ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ

ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ

Байданова Ботагоз Уразалиевна
Қызылорда қаласы. Әлия Молдағұлова атындағы №173 орта
мектебінің информатика пәні мұғалімі

«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік
стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет».
Н.Ә.Назарбаев

Жоспар:
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Білім беру үрдісіне жаңа технологияларды енгізу;
2. Инновациялық технология – білім сапасын арттыру кепілі.
ІІІ. Қорытынды.

«Инновациялық» деген сөз – латынның «novus» жаңалық және «in» енгізу
деген сөзінен шыққан, ал оның қазақша аудармасы «жаңару, жаңалық, өзгеру»
деген мағынаны білдіреді.
ХХІ ғасыр – ақыл-ойдың дәуірі, ақпараттық қоғам, технологиялық
мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби
мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Бұл кезеңдегі әрбір елдің
әлеуметтік – экономикалық дамуының кілті – білімді де білікті маманнның
қолында.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл
кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты
барлық ақпараттық коммуникациялық технологиялар педагогтар қызметінің
барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
Мұғалім алғаш жаңа педагогикалық технологияларды оқып үйренеді,
меңгереді, тәжірибеде қолданады, оны дамытып нәтижесін көрсетеді.
Ақпараттық технология – экономиканың және бүкіл қоғам мен мемлекеттің
«ілгерілеуінің» белгісі. Қазіргі заманғы экономикалық өсімнің басты
факторлары микроэлектроника, сандық және ақпараттық жүйелер, бағдарламалық
қамтамасыз ету, байланыс және коммуникация тағы басқа салалардағы
инновациялық технологиялар болып отырғаны баршаға белгілі.
Заманауи ақпараттық қоғамның қалыптасуы мен дамуына жаһандық
телефония, Интернет желісіне қол жеткізудің спутниктік жүйелері, тікелей
сандық теле және радиохабар тарату, шұғыл корпоративтік және кең жолақты
байланыс, навигация жәрдемдесіп отырғаны жасырын емес. Қазіргі кездегі
шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде.
Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті
50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында: «Білім беру формасы –
Қазақстанның бәсекеге ңақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік
беретін аса маңызды құралдарының бірі» деп атап көрсетті. Бүгінгі білім
мазмұны мұғалім мен оқушының арасындағы байланысты субъективті деңгейде
көтерудегі демократиялық бастамалардың барлығы мұғалімдер арқылы жүзеге
асырылады. Бүгінгі мұғалімге тек пән мұғалімі ретінде қабылдау теріс
көзқарас. Мұғалім – ол қоғам айнасы.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа инновациялық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарылатуды көздейді. Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ
ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да
ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру
болатын жаңа кезеңіне енді.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді,
бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты
барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр. «Білім
берудегі ақпараттық – коммуникативтік технологиялар» ұғымы «оқытудың жаңа
инновациялық технологиялары», «қазіргі ақпараттық оқыту технологиялары»,
«компьютерлік оқыту технологиялары» және тағы басқа, тіркестермен тығыз
байланысты.
Оқытудың компьютерлік технологиясы – оқытудың бағдарламалық идеяларын
дамытады, мүлдем жаңа технологиялық жолдар ашады.
Мен өзімнің тәжірибемде:
- дәстүрлі (оқулық, көрнекілік құралдар, электрондық оқулықтар);
- компьютерлік (презентация, дисктер, мультимедия құралдар);
- интернет – технология (интернет дербес ақпарат көзі ретінде, e-mail –
ақпарат алмасу құралы ретінде, тағы басқа) жиі пайдаланамын.
Инновациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге,
оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық
оқулықтарды, интерактивті тақтаны қолдануға, интернетте жұмыс істеуге,
компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Заман ағымына қарай ақпараттық технологияларды қолдану айтарлықтай
нәтижелер беруде. Кез келген сабақта электрондық оқулықты пайдалану
оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау
жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Инновациялық технологияны бәсекеге қабілетті ұлттық білім беру жүйесін
дамытуға және оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік ортаға енудегі
сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие болып отыр.
Инновациялық технологияны пайдалану жөніндегі қызметтің мақсаты:
- үйренушінің шығармашылық әлеуметін дамыту;
- коммуникативтік әрекеттерге қабілетті болуды қамту;
- сараптамалық – зерттеу қызметі дағдыларын қалыптастыру;
- оқу қызметі мәдениетін дамыту;
- оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін жеделдету, оның тиімділігі
мен сапасын арттыру.
Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам – ақпараттың қажет кезін сезіну, оны
тауып алуға, бағалауға және тиімді қолдануға қабілетті, ақпарат сақталатын
дәстүрлі және автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі керек.
Білім беру үрдісіне жаңа технологияларды енгізу:
- «Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі – оқытудың жаңа
технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық
ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу»;
- «Білім беру» Заңының 8 – бабы.
Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі
өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу - әдістемелік
жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.
Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі проблемаларының
бірі – «Білім – бүкіл өміріңе» қағидасынан «Білім бүкіл өмір бойына»
қағидасына өте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын іздеу болып
табылады.
Қазақстан Республикасы орта білім жүйесін ақпараттандыру туралы
мемлекеттік бағдарламасында «Қазақстан Республикасы дамыған елдері сияқты
орта білім беру жүйесінен ақпараттандырудың жолына түсуі тиіс, яғни
бірыңғай ақпараттық білім беретін желіге негізделген оқыту жүйесін жасау
керек». Бұл бағдарламалардың міндеттерінің бірі – мектептерді
компьютерлендіру.
Білім беруді ақпараттандыру – жаңа технологияны пайдалану арқылы
дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асырады.
Педагогикалық технология – мұғалімнің кәсіби қызметін жаңартушы және
сатыланып жоспарланған нәтижеге жетуге мүмкіндік беретін іс - әрекеттер
жиынтығы. Педагогикалық технологиядағы басты міндет – оқушының оқу –
танымдық әрекетін жандандыра отырып, алға қойған мақсатқа толықтай жету. Ал
бұдан педагогикалық технологияның тиімділігі шығады.
Оқыту үрдісінде технологияны қолдану мұғалім мен оқушы қарым –
қатынасының бұрынғы қалыптасқан жүйесін, олардың іс - әрекеттерінің
мазмұнын, құрылымын үлкен өзгерістерге ұшыратады. Қалыпты білім беру
жүйесінде мұғалім – оқушы – оқулық түрінде құрылған үш жақты байланыс
бұзылып, мұғалім – оқушы – компьютер – оқулық жүйесі пайда болды. Мұндай
жүйеде білім беру оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен
біліктілікке қоятын талаптарды қайта қарап, жетілдіріп, жүйелеуді талап
етеді. Ақпараттандыруда технологияның негізгі бағыты ХХІ ғасырдың
талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына
сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады. Осыған сәйкес
қазіргі білім жүйесінің ерекшеліктеріне – оның іргелілігі, алдын алу сипаты
және оларға қол жеткізу мүмкіндіктері жатады. Оқу процесінде қолданылатын
технологиялық құралдарын орналастырудың бірнеше жолдары бар. Ең
перспективтісі және мазмұндысы жіктелу критерийі ретінде тағайындау облысы
болатын жол құрылымдық элементтері болып табылады.
Қазіргі таңда білім саласы қызметкерлерінің алдында тұрған басты
мақсат – жаңа технологиялар арқылы білім мазмұнын жаңарту. Технологиямен
жұмыс жүргізу 4 саты арқылы іске асады. Олар: оқып меңгеру; тәжірибеде
қолдану; шығармашылық бағытта дамыту; нәтиже.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде
ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру процесі. Компьютер – білім
беру ісіндегі бұрын шешімін таппай келген жаңа, тың дидактикалық
мүмкіндіктерді шешуге мүмкіндік беретін зор құрал. Бірақ әлі күнге дейін
біз осы зор құралдың шексіз мүмкіндіктерінің оннан бірін де пайдалана алмай
отырмыз.
Президентіміз Н.Ә.Назарбаевтың 2050 жылға дейінгі бағдарламасын іске
асыруға белсене қатысатындар, кең байтақ Қазақстанның байлығына ие
болатындар, сол байлықты өз иелігіне жұмсайтындар, сөз жоқ, қазіргі мектеп
қабырғасында жүрген оқушыларымыз екеніне ешкім күмән келтіре алмайды. Менің
де мұғалім ретінде алдыма қойған мақсатым – оқушыларға ұлттық педагогикалық
тәрбие мен білім берумен қатар олардың шығармашылық қабілеттерін арттыру.
Сол себепті сабақты идеялық жағынан ғылыми негізде, өмірмен байланысты
ұйымдастыру оқушының қызығуын, білім құмарлығын таныту, әр сабақта
оқушыларды ойлануға, өздігінен ізденіс жасауға баулып, ойын ауызша, жазбаша
жинақтап баяндай білуге, мәдениетті сөйлеуге үйрету арқылы дағдыландыру -
әрбір ұстаздың абыройлы борышы.
Ақпараттық технологияларды пайдалану кезінде бірден бір талап десек те
болады, ол – ақпараттық мәдениет. Ақпараттық мәдениет дегеніміз – адамға
ақпараттық кеңістіктің қалыптасуына қатысуға және ол кеңістікке еркін
бағдарлай алуға, ақпараттық өзара іс - әрекетке түсуге мүмкіндік беретін
білім деңгейі. Э.Л.Семенюктің пікірі бойынша «ақпараттық мәдениет –
адамның, қоғамның немесе оның бір бөлігінің ақпараттармен жұмыс істеудің
барлық түрлері – ақпараттарды алу, өңдеу, жинақтау және осының негізінде
сапалы жаңа ақпаратты құру және практикалық қолдану бойынша жетілу
деңгейі».
Біріншіден, дәстүрлі емес сабақтарды өту арқылы оқушылардың ой толғауын,
білімін, қабілетін кеңейтуге болады. Білімді даяр күйінде бермей,
оқушылардың алдына белгілі бір мәселені міндет етіп қойып, оны олар
инновация элементтерін пайдалана отырып ізденіп шешуі тиіс жолдарды
пайдалану. Бұл арқылы олар проблемалық жағдай туған кезде оны дұрыс шеше
білу тәсілдерін үйренеді. Мұның нәтижесінде өз бетінше өмір сүре алатын
шығармашыл азаматтар тәрбиелейміз.
Екіншіден, оқушыларға қазіргі заман талабына сай жоғары дәрежеде сапалы
білім мен тәрбие беруде компьютерлік технологияны пайдаланып оқыту –
бүгінгі күн талабы. Дамыта оқытуда баланың ізденушілік – зерттеушілік
әрекетін ұйымдастыру басты назарда ұсталады. Ол үшін бала өзінің бұған
дейін білетін амалдарының, тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз
екенін сезетіндей жағдайға жетуі керек. Содан кейін барып оның білім алуға
деген ынта – ықыласы артады, білім алуға әрекеттенеді.
Үшіншіден, қазіргі таңдағы талаптарға сай білімді, әсіресе білгенін
өмірде пайдалана білетін жастарды тәрбиелеу мақсатында оқытудың жаңа
әдістерінің ішіндегі ең маңыздысының бірі – желілік ресурстарды пайдалану
технологиясын енгізу.
Бұл технологияның ерекшелігі – оқушының танымдық белсенділігін,
ізденімпаздығын қалыптастыра білу. Оқыту үрдісін жаңаша ұйымдастыру
мұғалімнің оқушының өзін - өзі дамытуына қолайлы жағдай жасай отырып, оның
шығармашылығының өздігінен іс - әрекет ету даралық қабілеттерінің артуына
себін тигізеді. Мұндай жаңа технологияларды пайдаланып оқыту барысында
оқытушыға қойылатын негізгі талап оқушының берген жауабын түзету, берілген
тапсырманы орындау жолдарын көрсету, оқушыға өз ойын рет – ретімен толық
жеткізуді үйрету болып табылады. Балаға өз ойын қысылмастан айтуға
мүмкіндік беру, оған пікір еркіндігін сездіру оқушының сол сабаққа деген
қызығушылығын арттырады. Сонымен қатар сабақ барысында техникалық
жабдықтарға, көрнекіліктерге жүгіну оқытушыға уақытты үнемдеуге, аз
уақыттың ішінде бірнеше оқушының білімін бағалауға, бағдарламадағы
материалды қай дәрежеде меңгергенін айқындауға мүмкіндік береді, бұл
оқушының білім деңгейін қадағалаудың ең тиімді тәсілі. Себебі, оқушының
білімін тексеру, оның мүмкіндіктерін айқындау – оқыту кезеңінің ең маңызды
бөлігі.
Инновациялық технология – білім сапасын арттыру кепілі.