Сабақ жоспары :: Әртүрлі
Файл қосу
Жаңа ақпараттық - коммуникативтік технология
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
ХІ облыстық педагогикалық оқу
Информатика пәнін оқытуда жаңа педагогикалық, ақпараттық-коммуникативтік
технологиялардың мүмкіндіктерін қолдану
|Жалпы білім беретін №2 орта мектептің |
|физика – информатика пәнінің |
|II санатты мұғалімі |
|Төремұратова Мейрамгүл Құрметқызы |
Атырау – 2010
Жоспар:
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Информатика пәнін оқытуда жаңа педагогикалық, ақпараттық-
коммуникативтік технологиялардың мүмкіндіктерін қолдану;
2. Ақпараттық – коммуникативтік технологияны қолдану арқылы оқушылардың
информатика пәніне деген қызығушылығын қалыптастыру.
ІІІ. Қорытынды.
Кіріспе
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік
бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның әлемдегі
бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында:
«Білім беру формасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі» деп атап
көрсетті. ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір. Бүгінгі білім мазмұны мұғалім мен оқушының
арасындағы байланысты субъективті деңгейде көтерудегі демократиялық
бастамалардың барлығы мұғалімдер арқылы жүзеге асырылады. Бүгінгі мұғалімге
тек пән мұғалімі ретінде қабылдау олқылық көрсетеді. Мұғалім қоғам айнасы.
Қазіргі таңда дәстүрлі оқыту әдістемесінің заман талабына сай толық
білім беруге, меңгертуге кепілдік бермейтіндігін мектеп тәжірибесі көрсетіп
отыр. Сондықтан жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту үрдісінде іске асу
үшін оны технологияландыру қажеттілігі туады. Білім беру үрдісін
ақпараттандыру – жаңа ақпараттық – коммуникативтік технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу - тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарылатуды көздейді. Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ
ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да
ғылыми - техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру
болатын жаңа кезеңіне енді.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл
кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты
барлық ақпараттық - коммуникативтік технологиялар педагогтар қызметінің
барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр. «Білім
берудегі ақпараттық - коммуникативтік технологиялар» ұғымы «оқытудың жаңа
ақпараттық технологиялары», «қазіргі ақпараттық оқыту технологиялары»,
«компьютерлік оқыту технологиялары» және т.б., тіркестермен тығыз
байланысты.
Ақпараттық –коммуникативтік технология электрондық есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті тақтаны қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникативтік байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникативтік технологиялардың келешек ұрпақтың жан-
жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына
жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер
пайдасы аса мол.
Жедел дамып отырған ғылыми –техникалық прогресс қоғам өмірінің барлық
салаларын ақпараттандырудың ғаламдық процесінің негізіне айналды.
Ақпараттық технологиялық дамуға және оның қарқынына экономиканың жағдайы,
адамдардың тұрмыс деңгейі, ұлттық қауіпсіздік, бүкіл дүниежүзілік
қауымдастықтағы мемлекеттің рөлі тәуелді болады. Тұтас дүние қалыптастыру
мен қоғамдастықтар, жеке адам мен бүкіл дүниежүзілік қоғамдастықтың өмір
сүруі үшін жаңа жағдайларды қамтамасыз етуде ақпараттық – коммуникативтік
технологиялар маңызды роль атқарады.
Заман ағымына қарай ақпараттық технологияларды қолдану айтарлықтай
нәтижелер беруде. Кез келген сабақта электрондық оқулықты пайдалану
оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау
жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Ақпараттық – коммуникативтік технологияны бәсекеге қабілетті ұлттық
білім беру жүйесін дамытуға және оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік
ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие болып отыр.
Ақпараттық - коммуникативтік технологияны пайдалану жөніндегі
қызметтің мақсаты:
• үйренушінің шығармашылық әлеуметін дамыту; коммуникативтік
әрекеттерге қабілетті болуды дамыту; сараптамалық – зерттеу қызметі
дағдыларын дамыту; оқу қызметі мәдениетін дамыту;
• оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін қарқындандыру, оның
тиімділігі мен сапасын арттыру;
• қазіргі қоғамның ақпараттануымен байланысты пайда болатын
әлеуметтік тапсырысты өткізу.
Ақпараттық - коммуникативтік технологияны пайдаланудың мәні
компьютерлік техниканың мүмкіндіктерін баланың жеке тұлғасын дамыту
проблемасының маңына топтасқан дидактикалық - әдістемелік проблемалық
міндеттерді шешуге бағындыру болып табылатындай. Сондай-ақ педагогтың
компьютерлік сауаттылығы ақпараттық - коммуникативтік технологияны
пайдаланудағы жеке тәжірибесін тұжырымдау есебінен сапалы түрде артады.
«Баланың ынтасын артыру үшін
оқылатын нәрседен біржаңалық
болуы керек»
Жүсіпбек Аймауытов
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-
қатынасына ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың кеңінен қолданысқа
еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру
қажетті шартқа айналып отыр. Осы орайда келешек қоғамымыздың мүшелері –
жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында
тұрған ең басты міндет.
Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам - ақпараттың қажет кезін сезіну,
оны тауып алуға, бағалауға және тиімді қолдануға қабілетті, ақпарат
сақталатын дәстүрлі және автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі
керек.
Адамзаттың қолы жеткен ең үлкен табыстарының бірі – осы ақпарат. Бірақ
оны шектен тыс ашық қолдана берсе, жастар санасын улайтын да нәрсеге
айналып кетуі мүмкін. Бұл ақпараттың пассивті түрде пайдаланатын бөлігінің
артуына байланысты болып отыр. Интернеттің кең таралуына орай ақпарат
таратудың бақылауға көнбейтін кері процесінің күннен-күнге артып бара
жатқаны байқалады.
Жаңа мыңжылдық – бұл күнтізбедегі жаңа уақыт өткелі емес. Ол- өткенді
таразылап, өмірдің мәнін жаңаша түсінуге, болашақты барынша жете дұрыс
анықтайтын уақыт. Әсіресе, бүгін біз өз күшімізді жарқын болашаққа
жұмсауымыз керек. Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және
мәдениетімен анықталады. Сондықтан, біздің ойымызша, білім жүйесін құру,
қоғамды мына күнде дамып отырған әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең
негізгі және өзекті мәселесі.
Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғанған адам – ол технология
ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, әрі жан-жақты адам. Қазіргі
білім жүйесінің ерекшілігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай,
өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне
қажеттілік тудыру. Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім
алуға жан-жақты білім қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.
Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі
өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу-әдістемелік
жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.
Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі
проблемаларының бірі – «Білім - бүкіл өміріңе» қағидасынан «Білім бүкіл
өмір бойына» қағидасына өте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын
іздеу болып табылады.
Қазақстан Республикасы орта білім жүйесін ақпараттандыру туралы
мемлкеттік бағдарламасында «... ҚР дүниежүзінің дамыған елдері сияқты орта
білім беру жүйесінен ақпараттандырудың жолына түсуі тиіс, яғни бірыңғай
ақпараттық білім беретін желіге негізделген оқыту жүйесін жасау керек.» Осы
тұжырым білім беру жүйесін ақпараттандырудың мақсаты болып табылады. Бұл
бағдарламалардың міндеттерінің бірі – мектептерді компьютерлендіру.
Білім беруді ақпараттандыру – жаңа технологияны пайдалану
арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге
асырады. «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты
әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасы атап
көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны яғни
компьютерді оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы
зор.
Ел Президентінің Қазақстан халқына Жолдауында өткен ғасырдың отызыншы
жылдарында сауатсыздықпен күрес жүргізілгендей, компьютерлік сауаттану
жөніндегі ауқымды іске азаматтарды тарту қажеттігі айтылған және
мемлекеттік қызметке жаңа қызметкерлерді қабылдау кезінде компьютерді,
интернетті және электрондық поштаны қолдана білу дағдысы міндетті талап
болуға тиіс екендігі де атап көрсетілген. Осыған байланысты ХХІ ғасырда
ақпараттық қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында
төмендегідей міндеттерді шешу көзделіп отыр: компьютерлік техниканы,
интернет, телекоммуникациялық желі, электрондық және телекоммуникациялық
құралдарды, мультимедиялық электрондық оқулықтарды оқу үрдісіне тиімді
пайдалану арқылы білім сапасын көтеру.
АКТ-ны бәсекеге қабілетті ұлттық білім беру жүйесін дамытуға және оның
мүмкіндіктерін әлемдік білімдік ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану
негізгі мәнге ие болып отыр.
Білім беруді ақпараттандыру, білім салаларының барлық қызметіне АКТ-ны
енгізу және ұлттық модельді қалыптастыру қазақстандық білім беруді сапалы
деңгейге көтерудің алғы шарты. Ақпараттық процестерді қамтамасыз ететін
қазіргі заманғы есептеу техникалары біртұтас күрделі жүйе болып табылады.
Сол себепті, педагогтардың кәсіби біліктілігін арттыруда АКТ - ны оқып -
үйрену және оны қолдану күрделі процесс болып табылады.
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерлік техника негізінде
ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін
математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар
жиыны.
Коммуникация – ақпаратты тасымалдап жеткізу әдістері мен механизмдерін
және оларды жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым .
Оқыту үрдiсiнде АКТ - ны қолдану мұғалiм мен оқушы қарым - қатынасының
бұрынғы қалыптасқан жүйесiн, олардың iс-әрекеттерiнiң мазмұнын, құрылымын
үлкен өзгерiстерге ұшыратады. Қалыпты бiлiм беру жүйесiнде мұғалiм – оқушы
- оқулық түрiнде құрылған үш жақты байланыс бұзылып, мұғалiм – оқушы -
компьютер - оқулық жүйесi пайда болды. Мұндай жүйеде бiлiм беру оқыту
процесiнде компьютердi қолдану бiлiм мен бiлiктiлiкке қоятын талаптарды
қайта қарап, жетiлдiрiп, жүйелеудi талап етедi.
Ақпараттандырудың негізгі бағыты ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес
қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына сүйенген жаңа
білім стратегиясына көшу болып табылады. Осыған сәйкес қазіргі білім
жүйесінің ерекшеліктеріне – оның іргелілігі, алдын алу сипаты және
оларға қол жеткізу мүмкіндіктері жатады.
Оқу процесінде қолданылатын АКТ құралдарын орналастырудың бірнеше
жолдары бар. Ең перспективтісі және мазмұндысы жіктелу критериі ретінде
АКТ құралдарын әдістемелік тағайындау облысы болатын жол болып табылады.
Мұндағы жіктеудің басты құрылымды элементтері 1 -
суретте көрсетілген.
1-сурет. Оқу процесінде тәуелсіз қолдануға бағытталған ақпараттық –
коммуникативтік технологиялар құралдарының жіктелуі.
Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдарын меңгеру, жаңа
элементтің енгізілуінің негізінде адам қызметінің өзгеруі сияқты мәселелер
көп уақыттан бері психологтарды қызықтыруда. 1937 ж. Л. С. Выготский былай
деп жазған: «Адамның өмір сүру процесіне құралдың ендірілуі осы құралды
қолдану және басқарумен байланысты көптеген жаңа қызметтерді өмірге
әкеледі, осы құрал орындай алатын көп жай процестерді керек емес қылады,
психикалық процестер және олардың ұзақтылығын, интенсивтілігін, жүйелілігін
өзгертіп, бір қызметті екінші қызметпен ауыстырады, қысқаша айтқанда, бүкіл
өмір сүру құрылымын өзгертеді».
Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдары оқушыларға жаңа
ақпарат көздеріне жол ашады, жеке жұмыс пен білім алудың нәтижелілігін,
тиімділігін көтереді, кәсіби дағдыларды қабылдау және бекіту үшін
мүмкіндіктер береді, қашықтықтан оқытудың жаңа формалары мен әдістерін
жүзеге асыруға мүмкіндіктер ұсынады.
Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдары, ашық білім беру
жүйесінде, мұғалімдерге осы уақытқа дейін қол жеткізе алмаған, оқыту
мазмұнын жылдам жаңарту және жаңа білім мен технологиялар пайда болған
сайын оқыту жүйесін жаңадан құру мүмкіндіктерін береді. Ақпараттық
технологиялар мұғалімді дәстүрлі оқыту жүйесіне тән күнделікті оқыту
материалын баяндау сияқты қызмет түрлерінен босата отырып, мұғалімге еңбек
етудің интеллектуалды формаларын ұсынады.
Қазіргі таңда білім саласы қызметкерлерінің алдында тұрған басты
мақсат – ақпараттық – коммуникативтік технологиялары арқылы білім мазмұнын
жаңарту. Қазіргі заман қоғамын ақпараттандырудың басты бір бағыты білім
беру жүйесін ақпараттандыру болып табылады. Ақпараттық – коммуникативтік
технология дегеніміз - адам қызметінің барлық түрінің ақпаратын өңдейтін
жүйелі және бұқаралық әдіс-тәсілдері мен амалдарының жиынтығы.
Кез келген педагогикалық технология ақпараттық – коммуникативтік
технология болып табылады. Ақпараттық – коммуникативтік технологияға көшпей
оқу-тәрбие процесінде білім беруді меңгеру мүмкін емес. Білім берудегі
ақпараттық – коммуникативтік технология – оқу мен оқу-тәрбие материалдарын
үйретуге арналған есептегіш техника мен инструменттік құралдардың жиынтығы,
сондай-ақ ол есептегіш техника құралдарының оқу процесіндегі ролі мен орны,
мұғалімдер мен оқушылардың еңбегін жетілдіруде оларды пайдаланудың түрі мен
әдістері туралы ғылыми білімнің жүйесі.
Ақпараттық – коммуникативтік технология – мұғалімнің өз жұмыстарының
әдістері мен ұйымдастыру түрлерін түбегейлі өзгертуге, оқушылардың жеке
қабілеттелігін дамытуға, оқудағы пәнаралық байланысты күшейтуге, оқу
процесін ұйымдастыруды үнемі жаңартып отыруға мүмкіндік береді.
Ақпараттық – коммуникативтік технология жағдайындағы жалпы оқыту
үрдісінің функциялары: оқыту, тәрбиелеу, дамыту, ақпараттық болжамдау және
шығармашылық қабілеттерін дамытумен анықталады (2 - сурет).
2 – сурет. Ақпараттық – коммуникативтік технологияның
бағыттары мен міндеттері.
