Шешендік сөздердің түрлері

Сабақтың тақырыбы: <<Әлеуметтік-тұрмыстық мазмұндағы шешендік >>
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Әлеуметтік - тұрмыстық мазмұндағы шешендік туралы ,стильдері негізгі тілдік құралдары туралы толық мағлұмат беру.

2. Дамытушылық: Оқушы бойындағы сөйлеу этикасын жетілдіру, тілді әлеуметтік қызметіне сай жұмсай білу дағдыларын меңгерту .

3. Тәрбиелік : Тіл тазалығын сақтайтын иманды, адамгершілігі мол,өз елінің патриоты болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.
Сабақтың көрнекілігі: элоктронды оқулық ,слайд ,үлестірмелі материалдар, постер,стикер,маркер,сахналық көрініс.
Сабақтың әдісі:түсіндіру,сұрау,ой толғау,шығармашылық жұмыс,ой қорыту,ой жүйелеу,БББ кестесі,кітаппен жұмыс.
Сабақтың тәсілі:топтық,жұптық,жеке.
Пәнаралық байланыс: әдебиет ,ағылшын тілі ,математика ,химия.
Сабақтың барысы :
1.Ұйымдастыру кезеңі.
* Сыныппен амандасу.
* Сыныпты түгелдеу.
* Сабаққа психологиялық дайындық.
Оқушылар шаттық шеңберін құрып ,бір-біріне жақсы тілектер айтып,көңіл- күйін білдіреді.
Оқушылар математикалық белгілер арқылы екі топқа бөлінеді.
Топ жетекшісін сайлайды,топ ережесін құрып , сабақтың соңына дейін ережені сақтайды.Топ жетекшісі топ мүшелерін смайликтер арқылы бағалайды,топ мүшелерінің бірі топ жетекшісін бағалайды.
- Құрметті 11-<<А>> сынып оқушылары алдарыңызда үлкен мақсат тұр
Ол: - мектепті жақсы, абыройлы бітіру;
-мемлекеттік грант атағын жеңу;
-өміріңе қызмет ететін мамандық иесі атануға тілегімді білдіре отырып сабағымызды бастаймыз.
2.Үй жұмысын сұрау.Діни мазмұндағы шешендік .
Оқушылар таратпа материалда берілген сұрақтар бойынша топпен жауап береді.
3.Үй жұмысын пысықтау.
4,5-слайдтан шешендік сөздердің тектері мен түрлері бойынша сызылған сызбаны түсіндіру арқылы пысықтаймын.
БББ кестесін толтыру.
Білемін
Білгім келеді
Білдім

