Ақан сері өмірі мен шығармашылығы

І. Сабақтың тақырыбы : Ақан сері өмірі мен шығармашылығы

ІІ. Сабақтың мақсаты :
1. Білімділік :Ақан сері поэзиясын оқу арқылы қазақ мәдениетінің, өнерінің
қаншалықты дәрежеде болғанын, нұсқаусыз – ақ өз өнерлерін дамытып,
таратқанын, театр, мәдениет үйінсіз – ақ көрсете білгенін түсіндіру;
2. Дамытушылық : Өз беттерімен ойлану, ойландыру, өзіндік дәлелді пікір,
тұжырымды ой айтуға баулу, үйрету.
3. Тәрбиелік . Эстетикалық тәрбие, өнерді сүюге, бағалауға баулу.
Сабақтың түрі : Зерттеу сабағы
Сабақтың типі : Бекіту сабағы
Сабақтың әдісі : топтық жұмыс, зерттеу,салыстыру,пікір айту
Пәнаралық байланыс: Тарих, музыка, өнер
ІІІ. Сабақтың барысы : 1. Ұйымдастыру кезеңі
Сынып оқушыларының назарын аударып, сабаққа бейімдеу.
Бүгінгі сабағымыздың ұраны :
Біле бер ,қанша білсең, тағы тіле,
Жетерсің мақсатыңа біле-біле.
Жүсіп Баласағұн
2. Өтілген тақырыптарды қайталау мақсатында топтастыру арқылы серілерге
тән ортақ қасиеттерді анықтап алайық.

Өнерл і сұлулықты сүйеді ел еркесі

Күйкі тірлікпен
Бесаспап
айналыспайды

сәнді киінеді сұңқар тамақты
әнші ,күйші,сазгер

- ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүрген қандай әнші-
ақындарды білесіңдер ?
-Олардың шығармаларының негізгі тақырыбы не жайында болған?
-Сал мен сері сөздерінің арасында айырмашылық бар ма ?
-Сал- серілік дәстүрдің негізін салушылар кімдер ?

3. Сабақтың негізгі бөлімі
Сынып төрт топқа бөлінген,алдын –ала тапсырма берілген. Әр топ өз
тақырыптарын қорғайды.
І топ « Ауылым қонған Сырымбет саласына » ( Ақан өмірі мен шығармашылығына
шолу )
ІІ топ « Егіліп әндеріне сөзін тыңдап ...» ( Ақан әндері ,оның шығу
тарихы)
ІІІ топ « Сегіз қырлы, бір сырлы » ( Ақан бойындағы қасиеттер )
ІV топ « Тұсында сері болсын, пері болсын ,
Ұнайды өнерімен Ақан маған » ( Ақан өмірі мен
шығармашылығына қалам тартқан ақын-жазушылар )
І топ
ХІХ ғасырдың ІІ жартысында өмір сүрген қазақтың әнші-ақындарының
көрнекті өкілдерінің бірі- Ақан сері Қорамсаұлы.
Ақан 1843 жылы қазіргі Ақмола облысы ,Қоскөл деген жерде туған. Шын аты-
Ақжігіт екен, ата-анасы еркелетіп Ақан деп атап кеткен. Ақан білімді,
орыс ,татар, шағатай тілдеріне жүйрік. Әншілік шеберлігі жоғары .
Онымен қоса жоғары талғам иесі, жүйрік атты, қыран құсты, құмай тазыны
ұстап, баптай білген ,саяткер болған.Ақан шығармаларын тану үшін
тақырып жағынан 3 топқа бөліп жіктеуге болады.
|Жастық .Махаббат. Адами сезімдер |Саятшылық. |Әлеуметтік |
| |Атбегілік | |
|Балқадиша,Сырымбет,Құлагер,Қыз |Мылтық пен |Барабар крестьянға |
|сипаты, Сүйген қалқа, Көңіл |мергеншілік, Торыны|тең болмадық, Заман|
|тілегі, Достарыма, Жігіт сипаты, |таң асырып мінген |адамы, Заманға |
|Жайықтың ақ түлкісі аралдағы т.б |қандай ,Құлагер |қарап |

ІІ топ
Ақан сері – сегіз қырлы , бір сырлы , ұлы талант иесі. Ақанның
шығармашылық өнері- тазалықтың,әсемдіктің көрінісі.Ол жай ғана ақын
емес,әнші – ақын,өзі шығарған өлеңін өзі әнге салып,домбырада ойнап,
өзі орындаған.
Ақанның « Мақпал», « Ақмарал», « Зағипа », « Балқадиша», « Сырымбет », «
Қараторғай», « Маңмаңгер »
, « Нәзік гүл » т.б әндері қазақ арасында кең таралған.
( Осы жерде « Балқадиша », « Сырымбет », « Үш тоты » әндерінің шығу
тарихын айтады )
« Балқадиша » әнін тыңдайды.
ІІІ топ
Ақан ел есінде ақын ,әнші ,сазгер ретінде ғана қалған жоқ, ол атбегілік,
құсбегілік, аңшылық, саятшылық өнерімен де танымал болған.
Ақанның атын алысқа естіртіп, даңқын әуелеткен сәйгүлігі – Құлагер еді.
( Осы жерде оның Құлагерді Шөкетай деген кісіден сатып алғанын, оны ерекше
баптап , бағып күткенін, С.Жүнісовтың романынан үзінді келтіріп, айтып
кетеді )
VІ топ
Ақан серінің өмірі мен шығармашылығына қалам тартқан ақын- жазушылар да аз
емес . Мысалы : Сәкен Жүнісовтың « Ақан сері » романы, Ілияс
Жансүгіровтың « Құлагер » поэмасы , Ғабит Мүсіреповтың « Ақан сері-
Ақтоқты » пьесасы, Фариза Оңғарсынованың « Ақан сері » өлеңі ,
Мұратбек Жоламановтың « Құлагер тағдыр » картинасы , « Құлагер »
фильмі .
( Әр шығарма жайлы қысқаша түсінік беріледі , « Ақан сері- Ақтоқты »
пьесасынан үзінді- көрініс қойылады )

4. Сабақты қорытындылау
Балалар , жаңағы 4 топтың ізденіс жұмыстарын қорытындылап, бір арнаға
тоғыстыру мақсатында Ой толғау жазайық . Мына екі тақырыптың біріне
жазуға болады :
1) Сегіз қырлы , бір сырлы Ақан аға !
2) Мен сенің өнеріңе табынамын !
5. Айтарым бар
Сендердің ойларыңша , қазіргі таңда нағыз, сері жігіттер қандай болу
керек ?
6. Бағалау
7. Үйге тапсырма : Ақан өлеңдерін жаттау

-----------------------

Сері