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-
қатынасына ақпараттық - коммуникативтік технологиялардың кеңінен қолданысқа
еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру
қажетті шартқа айналып отыр. Келешек қоғамның бойында ақпараттық мәдениетті
қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегенiмiз - бiлiм беру iсiнде
ақпараттарды даярлап, оны бiлiм алушыға беру процесi. Бұл процестi icкe
асырудан негiзгi құрал компьютeр болып табылады. Компьютер - бiлiм беру
iсiндегi бұрын шешiмiн таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді
шешуге мүмкiндiк беретiн зор құрал. Бiрақ әлі күнге дейін бiз осы зор
құралдың шексiз мүмкiндiктерiнің оннан бiрiн де пайдалана алмай отырмыз.
Себеп не? Басты себеп – мұғалімнің ақпараттық коммуникациялық құзырлылығы
мен ақпараттық мәдениетiнің қалыптаспауында немесе төмендiгiнде.
Ақпараттық мәдениет дегенiмiз - адамға ақпараттық кеңістіктің
қалыптасуына қатыcyғa және ол кeңicтіктe epкін бағдарлай алуға, ақпараттық
өзара ic-әрекетке түсуге мүмкiндiк беретiн бiлiм деңгейi. Э.Л.Семенюктiң
пiкiрi бойынша «ақпараттық мәдениет - адамның, қоғамның немесе оның бiр
бөлiгiнiң ақпаттармен жұмыс iстеудiң барлық түрлерi - ақпараттарды алу,
өңдеу, жинақау және осының негiзiнде сапалы жаңа aқпаратты құру және
практикалық қолдану бойынша жетiлу деңгейi».
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры»
деп аталды. Қазақстан Республикасы да ғылыми-техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Қоғамды ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының
негізгі шарттарының бірі.
Ақпараттық – коммуникативтік технологияны оқу-тәрбие үрдісіне енгізуде
мұғалім алдына жаңа бағыттағы мақсаттар қойылады:
□ Өз пәні бойынша оқу-әдістемелік электронды кешендер құру,
әдістемелік пәндік Web –сайттар ашу;
□ Жалпы компьютерлік желілерді пайдалану;
□ Бағдарламалау ортасында инновациялық әдістерді пайдаланып,
бағдарламалық сайттар, құралдар жасау. (мультимедиалық және
гипермәтіндік технологиялар).
□ Қашықтықтан оқыту (Internet желісі) барысында өздігінен қосымша
білім алуды қамтамасыз ету.
Оқу - тәрбие үрдісінде телекоммуникациялық технологияларды қолданудың
2 жолы бар: оқушылар мен мұғалімдерді желімен жұмыс жасауға үйрету, дайын
телекоммуникациялық жобалармен жұмыс жасауды ұйымдастыру, пәндік -
әдістемелік Web –сайттар, Web –бетін құру.
Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және мәдениетімен
анықталады. Сондықтан, білім жүйесін құру, қоғамды мына күнде дамып отырған
компьютерлендірілген әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең негізгі және
өзекті мәселесі. Осы мәселеге сәйкес жалпы білім беретін №2 орта
мектебіміздің кешегі тарихы мен бүгінгі тыныс-тіршілігімен хабардар ету,
сайт арқылы мұғалімдер мен оқушылар арасында байланыс орнату мақсатында
мектептің Web-сайтын жасауды ойластырдым.
Сайттың құрамы төмендегідей:
Бастапқы бет – сайтқа кірушілерге мектеп директорының арнауы
жарияланған. Сонымен қатар бұл беттен білім саласында, мектепте болып
жатқан жаңалықтар туралы толық мәлімет алуға болады. Оқушы мен мұғалім
үшін, ата-анаға хабарландырулар да берілген.
Мектеп тарихы парағы – мектептің тарихынан мағлұмат береді. Мектеп
тарихы парағы арқылы мектепті бітірген немесе мектебімізбен тағдырлас
болған адамдарды табуға болады.
Құжаттар парағы - мектептегі құжаттар тізбегін қамтиды. Сабақ
кестесін орналастыруымыздың себебі ата-анаға баласының сабақ кестесін кез
келген уақытта қарай алатын мүмкіндігі бар.
Жетістіктер парағы - мектептің оқу – тәрбие жұмысындағы пән
мұғалімдерінің, оқушылардың жетістіктерін паш етеді.
Жаңадан ашып, тіркелген сайт болғандықтан, көп жетілдіруді қажет
етеді. Бүгінгі күні біздің мектепті www.mektep2.wordpress.com адресімен
интернеттен табуға болады.
Телекоммуникациялық технологияларды қолдану мұғалімнің білімін
өздігінен жетілдіруге көмектеседі, мұғалімнің әдістемелік шеберлігі артады,
сондай-ақ оқушылардың шығармашылықтарының қалыптасуына өз үлесін қосады,
олар әртүрлі телекоммуникациялық жобалар байқауына қатысуына мүмкіндік
алады.
АКТ-ны пайдаланудың төмендегідей артықшылығы бар: білім мазмұнын заман
талабына сай болуы, болашақта қажетті білімді толығымен алу, білімді
өздігімен меңгеру, өзін-өзі бағалай алуы, өз күшіне сенімділіктің болуы, өз
жетістігін көре алуы, оқушыны ізденіске, шығармашылыққа бағыттайды.
Ақпараттық технологиянының негізгі мақсаты – қолданушыны керекті
мәліметті өздігінен іздеп табуға талпындыру, яғни ізденімпаздыққа үйрету.
Сондықтан, бүгінгі компьютерлендірілген ғасырда есептеу техникасының өте
жылдам дамып, оны ғылымның кез-келген салаларына қолданып, одан нақтылы
нәтижелер алуымызға байланысты ғылым мен білімді одан әрі терең меңгертуде
ақпараттық технологияларды қолданғанымыз аса маңызды.
Елбасы атап көрсеткендей «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық
технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте
– мөте қажет» - жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу
үрдісіне оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
Іс тәжірибемде ақпараттық технологияның барлық мүмкіндіктерін
пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру үшін
сабақта төмендегі іс-шараларды қолданудың маңызы зор екенін байқадым.
□ Оқушының дайындық деңгейін, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру
арқылы жаңа материалдарды меңгеруге байланысты оқытуды ұйымдастыру
және оқыту процесіне жаңа ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін
пайдалану.
□ Оқытудың жаңа әдістері мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық
іс-әрекетін компьютерлік ойындар және т.б.) сабақта жиі қолдану.
□ Проблемалық зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдістерін қолдану
арқылы классикалық әдістерді жетілдіру.
□ Жаңа ақпараттық технология құралдарын пайдалану арқылы оқу
процесінің материалдық – техникалық базасын жетілдіру.
Жаңа сабақты түсіндіру барысында сабақтың мазмұнын дайын күйінде
бермеуге тырысамын. Оқушылардың өздігінен танып - білу дағдыларын
қалыптастыра отырып, жаңа тақырып бойынша анықтама, ережелерді өздері
құрастырып тұжырымдай білуіне жетелеймін. Ол үшін оқытудың интерактивті
формаларын сабақта қолданамын. Олар:
□ Жеке шығармашылық тапсырмалар, жобалар.
□ Блок – схем, графиктер, диаграмма, карта т.б.
□ Тірек – схема, көрнекіліктер және анықтама құралдары.
□ Ойын арқылы оқыту.
□ Сөзжұмбақ, ребустар.
□ Логикалық есептер.
□ Тестілеу және бақылау.
Педагогикада оқытудың бірнеше моделін атап көрсетуге болады:
1) пассивті – оқушы оқытудың «объектісі» ролін атқарады (тыңдау және көру)
2) активті /белсенді/ оқушы оқытудың «субектісі» болып шығады (өзіндік
жұмыс, шығармашылық жұмыс, лабораториялық-практикалық жұмыс)
3) интерактивті – inter (өзара), akt (әрекеттесу). Оқыту процесі барлық
оқушылардың тұрақты белсенді өзара қарым-қатынасы арқылы жүзеге асырылады.
Оқушы мен мұғалім оқытудың тең құқылы субъектісі болып табылады.
Интерактивтік оқыту технологиясы – бұл коллективтік, өзін-өзі
толықтыратын, барлық қатысушылардың өзара әрекетіне негізделген, оқу
процесіне оқушының қатыспай қалуы мүмкін болмайтын оқыту процесін
ұйымдастыру.
Интерактивтік оқыту – бұл, ең алдымен оқушы мен мұғалімнің қарым-
қатынасы тікелей жүзеге асатын сұхбаттасып оқыту болып табылады. Сабақтағы
интерактивтік әрекет өзара түсіністікке, өзара әрекетке, қатысушының
әрқайсысына қажет есепті бірлесіп шешуге алып келетін - ұйымдастыру және
сұқбаттасып қарым-қатынас жасауды дамытуды ұсынады. Интерактив бір
көзқарастың немесе бір ғана сөйлеуішінің басым болуы жағдайын болдырмайды.
Сұхбаттасып оқыту барасында оқушылар сыни ойлауды, тиісті ақпарат пен
белгілі жағдайды талдау негізінде күрделі мәселелерді шешуді, балама
көзқарастарды салыстыруды, ақылды шешімдер қабылдауды, дискуссияға
қатысуды, басқа адамдармен тиімді қарым-қатынас жасауды үйренеді. Ол үшін
сабақта жекелей, жұптық және топтық жұмыс ұйымдастырылады, зерттеу
жұмыстары, ролдік ойындар қолданылады, құжаттармен және түрлі ақпарат
көздерімен жұмыс жасайды.
Сабаққа бөлінген 45 минутты тиімді пайдалану мұғалімнен ерекше
шығармашылық жұмысты, зерделі еңбекті талап етеді. Өйткені, бүгінгі таңда
білім берудің озық технологияларын меңгермейінше, сауатты әрі жан-жақты
болу мүмкін емес. Заман ағымына сай ХХІ ғасырдың озық ойлы саналы
азаматтарын оқытып, тәрбиелеп шығару үшін ұстаздың өзі көп іздену керек.
Заман талабы мұғалімнен де, оқушыдан да жаңаша көзқарасты, терең
ойлауды талап етеді. Сондықтан өмір көшінен қалмай жас ұрпақты көкірегі
ояу, ізденімпаз, шығармашылықпен жұмыс істей алатын дәрежеге жеткізуіміз
керек.
Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін
жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді,
интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы
арта түсері анық.
Интерактивті тақта - сыныптағы оқушылардың барлығын оқыту үшін құнды
құрал. Бұл мұғалімдерге жаңа материалды өте қызықты және қарқынды етіп
көрсету үшін құнды құрал. Бұл мұғалімдерге жаңа материалдарды өте қызықты
және қарқынды етіп түсіндіруге көмектесетін көзге көрінетін (визуалды)
ресурс. Оның ақпаратты түрлі мультимедиялық ресурстар көмегі арқылы
танысуға мүмкіндігі зор. Ол сызбаларды түсіндіруді
жеңілдетіп, қиын мәселелерді шешуге көмектесе алады. Оқытушылар өздерінің
жаңа ойларын, идеяларын әсерлі, тартымды етіп көрсету үшін осы тақтаны
қолданса мақсаттарына жетеді. Бұл тақтада оқытушылармен жаңа материалдарды
бірігіп талдауға мүмкіндік зор. Зерттеулер көрсеткендей, түрлі ресурстарды,
қызықтыруларды ұлғайта отырып қолданса, оқытушылар үшін де, оқушылар үшін
де интерактивті тақта сабақты қызықты ететіні анықталды. Интерактивті
тақтамен дұрыс жұмыс жасаса, оқушылардың білімдерін тексере де алады.
Интерактивті тақта сыныптағы барлық оқушылардың басты назарына айналады. Ал
егер де керекті материалдардың барлығы алдын ала дайындалып, түсінуге оңай
болса, сабақтың жақсы қарқынды өтуін қамтамасыз етеді.
Интерактивті тақтамен жұмыс істеудің артықшылықтары:
• Бағдарлама бойынша барлық сынып оқушыларына қолайлы;
• Web-сайттарды, басқа да құралдарды қолдана отырып жаңа материалдарды
түсіндіруге, меңгеруге қолайлы;
• Берілген материалды әсерлі жеткізуге және оны сынып оқушылары арасында
талқылауға үлкен мүмкіндіктер туғызады;
• Интерактивті тақта сыныптағы барлық оқушылардың басты назарына
айналуына байланысты орталықтан демонстрациялауға қолайлы жағдай
туғыза алады;
• Мұғалімнің де, оқушының да шабытын, қызығушылығын арттырып, сабақты
тартымды өткізуге ынталандырады;
• Оқушы алдына жаңа материалды жанды түрде көрсете отырып, танымдық
қабілетін арттыруға мүмкіндік алады.
Білім беруде компьютерлік технологияның барлық мүмкіндіктерін
интеграциялау оқушылардың өзіне және өз біліміне қатысты танымдық қызметін,
шығармашылық талабын, белсенді бағыттарын ынталандыруға көмектеседі.
Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа қатысушылардың барлығының ойын бір
ортаға жинақтап, қажет ақпаратты өңдеу арқылы жалпылаған ақпараттық
біліктілікті қалыптастыратын тиімді құрал болып табылады. Алдын ала
дайындаған оқу материалдары - презентациялар, мәтіндік, графикалық
ақпараттық объектілер - сабақтың жақсы өтуін және барлық ақпарат түрлерін
қолдануды қамтамасыз етеді. Бұл оқушының сабаққа деген қызығушылығын, әрі
өз бетінше іздену қабілетін арттырады. Бұл сапалы білім берудің ең басты
факторы болып табылады. Осындай әдістермен жасалған теориялық талдаулар
үздіксіз жыл бойында жүзеге асырылып отырса, бала жаттығып, өз бетінше
ізденіп, жаңалық ашуға, зерттеу жұмыстарын жасауға дайындалады. Осы арқылы
қоғамдағы түрлі қайшылықтар мен жағдайларды, халқымыздың мәдени
құндылықтарын өздігінен пайымдауға қадам бастайтын, рухы мықты азамат
тәрбиелейміз.
Мысалы 9 сыныпта «Компьютерлік желілер» тақырыбында өткізген кезде
жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:
1. Венн диаграммасы
2. Бес жол өлең: Интернет
1. Интернет
2. Қызықты, ақпаратты.
3. Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады.
4. Интернет - компьютерден құралған.
5. Ақпараттық өріс.
