Топ атаулары

Сабақты дұрыс жоспарлау - сапалы білім берудің негізі
Джанкулова Б.Б.- Ш.Айманов атындағы жалпы орта білім беру мектеп-интернатының география пән мұғалімі
<<Жаңа формация мұғалімі - рухани дамыған, әрі әлеуметтік тұрғыдан есейген, педагогикалық құралдардың барлық түрлерін шебер меңгерген білікті маман, өзін - өзі әрдайым жетілдіруге ұмтылатын шығармашыл тұлға. Ол жоғары білімді шығармашыл тұлғаны қалыптастырып, дамыту үшін жауапты>>.
ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев

<<Ұстаз жаратылысынан өзіне айтылғанның бәрін жете түсінген. Көрген, естіген және аңғарған нәрселердің бәрін жадында жақсы сақтайтын, ешнәрсені ұмытпайтын, алғыр да аңғарымпаз ақыл иесі. Мейлінше шешен, өнер-білімге құштар, аса қанағатшыл, жаны асқақ және ар-намысын ардақтайтын, жақындарына да, жат адамдарына да әділ, жұрттың бәріне жақсылық пен ізгілік көрсетіп, қорқыныш пен жасқану дегенді білмейтін батыл, ержүрек болуы керек>> деген екен әл-Фараби бабамыз.
Мемлекет мәдениетінің айнасы-мектеп. <<Уақыттың жалғыз өлшемі бар, ол - адам ғұмыры. Адам ғұмырының жалғыз өлшемі бар, ол - арттағы халықтың қамы үшін бітіретін іс>> - деген сөзді еске алсақ, осындай үлкен іс атқарар бір сала - мектеп және оның мұғалімі.
Қазіргі әлемде болып жатқан қарқынды өзгерістер әлемдік білім беру жүйесін қайта қарау қажет екендігін паш етті. Қарқынды өзгеріп жатқан әлемде білім саласындағы маңызды болып отырғаны: <<ХХІ ғасырда нені оқыту керек?>> және де <<ХХІ ғасыр оқушысы қандай болу керек?>>, <<ХХІ ғасыр оқушысының мұғалімі қандай болу керек?>> деген үш мәселе. Әлемдік өркениетке сай сапалы білім беру және ақпараттық интеллектуалдық ресурстарды өз бетімен ала алатын, талдай білетін, идея бере алатын, үнемі даму үстінде болатын, жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлға қалыптастыру болып отыр. Қазіргі таңда заман талабына сай пән мұғалімі ғана болу аз, мұғалім - ұстаз, инноватор, иннотехник болуы тиіс. Мұғалім өзі иннотехник дәрежесіне көтерілу үшін инновациялық технологияларды меңгеру керек. Сабақ ұстаздың көп ізденуінен, көп еңбек етуінен туатын педагогикалық шығарма.Сабақ үстінде небір күрделі қиындықтар, әр түрлі ситуациялар кездеседі. Шебер ұстаз соның бәріне төтеп беріп, ешқандай әрекетке жол бермей, сабақ үрдісін түрлендіріп отыруы керек. [4]
Мұғалім информатор, бақылаушы, тексеруші, жазалаушы қызметін тастап, керісінше ізденуші, зерттеуші, технолог, өнертапқыш, шығармашылықпен жұмыс істейтін жаңашыл болуы керек. Оқушыны субъект ретінде қарастырып, оның өзін - өзі тануына жол ашу, жеке тұлға бойындағы қасиетті дамыту, <<Мен>> менталитетін қалыптастыру, білім мен тәрбиені жеке тұлғаға қарай бағыттау - бүгінгі таңдағы мұғалімнің кезек күттірмейтін қасиетті міндеті. Мұғалім жеке тұлғаға көтерілмей, мұндай зор мақсатқа жету екіталай. Оқу-тәрбие үрдісін ізгілендіру, технологияландыру әр мұғалімнен ғылыми еңбекті талап етеді. Педагогика, технология әлеміндегі жаңалықтарға үңілу, оны зерделей, зерттей отырып іс-тәжірибеге пайдалану, өзінің техногиясын қалыптастыру - заман талабы, заман ағымына ілесу де оңай емес. Кәсіби біліктілігі жоғары өзіндік позициялы, бағалы бейімділігі бар сапалы маман даярлау - бүгінгі өмір талабы. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан Республикасының білім және ғылым қызметкерлерінің ІІІ съезінде сөйлеген сөзінде: <<Жаңа формацияға жаңа педагог қажет>> - деп атап көрсетті. Жаңа формацияның жаңа педагогын қалыптастыру үшін жаңа кәсіби мазмұн, жаңа кәсіби даярлық технологиясы қажет, әрі даярлық сапасын арттыруға бірден - бір қызмет ету керек. [ 2]
<<Ескіден қол үзбей, жаңаға қол жеткізгендер ғана мұғалім бола алады>>, - деген екен Қытайдың дана ойшылы Конфуций. Сонымен мұғалім өткен тәжрибесін жаңа мен ұштастыра алатын кәсіби қызығушылығы жоғары танымы биік, бастаған ісінің нәтижесін көре алатын, ғылыми зерттеу жұмыстарын таңдай білетін, педагогикалық үрдістің заңдылықтарымен етене таныс, оқытудың әдістемелік жаңалықтарынан хабардар, оқыту үрдісін ізденімпаздықпен арттыратын өз ісінің шебері болуы керек. [3]
<<Интерактивті>> сөзі өзара әрекет ету бейімділігін білдіреді немесе әңгімелесу, әлде кіммен (адаммен) не болмаса әлде немен (мысалы, компьютермен) сұхбаттасу режимінде болады. Демек, интерактивті оқыту - бұл, ең алдымен сұхбаттасып оқыту, оның барысында оқытушы мен оқушының өзара әрекет етуі жүзеге асырылады. Интерактивті оқытудың мәні мынада - оқу процесі іс жүзінде барлық оқушы таным үрдісіне тартылатындай болып ұйымдастырылуы тиіс. Олардың осыған байланыты не біледі, нені ойлайтынын түсінуге және рефлекстеуге мүмкіндігі болуы тиіс.
Қытай халқының бір нақыл сөзінде: <<Маған айтшы - мен ұмытып қаламын, маған көрсетші - менің есімде қалады, өзіме істетші - мен сонда түсінемін>> делінген. Осы сөздерден интерактивті оқытудың мәні өз көрінісін табады. Интерактивті әдіске сабақ барысында әртүрлі көмекші құралдарды пайдалана отырып, интерактивті тақта, электронды оқулықтар, бейнематериалдар, аудиоматериалдар, компьютерлер және т.с.с. таныстырулар жатады.
Қазіргі кезеңде қолданылып жүрген инновациялық технологияның негізіне жататындар: әрбір білім алушының жеке және дара ерекшеліктерін ескеру; оқушылардың қабілеттері мен шығармашылығын арттыру; оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу, іздену дағыдыларын қалыптастыру.[ 1 ]

