Қоғамдағы ақпараттық үдерістерге мысалдар

Тақырыбы: «Ақпараттық үдерістер»
- Ақпараттық үдерістер тсінігін еңгізу;
- Ақпараттық үдерістердің түрлі мысалдарын қарастыру;
- Ақпараттық технология түсінігін еңгізу
Мұғалімнің атқаратын жұмысы:
- «Ақпараттық үдеріс» түсінігін анықтау;
- Қоғамдағы ақпараттық үдерістерге қатысты мысалдарды қарастыру;
- Табиғаттағы және техникалық құралдардағы ақпараттық үдерістерге қатысты
мысалдарды қарастыру;
- «технология» түсінігін анықтау;
- «ақпараттық технология» түсінігін анықтау;
- ақпараттық технология құралдарын ерекшелеу
Сабақтың жоспары:
1. Үйымадстыру кезеңі
2. Жаңа сабақты түсіндіру
3. Қорытыны
4. Үй тапсырмасы
Сабақ барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Жаңа сабаты түсіндіру.
- «ақпараттық үдеріс» түсінігінің анықталуы
Мұғалім: «Үдеріс» сөзіне қатысты оқушылардың өз ойларын айтуын сұрау және
бұл сөзді немен байланыстыратынын білу.
Оқушылар: Тамақ дайындау үдерісі, тарихи үдеріс, өзен және көл суының мұзға
айналу үдерісі, емделу үдерісі.
Мұғалім: Тамақтың дайындалуы – бұл төмендегі өнімдердің қайта өндірілу
үдерісі (ұн, тұз, су, ет, сәбіз, пияз, картоп) соңында айда болатын өнім
(тамақ).
Құлдық дәуірден феодалдық дәуірге өту – бұл тарихи үдеріс. Бұл үдеріс
қоғамның эканомикалық және қоғамдық өзгерісі ретінде қарастырылады.
Өзендегі және көлдегі судың мұзға айналу - физикалық үдеріс. Ол уақыттың
өзгеруіне байланысты судың жағдайының өзгеруін түсіндіреді.
Мұғалімнің оқушыларға сабақтан мәтін жаздыруы – бұл үдеріс ақпараттың
ауызша түрден жазбаша түре айналуы. Бұл үдеріс кезінде жазылып отырған
мәтіннің келесі өлшемдері өзгереді: көлемі, формасы, мазмұны. Бұл үдерісті
ақпараттық үдеріс деп айтуға болады.
Үдерістердің мінездемесі
|Үдеріс |Өлшемдерің атауы |
|Тамақтың |Түсі, дәмі, өнімдердің концепциясы |
|дайындалуы | |
|Дәуірлердің |Эканомикалық өлшемдер, қоғамдық өзгерістердің өзгеруі |
|өзгеруі | |
|Судың қатуы |Температура, агрегаттық жағдайы |
|Мұғалімнің |Көлем, мазмұны, форма |
|оушылар сабаты | |
|жаздыруы | |

Кез келген үдерістің негізі объектке әсер еткеннен кейін оның жағдайының
өзгеруі.
- Қоғамдағы ақпараттық үдерістерге мысалдар.
Ақпараттық үдерістер – бұл ақпаратты іздеумен, жинаумен, сақтаумен,
өңдеумен, кодтаумен және қайта жіберумен байланысты үдеріс.
Егер ақпараттық үдеріс болмаған кезде қоғам қалай болар еді?
Оқушылар: Қоғам дамымай қалар еді. Адам үшін ақпараттың болмау және
ақпараттық үдерістердің болмауы қарсылыққа көп кезіктіреді. Адам қоршаған
орта жайлы ақпаратты тоқтамастан қабылдайды, және оны қайта өңдеуді, қайта
бағыттауді қажетсінеді.
Мүғалім: Қоғамдағы ақпараттық үдерсітерге мысалдар келтіріңдер.
Оқушылар: Кітап оқу, телефонда сөйлесу, көрініс көру, табиғи құбылыстарды
үйрену.
Коммуникация – ақпаратты қайта бағыттау үдерсі.
Коммуникациалық орта –ақпараттармен алмасатын шарттар жиынтығы.
- Табиғаттағы және техникалық құралдардағы ақпараттық үдерістерге мысалдар.
Мұғалім: Тірі табиғат аясындағы ақпараттық үдеріске мысалдар келтіріңіздер.