Сонымен бірге сабақтың қорытынды түйіні ретінде «топтастыру»
стратегиясын қолдану оқушыларды шығармашылыққа баулумен бірдей. Өйткені
берілген тапсырмаға сәйкес ой түйіндейді. Сабақты қорытындылау мақсатында
«Компьютерлік желі дегеніміз не?» сұрағы төңірегінде оқушылар өз ойларын
былай топтастырады:
Корпоративті
Телекоммуникациялық
есептеуіш
Ауқымды желі
Аймақтық желі
Интернет желісі Жергілікті желі
Осы жаңа технология стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп
қойсақ, оқушылар шығып жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала
электронды оқулықтан көрсетіп, оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан
тиімді.
Сабақтың қызықты да түсінікті болуы мұғалімнің шеберлігі мен
ізденімпаздығына тікелей байланысты.
Педагогика ғылымының докторы, профессор Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту
жүйесіне сүйеніп, информатика сабақтарында деңгейлік тапсырмалар орындатып
жүрмін. Жаңашыл ұстаздың жаңа технологияларын қолдану барысында оқушылардың
информатика пәніне деген қызығушылығын арттыру үшін жарыс, сайыс
сабақтарын, әр түрлі ойын түрлерін қолданып, оқушыларды ізденімпаздыққа
баулимын.
Осы мақсатта қолданған сабақ берудегі тиімді әдістер нәтижелі болуда
көбіне оқушылардың білімге деген қызығушылығын арттыратын тапсырмалар
орындатамын. Мысалы, қызықты жағдайлар, оқушылардың өз ойларынан, қиялынан
туындаған дүниелер, шығармашылық жұмыс істеуге бағытталған тапсырмалар,
жарыстар, сайыстар және әр түрлі танымдық ойындар оқушылардың ойлау
қабілеті, шапшаңдығы, есте сақтауы, қабылдауы бірдей емес. Мысалы, 7-сынып
оқушыларына бірден күрделі стратегияларды пайдалану көздеген мақсатқа
жетудегі кедергілер болары сөзсіз. Сондықтан жеңілден ауырға қарай
біртіндеп даму арқылы оқыту, оқушыны белсенді, өзіндік пікірі бар тұлға
етіп тәрбиелеуге көмектеседі. Сол себепті оқушылардың жас ерекшеліктерімен
білім деңгейлерін ескере келе сабақ барысында оқушыларға 4 түрлі деңгейде
тапсырма беремін.
1-деңгейдегі тапсырма мемлекеттік стандарттық деңгей, бұны орындауға
барлығы міндетті.
2-3 деңгей бірте-бірте күрделенеді және бұл тапсырманы орындауға
құқылы, ал 4-деңгейде шығармашылық жұмыс беріледі, бұл деңгейді оқушы түгел
орындап шығады деу артық. 1-2 деңгейді түгелге жуық орындайды да, жақсы
оқитындар алға кетеді.
8 -сынып информатикасында «Санау жүйелері» тақырыбын өткен кезде
сабақты бекіту кезеңінде «Үш қадамнан тұратын сұхбат» тәсілі арқылы және
«Перфокарта» арқылы сабақты қорытындыладым. Ол тапсырмалар былайша
берілді:
1. Перфокарта:
2. «Үш қадамнан тұратын сұхбат»:
1. Сұраушы. (Оқушы сұрақ қояды.)
2. Жауап беруші. (Сол сұраққа жауап береді.)
3. Сарапшы (Жауапқа сараптама жасайды.)
Сонымен, қорыта айтқанда, жаңа технологиялар:
- Оқушының өз қабілетіне, болашағына сенуіне;
- Оқушыны ынталандыруға;
- Оқушы мен оқытушының ынтымақтастық қарым-қатынасына;
- Оқушының өз білімін бағалай білуіне бағыттауға мүмкіндік беретініне көз
жеткіздім.
«Өзіңді білу - адамгершілікке жеткізеді» - деп неміс психологі
Н.Энкельман айтқандай әрбір мұғалімнің алдына қоятын мақсаттары болады.
Сол мақсатқа жету үшін әрбір мұғалім тығырықтан шығатындай жол іздейді.
Оқушының пәнге деген қызығуын және сабақтың сапасын арттыруда менің алға
қойған мақсатым мынадай:
- логикалық ойлау қабілетін дамыту, өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру;
- оқу материалында баланы қызықтыратындай құпиясы бар мәселе туғызу;
- оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту;
- оқушының жеке басының дара және дербес ерекшелігін ескеріп, олардың өз
бетінше ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру.
Бұл мақсаттардың орындалуы көптеген оқу бағытын анықтауға себебін
тигізеді. Оқылатын материалды толық меңгеруді қамтамасыз етеді. Пәннің
тәрбиелік мәні оқыту әдістерімен айқындалады.
Әрбір мұғалім шығармашылықпен жұмыс істеген жағдайда ғана еліміздің
саналы, дарынды азаматтарын тәрбиелеп шығуға мүмкіндік бар. Шығармашылықпен
іздену мұғалімнің еңбегіне, ой-өрісінің толысуына көп көмегін тигізеді.
Бүгінгі күн мұғалімдерінің алдында тұрған басты міндет-оқушылардың сабаққа
деген ынтасын арттыра білу, сол арқылы әр тақырыпты олардың санасына
жеткізе түсіндіру.
Осы орайда 7 - сыныпқа өткізген информатика сабағының үлгі жоспарын
мысалға алып отырмын.
Сабақтың тақырыбы: Есептеуіш техникасының даму тарихы. ЭЕМ - нің
қоғам өміріндегі рөлі. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары.
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік - Оқушыларды есептеуіш техниканың даму тарихы-мен оны
құрылуының негізгі принциптерімен таныстыру. ЭЕМ-нің қоғам өміріндегі рөлін
түсіндіру. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары туралы ой-өрісін кеңейту.
ә) Дамытушылық – Оқушылардың жаңа ақпараттық технология-ларды пайдалана
отырып меңгерген білімдерін өмірде қолдануға дағдыландыру.
б) Тәрбиелік – оқушыларды өмірдегі керекті жақсы заттарды тани білуге,
оларды өмірде қолдана білуге; өздігімен жұмыс істеуге, пәнге деген
қызығушылықты арттыруда, сыйласу, қарым-қатынас жасай білу, ұжымдық сезімді
ояту сияқты рухани тәрбие негізін қалыптастыру.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ.
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, қозғау салу, ой қорыту, талдау.
Көрнекілігі: Мультипроектор, мультимедиа құрылғылары, қазіргі заманғы
сандық техника.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру.
І кезең Жолбастар. Үй тапсырмасын тексеру.
1. «Әр сұраққа – бір жауап»
а. «Ақпарат» сөзінің мағынасы?
ә. Адам ақпаратпен не істейді?
б. Ақпараттық процестер дегеніміз не?
в. Ақпараттың өлшем бірліктері?
г. Информатика нені зерттейді?
д. Компьютер деген не?
е. Компьютер құрамына кіретін негізгі құрылғылар?
2. Тест тапсырмалары:
1. Ақпарат дегеніміз не ?
а. қоршаған ортада болып жатқан құбылыстар;
ә. белгілі бір нәрсеге берілетін мағлұматтар;
б. деректер жиыны;
в. түрлі құбылыстар.
2. Ақпараттың ең кіші бірлігі:
а. байт;
ә. Кбайт
б. бит
в. Мбайт
3. Ақпаратты қандай түрде бере аламыз?
а. ауызша, жазбаша, қимыл не қозғалыс түрінде;
ә. жазбаша;
б. тек ауызша;
в. компьютер арқылы.
4. Ақпаратты тарату құрылғыларын ата?
а. теледидар, радио, компьютер;
ә. газет,журнал, радио, теледидар, телефон, интернет;
б. компьютер, адамдар, түрлі желілер;
в. теледидар, телефон,интернет, компьютер.
5.Информатика - . . . ғылым.
а. техникалық тасымалдаушыға ақпараттарды орналастыру
туралы
ә. мәліметтерді сақтау және берілгендерді сұрыптау туралы
б. ЭВМ көмегімен ақпараттарды жинақтау , өңдеу , сақтау және
беру, оның қасиеттері, берілу тәсілдері туралы
в. оқу процесінде компьютерді пайдалану туралы
ІІ кезең Жолсапар. Жаңа сабақты түсіндіру.
Есепшоттың дамуы:
Есептеуіш құрылғылар және машиналар: Логарифм сызғышы - XVII ғасыр –
шотландиялық математик Джон Непер логарифм түсінігін енгізді. 1761 жылы
Д.Робертсон логарифм сызғышын жасады. Паскаль машинасы - 1642 жылы француз
математигі Блез Паскаль қосу машинасын деп аталатын механикалық есептеу
машинасын құрастырды. Арифмометр - 1694 жылы неміс математигі Лейбниц
механикалық есептеу машинасын – арифмометрді құрастырды. Қалта калькуляторы
- орыс өнертапқыштары П.Л.Чебышев пен В.Т.Однер қалта калькуляторының
негізін салды. Бэббидж машинасы - 1833 жылы Чарлз Бэббидж “Аналитикалық
машина” жобасын жасады. Холлерит машинасы - ХІХ ғасырдың соңында
американдық Герман Холлерит есепші-перфорациялық машина құрастырды. «Марк –
1» - 1944 жылы американ математигі Говард Айкен «Марк-1»автоматты есептеуіш
машинасын құрастырды. ENIAC - 1946 жылы бірінші электронды есептеуіш машина
ENIAC жасалды. ENIAC-тың конструкторлары – Дж.Моучли мен Дж.Эккерт. МЭСМ -
1947 - 1948 жылдары академик Сергей Алексеевич Лебедевтің басшылығымен
бірінші ЭЕМ “МЭСМ” жасалды. БЭСМ - 1952-53 жылдары БЭСМ пайдалануға
енгізілді.
ЭЕМ-нің буындары
Компьютерлердің V буыны? Көптеген елдерде бесінші буындағы ЭЕМ-ді
жасау қолға алынуда. Мақсат – бұл машиналар кәдімгі адам сөйлейтін тілге
жуық тілді түсінетін, «жасанды интеллект» қызметін атқаратын
суперкомпьютер құрастыру.
Мультимедиа құрылғылары
Қазіргі заманғы сандық техника
4. Сыныппен жұмыс.
ІІІ кезең Аялдама.
1. «Не? Қайда? Қашан?» ойыны
|№ |Не? |Қайда? |Қашан? |
|1. |Абак |Ежелгі Қытай немесе ежелгі |2000-5000 жыл |
| | |Египет |бұрын |
|2. |Паскаль машинасы |Франция, Блез Паскаль |1642 жылы |
|3. |Арифмометр |Германия, Лейбниц |1694 жылы |
|4. |Логарифм сызғышы |Англия, Робертсон |1761 жылы |
|5. |ENIAC |АҚШ, Моучли, Эккерт |1946 жылы |
|6. |“Марк - 1” |Америка, Говард Айкен |1944 жылы |
|7. |БЭСМ |ССРО, С.А.Лебедев |1952-53 ж.ж. |
2. «Ой толғаныс». Компьютердің қоғамдағы ролі. (Оқушылар өз пікірлерін
айтады).
3. «БҮҮ» стратегиясы бойынша кестені толтыру.
5. Сабақты бекіту.
IV кезең Жолбекет. «Сөзжұмбақ» шешу.
| | | | | | | | | | | |3. | | | | | | | | | | | |
| |4. | | | |А | | |6. | | | | | | | |1. | | |Х |5. |Б |Э |Б
|Б |И |Д |Ж | | | | | | |М | | |О | | | |А | | |Ж | | | | |
| | |Э | | |Л | | | |К |9. | |О | | | | |7 |П |А |С |К |А |Л |Ь
| | | |Ш | |Й | | | | | | | |М | | |Е | | | | |А | |С | |
| | | | |2. | |8. |А |Р |И |Ф |М |О |М |Е |Т |Р | | | | | |Э | |
| |И | | | | | | |И | | |10. |Т |Р |А |Н |З |И |С |Т |О |Р | | |
| |К | | | | | | |И | | | | | | | | | | | | | | | | |
|А | | | | | | | | | | | | | | | | | |К | | | | | |
| | | | | | | |
6. Үйге тапсырма: 2.1. тақырып Есептеуіш техникасының даму тарихы
Реферат «ЭЕМ-ның даму тарихы».
7. Оқушыларды бағалау.
Интерактивті оқыту моделін пайдалану - өмірлік ситуацияларды
моделдеуді, ролдік ойындарды қолдануды, мәселені бірлесіп шешуді
қарастырады. Оқу процесінің қандайда бір қатысушысын немесе идеяны /яғни,
жақсы оқитындарға ғана назар аудару сияқты/ ерекшелеуді шектейді. Бұл
моделге адамгершілікпен, демократиялық жолмен келуді үйретеді.
Сонымен қатар сабақтарыма мерзімді баспасөз беттеріне жарияланып
отырған әріптестерімнің сабақтарын да жүйелі пайдаланып отырамын. Мысалы
«Информатика негіздері» ғылыми әдістемелік журналының 2009 жылғы №2
санындағы Б.Абдукаримовтің «Сот сабағы» атты сабағы да оқушылардың
информатика сабағына деген қызығушылығын арттырып, оқушылардың шығармашылық
даралығын, алған білімдерін бекіту бола алады.
Сабақтың тақырыбы: «Сот сабағы»
Сабақтың мақсаты: Оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру,
әділдікке, шыншылдыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес.
Сабақтың әдісі: Іскерлік ойын сабағы.
Көрнекілігі: Әділдік туралы нақыл сөздер, мультипроектор.
Пәнаралық байланыс: Құқық
Сотқа қатысушылар: Сот төрағасы, хатшы, вирус, Операциялық жүйе,
айыптаушы, қорғаушы, екі күзетші, Касперский, Doctor Web, NOD 32,
компьютер, сараптаушы.
Соттың жүруі:
Хатшы: - Сот келе жатыр, орындарыңыздан тұрыңыздар!
Сот төрағасы: - Айыпкерді әкеліңдер!
Хатшы: - Айыпкер әкелінсін! (Екі күзетші айыпкер Вирусты әкеледі).
Сот төрағасы: - Атырау облысы, Сарыарқа ықшам ауданының сот отырысын
бастаймыз. Сот процесіне айыптаушы Жайтұрмыс Диляра, қорғаушы Ахаев Мансур,
жәбірленуші Операциялық жүйе, айыпталушы Вирус қатысып отыр. Осы сот
процесі Атырау қаласы, Сарыарқа ықшам ауданының тұрғыны Операциялық жүйенің
арызы бойынша жүргізіледі. Хатшы арызды оқыңыз.
