газ түтігін босатып алу.
Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеуден кейін жинастыру реті.
Газ түтікшесін ұңғылық бастырмасыменқосу.
Автоматты(пулеметті) сол қолымен ұстап тұрып,оң қолмен газ түтігін алдыңғы шетімен газ камерасының келте түтігіне ұмсындырады және ұңғы бастырмасының артқы шетін ұңғыға қысады;тұйықталғышты оның орнықтырғышы көздеу қалыбының ойығына кіргенше бұрайды.
1.Бекітпені бекітпе жақтауына қосу.
2.Бекітпемен қоса бекітпе жақтауын ұңғы қорабына қосу.
3.Қайтармалы механизімді қосу.
4.Ұңғы қорапшасының қақпағын қосу.
5.Шүріппені ұрыстың қайырмасынан босатып,сақтандырғышқа қою.
6.Автоматқа ұңғылы-тежеуіш компенсаторды,пулеметке жалын сөндіргішті қосу.
7.Сүмбіні қосу.
8.Пеналды дүм ұясына алу.
9.Оқжатарды автоматқа қосу.
в)Қорытынды бөлім-10 минут.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
-Автоматты(пулеметті) толық емкс бөлшектеу не үшін жүргізіледі?
-Автоматты(пулеметті) толық емес бөлшектеуді ретімен айтып беріңдер.
Атыс бөлімшесін басқару
Сабақтың мақсаты:атыс бөлімшесін басқару туралы оқушылардың жалпы білімін жетілдіру,ой өрісін дамыту,білімді азамат болуға тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі:көрсету,түсіндіру,жаттығу.
Сабақтың өтетін орыны:атыс алаңы.
Қолданылған әдебиеттер:АӘД оқулығы,плакаттар.
Қолданылатын материалдар:автомот макеттері,әскери күрек,жалаушалар,оқулық,гранаталар.
Әдіс амал сұрақтары:
1.Атыс бөлімшесін басқару.
2.Бөлімшенің атыс қимылдарын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыру кезеңі:
а.Сапқа тұрғызу.мәлімет қабылдау,оқушылардың киімін,сыртқы келбетін тексеру.
ә.Сабаққа қажетті материалдар мен мүліктерді түгендеу,тексеру
б.Сабақ кезіндегі қауіпсіздік шараларымен таныстыру.
Негізгі бөлім-25 минут.
I.Оқшыларға атыста бөлімшені басқару туралы түсінік беру.
Атыс бөдімшесінің командирі ұрыс алаңын бақылауға,қарсыласты барлауға бағыныштлардына дер кезінде міндет қоюға,атыс құралдарның бәрін,қарсыласқа атыспен берілген соққының нәтижелерін білікті пайдалануға міндетті.
Бөлімшені басқарудың мәнісі бөлімше командирінің бөлімшенің ұрысқа дайындығына сай ұстау жөнінде нысаналы жұмыс жүргізуге бағытталған міндеттерді орындау кезіндегі командирдің шешімі болып табылады.
Атыс бөлімшесі команлирі әдетте ұрыс орнын да ұйымдастырады.Бөлімшенің командирінің әскери бұйрығында бағдарлар,қарсыластың құралы,жағдайы және іс-қимыо сипаты,оның атыс құралдарының орналасқан деріне шабуыл жасау уақыты міндетті түоде көрсетіледі.
Бөлімше командирі бөлімшенің жауынгерлік дайындығын қару - жарақ пен техникалық ұрысқа әзірленуі,жауынгерлік міндеттің белгіленген мерзімге ойдағыдай орындалуы үшін,сондай-ақ жеке құрамының тәрбиесі,әскери тәртібі мен саяси-моральдық жағдайы үшін толық жауап береді.
Атысты басқару бөлімше командирінің аса маңызды міндеті.Мысалы:жер үстіндегі және әуедегі нысаналарды барлау,оның маңыздылығын бағамдап,қай кезде құруға тиіс екендігін анықтау.Оқ-дәрінің түрін,атыс жүргізу түрін таңдау.
Атысты және бөлімшені басқару үшін командир біріңғай бағдарларды басқару,бірлесе қимылдау,хабарлау,шақырып алу,атысты өзгерту немесе тоқтату белгілерін белгілейді.
Бағдарлар ретінде жақсы көрінетін заттар пайдаланылады,түгде көздеу үшін бағдарлар ретінде көздеудің жету қашықтығын шегіндегі шағылыстыру қасиеті бар жергілікті заттар таңдалады.
II.Атыс кезінде орнындалатын әскери қимылдармен таныстыру.
1.Атыс құралдарымен қамтамасыз ету.
2.Тылды қамтамасыз ету.
3.Техникалық жағынан қамтамасыз ету.
Барлау-атыс қимылдарын қамтамасыз етудің маңызды түрі.
Бақылау-бөлімшелерде барлау жүргізудің ең көп тараған түрі.
Күзет-қарсыластың барлауының біздің әскерге кіріп кетпеуіне және тұтқиылдан шабуыл болдырмау үші ұйымдастырылады.
Сабақты бекіту-8 минут.