4.Жаңа сабақ.
Әлеуметтік-тұрмыстық шешендік . 6-слайд
Түрлері:Мерейтойдағы,салтанатты дастарқандағы ,қабір басындағы сөйленетін сөздер,көңіл айту,көңіл сұрау,естірту,жұбату,бата,тілек т.б .
Стильдері: көркем әдебиет ,публицистикалық,ауызекі сөйлеу.
Негізгі тілдік құрылымдары:мақал-мәтелдер ,афоризмдер,тұрақты тіркестер,оқшау сөздер,метафоралар,ажарлау тәсілі,риторикалық сұрау.
Мақсаты:7-слайд белгілі бір оқиғаға қатысты немесе жеке тұлғалардың қоғамдағы,өз ортасындағы атқарған ісін дәріптеу,мадақтау ,оның сіңірген еңбегің бағалау тұрғысында тағылымды ой тастау.
Әлеуметтік-тұрмыстық шешендіктің озық үлгілері шешендік арнауларда,шешендік жоқтау сөздерде ерекше дараланып көрінеді .
Әлеуметтік-тұрмыстық шешендік сөздердің әулеттің,отбасының ауқымындағы жиын-тойларда да әсері мол.
5.Жаңа сабақты бекіту. Үлестірмелі материалдармен жұмыс.
1-тапсырма <<Граффити мәтін>> оқу стратегиясы. (топтық жұмыс)
Оқушылар <<Ұлы өлмеген руда жоқ >> мәтіні бойынша жұмыс жасайды.
1. Мәтінді үнсіз оқиды.
2. Сұрақтар дайындайды,топтар бір-біріне қояды.
3. Мәтіннен әлеуметтік-тұрмыстық шешендіктің түрлерін табады.
4. Көрініс әзірлей алады.
2-тапсырма <<Шешендерше жауап бер >>. Ой толғау. (топтық жұмыс)
Бала би қартайған шағында халқын жинап :
Жерден ауыр не ?
Судан терең не ?
Оттан ыстық не?
Көктен биік не ?- ,деп қойған сұрағына оқушылар өз ойымен жауап береді. Бала бидің айтқан өз жауабының толық нұсқасын түсіндіріп беремін.
Сергіту сәті. (мақалмен жауап)
Әзіл сұрақтар:
1.Түкіріктен көл құрала ма?
2.Тауық түс көре ме?
3.Адамда арқау бола ма?
4.Қайтсең тегін ішесін?
5.Бес ешкісі бар кісінің өзге қызметі бола ма?
3-тапсырма. Ойды өзіңше аяқта.(топтық жұмыс) Қазыбек биге не қымбат?дегенде айтқан жаауабын оқушылар өз бетінше аяқтайды.
Алтын ұяң - Отан қымбат,
Құт-берекең-атаң қымбат.
Аймалайтын анаң қымбат,
Асқар тауың - әкең қымбат.
Оқушылардың жауабын тыңдай отырып,толықтырамын.
4-тапсырма. Арнау сөз. (топтық жүмыс) 8- слайд
Оқушылар өздеріне жақын ұлы тұлғаларға арнап арнау сөз жазады.
Постер қорғайды.
5-тапсырма. 9-слайд. (жеке жұмыс) Бұл тапсырманы балалар таңдаған бағыттары бойынша орындайды. Ағылшын тілін таңдағандар ағылшын тілінде,техникалық мамандық таңдағандар тіл+химия тапсырмасын орындайды.Тақырыптар:
1.Компьютер заманында шешендік өнер қажет пе?
2. <<Соңғы қоңырау>>жиынында сөйленетін сөзің.
3.Агенттің пайдасы мен зияны.
4.H2O , O2 , NaCI, Cu .
6 Қорытынды.
БББ-кестесін толтыру.
Шешендік сөздердің тектері мен түрлерін сызба арқылы пысықтау. 10 - слайд
7.Оқушыларды бағалау.
Формативті
8.Рефлексия.
Сонымен қорыта айтқанда адамның жүрегінде мейірім болмаса,оны ешкім қабылдамайды.Жүрегіңде мейірім болса ,жүрегің сезімге бай болса,адам ретінде адамның жүрегінің төрінен орын аласың.Ол мейірім ізгілік сезім ,білім ,шыншылдық, адалдықтың барлығы шешендік сөздерде.Сондықтан да,барымызды бағалайық!

№
Шешендік сөздің тектері
Шешендік сөздердің түрлері
Стильдері
Негізгі тілдік құралдары
1
2
3
4
5
І
Әлеуметтік саяси шешендік
Баяандамалар, сьезд, конференция, мәжіліс, парламенттегі, митингідегі сөз. Әскери-патриоттық, үгіт- насихаттық саяси шолу, дипломатиялық сөз.
Публицистика-лық, ресми, ғылыми
Афоризмдер, терминдер, фактілер, сілтемелер, қаратпа, кыстырма сөздер
ІІ
Академиялық шешендік
Мектептегі, жоғары оқу орындарындағы дәріс, ғылыми баяндама, ғылыми шолу, ғылыми хабарлама, ғылыми- копшілік дәріс
Ғылыми,
ресми, публицистика-лық
Деректер,
терминдер,
сілтемелер, салыстырулар
ІІІ
Әлеуметтік -тұрмыстық шешендік
Мерейтойдағы, салтанатты дастарқандағы, қабір басындағы сойленетін сөздер, көніл айту, көңіл сұрау,естірту, жұбату, т.б.
Көркем әдебиет, публицистика-лық ауызекі сөйлеу
Мақал-мәтелдер, афоризмдер, тұрақты тіркестер, оқшау сөздер, метафоралар, ажарлау тәсілі, риторикалық сұрау
ІV
Сот ісінде қолданылатын шешендік
Прокурордың айыптау сөзі, адвокаттың қорғау сөзі, айыпкердің қорғану сөзі
Публицистика-лық, ресми, сөйлеу стиль
Мақал-мәтелдер, риторикалық
Сұраулар
V
Діни шешендік
Уағыздар, иман сөздер
Публицистика-лық, ауызекі сөйлеу, көркем әдебиет
Дінге қатысты терминдер, имандылыққа үндейтін сөз орамдары