Хатшы: - Атырау облысы, Сарыарқа ықшам ауданының сотына осы ауданның
тұрғыны Операциялық жүйеден
Арыз
Менің арыз беру себебім, - 20 қаңтар 2009 жылы интернет арқылы Вирус
ілесіп келіп, менің барлық жүйеме зиян келтірді, керек десеңіз жүйедегі
барлық бағдарламаға еніп, өз білгенін жасап, қорлық көрсетті. Тек маған
ғана емес компьютердің де жұмыс істеуіне кедергі келтіруде, өйткені, жұмыс
жасар алдында бағдарламамен бірге кірісіп көптеген қиыншылықтарды тудырды.
Вирусқа әділ жазасын берілуін сұраймын.
Сот төрағасы: - Сөз жәбірленуші Операциялық жүйеге беріледі.
Хатшы: - Жәбірленуші Операциялық жүйе шақырылады.
Операциялық жүйе: - Мен, тиісті заңға сүйене отырып, тек шындықты айтуға
ант беремін. Арызда жазғандарымды растаймын. Мені осындай күйге түсірген
Вирус тиісті жазасын алуын сұраймын.
Сот төрағасы: - Айыпкер Вирус! Сіз өзіңіздің қылмысыңызды мойындайсыз ба?
Айыпкер Вирус: - Жоқ мойындамаймын.
Сот төрағасы: - Олай болса куәгерлер шақырылсын!
Хатшы: - Куәгер Компьютер шақырылады.
Куәгер Компьютер: - Мен, тиісті заңға сүйене отырып, тек шындықты айтуға
тиістімін. Мен, Операциялық жүйесіз жұмыс атқара алмаймын. Иә, Вирус тек
Операциялық жүйеге ғана емес, барлық бағдарламаға еніп кедергі тудыруда.
Сондықтан Вирусты бізге жібермейтіндей етіп қамауға алуларыңызды сұраймын.
Сот төрағасы: - Олай болса келесі куәгерлерді шақырыңыздар!
Хатшы: - Куәгерлер Касперский, Doctor Web, NOD 32 шақырылады.
Куәгер Касперский: - Мен, тиісті заңға сүйене отырып, тек шындықты айтуға
тиістімін. Компьютерге вирус жұққаннан бастап, Операциялық жүйеге зиян
келтіруде. Осы жолды қарастыра отырып, жүйеге енген бар вирусты жойып
қолымнан келгенінше жәрдем беріп келемін.
Куәгер Doctor Web: - Мен де, Касперский айтқандай жүйеге зиян келмес үшін
өз жәрдемімді аямаймын. Бірақта Вирус ол жағдайды мүлдем түсінбейді.
Тиісінше жазасын алсын.
Куәгер NOD 32: - Мен де, алдағы куәгерлер айтқандай қолымнан келгенінше өз
көмегімді беріп келемін. Өйткені біз болмасақ Компьютер мен Операциялық
жүйенің жағдайы қалай болары екені мәлім. Қысқасы, Вирус өз әділ жазасын
алсын.
Сот төрағасы: - Барлық куәгерлерді тыңдадық, енді сараптаушыны тыңдайық.
Сараптаушы: - Мен соттың тапсырмасы бойынша бұл жағдайды тексеріп, мынадай
қорытындыға келдім. Өздеріңіз білесіздер, бүкіл әлемге Вирус айтарлықтай
зиян келтіруде. Вирус өздігінен пайда болған жоқ, ол әдейі қасақана
жасалынған. Вирустың кінәсі Компьютерге еніп операциялық жүйеге және басқа
да бағдарламаларға зиян келтіргені. Сондықтан да Вирустан дер кезінде
қорғанбасақ, келешекте керекті мәліметтерді жоғалтуға душар етеді. Ал
сақтану үшін мынадай шаралар қолдануға болады: вирустан сақтайтын арнайы
бағдарламаларды пайдалану, вирусты жұқтыру мүмкіндігін азайту тәсілдерін
қарастыру, дискіні физикалық зақымданудан сақтау.
Сот төрағасы: - Сөз айыптаушыға беріледі.
Айыптаушы: - Мен, Қазақстан Республикасының «Ақпараттық жүйелерді және
ақпараттық ресурстарды қорғау» заңының 8 мамыр 2003 жылғы №412-2, 5
тармағы, 20 – стаьясы, 1-2 бөлімдерін басшылыққа отырып, «Ақпараттық
жүйелерге рұқсатсыз ену», «Ақпараттарды ұрлау және рұқсатсыз қолдану арқылы
қоғамға зияны келтіру», «Ақпараттық жүйелерді бұзу, бүлдіру арқылы
компьютерлік жүйенің жұмысына кедергі келтіру» бойынша, Вирус заң алдында
жауапты. Вирус Операциялық жүйеге және басқа да бағдарламаға айтарлықтай
зиян келтірді. Сондықтан да бүкіл әлемге танымал Вирусты, заң жүзінде
өмірлікке сотталуын сұранамын.
Сот төрағасы: - Сөз қорғаушыға беріледі.
Қорғаушы: - Мен, Вирусты қорғаушы ретінде айтарым, Вирустың ешбір кінәсі
жоқ деп айта алмаймын. Өйткені істі жүргізу барысында біраз жайттарға қанық
болдым. Бірақта ең бірінші вирусты ойлап тапқан кінәлілерді тауып, жазалау
керектігін баса айтқым келеді. Адам ойлап таппаса, Вирус мұнда отырмас еді.
Сол себептен Вирус «Айыппұл» төлеп, сот отырысынан босатуыңызды сұранамын.
Хатшы: - Тұрыңыздар! Сот кеңесуге кетеді (Сот 1-2 минут кеңесуге шығып
кетеді).
Хатшы: - Тұрыңыздар! Сот келе жатыр! (үкім оқылады).
Сот төрағасы: - Мен, Қазақстан Республикасының «Ақпараттық жүйелерді және
ақпараттық ресурстарды қорғау» заңының 8 мамыр 2003 жылғы №412-2, 5
тармағы, 20-статьясы, 1-2 бөлімдерін басшылыққа отырып, «Ақпараттық
жүйелерге рұқсатсыз ену», «Ақпараттарды ұрлау және рұқсатсыз қолдану арқылы
қоғамға зияны келтіру», «Ақпараттық жүйелерді бұзу, бүлдіру арқылы
компьютерлік жүйенің жұмысына кедергі келтіру» бойынша, Вирустың кінәсі бар
екендігін айта келе «Айыппұл» төлеп сот отырысынан босатылады. Бұл
жағдайда, негізгі кінәлілерді тауып, тергеу ісі қайта жүргізілсін. Сонымен
сот отырысын жабық деп жариялаймын.
Міне, осы тәріздес берілген тәжірибелік сабақтар арқылы жеке тұлғаны
қалыптастыруға бағытталған білім беру, ең алдымен сол білімді беретін
мұғалімнің ізденімпаздығын шыңдап, өзін - өзі дамытуына мақсат қояды. Жақсы
мұғалімге тән қасиеттерді В.Сухомлинский 4-ке бөледі.
Біріншіден, мұғалімнің балаларға сүйіспеншілік сезімі болуы керек,
екіншіден, өз сабағының ғылымдық негізін еркін меңгеруі, үшіншіден,
психология мен педагогиканы білуі, төртіншіден, кәсіби шеберлігі болуы
керек.
Меніңше, осы оқыту жүйесінде ақпараттық және коммуникативтік
технологияларды қолдану төмендегідей нәтиже береді:
□ Ілімділік оқу материалын оқу бағдарламасы бойынша ғылыми негізінде
ең жоғарғы дәрежеде меңгеріп шығуы және ілімдік білімін іс жүзінде
тиянақты, саналы түрде қолдана білуі;
□ Ақпараттық технология мүмкіндіктерін қолданып, өз бетімен білімін
толықтыруға дағдылануы;
□ Игерген материалдарын шығармашылықпен талдап, өңдеп, қорытындылап,
өз көзқарасын қорғай алуы;
□ Жеке қабілеттеріне қарай шығармашылық жұмыстарға белсене араласып,
белгілі бір ғылыми білім саласында өз мүмкіндігін көрсете алуы;
□ Ілімді жаңалық ашуға немесе ілімді іс жүзінде қолданудың жаңа
жолдарын іздеуге ұмтылуы тиіс.
Жаңа коммуникациялық технологияларды пайдаланудың басты мақсаты -
оқушылардың оқу материалдарын толық меңгеруі үшін оқу материалдарының
практикалық жағынан тиімді ұсынылуына мүмкіндік беру. Бұл мақсаттарға жету
жолында электрондық оқулықтар, тексеру программалары, оқыту программалары
сияқты программалық өнімдер қызмет етеді. Білім саласында компьютер оқушы
үшін оқу құралы, ал мұғалім үшін жұмысшы болып табылады. Оның қолданылуы
нәтижелі болуы үшін бағдарламалық құралдар толық түрде мұғалімнің және
оқушының алдына қойған мақсатына жетуін және шығару жолдарын қамтамасыз ету
керек.
Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпараттандырудың екінші
кезеңіне көштік, ол мазмұндық тұрғыда болады және компьютерлік
сауаттылықтан жеке тұлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық
негіздеріне ауысуды білдіреді, мұнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі
ақпараттық технологияларға назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана
білуі, интернет ғаламдық ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.
Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды
іс жүзінде үйлестіре қолдануда кемшіліктер кездеседі. Оның үстіне
ақпараттық технологияның тез жаңаруы мәселені қиындата түседі. Жағдайды
жақсарту үшін білім беру технологиялары мен ақпараттық қарым-қатынастық
технологияларды кіріктіру қажет, сонда педагог өзі білетін, жақсы
меңгерген, бейімделген техникалық құралдарды сабақта тиімді қолданады.
Қазіргі технологияларды білім жүйесіне енгізгенде, оқыту материалдарының
педагогикалық мазмұндылығы мен әркімнің өзінің үйренуіне жағдай жасаудың
маңызы зор. Оқыту ісінің тиімділігі мен сапасы көбінесе өздігінен оқып
үйрену процесін тиімді ұйымдастыру мен пайдаланатын материалдардың сапасына
тәуелді болады.
Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту
процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелік
байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп, нәтижесінде - өздерінің кәсіби
потенциалдарының қалыптасуына жол ашуы керек.
Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау
қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы
заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары
деп есептейміз.
Соңында, қорыта айтатын болсақ, АКТ - ның ғылыми тұрғыда артықшылығы
жеке тұлғаның шығармашылық қабілеті, танымдық белсенділігі, өзіне сенімі
артады, қосымша материалдарды молынан алады.
Мектептің ақпараттық – білім кеңістігін дамытудың төмендегідей
артықшылықтары бар:
□ Әдістемелік – оқу – тәрбие процесіне қатысушылар, өз уақытын өз
тармағына сай пайдалану. Құжаттармен жұмыс істегенде уақыт үнемдейді.
□ Ақпараттық – жаңа бағдарламаларды, жаңа ақпараттық технологияларды
үйренуге мүмкіндік алады.
□ Байланыстылық – оқу процесіне қатысушылар: әкімшілік- мұғалімдер,
оқушы - ата-ана арасындағы тығыз байланысқа мүмкіндік туады.
«Айтушы ақылды болса, тыңдаушысы дана болады» дегендей, сөзімді қорыта
келе, сабақтарымда жаңа технология әдіс – тәсілдерін қолданудың мынадай
тиімді жақтары бар екеніне көз жеткіздім:
□ Оқушының оқуға деген ынтасы артады;
□ Әр оқушының жеке қабілеті айқындалады;
□ Үлгерімі нашар оқушыға көңіл бөліп, оларға көмектесу мүмкіндігі
туады;
□ Жақсы оқитын оқушының тереңірек білім алуына жағдай туады;
□ Әр оқушы өздігінен жұмыс істеуге дағдыланады;
□ Оқушы өз білімін бағалай білуіне бағыттауға мүмкіндік береді.
Қорыта айтқанда, оқушыларды шығармашылыққа, өз бетімен іс-әрекет етуге
бағытталған тапсырмалар саны көбейгенде ғана, өз пікірін айта алатын, оны
дәлелдей білетін, өмірге деген өзіндік көзқарасы қалыптасқан, үнемі ізденіс
үстінде болатын, қоғам дамуына үлес қоса алатын, жан-жақты жетілген жас
ұрпақ өкілдерін дайындай аламыз.
Демек, жаңа технологиялық әдіс – тәсілдерді пайдалану білім сапасын
арттырудың бірден – бір жолы. Оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын
молайтуға, белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге
көмегі бар.
Информатика пәнін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың
маңызы өте зор. Сондықтан, ізденген ұстаздан ғана шығармашыл, дарынды
шәкірттің шығары анық.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Коростылева Л.А. «Психологические барьеры и готовность к
нововведениям» СПб., 1996, 66 бет.
2. Мясоед Т.А. «Интерактивные технологии обучения. Спец. семинар для
учителей» М., 2004 ж.
3. Пидкасистый П.И., Хайдаров Ж.С. «Технологии игры в обучении и
развитии» М., 1996, 268 бет.
4. Суворова Н. «Интерактивное обучение: Новые подходы» М., 2005 ж.
5. «Информатика негіздері» журналы №4-2008 жыл – Ж. Садыбекова «Оқу –
тәрбие үрдісінде ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану
қажеттілігі» (4-5 бет)
6. «Информатика негіздері» журналы №3-2006 жыл - М. Ғалымжанова
«Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы білім
беру деңгейін көтеру» (2 бет)
7. Информатика негіздері №2-2008 жыл Сұрауымбетова Р. «Білім беру
деңгейін көтеруде ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың рөлі» -
2 бет
8. Б.А.Әлмұхамбетова, М.А.Ғалымжанова «Білім беру жүйесі қызметкерлерінің
біліктілігін арттыруда ақпараттық –коммуникациялық технологиялардың
қолданылуы» - 17 бет
9. М.А.Ғалымжанова «Педагогтардың ақпараттық – коммуникациялық
құзырлылығын қалыптастыру бағыттары» - 48 бет
10. Информатика негіздері №2-2009 жыл Б.Абдикаримов «Сот сабағы» 33-34
бет.
11. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы, 8-бап.
12. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға
арналған Мемлекеттік бағдарламасы.
13. Интернет мәліметтері.
-----------------------
Есептеуіш әр түрлі есептерді
және басқа рутиналық
операцияларды автоматтайды.
Жаттығу орындары
(тренатерлер) өтілген
материалдарды бекіту немесе
қайталау.