Оқушылар: Аңдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасауы, адаммен, сыртқы
факторлардың әсерінен өсімдіктердің клеталарында биохимиялық үдерістердің
болуы.
Мұғалім: Ақпараттық үдеріс тірі емес табиғат аясындағы нысандарда
кездесеме? Ученики: Ия, тек қана техникаға қатысты. Мысал, түрлі
автоматтар, телефондар, банкоматтар және т.б.
Мұғалім: Ақпараттық үдеріс адам қолымен жасалған құрылғыларда тоғысады.
Қоршаған орта заңдарын пайдалана отырып, адамзат өздері басқарып отырған
құрылғыларды құрастырады, бұл құрылғылар адамның көптеген қажеттіліктерін
қамтамасыз етуде. Адамзат жүріп тұруымыздың оңай болуы үшін автомашиналарды
құрды, бұл құрылғылар адамзаттан жұмыс кезінде қозғалыс бағыты жайлы
ақпараттарды алып, командаларды орындаумен шектеледі. Теңіздердің
құпияларын білу үшін батискафтар құрастырылды, Айды зерттеу үшін - луноход
құрастырылды; бұлардың барлығы адамдар бұйырған командаларды орындайды.
Мұғалім: Өздеріңіз үшін техникалық құралдарды істетуде танымал болған
ақпараттық үдерістерді мысал ретінде келтіріңіздер.
Оқушылар: Бағдарламалық басқару арқылы станоктарды басқару, микротолқынды
пештердің жұмысы.
- Ақпараттық технологиялар
Технология сөзі грек тілінен аударылғанда, өнер, шеберлілік, дағды дегенді
білдіреді.
Технологиялық үдерістерге мысалдар:
|Үдерістің аты |Қолданылатын |Соңғы өнім |Құралдар |
| |өнімдер | | |
|Жеміс шырынын алу |Жеміс, шекер |Шырын |Соковыжималка |
|Киімнің дайындалуы|Мата, жіптер, |пальто |Инелер, |
| |түймелер | |түйрегіштер, тігу |
| | | |машинкасы, утік |
|Метал шығары |Руда |Металл |Домна пештер |
|Әсел өндіру |Нектар, араның |Әсел |Араның ағзасы |
| |тозаңы | | |

Нәтижесінде: кез-келген материалдық технологиялық үдеріс кезінде жаңа
материал өнім пайда болады.
Технология – дайын өнім жасаудың әдістерімен тәсілдері.
- «ақпараттық технология» үдерісінің анықталуы
Қоғамдағы және техникадағы ақпараттық үдерістер «ақпараттық технология»
түсінігімен тығыз байланысты.
Мұғалім: Көркем шығарма жазуға арналған технология барма?
Оқушылар: Ия, көркем шығарма туралы мағлұмат бар деген сөз – шығарманың
тақырыбы және шығарманың жазу ережесі бар дегенді білдіреді. Нәтижесінде
берілген тақырыптың мәнін ашатын әңгіме пайда болуы керек.
Мұғалім: Осылайша біз кітаптың жазылуы, газет, журналдардың шығуы,
телепередачалар технологиясы жайлы айтуымызға болады яғни ақпараттық өнімді
ақпараттық технологияны пайдаланып алуға болатынын айтуға болады. ақпаратты
технологияда қандай да бір құралдар қолданылама?
Оқушылар: Ия, мысалы: ручка, жазу машинкасы, компьютер, кинокамера,
диктофон, магнитофон.
Ақпараттық технология – ақпараттық үдеріс, нәтижесінде ақпараттық өнімнің
пайда болауы.
- ақпараттық технология құралдары
Ақпараттық технология құралдарының даму кезеңдері
|№ |Кезеңдер |Түрі |Мақсаты |Құралдары |
|I |ХIX ғасырдың |«Қол еңбегі» |Ақпараттың керекті|Тас, саздан жасалған|
| |екінші жартысына| |формада көрініс |тақталар, қабаттар, |
| |дейін | |табуы |пергамент, қағаз, |
| | | | |перо. |
|II |XIX ғасырдың |«Механикалық |Ақпараттың |Жазу машинкасы, |
| |соңы – XX ғасыр |технология» |берілуіне және |арифмометр, телефон,|
| |басы | |сақталуына |телеграф, |
| | | |байланысты ыңғайлы|телекөрсетілім, |
| | | |формада көрініс |радиобайланыс |
| | | |табуы | |
|III |ХХ ғасырдың |«Электрлі |Ақпараттың |Үлкен компьютерлер, |
| |40-60 жылдары |технология» |берілуіне және |электрлі жазу |
| | | |сақталуына |машинкасы, |
| | | |байланысты ыңғайлы|магнитофондар, |
| | | |формада көрініс |көшірме аппараттары |
| | | |табуы | |
|IV |ХХ ғасырдың 70-і|«Электрондық |Мәлімет берудің |Үлкен компьютерлер |
| |жылдарының |технология» |жетілдірген | |
| |басынан 80-і | |формасы | |
| |жылдардың | | | |
| |ортасына дейін | | | |
|V |ХХ ғасырдың 80-і|«Компьютерная |Представление |Дербес компьютерлер |
| |жылдарының |технология» |информации в |және компьютерлік |
| |ортасынан бастап| |форме, удобной для|желілер. |
| | | |хранения, поиска, | |
| | | |обработки, | |
| | | |передачи | |
| | | |Ақпараттың | |
| | | |берілуіне, | |
| | | |сақталуына, қайта | |
| | | |өңделуіне, іздеп | |
| | | |табуға байланысты | |
| | | |ыңғайлы формада | |
| | | |көрініс табуы | |

3. Қорытындылау. Күнделікті өмірде адам әртүрлі үдерістерге тап болады,
соның ішінде өз ішіне ақпараттарды сақтайтын, іздейтін, кодтау арқылы
қайта бағыттайтын ақпараттық үдеріспенде кездеседі. Ақпараттық
процестер табиғатта, қоғаммен техникада да көрініс береді. Қоғамдағы
негізгі ақпараттық үдерістер коммуникациялар болып табылады. Қоғамдағы
ақпараттық үдеріс ақпараттық технология түсінігімен байланысты.
Ақпараттық технологиялар өз дамуында бірнеше кезеңнен өткен ақпараттық
өнімінің құралдарына сүйенеді. Кәзіргі таңда ақпараттық
технологиялардың жоғары дәрежелі құралдары ретінде компьютер
қарастырылады.
4. Үй тапсырмасы:
1. «Ақпараттық үдерістер» мысалдар жазу.