Әдістемелік құрал

Қызылорда облысы
Арал қаласы
№64 орта мектебі
Батимова Г.

Елімізде білім беру саласында жаңа ақпараттық технологияларды қолдану
басты мақсат болып отыр.Ол тек қана техникалық құрал емес, сонымен бірге
жаңа ақпараттық , коммуникациялық технология және білім беру жүйесіндегі
сабақ берудің жаңаша әдісі болып отыр.
Елбасымыздың Қазақстан халқына жолдауында ХХІ ғасырда ақпараттық қоғам
қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында төмендегідей
міндеттерді шешу керектігін атап көрсетті: Компьютерлік техниканы, интернет
, телекоммуникациялық желі, электрондық және телекоммуникациялық
құралдарды, мультимедиялық электрондық оқулықтарды оқу үрдісіне тиімді
пайдалану арқылы білім сапасын көрсету. Сонымен қатар тәуелсіз еліміздің
болашағы -жарқын, білімді, парасатты, өз ана тілімен бірге шетел тілі
«ағылшын тілінде» еркін сөйлеп, өз елін, халқын, мәдениетін шетелге
таныстыра алатын үш тілде еркін сөйлейтін азамат болып шығуы керек деген
еді.
Компьютерлік телекоммуникациялар бүгінгі қоғамда үлкен қолданысқа
ие.Мәселен бизнесте, ақпараттық құралдарда, ғылым мен білімде.
Қазіргі заман мұғалімі тек өз пәнінің терең білгірі болу емес, тарихи-
танымдық, педагогикалық-психологиялық сауатты, саяси-экономикалық білімді
және ақпараттық-коммуникациялық білімді және ақпараттық-коммуникациялық
технологияны жан-жақты меңгерген ақпараттық құзырлы маман болу керек.
Ағылшын тілі - бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологиясының
кілті екені белгілі.Ағылшын тілі - ұлы әдебиет тілі. Бұл тілде әлемге
әйгілі Вильям Шекспир, Джонаттан Свифт, Вальтер Скотт сөйлеген.
Біздің мемлекетімізде жаңа телекоммуникациялық құралдың дамып келе
жатқаны сөзсіз. Қазіргі заман педагогтарына компьютер және мультимедиялық
құралдарды қолданудың сабақ өту барысында өте тиімді тәсіл екені
белгілі.Бұл құралдың қуаттылығы соншалықты онымен бірге білім жүйесіне жаңа
әдістермен бірге әлемдік ойлаудың жаңа идеологиясы (шығармашылығы)
енгізілді.
Компьютерлік және ақпараттық технологиялар заман талабы. Сол себепті
еліміздің барлық білім беру ошақтары қазіргі озық технологиялармен
жабдықталып, мультимедиялық кабинеттер ашылды. Ең алдымен технология туралы
жалпы мәліметті қарастырайық.Сөздіктерде «Технология» деген адамдардың
нақтылы күрделі үрдісті өзара байланысқан жүйелер, рәсімдер мен
операцияларға жіктеу арқылы жүзеге асыру тәсілін айтады. Бұл арада рәсім
деп басты үдеріс (немесе оның бір кезеңі) жүзеге асыратын, нақтылы
технологияның мәнін білдіретін әрекеттер кешенін айтамыз, ал операция – осы
рәсім аясындағы міндеттерді практикалық жағынан шешу жолы.
Поляк педагогы В. Оконь оқыту құралдарын мұғалімнің іс-әрекетін ауыстыру
мен білім алушылардың әрекетін автоматтандыру мүмкіндігінің өсуіне
байланысты жіктейді. Осыған сәйкес, оқыту құралдары екі топқа бөлінеді: жәй
және күрделі. Жәй құралдар: сөздіктер, оқулықтар және басқа да мәтіндер;
қарапайым визуалды құралдар: нақтылы заттар, модельдер, суреттер.Күрделі
құралдар: механикалық визуалды құралдар: кодоскоп, диапроектор және т.б;
аудио құралдар: магнитафон, радио, музыка ойнатқыш; аудиовизуалды: дыбысты
фильм, телевизор, бейнежазба; оқыту процесін автоматтандыру құралдары:
мультимедиялық кабинет, компьютерлер, ақпараттық жүйе, телекоммуникациялық
жүйе.Бұл технологияларды әсіресе шетел тілін үйренуде пайдасы өте зор.
Себебі, тіл үйрену арқылы адам бүкіл бір ұлттың мәдениеті мен әлеуметін
қатар үйренеді. Ал оны толықтай меңгеру үшін оқулықтың аздық етері анық.
Адам көру, есту арқылы тіл қолданушылардың мәдениетін тезірек сезінеді.
Яғни, өзінің де сол тілді меңгергендердің қатарына қосылуы әбден
мүмкін.Қазіргі таңда жаңа ақпараттық технологияларды оқушылардың ағылшын
тіліне деген қызығушылығын арттыру құралы ретінде қолдану өте тиімді. Жаңа
ақпараттық технологияларды енгізу және қолдану, интеллектуалды дамыған,
ақпараттық ортада жақсы әрекеттене білетін тұлғаны қалыптастыру жолында
пайдалы болуы мүмкін коммуникация құралдарының барлығын пайдаланудың