Оқытушылар теңгерудің қажетті
деңгейін қамтамасыз ете отыра,
оқу және практика қызметінің
ебін, біліктілігін қалыптастыра-
ды, білігін таратады.
Зертхана қашықтықтағы
тәжірибелерді нақты құрылғыда
жүргізуге мүмкіндік береді.
Демонстративті зерттелетін
объектерді, құбылыстарды,
оларды зерттеу және оқыту
мақсатында жаңғырту.
Имитационды құрылымдық
және функционалдық сипаттама-
ларды зерттеу үшін шындықтың
нақты аспектісі көрсетіледі.
Моделдейтін объектілерді,
құбылыстарды, процесстерді
оларды зерттеу және оқу
мақсатында моделдеуге
мүмкіндік береді.
Ақпаратты іздеу және анықта-
малық ақпараттарды жүйелендіру
бойынша біліктіліктерді және
білетіндерін қалыптастыратын
мәліметтерді хабарлайды.
Бағыттары
Мақсаттары
Электронды
оқулықтар
Оқу-әдістемелік,
электронды кешендер
құру, әдістемелік
Web-сайттар ашу
Телекоммуникациялық
технологиялар
Жалпы компьютерлік
желілерді пайдалану
Мультимедиалық
және гипермәтіндік технологиялар
Бағдарламалау ортасында
инновациялық әдістерді
пайдаланып, бағдарламалық
сайттар, құралдар жасау
Қашықтан оқыту
(басқару) (Internet)
Өздігінен қосымша білім алуды қамтамасыз ету
Жаңа ақпараттық –
коммуникативтік технология
ІІ буын
1955-1965 ж.ж.
ІІІ буын
1965-1980 ж.ж.
ІV буын
1980 ж. -
І буын
1940-1955 ж.ж.
CD/DVD дискжетегі
TV-тюнер
Дыбыстық карта
Дыбыс колонкалары
Құлаққап
Джойстик
Руль
Виртуалды нақтылық дулығасы
Геймпад
Микрофон
Видеокарта
Ноутбук
ҚДК-қалталық дербес компьютер
MP3-плеер
Электронды жазба кітапшасы
GPS-навигатор
Мультиме-диялық проектор
Сандық фотоап-парат
Сандық видеока-мера
Электронды есептеуіш
машиналардың құрылғы-
лары – жүйелік блок,
монитор және пернетақта.
Есепшоттың, есептеуіш
құрылғылар мен машина-
лардың даму тарихы,
ЭЕМ-нің буындарын.
Компьютердің V буыны
«жасанды интеллект»
қызметін атқаратын
суперкомпьютерлер
туралы.
Тігінен:
1. Біздің елдегі І ЭЕМ.
2. Бірінші электронды компьютер
3. Гректердің ежелгі санау құралы.
4. Санау-перфорациялық машинасын
жарыққа шығарушы.
6. Компьютер ойындарындағы дисплей
экранына жылжымалы объектілерді
басқаратын құрылғы.
9. ЭЕМ-нің І буынының элементтік
базасы.
Көлденеңінен:
5. Бағдарламамен басқарылатын анали-
тикалық машинаның авторы.
7. Қосатын машинаны ойлап тапқан адам.
8. Лейбництің механикалық санау
машинасы.
10. ЭЕМ-нің ІІ буынының элементтік
базасы.
Компьютерлік
желі
Жөнелтушінің
пошта жәшігіне
жетеді.
Пошта бөліміне
траспорт арқылы
жеткізіледі.
Адресаттың
жеке пошталық
жәшігіне салынады.
Хабарламаларды
компьютерлік желі
арқылы қабылдау
және жөнелту
тәсілі. Құпия сөзбен
қорғалған.
1. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
2. 0, 1.
3. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F.
4. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
1. Екілік санау жүйесі
2. Сегіздік санау жүйесі
3. Ондық санау жүйесі
4. Он алтылық санау жүйесі
4 – деңгей
Шығармашылық жұмыс
Графиктік редакторда қиып алу,
көшіру, бұру, созу командаларын пайдаланып, еркін тақырыпта сурет салу.
3 – деңгей
1. Paint бағдарламасын жүкте.
2. Төмендегі суретті симметрияны қолдана отырып сал.
3. Көшіру және бұруды қолданып, суретті көбейт.
4. Суретті горизонталь осі бойынша 300-қа еңкейт. (Көбелек суреті).
5. Суретті Көбелек деп
сақта.
2 – деңгей
1. Paint бағдарламасын жүкте.
2. Төмендегі суреттікөшіру және
3. Симметрияны қолдана отырып сал.
4. Өлшемдерін өзгерте отырып,
5. суретті көбейт.
6. Суретке жаз атын беріп сақта.
1 – деңгей
1. Paint бағдарламасын жүкте.
2. Төмендегі суретті сал.
3. Көшіру және кері бұру
4. командасы арқылы суретті толықтыр.
5. Суретке аквариум атын беріп сақта.
Телекомму-
никациялар
Компьютерлік
сауаттылық
Ғылыми-
зерттеу қызметі
Белгілі бір
бағыттағы ақпараттық
қажеттілік
Қызығушылық
Дербес
компьютердің болуы
Интернет
арқылы халықаралық
байланыс
АКТ-ны оқытудың
пәндік арнайы
курстары
Мектеп
оқушыларның
ақпараттық
мәдениетін
қалыптастыру
Оқытудың
интерактивті
режимі
Оқыту
Технология
Мультиме-диялық
технология
Компьютер
Интернет
Электрондық
пошта
Электрондық
оқулық
Коммуникация
Компьютерлер
Ақпараттық
технология
Оқыту технологиясы
ХІ облыстық педагогикалық оқу
Информатика пәнін оқытуда жаңа педагогикалық, ақпараттық-коммуникативтік
технологиялардың мүмкіндіктерін қолдану
|Жалпы білім беретін №2 орта мектептің |
|физика – информатика пәнінің |
|II санатты мұғалімі |
|Төремұратова Мейрамгүл Құрметқызы |
Атырау – 2010
Жоспар:
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Информатика пәнін оқытуда жаңа педагогикалық, ақпараттық-
коммуникативтік технологиялардың мүмкіндіктерін қолдану;
2. Ақпараттық – коммуникативтік технологияны қолдану арқылы оқушылардың
информатика пәніне деген қызығушылығын қалыптастыру.
ІІІ. Қорытынды.
Кіріспе
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік
бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның әлемдегі
бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында:
«Білім беру формасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі» деп атап
көрсетті. ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір. Бүгінгі білім мазмұны мұғалім мен оқушының
арасындағы байланысты субъективті деңгейде көтерудегі демократиялық
бастамалардың барлығы мұғалімдер арқылы жүзеге асырылады. Бүгінгі мұғалімге
тек пән мұғалімі ретінде қабылдау олқылық көрсетеді. Мұғалім қоғам айнасы.
Қазіргі таңда дәстүрлі оқыту әдістемесінің заман талабына сай толық
білім беруге, меңгертуге кепілдік бермейтіндігін мектеп тәжірибесі көрсетіп
отыр. Сондықтан жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту үрдісінде іске асу
үшін оны технологияландыру қажеттілігі туады. Білім беру үрдісін
ақпараттандыру – жаңа ақпараттық – коммуникативтік технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу - тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарылатуды көздейді. Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ
ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да
ғылыми - техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру
болатын жаңа кезеңіне енді.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл
кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты
барлық ақпараттық - коммуникативтік технологиялар педагогтар қызметінің
барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр. «Білім
берудегі ақпараттық - коммуникативтік технологиялар» ұғымы «оқытудың жаңа
ақпараттық технологиялары», «қазіргі ақпараттық оқыту технологиялары»,
«компьютерлік оқыту технологиялары» және т.б., тіркестермен тығыз
байланысты.
Ақпараттық –коммуникативтік технология электрондық есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті тақтаны қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникативтік байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникативтік технологиялардың келешек ұрпақтың жан-
жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына
жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер
пайдасы аса мол.
Жедел дамып отырған ғылыми –техникалық прогресс қоғам өмірінің барлық
салаларын ақпараттандырудың ғаламдық процесінің негізіне айналды.
Ақпараттық технологиялық дамуға және оның қарқынына экономиканың жағдайы,
адамдардың тұрмыс деңгейі, ұлттық қауіпсіздік, бүкіл дүниежүзілік
қауымдастықтағы мемлекеттің рөлі тәуелді болады. Тұтас дүние қалыптастыру
мен қоғамдастықтар, жеке адам мен бүкіл дүниежүзілік қоғамдастықтың өмір
сүруі үшін жаңа жағдайларды қамтамасыз етуде ақпараттық – коммуникативтік
технологиялар маңызды роль атқарады.
Заман ағымына қарай ақпараттық технологияларды қолдану айтарлықтай
нәтижелер беруде. Кез келген сабақта электрондық оқулықты пайдалану
оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау
жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Ақпараттық – коммуникативтік технологияны бәсекеге қабілетті ұлттық
білім беру жүйесін дамытуға және оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік
ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие болып отыр.
Ақпараттық - коммуникативтік технологияны пайдалану жөніндегі
қызметтің мақсаты:
• үйренушінің шығармашылық әлеуметін дамыту; коммуникативтік
әрекеттерге қабілетті болуды дамыту; сараптамалық – зерттеу қызметі
дағдыларын дамыту; оқу қызметі мәдениетін дамыту;
• оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін қарқындандыру, оның
тиімділігі мен сапасын арттыру;
• қазіргі қоғамның ақпараттануымен байланысты пайда болатын
әлеуметтік тапсырысты өткізу.
Ақпараттық - коммуникативтік технологияны пайдаланудың мәні
компьютерлік техниканың мүмкіндіктерін баланың жеке тұлғасын дамыту
проблемасының маңына топтасқан дидактикалық - әдістемелік проблемалық
міндеттерді шешуге бағындыру болып табылатындай. Сондай-ақ педагогтың
компьютерлік сауаттылығы ақпараттық - коммуникативтік технологияны
пайдаланудағы жеке тәжірибесін тұжырымдау есебінен сапалы түрде артады.
«Баланың ынтасын артыру үшін
оқылатын нәрседен біржаңалық
болуы керек»
Жүсіпбек Аймауытов
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-
қатынасына ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың кеңінен қолданысқа
еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру
қажетті шартқа айналып отыр. Осы орайда келешек қоғамымыздың мүшелері –
жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында
тұрған ең басты міндет.
Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам - ақпараттың қажет кезін сезіну,
оны тауып алуға, бағалауға және тиімді қолдануға қабілетті, ақпарат
сақталатын дәстүрлі және автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі
керек.
Адамзаттың қолы жеткен ең үлкен табыстарының бірі – осы ақпарат. Бірақ
оны шектен тыс ашық қолдана берсе, жастар санасын улайтын да нәрсеге
айналып кетуі мүмкін. Бұл ақпараттың пассивті түрде пайдаланатын бөлігінің
артуына байланысты болып отыр. Интернеттің кең таралуына орай ақпарат
таратудың бақылауға көнбейтін кері процесінің күннен-күнге артып бара
жатқаны байқалады.
Жаңа мыңжылдық – бұл күнтізбедегі жаңа уақыт өткелі емес. Ол- өткенді
таразылап, өмірдің мәнін жаңаша түсінуге, болашақты барынша жете дұрыс
анықтайтын уақыт. Әсіресе, бүгін біз өз күшімізді жарқын болашаққа
жұмсауымыз керек. Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және
мәдениетімен анықталады. Сондықтан, біздің ойымызша, білім жүйесін құру,
қоғамды мына күнде дамып отырған әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең
негізгі және өзекті мәселесі.
Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғанған адам – ол технология
ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, әрі жан-жақты адам. Қазіргі
білім жүйесінің ерекшілігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай,
өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне
қажеттілік тудыру. Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім
алуға жан-жақты білім қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.
Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі
өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу-әдістемелік
жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.
Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі
проблемаларының бірі – «Білім - бүкіл өміріңе» қағидасынан «Білім бүкіл
өмір бойына» қағидасына өте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын
іздеу болып табылады.
Қазақстан Республикасы орта білім жүйесін ақпараттандыру туралы
мемлкеттік бағдарламасында «... ҚР дүниежүзінің дамыған елдері сияқты орта
білім беру жүйесінен ақпараттандырудың жолына түсуі тиіс, яғни бірыңғай
ақпараттық білім беретін желіге негізделген оқыту жүйесін жасау керек.» Осы
тұжырым білім беру жүйесін ақпараттандырудың мақсаты болып табылады. Бұл
бағдарламалардың міндеттерінің бірі – мектептерді компьютерлендіру.
Білім беруді ақпараттандыру – жаңа технологияны пайдалану
арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге
асырады. «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты
әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасы атап
көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны яғни
компьютерді оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы
зор.
Ел Президентінің Қазақстан халқына Жолдауында өткен ғасырдың отызыншы
жылдарында сауатсыздықпен күрес жүргізілгендей, компьютерлік сауаттану
жөніндегі ауқымды іске азаматтарды тарту қажеттігі айтылған және
мемлекеттік қызметке жаңа қызметкерлерді қабылдау кезінде компьютерді,
интернетті және электрондық поштаны қолдана білу дағдысы міндетті талап
болуға тиіс екендігі де атап көрсетілген. Осыған байланысты ХХІ ғасырда
ақпараттық қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында
төмендегідей міндеттерді шешу көзделіп отыр: компьютерлік техниканы,
интернет, телекоммуникациялық желі, электрондық және телекоммуникациялық
құралдарды, мультимедиялық электрондық оқулықтарды оқу үрдісіне тиімді
пайдалану арқылы білім сапасын көтеру.
АКТ-ны бәсекеге қабілетті ұлттық білім беру жүйесін дамытуға және оның
мүмкіндіктерін әлемдік білімдік ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану
негізгі мәнге ие болып отыр.
Білім беруді ақпараттандыру, білім салаларының барлық қызметіне АКТ-ны
енгізу және ұлттық модельді қалыптастыру қазақстандық білім беруді сапалы
деңгейге көтерудің алғы шарты. Ақпараттық процестерді қамтамасыз ететін
қазіргі заманғы есептеу техникалары біртұтас күрделі жүйе болып табылады.
Сол себепті, педагогтардың кәсіби біліктілігін арттыруда АКТ - ны оқып -
үйрену және оны қолдану күрделі процесс болып табылады.
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерлік техника негізінде
ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін
математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар
жиыны.