Осы қойылған талаптарды жүзеге асырудағы маңызды бір жұмыс - сабақ жоспарын құру. Мен ұсынып отырған сабақ жоспарында деңгейлік курста алған білімім мен үйреткен жаңалықтар, талаптар ескерілген, Блум таксономиясының кезеңдеріне жақындату мақсатымен құруға тырыстым.


Күні . Пәні: география Сыныбы: 11
Сабақ
тақырыбы
Германияның шаруашылығы. Сыртқы экономикалық байланыстары.
Мақ
саты
Германия өнеркәсібінің жетекші салалары, ауыл шаруашылығының даму деңгейі, көлік жүйесінің сипаттамасы, сыртқы экономикалық байланыстары мен туризмнің дамуы жайлы мәліметтер беру.
оқыту нәти
жесі
Германияның экономикалық және ғылыми-техникалық жетістіктері өнеркәсібінің қандай салаларын дамытуға мүмкіндік берді; жоғары өнім беретін қазіргі заманғы ауыл шаруашылығының құрылымын, көліктің дамыған түрлерін, дүниежүзінің қандай елдерімен экономикалық байланыстар орнатқанын, туризмнің басты орталықтарын біледі.
Түйінді идея
Өнеркәсіп өндірісінің көлемі жөнінен АҚШ пен Жапониядан кейін 3 орында; өнеркәсібі дамуының белгілері; аса жоғары сапалы азық-түлікпен қамтамасыз ететін ауыл шаруашылығы; дүниежүзілік экономикалық ынтымақтастыққа және халықаралық еңбек бөлінісін арттыруға бағытталған СЭБ.
Әдіс-тәсіл
дер
Топтық, диалог арқылы оқыту, СТО, АКТ.
Блум
таксономиясы
Сабақтың мазмұны

Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Ресурстар

Сәлемдесу, топтарға бөлу.Үй тапсырмасын тест сұрақтарына жауап беру түрінде тексереді.