белсенді процесі жүріп жатыр.
Өмірдің әр алуан саласына ақпараттық процестердің енуі жаңа ақпараттық
технологияларға негізделген білім беру жүйесінің жаңа моделін құруды талап
етеді. Бұл ретте оқушының шығармашылық қабілетін аша білу үшін жағдай
жасау, оның қабілетін дамыту, өзін-өзі жетілдіру және жауапкершілікке
тәрбиелеу сөз болады. Білім және біліктілік адам үшін маңызды құндылықтарға
айналады. Соған орай білім жүйесі де дайын білімді игеруге ғана емес,
интеллектуалдылықты қалыптастыруға, жеке танымдық әрекетті қалыптастыруға
бағытталуы тиіс. Адам әрекетінің әр түрлі саласында озық ақпараттық
технологияларды пайдалану өзекті болып барады Тіл үйрену барысында жаңа
технологияларды қолдана отырып, педагогикалық қалыптасқан жазу, тыңдау,
түсіну, сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға әбден болады. Ал енді
психологиалық жағына келетін болсақ, қазіргі уақыт ағымындағы оқушылардың
әрқайсысының үйлерінде әдетте көптеген ойындары бар компьютерлер, видеолар
мен телевизор бар болғандықтан, олар қоршаған ортаны осындай тәсілмен
қабылдауға үйренген. Жаңа технологиялардың мүмкіндіктері оқушыларға оқу
бағдарламаларын оқып тіл үйренуде де сәтті қолданылатынын түсіндіруге
мүмкіндік беріп, шығармашылық белсенділікті дамытуға, пәнге деген
қызығушылықты арттыруға, тыңдау мен сөйлеу дағдыларын үйренуге ең жақсы
жағдайларды жасауға әсер етіп, нәтижесінде сапалы білім алуын қамтамасыз
етеді. Бұл жұмыстың басты мақсаты компьютер желісін және мультимедиялық -
электрондық құралдарды шет тілі сабағында тиімді қолдану, нақтылап айтқанда
ағылшын тілі сабағында презентацияларды және мультимедиялық - электрондық
құралдарды мектеп қабырғасында және білім беру процесінде терең қолдану.
Ең тиімді программалардың бірі Microsoft Power Point.
Ол мұғалімге қысқа мерзімде өзінің үлкен дидактикалық материалдармен
қамтамасыз етіп, компьютерлік білімін даярлауға көмектеседі. Және ол
оқушылардың түрлі қабілеттерін ашады. Олар: есте сақтау, көру, есту, ойлау,
эмоционалды, автоматты және т.б.
Интерактивті тақтамен презентацияны бірге қолдану оқушылардың сабаққа деген
қызығушылығын ерекше арттырады. Ағылшын тілі сабағында компьютерді,
мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны
пайдаланғанда:
• лексиканы оқып үйретеді;
• сөйлеу ырғағын;
• диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
• хат жазуға үйретеді;
• грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға
көмектеседі. Көбіне мен ағылшын пәнінде компьютерді жаңа сабақ
түсіндіргенде, грамматикалық құрылымдарды өткенде және қорытынды сабақта
қолданамын. Интерактивті тақтаға сөзі анық жазылған ағылшын тіліндегі
видеороликтерді, аудио дискідегі өлеңдерді, электронды оқулықтарды
компьютер арқылы енгізіп, тақырыбы бойынша сабақта қолданамын. Бұл көрнекі
құралдар тақырыпты ашуға, оқушыға жеткізуге көп көмегін тигізеді. Әрбір
оқушы таңдалған тақырып бойынша жаттығулар мен тапсырмаларды орындап,
тестілер шешіп, семантикалық карталар және сызбалармен жұмыс жасауға
дағдыланады. Мазмұны қиындау бір үлкен тақырыптың бөліктерін өткенде
қосымша бейнехабар және клиптер қажетті элемент болып табылады.
Бейнеклиптер уақыт масштабын өзгертуге және көріністерді тез және жай түрде
көрсетуге пайдалы. Интерактивті тақтаны оқушылардың жас ерекшеліктеріне
қарай әртүрлі тақырыпта материалдар енгізіп қоюға болады, кез-келген керек
уақытта сол материалды ойланбай қолдануға болады. Ағылшын тілін үйрету
барысында интерактивті тақтаны тәжірибеде кеңінен қолдана отырып,
төмендегідей қорытындыға келдім: оқушының тіл үйренуге қызығушылығын
арттырады; қарым-қатынас дағдыларын дамытады; оқу процесін жекешелендіреді
және ерекшелендіреді; оқушылардың ойлау қабілетін дамытады; оқып жатқан
тілде мәліметтерді тыңдау арқылы сол тілде сөйлеушілермен қарым-қатынас
жасауға мүмкіндік береді; тақта аркылы сабақта әртүрлі тиімді әдістерді
қолдануға мүмкіндіктер ашылады.
Интерактивті тақта – топтағы оқушылардың барлығын оқытуға және оқытушы жаңа
материалды өте қызықты және қарқынды етіп түсіндіруге көмектесетін, көзге
көрінетін құнды құрал. Ол сызбаларды түсіндіруді жеңілдетіп, қиын
мәселелерді шешуге көмектесе алады. Оқытушылар өздерінің жаңа ойларын,
идеяларын әсерлі, тартымды етіп көрсету үшін осы тақтаны қолданса
мақсаттарына жетеді. Бұл тақтада оқытушылармен жаңа материалдарды бірігіп
талдауға мүмкіндігі зор. Зерттеулер көрсеткендей, түрлі ресурстарды,
қызықтыруларды ұлғайта отырып қолданса, оқытушылар үшін де, оқушылар үшін
де интерактивті тақта сабақты қызықты ететіні анықталды. Интерактивті
тақтамен дұрыс жұмыс жасаса, оқушылардың білімдерін тексере де алады.
Интерактивті тақта топтағы барлық оқушылардың басты назарына айналады. Ал
егер де керекті материалдардың барлығы алдын ала дайындалып, түсінуге оңай
болса, сабақтың жақсы қарқынды өтуін қамтамасыз етеді. Интерактивті
тақтаның керемет мүмкіндіктері оқушыларды таң қалдырады, шабыттандырады.
Көптеген мектептерде интерактивті тақтаның мүмкіндіктерін білмегендіктен,
тек слайд көрнекіліктер көрсетумен ғана шектеліп жүрген мұғалімдер бар.
Алайда интерактивті тақтаның қолдану мүмкіншіліктері өте көп. Мысалы,
ActiveBoard электрондық тақтасы: материалды қызу талқылауға ерекше бөліп
көрсетуге, нақтылауға, қосымша ақпарат қосуға, электрондық маркер арқылы
түсін және сызықтың қалыңдығын өзгертуге; сөздер мен сөйлемдердің бір-
бірімен байланысын көрсете отырып, тақырыпты немесе сөйлемді толықтай
аударуға; flash–анимациаларды пайдаланып, өлеңдер мәтінін жаттауға,
суреттермен слайдтар жасауға; ағылшын тілінде сөйлеушілердің дауысымен
жазылған видео-роликтер көруге болады. Интерактивті тақтамен жұмыс істеудің
артықшылықтары: бағдарлама бойынша барлық топ оқушыларына қолайлы;
сайттарды, басқа да құралдарды қолдана отырып, жаңа материалдарды
түсіндіруге, меңгеруге қолайлы; берілген материалды әсерлі жеткізуге және
оны топтағы оқушылары арасында талқылауға үлкен мүмкіндіктер туғызады.
Электрондық оқулық таңдап алынған хабарды көшіруге мүмкіншілік туғызады.
Электронды оқулықтың ең қажет мүмкіндігі аудио-хабарлар. Электрондық оқулық
арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып
көрсетуге болады. Бұл, әрине оқытушының тақтаға жазып түсіндіргенінен
әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі.
АКТ-ны пайдалануда сабақтың мынадай ерекшеліктері бар:
-Мұғалім оқушыға сұрақ қойып, тез арада оқушы оған жауап береді;
-Мұғалім тапсырманың дұрыстығын тексереді;
-Оқушының компьютермен жұмыс барысында пайда болған қиындықтарды уақытында
шешуге болады;
-Кейбір амалдарды оқушы өз бетінше орындайды, компьютерді жұмыс істеуге
үйренеді;
-Сыныптағы оқушылардың барлығынан жауап алуға болады және алған білімдерін
практикамен ұштастырады;
-Білімі төмен оқушылардың өз бетімен жұмыс істеуіне мүмкіндік береді;
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды
меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі
зорая түсуде.
Электрондық білім беру пайдалану арқылы  даралып оқытуға ақпараттық-
коммуникациялық  технологияларды пайдаланудың тиімділігі:
1. Мультимедиялық мүмкіндіктерді қолдау (музыкалық немесе дикторлық
дайындау, анимация бейне-клиптер,слайд-шоу).
2. Жүйенің басқару құрылымы – оқытушы  өз  ойын, көзқарасын, өз кезегіндегі
материалдық   ұсынылымын, әртүрлі аудиторияға бір ғана  оқу мәліметтерін
ұсынуға мүмкіндік алды.
3. Білімді бақылау арқылы нәтиже алу, бағалау.
Ақпараттық технологияны шетел тілі сабақтарында пайдалану нәтижесінде
төмендегідей жетістіктерге қол жеткіземіз.
1. Сөзжұмбақ, кестелерді құру үшін  дербес  компьютерді қолдану арқылы
грамматикалық және лексикалық оқу материалдарын өңдеу.
2. Ағылшын тіліндегі  сөздерді  сауатты жазу мен  көркемдеп  безендіруді 
үйретеді.
3. Дербес компьютерді пайдалану арқылы   оқушылардың өзіндік және  жұмыс
жасауды  игеру мен білім  алуды кеңейту.
4. Интернет желісін пайдалану арқылы оқушылар электрондық пошта арқылы хат-
хабарлама алмасу, өзінің ойын еркін жеткізу.

Оқушылардың ағылшын тілі пәніне деген қызығушылығын арттыруда көп
ізденіп, жаңа ақпараттық технологияларды меңгеруді, әр - түрлі әдіс-
тәсілдерді білуді қажет деп санаймын және мен өз сабақтарымда қолданамын.
Ақпараттандырылған қоғамның талабына сай мұғалім де, оқушыда жаңаша
көзқарасты, терең ойлы болу керек. Сондықтан заман талабына сай жас ұрпақты
көкірегі ояу, ізденімпаз, өзіндік шығармашылық жұмыспен айналыса алатын
дәрежеге жеткізуіміз керек. Қоғамның басты бағыттарының бірі – білім беру
процесін ақпараттандыру. Жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану білім
беру үрдісінде тиімді және білім сапасын көтеруге ықпал жасайды.Оқу
үрдісінде жаңа ақпараттық – коммуникациялық технологияларды қолдану,
әлемдік білім кеңістігіне толығымен еніп, халықаралық деңгейге көтерілуде
білім беру үрдісіне ақпараттық – коммуникация технологияларының
жетістіктерін енгізу қоғамды дамытудың жоғарғы тиімді технологияларына
сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады. Қорыта келгенде
ағылшын тілі сабағында компьютер және т.б. жаңа ақпараттық құралдарды
пайдалану заман талабы.Жаңа замандағы - Жаңа Қазақстанымыздың дамып келе
жатқан қадамында оқу процессіне жаңа ақпараттық технологияларды енгізілуі
де, келешекте компьютер заманы болатынына көз жеткізеді Ақпараттық
–коммуникациялық технологияны оқу тәрбие үрдісіндегі қолдану оқушының өз
мамандығына қызығушылығын арттырып, шығармашылық шабытын шыңдап, ғылыми
көзқарасын қалыптастырып, мамандық сапасын арттырып, еңбек нарығындағы
бәсекеге қабілетті мамандар даярлауда үлесі мол.

Әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты. Астана.- 2001ж.

2. Г. Исаева, Шет тілі сабағында инновациялық технологияларды қолданудың
кейбір ерекшеліктері. «Жаңа тұрпатты мұғалім дайындаудың өзекті
мәселелері» атты республикалық ғылыми конференцияның материалдары.
Мектептегі шет тілі, 2011ж. №3

3. Г. Н. Губайдуллина «Педагогиканы оқыту әдістемесі» Алматы, 2011ж

4. С. Т.Мұхамбетжанова, Ж. Ә. Жартынова, Интерактивті жабдықтармен жұмыс
жасау. Әдістемелік құрал.-Алматы,2008ж.

5. М. Мақсұтқанова, Интерактивті тақта. Оқыту-тәрбиелеу технологиясы,
2010ж.

6. С.С.Сенғалиева Интерактивті тақта мүмкіндіктерін қолдану. Бастауыш
сыныпта оқыту, 2010ж. №5

7. Г.Байтилеуова, «Ақпараттық технологиялардың тиімділігі». Қазақстан
мектебі. 2008 ж. №6

8. Г.Оразәлі Мектепте интерактивті тақтаны қолдану. Білім әлемінде, 2010ж.
№5

9.Г.Ә.Мусаева, Ақпараттық технологияны оқушылардың ағылшын тіліне деген
қызығушылығын арттыру құралы ретінде қолдану. Мектептегі технология,
2010ж. №5

10.Г.Т.Жаримбетова, Интерактивті тақтада жұмыс жасау мүмкіндіктері.
Мектептегі технология, 2008ж. №9

11. Л. А. Кравченко, И. Ф. Ахметова Использование интерактивной доски на
уроках иностранного языка в средней школе. Английский язык в школе,
2008г. №1

12.С.Шолпанбай Білім беру жүйесінде жаңа технологияларды пайдалану заман
талабы. Мектептегі шет тілі, 2010ж. №3

13.Қазақстан мектебі. 2006 ж. №4 «Инновациялық педагогикалық
технологияларды қолдану тетіктері».
14.Қазақстан мектебі. 2008 ж. №11 «Электрондық оқулықтарды пайдаланудың
педагогикалық ұстанымдары».
15.Қазақстан мектебі. 2009 ж. № 8 «Электрондық оқытудың әдістемелік
аспектілері».