Коммуникация – ақпаратты тасымалдап жеткізу әдістері мен механизмдерін
және оларды жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым .
Оқыту үрдiсiнде АКТ - ны қолдану мұғалiм мен оқушы қарым - қатынасының
бұрынғы қалыптасқан жүйесiн, олардың iс-әрекеттерiнiң мазмұнын, құрылымын
үлкен өзгерiстерге ұшыратады. Қалыпты бiлiм беру жүйесiнде мұғалiм – оқушы
- оқулық түрiнде құрылған үш жақты байланыс бұзылып, мұғалiм – оқушы -
компьютер - оқулық жүйесi пайда болды. Мұндай жүйеде бiлiм беру оқыту
процесiнде компьютердi қолдану бiлiм мен бiлiктiлiкке қоятын талаптарды
қайта қарап, жетiлдiрiп, жүйелеудi талап етедi.
Ақпараттандырудың негізгі бағыты ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес
қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына сүйенген жаңа
білім стратегиясына көшу болып табылады. Осыған сәйкес қазіргі білім
жүйесінің ерекшеліктеріне – оның іргелілігі, алдын алу сипаты және
оларға қол жеткізу мүмкіндіктері жатады.
Оқу процесінде қолданылатын АКТ құралдарын орналастырудың бірнеше
жолдары бар. Ең перспективтісі және мазмұндысы жіктелу критериі ретінде
АКТ құралдарын әдістемелік тағайындау облысы болатын жол болып табылады.
Мұндағы жіктеудің басты құрылымды элементтері 1 -
суретте көрсетілген.
1-сурет. Оқу процесінде тәуелсіз қолдануға бағытталған ақпараттық –
коммуникативтік технологиялар құралдарының жіктелуі.
Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдарын меңгеру, жаңа
элементтің енгізілуінің негізінде адам қызметінің өзгеруі сияқты мәселелер
көп уақыттан бері психологтарды қызықтыруда. 1937 ж. Л. С. Выготский былай
деп жазған: «Адамның өмір сүру процесіне құралдың ендірілуі осы құралды
қолдану және басқарумен байланысты көптеген жаңа қызметтерді өмірге
әкеледі, осы құрал орындай алатын көп жай процестерді керек емес қылады,
психикалық процестер және олардың ұзақтылығын, интенсивтілігін, жүйелілігін
өзгертіп, бір қызметті екінші қызметпен ауыстырады, қысқаша айтқанда, бүкіл
өмір сүру құрылымын өзгертеді».
Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдары оқушыларға жаңа
ақпарат көздеріне жол ашады, жеке жұмыс пен білім алудың нәтижелілігін,
тиімділігін көтереді, кәсіби дағдыларды қабылдау және бекіту үшін
мүмкіндіктер береді, қашықтықтан оқытудың жаңа формалары мен әдістерін
жүзеге асыруға мүмкіндіктер ұсынады.
Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдары, ашық білім беру
жүйесінде, мұғалімдерге осы уақытқа дейін қол жеткізе алмаған, оқыту
мазмұнын жылдам жаңарту және жаңа білім мен технологиялар пайда болған
сайын оқыту жүйесін жаңадан құру мүмкіндіктерін береді. Ақпараттық
технологиялар мұғалімді дәстүрлі оқыту жүйесіне тән күнделікті оқыту
материалын баяндау сияқты қызмет түрлерінен босата отырып, мұғалімге еңбек
етудің интеллектуалды формаларын ұсынады.
Қазіргі таңда білім саласы қызметкерлерінің алдында тұрған басты
мақсат – ақпараттық – коммуникативтік технологиялары арқылы білім мазмұнын
жаңарту. Қазіргі заман қоғамын ақпараттандырудың басты бір бағыты білім
беру жүйесін ақпараттандыру болып табылады. Ақпараттық – коммуникативтік
технология дегеніміз - адам қызметінің барлық түрінің ақпаратын өңдейтін
жүйелі және бұқаралық әдіс-тәсілдері мен амалдарының жиынтығы.
Кез келген педагогикалық технология ақпараттық – коммуникативтік
технология болып табылады. Ақпараттық – коммуникативтік технологияға көшпей
оқу-тәрбие процесінде білім беруді меңгеру мүмкін емес. Білім берудегі
ақпараттық – коммуникативтік технология – оқу мен оқу-тәрбие материалдарын
үйретуге арналған есептегіш техника мен инструменттік құралдардың жиынтығы,
сондай-ақ ол есептегіш техника құралдарының оқу процесіндегі ролі мен орны,
мұғалімдер мен оқушылардың еңбегін жетілдіруде оларды пайдаланудың түрі мен
әдістері туралы ғылыми білімнің жүйесі.
Ақпараттық – коммуникативтік технология – мұғалімнің өз жұмыстарының
әдістері мен ұйымдастыру түрлерін түбегейлі өзгертуге, оқушылардың жеке
қабілеттелігін дамытуға, оқудағы пәнаралық байланысты күшейтуге, оқу
процесін ұйымдастыруды үнемі жаңартып отыруға мүмкіндік береді.
Ақпараттық – коммуникативтік технология жағдайындағы жалпы оқыту
үрдісінің функциялары: оқыту, тәрбиелеу, дамыту, ақпараттық болжамдау және
шығармашылық қабілеттерін дамытумен анықталады (2 - сурет).
2 – сурет. Ақпараттық – коммуникативтік технологияның
бағыттары мен міндеттері.
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-
қатынасына ақпараттық - коммуникативтік технологиялардың кеңінен қолданысқа
еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру
қажетті шартқа айналып отыр. Келешек қоғамның бойында ақпараттық мәдениетті
қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегенiмiз - бiлiм беру iсiнде
ақпараттарды даярлап, оны бiлiм алушыға беру процесi. Бұл процестi icкe
асырудан негiзгi құрал компьютeр болып табылады. Компьютер - бiлiм беру
iсiндегi бұрын шешiмiн таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді
шешуге мүмкiндiк беретiн зор құрал. Бiрақ әлі күнге дейін бiз осы зор
құралдың шексiз мүмкiндiктерiнің оннан бiрiн де пайдалана алмай отырмыз.
Себеп не? Басты себеп – мұғалімнің ақпараттық коммуникациялық құзырлылығы
мен ақпараттық мәдениетiнің қалыптаспауында немесе төмендiгiнде.
Ақпараттық мәдениет дегенiмiз - адамға ақпараттық кеңістіктің
қалыптасуына қатыcyғa және ол кeңicтіктe epкін бағдарлай алуға, ақпараттық
өзара ic-әрекетке түсуге мүмкiндiк беретiн бiлiм деңгейi. Э.Л.Семенюктiң
пiкiрi бойынша «ақпараттық мәдениет - адамның, қоғамның немесе оның бiр
бөлiгiнiң ақпаттармен жұмыс iстеудiң барлық түрлерi - ақпараттарды алу,
өңдеу, жинақау және осының негiзiнде сапалы жаңа aқпаратты құру және
практикалық қолдану бойынша жетiлу деңгейi».
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры»
деп аталды. Қазақстан Республикасы да ғылыми-техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Қоғамды ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының
негізгі шарттарының бірі.
Ақпараттық – коммуникативтік технологияны оқу-тәрбие үрдісіне енгізуде
мұғалім алдына жаңа бағыттағы мақсаттар қойылады:
□ Өз пәні бойынша оқу-әдістемелік электронды кешендер құру,
әдістемелік пәндік Web –сайттар ашу;
□ Жалпы компьютерлік желілерді пайдалану;
□ Бағдарламалау ортасында инновациялық әдістерді пайдаланып,
бағдарламалық сайттар, құралдар жасау. (мультимедиалық және
гипермәтіндік технологиялар).
□ Қашықтықтан оқыту (Internet желісі) барысында өздігінен қосымша
білім алуды қамтамасыз ету.
Оқу - тәрбие үрдісінде телекоммуникациялық технологияларды қолданудың
2 жолы бар: оқушылар мен мұғалімдерді желімен жұмыс жасауға үйрету, дайын
телекоммуникациялық жобалармен жұмыс жасауды ұйымдастыру, пәндік -
әдістемелік Web –сайттар, Web –бетін құру.
Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және мәдениетімен
анықталады. Сондықтан, білім жүйесін құру, қоғамды мына күнде дамып отырған
компьютерлендірілген әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең негізгі және
өзекті мәселесі. Осы мәселеге сәйкес жалпы білім беретін №2 орта
мектебіміздің кешегі тарихы мен бүгінгі тыныс-тіршілігімен хабардар ету,
сайт арқылы мұғалімдер мен оқушылар арасында байланыс орнату мақсатында
мектептің Web-сайтын жасауды ойластырдым.
Сайттың құрамы төмендегідей:
Бастапқы бет – сайтқа кірушілерге мектеп директорының арнауы
жарияланған. Сонымен қатар бұл беттен білім саласында, мектепте болып
жатқан жаңалықтар туралы толық мәлімет алуға болады. Оқушы мен мұғалім
үшін, ата-анаға хабарландырулар да берілген.
Мектеп тарихы парағы – мектептің тарихынан мағлұмат береді. Мектеп
тарихы парағы арқылы мектепті бітірген немесе мектебімізбен тағдырлас
болған адамдарды табуға болады.
Құжаттар парағы - мектептегі құжаттар тізбегін қамтиды. Сабақ
кестесін орналастыруымыздың себебі ата-анаға баласының сабақ кестесін кез
келген уақытта қарай алатын мүмкіндігі бар.
Жетістіктер парағы - мектептің оқу – тәрбие жұмысындағы пән
мұғалімдерінің, оқушылардың жетістіктерін паш етеді.
Жаңадан ашып, тіркелген сайт болғандықтан, көп жетілдіруді қажет
етеді. Бүгінгі күні біздің мектепті www.mektep2.wordpress.com адресімен
интернеттен табуға болады.
Телекоммуникациялық технологияларды қолдану мұғалімнің білімін
өздігінен жетілдіруге көмектеседі, мұғалімнің әдістемелік шеберлігі артады,
сондай-ақ оқушылардың шығармашылықтарының қалыптасуына өз үлесін қосады,
олар әртүрлі телекоммуникациялық жобалар байқауына қатысуына мүмкіндік
алады.
АКТ-ны пайдаланудың төмендегідей артықшылығы бар: білім мазмұнын заман
талабына сай болуы, болашақта қажетті білімді толығымен алу, білімді
өздігімен меңгеру, өзін-өзі бағалай алуы, өз күшіне сенімділіктің болуы, өз
жетістігін көре алуы, оқушыны ізденіске, шығармашылыққа бағыттайды.
Ақпараттық технологиянының негізгі мақсаты – қолданушыны керекті
мәліметті өздігінен іздеп табуға талпындыру, яғни ізденімпаздыққа үйрету.
Сондықтан, бүгінгі компьютерлендірілген ғасырда есептеу техникасының өте
жылдам дамып, оны ғылымның кез-келген салаларына қолданып, одан нақтылы
нәтижелер алуымызға байланысты ғылым мен білімді одан әрі терең меңгертуде
ақпараттық технологияларды қолданғанымыз аса маңызды.
Елбасы атап көрсеткендей «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық
технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте
– мөте қажет» - жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу
үрдісіне оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
Іс тәжірибемде ақпараттық технологияның барлық мүмкіндіктерін
пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру үшін
сабақта төмендегі іс-шараларды қолданудың маңызы зор екенін байқадым.
□ Оқушының дайындық деңгейін, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру
арқылы жаңа материалдарды меңгеруге байланысты оқытуды ұйымдастыру
және оқыту процесіне жаңа ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін
пайдалану.
□ Оқытудың жаңа әдістері мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық
іс-әрекетін компьютерлік ойындар және т.б.) сабақта жиі қолдану.
□ Проблемалық зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдістерін қолдану
арқылы классикалық әдістерді жетілдіру.
□ Жаңа ақпараттық технология құралдарын пайдалану арқылы оқу
процесінің материалдық – техникалық базасын жетілдіру.
Жаңа сабақты түсіндіру барысында сабақтың мазмұнын дайын күйінде
бермеуге тырысамын. Оқушылардың өздігінен танып - білу дағдыларын
қалыптастыра отырып, жаңа тақырып бойынша анықтама, ережелерді өздері
құрастырып тұжырымдай білуіне жетелеймін. Ол үшін оқытудың интерактивті
формаларын сабақта қолданамын. Олар:
□ Жеке шығармашылық тапсырмалар, жобалар.
□ Блок – схем, графиктер, диаграмма, карта т.б.
□ Тірек – схема, көрнекіліктер және анықтама құралдары.
□ Ойын арқылы оқыту.
□ Сөзжұмбақ, ребустар.
□ Логикалық есептер.
□ Тестілеу және бақылау.
Педагогикада оқытудың бірнеше моделін атап көрсетуге болады:
1) пассивті – оқушы оқытудың «объектісі» ролін атқарады (тыңдау және көру)
2) активті /белсенді/ оқушы оқытудың «субектісі» болып шығады (өзіндік
жұмыс, шығармашылық жұмыс, лабораториялық-практикалық жұмыс)
3) интерактивті – inter (өзара), akt (әрекеттесу). Оқыту процесі барлық
оқушылардың тұрақты белсенді өзара қарым-қатынасы арқылы жүзеге асырылады.
Оқушы мен мұғалім оқытудың тең құқылы субъектісі болып табылады.
Интерактивтік оқыту технологиясы – бұл коллективтік, өзін-өзі
толықтыратын, барлық қатысушылардың өзара әрекетіне негізделген, оқу
процесіне оқушының қатыспай қалуы мүмкін болмайтын оқыту процесін
ұйымдастыру.
Интерактивтік оқыту – бұл, ең алдымен оқушы мен мұғалімнің қарым-
қатынасы тікелей жүзеге асатын сұхбаттасып оқыту болып табылады. Сабақтағы
интерактивтік әрекет өзара түсіністікке, өзара әрекетке, қатысушының
әрқайсысына қажет есепті бірлесіп шешуге алып келетін - ұйымдастыру және
сұқбаттасып қарым-қатынас жасауды дамытуды ұсынады. Интерактив бір
көзқарастың немесе бір ғана сөйлеуішінің басым болуы жағдайын болдырмайды.