3 топқа бөлініп отырады. Тест сұрақтарына жауап беріп, дұрыс кілтпен тексереді. Нәтижесін бағалайды.
Топ атаулары. Тест парақшалары.
Білу
Тақырыпты анықтауға бағыттау: Миға шабуыл: Германияның танымал фирма, монополиялық концерндерін, қолданатын өнімдерін білетіндерін, неге олар танымал екенін сұрайды.?
Өздері күнделікті тұрмыстан білетін Германияның танымал фирма, монополялық концерндерін және өнімдерін атайды. Танымал болу себептерін айтады. Тақырыпты ашады. Бағалау парағында әр топ мүшесінің жауаптарын, іс-әрекеттерін бағалайды.
Бағалау парағы.

Түсіну

Оқулық мәтінімен жұмыс жасап, 1 топ <<Өнеркәсібі,>>, 2 топ <<Ауыл шаруашылығы>>, 3 топ <<Көлік жүйесі>> тақырыптарын топ ішінде талдап, тірек конспектісін жасайды. Басқа топтарға түсіндіріп, қорғайды.
Әр топ өз жұмысымен сынып оқушыларын таныстырады. Топтар бір-бірінің жұмысын бағалайды. Бағалау парағында әр топ мүшесінің жауаптарын, іс-әрекеттерін бағалайды.
Тірек конспектісі, бағалау парағы.

Қолдану
Сәйкестендіруге тапсырма береді.
Карточкамен жұмыс: сәйкестендіруге тапсырманы дәптерге орындайды. Топ ішінде бағалау парағында әр топ мүшесінің белсенділігін, іс-әрекеттерін бағалайды. Топтар бір-бірінің жұмыстарын тексереді.
Сәйкестендіру кестесі карточкасы, тақырыптық карталар, ақпараттық анықтамалар, бағалау парағы.
Талдау
Германияның сыртқы экономикалық байланыстарының ерекшеліктері қандай екенін талдауға тапсырма беріледі.
Германияның сыртқы экономикалық байланыстарының ерекшеліктері қандай екенін топ ішінде талдап, дәптерге жазады. Оқушылардың жұмысын бағалайды.
Тақырыптық карталар, оқулық мәтіні, бағалау парағы.
Жинақтау
<<Егер Германия 90 жылдары бірікпесе, бүгінгі Германия елінің шаруашылығы қандай деңгейде болар еді?>> сұрағына сабақтарда алған мәліметтерін жинақтау арқылы жауап беруін сұрайды.
Топ ішіндегі талдаудан кейін әр топ өз жауаптарымен сыныптастарын таныстырады. Топ ішінде бағалау парағында әр топ мүшесінің белсенділігін, іс-әрекеттерін бағалайды.
Оқушылардың өз білімдеріне негізделген болжамдары.
Бағалау
<<ГФР өз шаруашылығының жоғары деңгейдегі жағдайын пайдаланып, басқа елдерге қысым көрсетуі мүмкін бе?, Ол қандай қысым және қайсы елдер болуы мүмкін?>> болжамын қарастыруды сұрайды.
Топ ішіндегі талдаудан кейін әр топ өз болжамымен сыныптастарын таныстырады.
Белсенді оқушылардың жауаптары бағаланады.
Оқушылардың өз білімдері мен көзқарастарына негізделген болжамдары.
Оқушылардың сабақтағы жұмысын бағалау: әр топтың бағалау парағы негізінде жасалады.
Үйге тапсырма: §5 <<Қазақстан мен Германияның өзара қарым-қатынастары>> мәтінімен толық танысу, кескін картаға Германияның экономикалық картасын түсіру. <<Сомали пираттары>> тобы осы тақырыпқа таныстырылым дайындайды.
Кері байланыс: <<Баспалдақ>> стратегиясы бойынша өз орнын бағалау.

Үй тапсырмасын тест түрінде тексеру мұғалімнің уақытын үнемдейді. Тест мәтіні интерактивті тақтада көрсетілді де, уақыт біткенде дұрыс жауаптар кілті көрсетілді. Әр оқушы бағалау критерийлерін қолдану арқылы өз жауабын өзі бағалады.
<<Білу>> кезеңіндегі сұрақ оқушылардың білетін ақпаратын еске түсіреді. <<Түсіну>> кезеңінде оқушылар оқулық мәтінімен жұмыс жасап, негізгі мәліметтерге ерекше назар аударып, ақпаратты сұрыптады. Диалогтік оқытуды жүзеге асыру үшін топтарға тірек конспектісін жасатып, бір-біріне ақпарат көзі болуын көздедім. Оқушылар берілген материалды өз сөзімен басқа формада жеткізді. <<Қолдану>> кезеңінде сәйкестендіру тапсырмасын орындауда оқушылар интерактивті, яғни өзара әрекеттесті; оқыған материалды жаңа жағдайда пайдаланды. <<Талдау>> кезеңінде өздеріндегі кешегі білімі мен бүгінгі сабақта алған білімін салыстырып, фактілер мен салдар арасындағы айырмашылықтарды ажыратты. <<Жинақтау>> кезеңінде оқушылар сабақта жинақтаған тәжірибесі негізінде қойылған сұраққа өз жауаптарын ұсынды. <<Бағалау>> кезеңінде алған білімінің өздері үшін құндылығын бағалау арқылы болжам жасай алды.[6]
Айта кетерлігі, оқушылар топ мүшелерінің іс-әрекеттерін бағалағанда шыншыл және орынды ескертулер жасады: ел территориясының картада дұрыс көрсетілмеуі, кейбір терминдердің орынсыз қолданғаны жайлы ескертулердің жасалуы үлкен жетістік болды. Ал топ ішіндегі талқылау кезінде Мерсер анықтағандай, зерттеушілік әңгіме, ұсыныстар жайында күмән туып, қарсы дау айтылып, негізделген дәлел мен сын тұрғысынан ойлау арқылы жалғасты. [5,47]
Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін қалыптастырып, адамның қабілетін, талантын дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Ол бүгінгі білім беру кеңістігіндегі ауадай қажет жаңару оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен шығармашылық жемісімен келмек. Сондықтан да әрбір оқушының қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасалуы қажет. Өйткені мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру мектептерге, мұғалімнің жұмысына жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді.
Сабақты жоспарлауда мұғалім оқушыларға үйреткісі келетін нәрселері оқу мақсатында көрсетіледі. Осыған байланысты, оқу мақсаттарын қалыптастыру шаралары төмендегілерді білуге бағытталған: Оқушылар нені білуге тиіс? Оқушылар қандай түйінді идеяларды түсінулері керек? Оқушылар қандай мәселелерді зерттеп, талдаулары керек? Мұғалім сабақта қойған мақсаттарына қол жеткізе алды ма, жоқ па екенін білуге оқу нәтижелері мүмкіндік береді. [5,117]

Пайдаланған әдебиет:

1. Білім берудегі инновациялық технологиялар.- Молдрахметова О. және т.б./
География, биология, экология орта мектепте №1, 2016.
2. Жаңа формация мұғалімі.- Мирамгул.-bilimsite.kz
3. Қазіргі заман мұғалімі.- Ақшолақова Ғ.- 45minutkz
4. Қазіргі заман оқушысының мұғалімі қандай болуы керек?- Тегисхан Р.- astana-bilim.kz
5. Мұғалімге арналған нұсқаулық: Екінші (негізгі) деңгей/ Бакиров К.А.,т.б. 3 басылым.- Астана: <<Назарбаев Зияткерлік мектептері>> ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығының баспасы, 2014.- 292 б.
6. Іс-әрекетті зерттеу жұмыстарындағы мақсаттың нақтылығы./Мектептегі іс-әрекетті зерттеу.- Әдістемелік құрал.-2013.-65 бет.