Оксидтер түз түзбейтіндер

Сабақтың тақырыбы: «Оксидтердің жіктелуі, алынуы, химиялық қасиеттері»
Сабақтың мақсаты:

білімділік: оксидтер, олардың жіктелуі, алынуы, химиялық қасиеттері туралы түсіндіріу; дамытушылық : оқушылардың өзіндік ізденуін ұйымдастыру және танымдық іс-әрекеттерін жетілдіріп, білімдерін тиянақтап, дамыту;
тәрбиелік : оқушыларды ұйымшылдыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу; пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;

Сабақтың типі: Аралас
Сабақтың түрі: Ізденіс
Сабақтың әдісі: деңгейлік тапсырмалар, тірек-сызба, сұрақ-жауап;
Сабақтың көрнекілігі: бор, оқулық, тапсырмалар, тірек сызбалар;

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру:
- оқушылармен амандасу,
- оқушыларды түгендеп, сабаққа дайындығын тексеру;

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау;

сұрақтар қою:

1. Хлордың периодтық жүйедегі орны?

2. Хлордың физикалық қасиеттері?

3. Хлорды лабораторияда неден алады?

4. Хлорды қайда қолдануға болады?

5. Хлор қосылыстарының тірі ағза үшін маңызы қандай?

“Қызығушылықты ояту. ”

Танымдық сұрақтар.

1. Біреуі оттек болып келетін қосылыс

2. Үш күйде болатын оксидті ата. (су)

3. Судың формуласы

Оксидтерді екі түрі атаумен атау. Дұрыс жауаптан мадақтау сөз шығады.

Қорғасын моно оксиді---жшка
Көміртегі диоксидіеаме
Қорғасын (ІІ) оксидіраен
Магний (ІІ) оксидінқха
Күміс (І) оксиді еұйл
Көміртек (IV) оксидіәсиб
Магний моноокисдіюылы
Дикүміс моно оксидімғңф

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру;
М: 1. Зат дегеніміз не? Неше түрі бар?
2. Жай зат дегеніміз не? Нешеге бөлінеді?
3. Күрделі зат дегеніміз не? Нешеге бөлінеді?
Немесе мына сызбанұсқадан көре аламыз.

. Оксидтер дегеніміз - екі элементтен құралып, бірі оттек болып келетін күрделі заттар. Оксидтер үшке бөлінеді: негіздік оксидтер, қышқылдық оксидтер; екідайлы (амфотерлі) оксидтер

Оксидтердін жіктелуі. Оксидтер түз түзбейтіндер: NO, CO және түз түзетіндер болып екіге болінеді. Түз түзетіндерге: негіздік оксидтер жатады, олар негіздерге сәйкес; екідайлы оксидтер ZnO, А1 _а О ₃ ; қышкылдық оксидтер кышкылдарға сәйкес келеді.

Оксидтің аталуы сендерге бүрыннан белгілі(§23) . ы

Оксидтердін х. ф

Бұрынғы аттары

Халықаралық аттары

Оксидтердін х. ф: Н ₂ 0

Бұрынғы аттары: су

Халықаралық аттары: сутек оксиді

Оксидтердін х. ф: со ₂ со

Бұрынғы аттары: Көміркышкыл газ иіс газы

Халықаралық аттары: көміртек (IV) оксиді көміртек диоксиді көміртек (II) оксиді көміртек монооксиді

Оксидтердін х. ф: СаО

Бұрынғы аттары: Сөндірілмеген әк

Халықаралық аттары: кальций оксиді

Оксидтердін х. ф: А1 ₂ О ₃

Бұрынғы аттары: глинозем

Халықаралық аттары: алюминий оксиді

Оксидтердін х. ф: Fe ₂ O ₃

Бұрынғы аттары: гематит

Халықаралық аттары: темір (III) оксиді дитемір триоксиді

Оксидтердін х. ф: so ₂

Бұрынғы аттары: күкіртті газ

Халықаралық аттары: күкірт (IV) оксиді күкірт диоксиді

Оксидтердін х. ф: so3

Бұрынғы аттары: күкірт газы

Халықаралық аттары: күкірт (VI) оксиді күкірт триоксиді

Оксидтердін х. ф:

Бұрынғы аттары:

Халықаралық аттары:

Оксидтердің алынуы.

1. Жай заттардың оттекпен тікелей әрекеттесуінен:

Cu+O ₂ =2CuO

2Ca + O ₂ = 2CaO

2. Оксидтерді одан әрі тотыктырып алады:

4ҒеО+0 ₂ =2Ғе ₂ 0 ₃

2С0+О ₂ =СО ₂

3. Суда ерімейтін негіздерді қыздыру

Сu(ОН) ₂ = СuО + Н ₂ О

2Ғе(ОН) ₃ =Fe ₂ O ₃ + ЗН ₂ О

4. Тұздарды қыздыру арқылы айырғанда оксидтер түзіледі:

СаСО ₃ = СаО+ СО ₂ CaSO ₄ = СаО+ SO ₃

5. Күрделі заттар жанғанда оксидтер түзіледі:

СН ₄ + 2O ₂ = C0 ₂ + 2Н ₂ О

Ондай оксидтер қалыпты жағдайда қатты күйде болады. Мысалы, CuO, MgO, Fe ₂ O ₃ . Молекулалык, құрылымды оксидтер сұйық немесе газ күйінде болады. Олар: СО ₂ , Н ₂ О, NO ₂ . Кейбіреулері сұйық күйде болады, себебі олардын балқу температуралары едәуір төмен.

Негіздік және кышкылдьщ оксидтердің қасиеттерІ өр түрлі. Оксидтердің бәрі дерлік суда ерімейді. Негіздік оксидтердің ішінде К ₂ О, Na ₂ O, СаО, ВаО сумен шабытты реакцияға түседі. Ал көптеген оксидтер: CuO, Fe ₂ O ₃ , HgO, SiO ₂ сумен әрекеттеспейді.

Негіздік оксидтерге тән химиялык қасиеттеріне тоқталайық 1. Негіздік оксидтер сумен әрекеттесіп, негіз (сілті) түзеді:

СаО + Н ₂ О = Са(ОН) ₂

2. Негіздік оксидтер күшті кышқылдармен түз және су түзе

әрекеттеседі:

MgO + H ₂ SO ₄ = MgSO ₄ + Н ₂ О

3. Негіздік жөне кышкылдык оксидтер өзара әрекеттескенде тұз түзіледі:

СаО + СО ₂ = СаСО ₃

ВаО + SiO ₂ = BaSiO ₃ ,

Қышқылдық оксидтерге де осындай үш түрлі касиеттер тән.

1. Қышкылдық оксидтер: СО ₂ , SO ₂ , SO ₃ , Р ₂ О ₅ сумен әрекеттескенде нәтижесінде оттекті қышкыл алынады:

Р ₂ О ₅ +Н ₂ О = 2H ₃ P0 ₄

2. Қышкылдык оксидтерге тэн касиеттер сілтілермен өрекеттесіп түз және су түзеді: