Оксидтер түз түзбейтіндер

Сабақтың тақырыбы: <<Оксидтердің жіктелуі, алынуы, химиялық қасиеттері>>
Сабақтың мақсаты:
білімділік: оксидтер, олардың жіктелуі,алынуы,химиялық қасиеттері туралы түсіндіріу; дамытушылық: оқушылардың өзіндік ізденуін ұйымдастыру және танымдық іс-әрекеттерін жетілдіріп, білімдерін тиянақтап, дамыту;
тәрбиелік: оқушыларды ұйымшылдыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу; пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;

Сабақтың типі: Аралас
Сабақтың түрі: Ізденіс
Сабақтың әдісі: деңгейлік тапсырмалар, тірек-сызба, сұрақ-жауап;
Сабақтың көрнекілігі: бор, оқулық, тапсырмалар, тірек сызбалар;

Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру:
- оқушылармен амандасу,
- оқушыларды түгендеп, сабаққа дайындығын тексеру;

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау;
сұрақтар қою:
1.Хлордың периодтық жүйедегі орны?
2.Хлордың физикалық қасиеттері?
3.Хлорды лабораторияда неден алады?
4.Хлорды қайда қолдануға болады?
5. Хлор қосылыстарының тірі ағза үшін маңызы қандай?
"Қызығушылықты ояту."
Танымдық сұрақтар.
1.Біреуі оттек болып келетін қосылыс
2.Үш күйде болатын оксидті ата. (су)
3.Судың формуласы
Оксидтерді екі түрі атаумен атау. Дұрыс жауаптан мадақтау сөз шығады.

Қорғасын моно оксиді---ж----ш------к-----а
Көміртегі диоксиді--------е-----а------м-----е
Қорғасын (ІІ) оксиді-------р-----а------е-----н
Магний (ІІ) оксиді---------н-----қ-------х-----а
Күміс (І) оксиді -------е-------ұ------й------л
Көміртек (IV) оксиді------ә------с-------и-----б
Магний моноокисді------ю-----ы-------л----ы
Дикүміс моно оксиді-----м-----ғ--------ң----ф

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру;
М: 1. Зат дегеніміз не? Неше түрі бар?
2. Жай зат дегеніміз не? Нешеге бөлінеді?
3. Күрделі зат дегеніміз не? Нешеге бөлінеді?
Немесе мына сызбанұсқадан көре аламыз.

. Оксидтер дегеніміз -- екі элементтен құралып, бірі оттек болып келетін күрделі заттар. Оксидтер үшке бөлінеді: негіздік оксидтер, қышқылдық оксидтер; екідайлы (амфотерлі) оксидтер
Оксидтердін жіктелуі. Оксидтер түз түзбейтіндер: NO, CO және түз түзетіндер болып екіге болінеді. Түз түзетіндерге: негіздік оксидтер жатады, олар негіздерге сәйкес; екідайлы оксидтер ZnO, А1аО3; қышкылдық оксидтер кышкылдарға сәйкес келеді.
Оксидтің аталуы сендерге бүрыннан белгілі(§23). ы
Оксидтердін х.ф
Бұрынғы аттары
Халықаралық аттары
Н20
су
сутек оксиді
со2 со
Көміркышкыл газ иіс газы
көміртек (IV) оксиді көміртек диоксиді көміртек (II) оксиді көміртек монооксиді
СаО
Сөндірілмеген әк
кальций оксиді
А12О3
глинозем
алюминий оксиді
Fe2O3
гематит
темір (III) оксиді дитемір триоксиді
so2
күкіртті газ
күкірт (IV) оксиді күкірт диоксиді
so3
күкірт газы
күкірт (VI) оксиді күкірт триоксиді

Оксидтердің алынуы.
1. Жай заттардың оттекпен тікелей әрекеттесуінен:
Cu+O2=2CuO
2Ca + O2 = 2CaO
2. Оксидтерді одан әрі тотыктырып алады:
4ҒеО+02=2Ғе203
2С0+О2=СО2
3. Суда ерімейтін негіздерді қыздыру
Сu(ОН)2 = СuО + Н2О
2Ғе(ОН)3 =Fe2O3+ ЗН2О
4. Тұздарды қыздыру арқылы айырғанда оксидтер түзіледі:
СаСО3 = СаО+ СО2 CaSO4 = СаО+ SO3
5. Күрделі заттар жанғанда оксидтер түзіледі:
СН4+2O2 = C02+ 2Н2О
Ондай оксидтер қалыпты жағдайда қатты күйде болады. Мысалы, CuO, MgO, Fe2O3. Молекулалык, құрылымды оксидтер сұйық немесе газ күйінде болады. Олар: СО2, Н2О, NO2. Кейбіреулері сұйық күйде болады, себебі олардын балқу температуралары едәуір төмен.
Негіздік және кышкылдьщ оксидтердің қасиеттерІ өр түрлі. Оксидтердің бәрі дерлік суда ерімейді. Негіздік оксидтердің ішінде К2О, Na2O, СаО, ВаО сумен шабытты реакцияға түседі. Ал көптеген оксидтер: CuO, Fe2O3, HgO, SiO2 сумен әрекеттеспейді.
Негіздік оксидтерге тән химиялык қасиеттеріне тоқталайық 1. Негіздік оксидтер сумен әрекеттесіп, негіз (сілті) түзеді:
СаО + Н2О = Са(ОН)2
2. Негіздік оксидтер күшті кышқылдармен түз және су түзе
әрекеттеседі:
MgO + H2SO4 = MgSO4 + Н2О
3. Негіздік жөне кышкылдык оксидтер өзара әрекеттескенде тұз түзіледі:
СаО + СО2 = СаСО3
ВаО + SiO2 = BaSiO3,
Қышқылдық оксидтерге де осындай үш түрлі касиеттер тән.
1. Қышкылдық оксидтер: СО2, SO2, SO3, Р2О5 сумен әрекеттескенде нәтижесінде оттекті қышкыл алынады:
Р2О5+Н2О = 2H3P04
2. Қышкылдык оксидтерге тэн касиеттер сілтілермен өрекеттесіп түз және су түзеді:
2NaOH + S02 = Na2SO3 + Н2О
Са(ОН)а + СО2 = СаСО3 + Н20
Қышқылдық оксид пен негіздік оксид өзара әрекеттескенде түз түзіледі
Екі жақты негіздік және кышкылдык Касиет корсететін оксидтерге: ZnO, А12О3, Сг2О3, ВеО жатады. Олар суда ерімейді, катты күйде болады.

ВаО + SiO2 = BaSiO3,
Қышқылдық оксидтерге де осындай үш түрлі касиеттер тән.
1. Қышкылдық оксидтер: СО2, SO2, SO3, Р2О5 сумен әрекет-тескенде нәтижесінде оттекті қышкыл алынады:
Р2О5+Н2О = 2H3P04
2. Қышкылдык оксидтерге тән касиеттер сілтілермен өрекеттесіп тұз және су түзеді:
2NaOH + S02 = Na2SO3 + Н2О
Са(ОН)а + СО3 = СаСО3 + Н20
Қышқылдық оксид пен негіздік оксид өзара әрекеттескенде түз түзіледі
Екі жақты негіздік және кышкылдык Касиет корсететін оксидтерге: ZnO, А12О3, Сг2О3, ВеО жатады. Олар суда ерімейді, катты күйде болады

IV. Бекіту.
М: Сонымен, балалар оксид дегеніміз не?

Ойын: <<Аукцион>> Оксидтердің формуласы беріледі. Сол оксидтің атын атайды. Элементтің валенттілігін, түзілу реакциясын құрып, реакция типін анықтау. Қай оқушы толық жауап берсе, сол оқушыға <<оксид>> картинасы беріледі.
№1. 16 г күкіртті жаққанда түзілген күкірт (IV) оксидінің массасын табыңыз.
Берілгені: Шешуі:
m(S)= 16 г
16 г S - х г
табу керек 32 г - 64 г
m( )=?

Ar(S)=32u
Mr( )= 32+16*2=64
Жауабы: m( )=32 г

№2. Массасы 64 г SO2 зат мөлшерін есептеңіз
№3.Массасы 44 г CO2 зат мөлшерін есептеңіз

IV.Қорытынды.
VI. Үйге:§44. 116 бет

VII. Бағалау: