Тайпалық құрамы, қоғамдық құрылысы

Н. Тілендиев атындағы Кіші Өнер академиясы тарих пәні мұғалімі Турекешова Майра Рысқалиқызы.

Қимақтар қағанаты (ІХ ғасырдың соңы - ХІ ғасырдың басы)

Үйренеді, адам білімі артады

Ақыл түбі тым тереңге тартады.

Ж. Баласағұн.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:ІХ ғасырдың соңы - ХІ ғасырдың басында Қазақстанның солтүстік шығыс, орталық аймағын мекендеген қимақ қағанатының тарихымен таныстыру;
Дамытушылық:Оқушыларды қимақ қағанаты мен өзге түрік халықтарының қоғамдық-саяси тарихы, шаруашылығы, қолөнеріндегі ұқсастықтар ерекшеліктерін анықтап, өздігінен жұмыс жасап, қорытындылауға дағдыландыру;
Тәрбиелік:Қимақтардың темір өнімдері мен зергерлік бұйымдар жасаудың шеберлері болғандығын түсіндіре отырып, шеберлікке, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың негізгі ұғымдары: қимақ қағанатының тайпалық құрамы, құрылуы, қағанаттық қоғамдық құрылысы, саяси жағдайы, шаруашылығы, қолөнері.

Көрнекі құралдар: карта, кесте, суреттер, тест, мультимедия.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: сын тұрғысынан ойлау стратегиясын пайдалану.

Сабақтың жүрісі:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Миға шабуыл.

ІІІ. Жаңа сабақты оқыту жоспары:

Қимақ қағанатының тайпалық құрамы, құрылуы
Қоғамдық құрылысы
Саяси жағдайы
Шаруашылығы
Қолөнері
Мәдениеті

Қимақтар қай жерді мекендеген? Карта арқылы көрсету.

Қимақтар

Өмір сүрген уақыты

Аумағы

Өмір сүрген уақыты: VII ғас. басы

Аумағы: Монғолияның солтүстік- батысы

Өмір сүрген уақыты: VII ғ. ортасы

Аумағы: Алтайдың солтүстік аудандары, Ертіс өңірі

Өмір сүрген уақыты: 766-840 жылдары

Аумағы: Батыс Алтай, Тарбағатай, Алакөл ойпаты

Өмір сүрген уақыты: ІХ ғ. соңы

Аумағы: Солтүстік-Шығыс, Орталық Қазақстан

Қимақтардың құрамына қандай тайпалар кірген?

Қимақтардың астанасы: Имақия, екінші астанасы - Карантия туралы айту.

Сыныпты 2 топқа бөлу.

І топқа арналған тапсырма.

Тарихи құжаттармен жұмыс жасау.

Қимақ қағанатының құрылуы мен тайпалық құрамы туралы мәліметтер қандай жазба деректерде кездеседі?

Қытай жылнамалары: Қытай жылнамалары

Қытай тарихСыма Цянь:

Қытай тарих

Сыма Цянь

Парсы тарихшысы Гардизи: Парсы тарихшысы Гардизи

Араб жазба лары: Араб жазба лары

Қытай жылнамалары:

Қытай тарихСыма Цянь:

Парсы тарихшысы Гардизи:

Араб жазба лары:

ІІ топқа арналған тапсырма.

Қимақ қағанатының қоғамдық құрылысы қандай? Термин сөздерді түсіндір.

Қаған
Ябғу
Шад- түрік
Ұлы қаған, кіші қаған, ябғу шад
Әскерлер
Жатақтар

Мультимедия арқылы М. Қашғаридың суреті көрсетіледі, таныстыру.

Әл-Идрисидің жасаған картасы көрсетіледі, картамен жұмыс.

І топқа берілетін сұрақ.

Қимақ қағанатының күшеюіне әсер еткен жағдайлар.

ІІ топқа берілетін сұрақ.

Қимақ қағанатының құлауына әсер еткен жағдайлар.

2 топ Венн диаграмасы бойынша жұмыс жасайды.

І топ тапсырмасы

Шаруашылығы, қолөнері

ІІ топ тапсырмасы

Тайпалық құрамы, қоғамдық құрылысы

Беркіту.

Тест сұрақтары

Қимақтардың VII ғасырдың басында мекендеген жері:

А) Монғолия В) Алтай

Б) Қытай Д) Сыр бойы

2. Қимақ қағанатының астанасы:

А) Отырар В) Жанкент

С) Имақия Д) Суяб

3. Қимақтар туралы жазған парсы тарихшысы

А) Әль-Якуби В) Әль-Фараби

С) Бируни Д) Гардизи

4. Қимақ шонжарларының ислам дінін қабылдай бастаған кезі:

А) IX ғасыр В) Х ғасыр

С) ХІ ғасыр Д) ХІІ ғасыр

5. Қимақтардың жеке дара тайпа көсемінің атағы:

А) Ябғу В) Қаған

С) Шад- түтік Г) Ұлы бек

Қорытынды. ІХ ғасырдың соңы - ХІ ғасырдың бас кезіндегі қимақтар мемлекеті өзіндік өсіп өркендеу жолы бар, қалыптасқан алғашқы патриархалдық-феодалдық мемелкет болған.

Үйге тапсырма: §6

Ұқсас жұмыстар

Хандық биліктің орталығы

Қазақ ұлттық мемлекеті құрылуының алғышарттары

тоқсан (18 сағат)

Қимақ қағанаты. 7 сынып

Қимақ және Қыпшақ мемлекеттері

Сақ тайпаларының қоныстануы

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Қаңлылар

6-ші сыныптарға арналған тарих сабағына жоспар

Моғолстанның құрылуы