1.Атыс бөлімшесін басқарудың мәнісі неде?
2.Бөлімшеде командирдің бұйрығында не қамтылады?
3.Атысты басқару дегеніміз не?
4.Нысананы көздеу қалай жүргізіледі?
5.Барлау туралы не білесіз?
6.Күзет туралы не білесіз?
Сабақты қорытындылау.
Оқушыларды бағалау.Үйге тапсырма беру.
Шабуылдағы бөлімше
Сабақтың мақсаты: оқушыларды шабуылдағы бөлімшенің іс-әрекеттерімен таныстыру
Уақыты:80 минут
Өткізілетін орны: тактикалық алаң
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі - 3 минут
Бөлім командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу,түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру
ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі - 7 минут
- Мотоатқыштар бөлімшесінің, взводының, ротасының жорықреті туралы айтыңдар
- Бөлімшенің ұрысқа кіру реті дегеніміз не?
- Бөлімшенің жорық реті туралыне білесіңдер?
- Ұрыстағы өзара қимыл және оның мәні
- Ұрыста бөлімшені кім басқарады және оны қалай ұйымдастырады?
- Бөлімше командирі бөлімшені және атысты басқарудың қандай тәсілдерінқолданады?
- Түнде ұрыс жүргізу үшін жауынгерге қандай талаптар қойылады?
б) Негізгі бөлім - 25 минут
Шабуылдағы бөлімше
в) Қорытынды бөлім - 10 минут
Сұрақтар мен тапсырмалар:
-Бөлімше командирі шабуылға берілген ұрыс бұйрығында нені көрсетеді?
- Бөлімше жүріп келе жатып, қарсыласқа қалай шабуылдауды қандай ретпен жүргізеді?
- Бөлімше қорғаныс тереңдігіндегі қарсыластышабуыл кезінде қалай жояды?
-Танк пен оның артында шабуылдап келе жатқан бөлімшенің өзара қимылы туралы айтыңдар
- Бөлімше қарсы шабуылдағы және шегінудегі қарсыласты қалай жояды?
Шабуылдағы бөлімше
Мотоатқыштар бөлімшесі взвод құрамында шабуылдайды. Бөлімше командирі тапсырманы алғаннан кейін оны нақтылап алып,әскери бұйрық береді. Әскери бұйрықта ол:бағдарлар,қарсылас қимылының сипаты,құралы,жағдайы,атыс құралдарының орны,взвод,бөлімше,көршілердің міндеттері және жеке құрамының міндеттерін көрсетеді; оператор-көздеушіге - қарудың әр түрінен ату арқылы жойылуға тиіс нысаналарды,жаяуланудан кейін бөлімшеге қолдау көрсету тәртібін;пулемет пен гранататқышқа - бөлімше тізбегіндегі орны,жойылуға тиіс нысаналарды және атыс жүргізу тәртібін; жүргізуші-механикке - қозғалыс бағыты мен тәртібін,бөгеттер мен тосқауылдарданөту ретін нұсқап түсіндіреді. Қажет жағдайда қалған жеке құрамға тізбектегі орынды және бақылау,атыс жүгізу ретін; жаяулану орнын; бөгеттер мен тосқауылдардан ату тәртібін, хабарлау, басқару және өзара қимылдау белгілерін; шабуылға дайын болу уақытын көрсетеді.
Шабуыл кезінде бөлімше ЖҰМ-да (БТР),қарсылас қорғанысына взвод легімен жылжиды. Шабуылға шығу шебіне жақындаған кезде взвод командирінің пәрменімен бөлімше өз бағытына шығады. Белгіленген жерге ЖҰМ-мен (БТР),жақындаған бөлімше жаяу ретпен шабуылға шығу үшін бөлімше командирінің: <<Машинаға!>>, <<Бөлімше, мынадай затқа шабуылға,алға!>> пәрменімен машинаны тез тастап, тізбекке жазылады да,танк артынан немесе өз бетінше тоқтаусыз шабуылдайды. Егер қарсылас қорғанысы артиллерия атысымен және авиация соққысымен сенімді түрде басылса,онда бөлімше қарсыласқоғанысының алдыңғыбөлігіне ЖҰМ-да (БТР) шабуыл жасайды. Бұл кезде бөлімше ЖҰМ (БТР) қаруымен және атыс саңылауы арқылы алдыңғы шептегі қарсыластыңқалған атыс құралдарын жояды. Қарсылас қорғанысының алғы шебі алдындағы бөгеттерді бөлімше бекітілген тәртіп бойынша танк артынан немесе өз бетінше өтпе арқылы жылдам кесіп өтеді.
Бөгеттерден өткеннен кейін бөлімше взводтың ұрыс желісінде өз орнына орналасады да, қарсылас қорғанысының алғы шебіне дереу шығып,оны жояды.
Қарсыласпен тікелей түйісу жағдайындағы шабуыл кезінде,бөлімше шабуыл алдында өз қаруынан атыс жүргізуарқылы қарсыластың байқалған атыс құралдарынжәне тірек күшін жояды.Егер шабуыл ЖҰМ-да
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz