Жарысатын топтар

Сабақтың тақырыбы: Мәдениеттің дамуы:

ғылым және өнер

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: 1945-1960 жылдар аралығындағы Қазақстан мәдениетінің дамуы, ғылым, әдебиет, өнер, қоғамдық ғылымдардың даму ерекшелігі туралы түсінік беру.

Дамытушылық : Оқушылардың білім, ғылым, өнерге деген белсенділігін арттыру, топпен жұмыс арқылы олардың бойында ізденгіштік шығарма-шылық, танымдық қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: Бірлікке, ұжымшылдыққа, достық пен татулыққа тәрбиелеу. Ел тарихына, мәдени мұраларына деген сүйіспеншілігін арттыру.

Сабақтың түрі: Ізденіс- жарыс сабағы.

Сабақтың әдісі: Топпен жұмыс.

Көрнекілігі: Сөздік, портреттер, сұрақтар салынған конверттер, энциклопедия, тест сұрақтары, куб, әдеби кітаптар.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды топқа бөлу, топ жетекшілерін тағайындау. Топқа ат қою.

Жарыстың жүргізілу жоспары:

Бәйге;
«Ғажайып сұрақтар»;
Шығармашылық ізденіс;
Зерттеу жұмысы;
«Жұлдызды сәт»;

Жарысатын топтар:

Білім, ғылым.
Мәдениет, өнер.

Топ жетекшілері ортаға шығып куб айналдыру арқылы жарысқа қатысу ретін анықтайды.

ІІ Үй тапсырмасын сұрау. Бәйге (12 сұрақ)

Тың және тыңайған жерді игеру туралы шешім қай жылы қабылданды? (1954 ж. көктемі) .
Қазақстанның қандай облыстарында тың игеру жүргізілді?( Ақмола, Көкшетау, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Торғай)
1954 жылы Қазақстанда жыртылғын жер? (6, 5 млн. ) .
1954-1955 жылдары қанша астық алу белгіленді ? (1млрд. 100 млн. - 1млрд. 200 млн. пұт астық алу белгіленді) .
Тың игеру жылдары Қазақстанда қанша жер жыртылды? (25 млн. га ) .
1954-1962 жж Қазақстанға қанша адам келді? (2 млн. адам. ) .
1954-1956 жж. Қазақстан КП ОК І хатшысы кім болды? ( П. К. Пономаренко) .
КСРО бойынша тың жер игерілген аймақтар? (Сібір, Орал, Солтүстік Кавказ, Еділ бойы, Қазақстан) .
Тың және тыңайған жерді игеру туралы қаулы қашан қабылданды? ( 1954 ж. тамыз) .
Тың игеруге 1954-1959 жылдары қанша қаржы жұмсалды? (20 млрд. сом) .
1955 ж. жоспарлы 7, 5 млн. га орнына неше га жер жыртылды? (9, 4 млн. га) .
1962 ж. қазақтар республика тұрғындарының неше пайызын құрады? (29%)

1: 4

2: 5

3: 6

1: 7

2: 8

3: 9

1: 10

2: 11

3: 12

ІІІ. Оқушылар тың игерудің тиімді -тиімсіз жағын анықтайды.

Әр топқа парақ беріледі.

І топ

Тиімді жағы.

Ғасырлар бойы бос жатқан жерлерге жан бітірді.

Дәлел: 1954-55 жылдардың ішінде Қазақстанда 17 млн. 967 мың га жаңа жер игерілді. 1953 жылы республиканың бүкіл егістік жер көлемі 9, 7 млн. га болған болса, 1955 жылы ол 20, 6 млн. га-ға жетті. Тың игерудің басында республиканың егістік жер көлемі екі есеге артты.

Жаңа совхоздар ұйымдастырылды.

Дәлел: 1954-1958 жылдарда Қазақстанда 337 жаңа совхоз ұйымдас-тырылды. Мемлекет 10 млн 814000 сом жұмсады. Мысалы: Москва жұмысшылары күшімен Солт. Қаз. облысында, Ақмола облысында «Бауманский», Қостанай облысында «Красна пресненский» совхоздары құрылды.

Шетсіз - шексіз далаға техника салу түрлі жабдық толасыз тасқынмен жіберіліп жатты.

Дәлел: 1953 жылы салыстырғанда 1956 жылы тыңға әкелінген тракторлардың саны 213 %, комбайындар232% артты да, 156 мыңға немесе 4 есе трактор, ал комбайындар 4, 3 есеге көбейді.

Өндірістік қор молайды.

Дәлел: Өндірістік негізгі қор молайды.

Дәлел : Өндірістік негізгі қор 1953 ж. 276 млн. сомнан 1965 ж. 2, 6 млрд. сомға дейін, 10 еседен астам өсті.

Тұрғын үйлер көптеп салына бастады. Автомобиль жолдары төселді.

Дәлел: 1954-1955 жж Қазақстан республикасының тың аймағында 853 мың шаршы метр тұрғын үй салынды.

Электр жүйелері мен байланыс тораптары пайда болып жатты.

Дәлел: 230 елді мекенде радио, 152 елді мекенде электр желілері тартылды.

Республикамыздың ғылымы мен мәдениетінің жан- жақты дамуына жол ашты.

Дәлел: 1955-1956 жж селолық жерлерде 17 мәдениет үйлері, 450 клуб, 300 кітапхана, 50 оқу орны, 10 стадион мен спорттық алаңдар салынды.

ІІ топ

Тиімсіз жағы:

Миллиондаған гектар жерді астық дақылдарын себу үшін жырту жайылымдық жердердің және жем- шөп дайындайтын алқаптардың көлемін тарылтты.

Дәлел: 1954 ж. аралығында барлығы 26 мың 484 мың гектар жер жартылды.

Мал шаруашылығы орны толмас шығынғы ұшырады. Ауыл шаруашылығының даму деңгейінің төмендеуі ет, сүт өнімдеуінің тапшылығын туғызды.

Дәлел: Бұл мал өндірісінің Республикадағы 63 мың гектар жайылымның 1 3 тозығы жетті.

3 . Топырақтың, жердің құнарлы қабаты желге ұшты. Эканомикалық тепе- теңдік бұзылды.

Дәлел: Тың игеру жылдарында топырақтың сапалы қыртысы 15-20 %-ға дейін бүлініп, құнарсызданды.

4. Қазақ халқының әдет- ғұрпына, салт- дәстүріне оның мәдени ерекшеліктеріне нұқсан келтірді.

Дәлел: Қазақстанда қазақтың салт- дәстүріне бірте-бірте орыс дәстүрлері ене бастады.

Мысалы: Той дәстүріне «горько», «шыны сындыру» енді . Қазақтардың жерлеу ғұрпына табытқа салу енді, т. б.

5. Қазақ мектептерінің саны күрт төмендеді.

Дәлел: Республиканың тың аймағындағы 700 қазақ мектебі орыс мектебіне айналды.

Мысалы: Ақмола қаласында қазақ тілінде не бары, бір мекреп сақталып қалса, Көкшетау қаласында барлық мектеп орыс тіліне көшірілді.

6. Қазақ тілінде шығып тұрған мерзімді баспасөз жабылды.

Дәлел: 1960 ж. басында облыстық, аудандық барлық қазақ газеттері жабылды. Іс- қағаздары, байланыс, телеграф қызметтері орыс тілінде жіберілді.

7. Қазақстанның Солтүстігінде тілдік және демографиялық хал- ахуал өзгерді.

Дәлел: 1952 ж. санақ бойынша қазақтар өз елінде 29% құрады.

Бекіту: оқушылардыңжауабын талдау арқылы жасалады.

ІІ Жаңа сабақ.

Жоспары:

Ғылым дамуы.
Көркем әдебиет туындылары.
Қазақ өнерінің дамуы.

Мұғалім түсіндіруі.
Топ бойынша жұмыс (Әр топ өз атына байланысты) «Ғажайып алаң» Торкөздердегі сандар өсу ретіне қарай деңгейлі сұрақтарға жауап беру. (12 сұрақ) .

Қазақ КСР ҒА қашан құрылды? (1946ж. )
Қазақ КСР ҒА тұңшыш президенті? (Қ. Сәтбаев) .
«Абай» роман-эпопеясының авторы? (М. Әуезов) .
1958 ж Қазақ КСР ҒА -ның қандай институты ашылды? (Философия және құқық) .
« Біржан-Сара» операсы қашан алғаш рет қойылды? (1946ж. ) .
«Космополит» айыбы қай сала ғалымдарына тағылды? (Биология, медицина) .
Соғыстан кейінгі дәуірде жазылған С. Мұқанов шығармасын ата ? (Сырдария) .
1950 жылы ҒА неше ғылыми зеттеу институты болды (16 институт) .
Ғ. Мұстафин жазған романдар? ( «Шығанақ», «Миллионер») .
М. Әуезов І дәрежелі Мемілекеттік сыйлықты қай жылы алды және қай еңбегі үшін? (1950 ж. «Абай» романының алғашқы екі кітабы үшін) .
Интернаттар жүйесі қашан, не үшін құрылды? Онда қанша бала тәрбиеленді? (1950ж 40 бала) .
Е. Бекмаханов кім? «Қандай еңбектерін білесің? Тарихшы, ғалым. 1943 ж. шыққан «Қазақ КСР тарихы» авторларының бірі, «ХІХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан» монографиясы) .