Қазақ - қырғыз қатынастары

Сабақтың тақырыбы : Абылай тұсындағы қазақ хандығы

Сабақтың мақсаты:
1 а ХVІІІ ғ екінші жартысындағы қазақ-қытай, қазақ-қырғыз қатынастары жайлы оқушыларға жан-жақты түсінік беру, Абылайдың қазақ тарихында алатын орнын ашып көрсету
1ә Сараптама қорытынды жасауға дағдыландыру
2 Оқушылардың ой-өрісін дамыту
3 Отаншылдық, адамгершілік қасиетттерін тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас
Пайдаланған технология: СТО
Әдіс-тәсілдер: ой-қозғау, , әңгімелесу, хронологиялық кестемен жұмыс, өзіндік жұмыс, топпен жұмыс, кластер
Көрнекіліктері: Қазақстанның картасы, суреттер, оқулық, карточкалар, Абылайдың суреті
Сабақтың барысы:

1
Ұйымдастыру кезеңі
1 Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
2 Жаңа сабаққа оқушыларды дайындау
2
Үй тапсырмасын тексеру
а/ Хронологиялық кестені толтыру
жыл
оқиға
1710
Жоңғарларға қарсы күресу үшін үш жүз өкілдерінің бас қосуы
1711-1781
Абылай ханның өмір сүрген жылдары
1723
<<Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама>>
1728
Бұланты айқасы
1730
Аңырақай шайқасы
1731-1732
А. И. Тевкелевтің Кіші жүзге елшілігі
1752-1755
Жаңаесіл шекара шебінің құрылуы
ә/ $ 8 мазмұндау, сұрақтарға жауап беру
1. Абылай хан туралы не білдіңдер?
2. Абылайдың ішкі саясаты қандай болды?
3. Абылайдың патша үкіметімен өзара қарым-қатынасы қалай қалыптасты?
4. Абылай хан қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы жүргізген азаттық күресінде қандай рөл атқарды?

3
Жаңа сабақ

1. Сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстыру.
2. Жаңа тақырып бойынша жұмыс
а/ Өзіндік жұмыс
Абылайдың қазақ жерлерін біріктіру жолындағы күресі туралы оқып, сипаттама беру

Жұмыстарын тексеру, толықтыру
/Сыртқы саясатын данышпандық көрегендікпен жүргізді. 1756 ж Қытаймен дипломатиялық қатынас орната бастады. Бұл шара оның Ресейдің қазақстан аумағындағы отаршылдық әрекеттерін тоқтатуына,сонымен қатар Қытай тарапынан жасалатын агрессияға жол бермеуіне мүмкіндік туғызды.
Жерге байланысты дау.
Қазақ-қытай шабуылдары.
ХVІІІ ғ аяқ кезінде Орта жүз бен Ұлы жүз қазақтарының бір бөлігі Қытайдың қол астына өтіп, Синьцзяньдағы шөбі шүйгін жайылымдарға жайғасты./
ә/ Қазақ-қырғыз қатынастары
ХVІІІ ғ 60-70 жж қазақтардың Алатау қырғыздарымен қарым-қатынасы едәуір күрделене түсті
Біріншіден, жоңғарлардан басып алған жерлерді иемденуге қырғыздар да талап қойды.
Екіншіден, қырғыздардың жасақтары Жетісу жеріндегі қазақтардың малын барымталап айдап әкетуді жиелетіп жіберді.
Үшіншіден, олар қазақтардың сауда керуендерін талап алуды тоқтатпады.
Осындай жағдайда Абылай Қырғызстанның ішкі аудандарына терең еңген бірнеше әскери жорық жасады.
1765 ж - бірінші жорығы - қарым-қатынас жақсара қоймады - қырғыздарЖетісу мен Түркістандағы үйсіндер мен қоңыраттарға шабуыл жасап, елін тонады, озбырлық көрсетті.
1770 ж - екінші жорық жасап, оларға күйрете соққы берді. Екі халықтың арасында айқын белгіленген шекара шебі құрылды. Қырғыздар тұтқынға түскен қазақстар мен барымталап алған малды түгел қайтарды. Қырғыздар кепілдікте жүретін аманаттар берді. Бірақ қазақтарға шабуыл жасауын тоқтатпады.
1779 ж - үшінші жорық - бейбіт келісім жасаумен аяқталды. Абылай ең атақты деген манаптардың балаларын аманатқа алып қайтты. Көп қырғыздарды тұтқынға алды. Оларды Көкшетау аумағындағы атығай руының арасына қоныстандарды.Қазақ-қырғыз шекарасында тыныштық орнатылды.
б/ Абылайдың қазақ тарихында алатын орны.
Абылай хан 1781 ж Ташкенттен Түркістан қаласына келе жатқанда дүние салып, Қожа Ахмет Йасауи кесенесінде жерленді. Хан тағына үлкен ұлы Уәли отырды. Бірақ ол әкесінің бастаған ісін жалғастырып, алып кете алған жоқ.
1795 ж қаңтарда 2 сұлтан, 19 старшын және 120 мыңнан астам қазақ ІІ Екатерина атына өтініш жолдап, өздерін орыс императорына тікелей бағынатын етіп қол астына қайтадан алуды сұрады. 1798 ж Ертіс бойындағы қазақтардыңоның оң жағалауындағы көшіп-қонған жеріне қайтадан баруына рұқсат етілді. Бір кездегі біртұтас Орта жүз енді екіге бөлінді.

Топпен жұмыс
<<Абылайдың қазақ тарихында алатын орны>> - постер құрастыру
/жұмыстарын қорғау/

4
Бекіту сұрақтары:
1. ХVІІІ ғ екінші жартысындағы қазақ-қытай қатынастары қандай еді?
2. Абылайдың қырғыздарға қарсы бірнеше жорық жасауға мәжбүр болуының қандай себептері бар еді?

5
Үйге тапсырма беру
$ 8 оқу, мазмұнын айту, сұрақтарға жауап беру, құжатпен танысу, тарихи тұлғалар туралы оқу, термин сөздердің мағынасын білу