Сұхбаттасып оқыту барасында оқушылар сыни ойлауды, тиісті ақпарат пен
белгілі жағдайды талдау негізінде күрделі мәселелерді шешуді, балама
көзқарастарды салыстыруды, ақылды шешімдер қабылдауды, дискуссияға
қатысуды, басқа адамдармен тиімді қарым-қатынас жасауды үйренеді. Ол үшін
сабақта жекелей, жұптық және топтық жұмыс ұйымдастырылады, зерттеу
жұмыстары, ролдік ойындар қолданылады, құжаттармен және түрлі ақпарат
көздерімен жұмыс жасайды.
Сабаққа бөлінген 45 минутты тиімді пайдалану мұғалімнен ерекше
шығармашылық жұмысты, зерделі еңбекті талап етеді. Өйткені, бүгінгі таңда
білім берудің озық технологияларын меңгермейінше, сауатты әрі жан-жақты
болу мүмкін емес. Заман ағымына сай ХХІ ғасырдың озық ойлы саналы
азаматтарын оқытып, тәрбиелеп шығару үшін ұстаздың өзі көп іздену керек.
Заман талабы мұғалімнен де, оқушыдан да жаңаша көзқарасты, терең
ойлауды талап етеді. Сондықтан өмір көшінен қалмай жас ұрпақты көкірегі
ояу, ізденімпаз, шығармашылықпен жұмыс істей алатын дәрежеге жеткізуіміз
керек.
Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін
жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді,
интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы
арта түсері анық.
Интерактивті тақта - сыныптағы оқушылардың барлығын оқыту үшін құнды
құрал. Бұл мұғалімдерге жаңа материалды өте қызықты және қарқынды етіп
көрсету үшін құнды құрал. Бұл мұғалімдерге жаңа материалдарды өте қызықты
және қарқынды етіп түсіндіруге көмектесетін көзге көрінетін (визуалды)
ресурс. Оның ақпаратты түрлі мультимедиялық ресурстар көмегі арқылы
танысуға мүмкіндігі зор. Ол сызбаларды түсіндіруді
жеңілдетіп, қиын мәселелерді шешуге көмектесе алады. Оқытушылар өздерінің
жаңа ойларын, идеяларын әсерлі, тартымды етіп көрсету үшін осы тақтаны
қолданса мақсаттарына жетеді. Бұл тақтада оқытушылармен жаңа материалдарды
бірігіп талдауға мүмкіндік зор. Зерттеулер көрсеткендей, түрлі ресурстарды,
қызықтыруларды ұлғайта отырып қолданса, оқытушылар үшін де, оқушылар үшін
де интерактивті тақта сабақты қызықты ететіні анықталды. Интерактивті
тақтамен дұрыс жұмыс жасаса, оқушылардың білімдерін тексере де алады.
Интерактивті тақта сыныптағы барлық оқушылардың басты назарына айналады. Ал
егер де керекті материалдардың барлығы алдын ала дайындалып, түсінуге оңай
болса, сабақтың жақсы қарқынды өтуін қамтамасыз етеді.
Интерактивті тақтамен жұмыс істеудің артықшылықтары:
• Бағдарлама бойынша барлық сынып оқушыларына қолайлы;
• Web-сайттарды, басқа да құралдарды қолдана отырып жаңа материалдарды
түсіндіруге, меңгеруге қолайлы;
• Берілген материалды әсерлі жеткізуге және оны сынып оқушылары арасында
талқылауға үлкен мүмкіндіктер туғызады;
• Интерактивті тақта сыныптағы барлық оқушылардың басты назарына
айналуына байланысты орталықтан демонстрациялауға қолайлы жағдай
туғыза алады;
• Мұғалімнің де, оқушының да шабытын, қызығушылығын арттырып, сабақты
тартымды өткізуге ынталандырады;
• Оқушы алдына жаңа материалды жанды түрде көрсете отырып, танымдық
қабілетін арттыруға мүмкіндік алады.
Білім беруде компьютерлік технологияның барлық мүмкіндіктерін
интеграциялау оқушылардың өзіне және өз біліміне қатысты танымдық қызметін,
шығармашылық талабын, белсенді бағыттарын ынталандыруға көмектеседі.
Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа қатысушылардың барлығының ойын бір
ортаға жинақтап, қажет ақпаратты өңдеу арқылы жалпылаған ақпараттық
біліктілікті қалыптастыратын тиімді құрал болып табылады. Алдын ала
дайындаған оқу материалдары - презентациялар, мәтіндік, графикалық
ақпараттық объектілер - сабақтың жақсы өтуін және барлық ақпарат түрлерін
қолдануды қамтамасыз етеді. Бұл оқушының сабаққа деген қызығушылығын, әрі
өз бетінше іздену қабілетін арттырады. Бұл сапалы білім берудің ең басты
факторы болып табылады. Осындай әдістермен жасалған теориялық талдаулар
үздіксіз жыл бойында жүзеге асырылып отырса, бала жаттығып, өз бетінше
ізденіп, жаңалық ашуға, зерттеу жұмыстарын жасауға дайындалады. Осы арқылы
қоғамдағы түрлі қайшылықтар мен жағдайларды, халқымыздың мәдени
құндылықтарын өздігінен пайымдауға қадам бастайтын, рухы мықты азамат
тәрбиелейміз.
Мысалы 9 сыныпта «Компьютерлік желілер» тақырыбында өткізген кезде
жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:
1. Венн диаграммасы
2. Бес жол өлең: Интернет
1. Интернет
2. Қызықты, ақпаратты.
3. Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады.
4. Интернет - компьютерден құралған.
5. Ақпараттық өріс.
Сонымен бірге сабақтың қорытынды түйіні ретінде «топтастыру»
стратегиясын қолдану оқушыларды шығармашылыққа баулумен бірдей. Өйткені
берілген тапсырмаға сәйкес ой түйіндейді. Сабақты қорытындылау мақсатында
«Компьютерлік желі дегеніміз не?» сұрағы төңірегінде оқушылар өз ойларын
былай топтастырады:
Корпоративті
Телекоммуникациялық
есептеуіш
Ауқымды желі
Аймақтық желі
Интернет желісі Жергілікті желі
Осы жаңа технология стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп
қойсақ, оқушылар шығып жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала
электронды оқулықтан көрсетіп, оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан
тиімді.
Сабақтың қызықты да түсінікті болуы мұғалімнің шеберлігі мен
ізденімпаздығына тікелей байланысты.
Педагогика ғылымының докторы, профессор Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту
жүйесіне сүйеніп, информатика сабақтарында деңгейлік тапсырмалар орындатып
жүрмін. Жаңашыл ұстаздың жаңа технологияларын қолдану барысында оқушылардың
информатика пәніне деген қызығушылығын арттыру үшін жарыс, сайыс
сабақтарын, әр түрлі ойын түрлерін қолданып, оқушыларды ізденімпаздыққа
баулимын.
Осы мақсатта қолданған сабақ берудегі тиімді әдістер нәтижелі болуда
көбіне оқушылардың білімге деген қызығушылығын арттыратын тапсырмалар
орындатамын. Мысалы, қызықты жағдайлар, оқушылардың өз ойларынан, қиялынан
туындаған дүниелер, шығармашылық жұмыс істеуге бағытталған тапсырмалар,
жарыстар, сайыстар және әр түрлі танымдық ойындар оқушылардың ойлау
қабілеті, шапшаңдығы, есте сақтауы, қабылдауы бірдей емес. Мысалы, 7-сынып
оқушыларына бірден күрделі стратегияларды пайдалану көздеген мақсатқа
жетудегі кедергілер болары сөзсіз. Сондықтан жеңілден ауырға қарай
біртіндеп даму арқылы оқыту, оқушыны белсенді, өзіндік пікірі бар тұлға
етіп тәрбиелеуге көмектеседі. Сол себепті оқушылардың жас ерекшеліктерімен
білім деңгейлерін ескере келе сабақ барысында оқушыларға 4 түрлі деңгейде
тапсырма беремін.
1-деңгейдегі тапсырма мемлекеттік стандарттық деңгей, бұны орындауға
барлығы міндетті.
2-3 деңгей бірте-бірте күрделенеді және бұл тапсырманы орындауға
құқылы, ал 4-деңгейде шығармашылық жұмыс беріледі, бұл деңгейді оқушы түгел
орындап шығады деу артық. 1-2 деңгейді түгелге жуық орындайды да, жақсы
оқитындар алға кетеді.
8 -сынып информатикасында «Санау жүйелері» тақырыбын өткен кезде
сабақты бекіту кезеңінде «Үш қадамнан тұратын сұхбат» тәсілі арқылы және
«Перфокарта» арқылы сабақты қорытындыладым. Ол тапсырмалар былайша
берілді:
1. Перфокарта:
2. «Үш қадамнан тұратын сұхбат»:
1. Сұраушы. (Оқушы сұрақ қояды.)
2. Жауап беруші. (Сол сұраққа жауап береді.)
3. Сарапшы (Жауапқа сараптама жасайды.)
Сонымен, қорыта айтқанда, жаңа технологиялар:
- Оқушының өз қабілетіне, болашағына сенуіне;
- Оқушыны ынталандыруға;
- Оқушы мен оқытушының ынтымақтастық қарым-қатынасына;
- Оқушының өз білімін бағалай білуіне бағыттауға мүмкіндік беретініне көз
жеткіздім.
«Өзіңді білу - адамгершілікке жеткізеді» - деп неміс психологі
Н.Энкельман айтқандай әрбір мұғалімнің алдына қоятын мақсаттары болады.
Сол мақсатқа жету үшін әрбір мұғалім тығырықтан шығатындай жол іздейді.
Оқушының пәнге деген қызығуын және сабақтың сапасын арттыруда менің алға
қойған мақсатым мынадай:
- логикалық ойлау қабілетін дамыту, өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру;
- оқу материалында баланы қызықтыратындай құпиясы бар мәселе туғызу;
- оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту;
- оқушының жеке басының дара және дербес ерекшелігін ескеріп, олардың өз
бетінше ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру.
Бұл мақсаттардың орындалуы көптеген оқу бағытын анықтауға себебін
тигізеді. Оқылатын материалды толық меңгеруді қамтамасыз етеді. Пәннің
тәрбиелік мәні оқыту әдістерімен айқындалады.
Әрбір мұғалім шығармашылықпен жұмыс істеген жағдайда ғана еліміздің
саналы, дарынды азаматтарын тәрбиелеп шығуға мүмкіндік бар. Шығармашылықпен
іздену мұғалімнің еңбегіне, ой-өрісінің толысуына көп көмегін тигізеді.
Бүгінгі күн мұғалімдерінің алдында тұрған басты міндет-оқушылардың сабаққа
деген ынтасын арттыра білу, сол арқылы әр тақырыпты олардың санасына
жеткізе түсіндіру.
Осы орайда 7 - сыныпқа өткізген информатика сабағының үлгі жоспарын
мысалға алып отырмын.
Сабақтың тақырыбы: Есептеуіш техникасының даму тарихы. ЭЕМ - нің
қоғам өміріндегі рөлі. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары.
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік - Оқушыларды есептеуіш техниканың даму тарихы-мен оны
құрылуының негізгі принциптерімен таныстыру. ЭЕМ-нің қоғам өміріндегі рөлін
түсіндіру. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары туралы ой-өрісін кеңейту.
ә) Дамытушылық – Оқушылардың жаңа ақпараттық технология-ларды пайдалана
отырып меңгерген білімдерін өмірде қолдануға дағдыландыру.
б) Тәрбиелік – оқушыларды өмірдегі керекті жақсы заттарды тани білуге,
оларды өмірде қолдана білуге; өздігімен жұмыс істеуге, пәнге деген
қызығушылықты арттыруда, сыйласу, қарым-қатынас жасай білу, ұжымдық сезімді
ояту сияқты рухани тәрбие негізін қалыптастыру.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ.
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, қозғау салу, ой қорыту, талдау.
Көрнекілігі: Мультипроектор, мультимедиа құрылғылары, қазіргі заманғы
сандық техника.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру.
І кезең Жолбастар. Үй тапсырмасын тексеру.
1. «Әр сұраққа – бір жауап»
а. «Ақпарат» сөзінің мағынасы?
ә. Адам ақпаратпен не істейді?
б. Ақпараттық процестер дегеніміз не?
в. Ақпараттың өлшем бірліктері?
г. Информатика нені зерттейді?
д. Компьютер деген не?
е. Компьютер құрамына кіретін негізгі құрылғылар?
2. Тест тапсырмалары:
1. Ақпарат дегеніміз не ?
а. қоршаған ортада болып жатқан құбылыстар;
ә. белгілі бір нәрсеге берілетін мағлұматтар;
б. деректер жиыны;
в. түрлі құбылыстар.
2. Ақпараттың ең кіші бірлігі:
а. байт;
ә. Кбайт
б. бит
в. Мбайт
3. Ақпаратты қандай түрде бере аламыз?
а. ауызша, жазбаша, қимыл не қозғалыс түрінде;
ә. жазбаша;
б. тек ауызша;
в. компьютер арқылы.
4. Ақпаратты тарату құрылғыларын ата?
а. теледидар, радио, компьютер;
ә. газет,журнал, радио, теледидар, телефон, интернет;
б. компьютер, адамдар, түрлі желілер;
в. теледидар, телефон,интернет, компьютер.
5.Информатика - . . . ғылым.
а. техникалық тасымалдаушыға ақпараттарды орналастыру
туралы
ә. мәліметтерді сақтау және берілгендерді сұрыптау туралы
б. ЭВМ көмегімен ақпараттарды жинақтау , өңдеу , сақтау және
беру, оның қасиеттері, берілу тәсілдері туралы
в. оқу процесінде компьютерді пайдалану туралы
ІІ кезең Жолсапар. Жаңа сабақты түсіндіру.
Есепшоттың дамуы:
Есептеуіш құрылғылар және машиналар: Логарифм сызғышы - XVII ғасыр –
шотландиялық математик Джон Непер логарифм түсінігін енгізді. 1761 жылы
Д.Робертсон логарифм сызғышын жасады. Паскаль машинасы - 1642 жылы француз
математигі Блез Паскаль қосу машинасын деп аталатын механикалық есептеу
машинасын құрастырды. Арифмометр - 1694 жылы неміс математигі Лейбниц
механикалық есептеу машинасын – арифмометрді құрастырды. Қалта калькуляторы
- орыс өнертапқыштары П.Л.Чебышев пен В.Т.Однер қалта калькуляторының
негізін салды. Бэббидж машинасы - 1833 жылы Чарлз Бэббидж “Аналитикалық
машина” жобасын жасады. Холлерит машинасы - ХІХ ғасырдың соңында
американдық Герман Холлерит есепші-перфорациялық машина құрастырды. «Марк –
1» - 1944 жылы американ математигі Говард Айкен «Марк-1»автоматты есептеуіш
машинасын құрастырды. ENIAC - 1946 жылы бірінші электронды есептеуіш машина
ENIAC жасалды. ENIAC-тың конструкторлары – Дж.Моучли мен Дж.Эккерт. МЭСМ -
1947 - 1948 жылдары академик Сергей Алексеевич Лебедевтің басшылығымен
бірінші ЭЕМ “МЭСМ” жасалды. БЭСМ - 1952-53 жылдары БЭСМ пайдалануға
енгізілді.
ЭЕМ-нің буындары
Компьютерлердің V буыны? Көптеген елдерде бесінші буындағы ЭЕМ-ді
жасау қолға алынуда. Мақсат – бұл машиналар кәдімгі адам сөйлейтін тілге
жуық тілді түсінетін, «жасанды интеллект» қызметін атқаратын
суперкомпьютер құрастыру.
Мультимедиа құрылғылары
Қазіргі заманғы сандық техника
4. Сыныппен жұмыс.
ІІІ кезең Аялдама.
1. «Не? Қайда? Қашан?» ойыны
|№ |Не? |Қайда? |Қашан? |
|1. |Абак |Ежелгі Қытай немесе ежелгі |2000-5000 жыл |
| | |Египет |бұрын |
|2. |Паскаль машинасы |Франция, Блез Паскаль |1642 жылы |
|3. |Арифмометр |Германия, Лейбниц |1694 жылы |
|4. |Логарифм сызғышы |Англия, Робертсон |1761 жылы |
|5. |ENIAC |АҚШ, Моучли, Эккерт |1946 жылы |
|6. |“Марк - 1” |Америка, Говард Айкен |1944 жылы |
|7. |БЭСМ |ССРО, С.А.Лебедев |1952-53 ж.ж. |
2. «Ой толғаныс». Компьютердің қоғамдағы ролі. (Оқушылар өз пікірлерін
айтады).
3. «БҮҮ» стратегиясы бойынша кестені толтыру.
5. Сабақты бекіту.
IV кезең Жолбекет. «Сөзжұмбақ» шешу.
| | | | | | | | | | | |3. | | | | | | | | | | | |
| |4. | | | |А | | |6. | | | | | | | |1. | | |Х |5. |Б |Э |Б
|Б |И |Д |Ж | | | | | | |М | | |О | | | |А | | |Ж | | | | |
| | |Э | | |Л | | | |К |9. | |О | | | | |7 |П |А |С |К |А |Л |Ь
| | | |Ш | |Й | | | | | | | |М | | |Е | | | | |А | |С | |
| | | | |2. | |8. |А |Р |И |Ф |М |О |М |Е |Т |Р | | | | | |Э | |
| |И | | | | | | |И | | |10. |Т |Р |А |Н |З |И |С |Т |О |Р | | |
| |К | | | | | | |И | | | | | | | | | | | | | | | | |
|А | | | | | | | | | | | | | | | | | |К | | | | | |
| | | | | | | |
6. Үйге тапсырма: 2.1. тақырып Есептеуіш техникасының даму тарихы
Реферат «ЭЕМ-ның даму тарихы».
7. Оқушыларды бағалау.
Интерактивті оқыту моделін пайдалану - өмірлік ситуацияларды
моделдеуді, ролдік ойындарды қолдануды, мәселені бірлесіп шешуді
қарастырады. Оқу процесінің қандайда бір қатысушысын немесе идеяны /яғни,
жақсы оқитындарға ғана назар аудару сияқты/ ерекшелеуді шектейді. Бұл
моделге адамгершілікпен, демократиялық жолмен келуді үйретеді.
Сонымен қатар сабақтарыма мерзімді баспасөз беттеріне жарияланып
отырған әріптестерімнің сабақтарын да жүйелі пайдаланып отырамын. Мысалы
«Информатика негіздері» ғылыми әдістемелік журналының 2009 жылғы №2
санындағы Б.Абдукаримовтің «Сот сабағы» атты сабағы да оқушылардың
информатика сабағына деген қызығушылығын арттырып, оқушылардың шығармашылық
даралығын, алған білімдерін бекіту бола алады.
Сабақтың тақырыбы: «Сот сабағы»
Сабақтың мақсаты: Оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру,
әділдікке, шыншылдыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес.
Сабақтың әдісі: Іскерлік ойын сабағы.
Көрнекілігі: Әділдік туралы нақыл сөздер, мультипроектор.
Пәнаралық байланыс: Құқық
Сотқа қатысушылар: Сот төрағасы, хатшы, вирус, Операциялық жүйе,
айыптаушы, қорғаушы, екі күзетші, Касперский, Doctor Web, NOD 32,
компьютер, сараптаушы.
Соттың жүруі:
Хатшы: - Сот келе жатыр, орындарыңыздан тұрыңыздар!
Сот төрағасы: - Айыпкерді әкеліңдер!
Хатшы: - Айыпкер әкелінсін! (Екі күзетші айыпкер Вирусты әкеледі).
Сот төрағасы: - Атырау облысы, Сарыарқа ықшам ауданының сот отырысын
бастаймыз. Сот процесіне айыптаушы Жайтұрмыс Диляра, қорғаушы Ахаев Мансур,
жәбірленуші Операциялық жүйе, айыпталушы Вирус қатысып отыр. Осы сот
процесі Атырау қаласы, Сарыарқа ықшам ауданының тұрғыны Операциялық жүйенің
арызы бойынша жүргізіледі. Хатшы арызды оқыңыз.
Хатшы: - Атырау облысы, Сарыарқа ықшам ауданының сотына осы ауданның
тұрғыны Операциялық жүйеден
Арыз
Менің арыз беру себебім, - 20 қаңтар 2009 жылы интернет арқылы Вирус
ілесіп келіп, менің барлық жүйеме зиян келтірді, керек десеңіз жүйедегі
барлық бағдарламаға еніп, өз білгенін жасап, қорлық көрсетті. Тек маған
ғана емес компьютердің де жұмыс істеуіне кедергі келтіруде, өйткені, жұмыс
жасар алдында бағдарламамен бірге кірісіп көптеген қиыншылықтарды тудырды.
Вирусқа әділ жазасын берілуін сұраймын.
Сот төрағасы: - Сөз жәбірленуші Операциялық жүйеге беріледі.
Хатшы: - Жәбірленуші Операциялық жүйе шақырылады.
Операциялық жүйе: - Мен, тиісті заңға сүйене отырып, тек шындықты айтуға
ант беремін. Арызда жазғандарымды растаймын. Мені осындай күйге түсірген
Вирус тиісті жазасын алуын сұраймын.
Сот төрағасы: - Айыпкер Вирус! Сіз өзіңіздің қылмысыңызды мойындайсыз ба?
Айыпкер Вирус: - Жоқ мойындамаймын.
Сот төрағасы: - Олай болса куәгерлер шақырылсын!
Хатшы: - Куәгер Компьютер шақырылады.
Куәгер Компьютер: - Мен, тиісті заңға сүйене отырып, тек шындықты айтуға
тиістімін. Мен, Операциялық жүйесіз жұмыс атқара алмаймын. Иә, Вирус тек
Операциялық жүйеге ғана емес, барлық бағдарламаға еніп кедергі тудыруда.
Сондықтан Вирусты бізге жібермейтіндей етіп қамауға алуларыңызды сұраймын.
Сот төрағасы: - Олай болса келесі куәгерлерді шақырыңыздар!
Хатшы: - Куәгерлер Касперский, Doctor Web, NOD 32 шақырылады.
Куәгер Касперский: - Мен, тиісті заңға сүйене отырып, тек шындықты айтуға
тиістімін. Компьютерге вирус жұққаннан бастап, Операциялық жүйеге зиян
келтіруде. Осы жолды қарастыра отырып, жүйеге енген бар вирусты жойып
қолымнан келгенінше жәрдем беріп келемін.
Куәгер Doctor Web: - Мен де, Касперский айтқандай жүйеге зиян келмес үшін
өз жәрдемімді аямаймын. Бірақта Вирус ол жағдайды мүлдем түсінбейді.
Тиісінше жазасын алсын.
Куәгер NOD 32: - Мен де, алдағы куәгерлер айтқандай қолымнан келгенінше өз
көмегімді беріп келемін. Өйткені біз болмасақ Компьютер мен Операциялық
жүйенің жағдайы қалай болары екені мәлім. Қысқасы, Вирус өз әділ жазасын
алсын.
Сот төрағасы: - Барлық куәгерлерді тыңдадық, енді сараптаушыны тыңдайық.
Сараптаушы: - Мен соттың тапсырмасы бойынша бұл жағдайды тексеріп, мынадай
қорытындыға келдім. Өздеріңіз білесіздер, бүкіл әлемге Вирус айтарлықтай
зиян келтіруде. Вирус өздігінен пайда болған жоқ, ол әдейі қасақана
жасалынған. Вирустың кінәсі Компьютерге еніп операциялық жүйеге және басқа
да бағдарламаларға зиян келтіргені. Сондықтан да Вирустан дер кезінде
қорғанбасақ, келешекте керекті мәліметтерді жоғалтуға душар етеді. Ал
сақтану үшін мынадай шаралар қолдануға болады: вирустан сақтайтын арнайы
бағдарламаларды пайдалану, вирусты жұқтыру мүмкіндігін азайту тәсілдерін
қарастыру, дискіні физикалық зақымданудан сақтау.
Сот төрағасы: - Сөз айыптаушыға беріледі.
Айыптаушы: - Мен, Қазақстан Республикасының «Ақпараттық жүйелерді және
ақпараттық ресурстарды қорғау» заңының 8 мамыр 2003 жылғы №412-2, 5
тармағы, 20 – стаьясы, 1-2 бөлімдерін басшылыққа отырып, «Ақпараттық
жүйелерге рұқсатсыз ену», «Ақпараттарды ұрлау және рұқсатсыз қолдану арқылы
қоғамға зияны келтіру», «Ақпараттық жүйелерді бұзу, бүлдіру арқылы
компьютерлік жүйенің жұмысына кедергі келтіру» бойынша, Вирус заң алдында
жауапты. Вирус Операциялық жүйеге және басқа да бағдарламаға айтарлықтай
зиян келтірді. Сондықтан да бүкіл әлемге танымал Вирусты, заң жүзінде
өмірлікке сотталуын сұранамын.
Сот төрағасы: - Сөз қорғаушыға беріледі.
Қорғаушы: - Мен, Вирусты қорғаушы ретінде айтарым, Вирустың ешбір кінәсі
жоқ деп айта алмаймын. Өйткені істі жүргізу барысында біраз жайттарға қанық
болдым. Бірақта ең бірінші вирусты ойлап тапқан кінәлілерді тауып, жазалау
керектігін баса айтқым келеді. Адам ойлап таппаса, Вирус мұнда отырмас еді.
Сол себептен Вирус «Айыппұл» төлеп, сот отырысынан босатуыңызды сұранамын.
Хатшы: - Тұрыңыздар! Сот кеңесуге кетеді (Сот 1-2 минут кеңесуге шығып
кетеді).
Хатшы: - Тұрыңыздар! Сот келе жатыр! (үкім оқылады).
Сот төрағасы: - Мен, Қазақстан Республикасының «Ақпараттық жүйелерді және
ақпараттық ресурстарды қорғау» заңының 8 мамыр 2003 жылғы №412-2, 5
тармағы, 20-статьясы, 1-2 бөлімдерін басшылыққа отырып, «Ақпараттық
жүйелерге рұқсатсыз ену», «Ақпараттарды ұрлау және рұқсатсыз қолдану арқылы
қоғамға зияны келтіру», «Ақпараттық жүйелерді бұзу, бүлдіру арқылы
компьютерлік жүйенің жұмысына кедергі келтіру» бойынша, Вирустың кінәсі бар
екендігін айта келе «Айыппұл» төлеп сот отырысынан босатылады. Бұл
жағдайда, негізгі кінәлілерді тауып, тергеу ісі қайта жүргізілсін. Сонымен
сот отырысын жабық деп жариялаймын.
Міне, осы тәріздес берілген тәжірибелік сабақтар арқылы жеке тұлғаны
қалыптастыруға бағытталған білім беру, ең алдымен сол білімді беретін
мұғалімнің ізденімпаздығын шыңдап, өзін - өзі дамытуына мақсат қояды. Жақсы
мұғалімге тән қасиеттерді В.Сухомлинский 4-ке бөледі.
Біріншіден, мұғалімнің балаларға сүйіспеншілік сезімі болуы керек,
екіншіден, өз сабағының ғылымдық негізін еркін меңгеруі, үшіншіден,
психология мен педагогиканы білуі, төртіншіден, кәсіби шеберлігі болуы
керек.
Меніңше, осы оқыту жүйесінде ақпараттық және коммуникативтік
технологияларды қолдану төмендегідей нәтиже береді:
□ Ілімділік оқу материалын оқу бағдарламасы бойынша ғылыми негізінде
ең жоғарғы дәрежеде меңгеріп шығуы және ілімдік білімін іс жүзінде
тиянақты, саналы түрде қолдана білуі;
□ Ақпараттық технология мүмкіндіктерін қолданып, өз бетімен білімін
толықтыруға дағдылануы;
□ Игерген материалдарын шығармашылықпен талдап, өңдеп, қорытындылап,
өз көзқарасын қорғай алуы;
□ Жеке қабілеттеріне қарай шығармашылық жұмыстарға белсене араласып,
белгілі бір ғылыми білім саласында өз мүмкіндігін көрсете алуы;
□ Ілімді жаңалық ашуға немесе ілімді іс жүзінде қолданудың жаңа
жолдарын іздеуге ұмтылуы тиіс.
Жаңа коммуникациялық технологияларды пайдаланудың басты мақсаты -
оқушылардың оқу материалдарын толық меңгеруі үшін оқу материалдарының
практикалық жағынан тиімді ұсынылуына мүмкіндік беру. Бұл мақсаттарға жету
жолында электрондық оқулықтар, тексеру программалары, оқыту программалары
сияқты программалық өнімдер қызмет етеді. Білім саласында компьютер оқушы
үшін оқу құралы, ал мұғалім үшін жұмысшы болып табылады. Оның қолданылуы
нәтижелі болуы үшін бағдарламалық құралдар толық түрде мұғалімнің және
оқушының алдына қойған мақсатына жетуін және шығару жолдарын қамтамасыз ету
керек.
Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпараттандырудың екінші
кезеңіне көштік, ол мазмұндық тұрғыда болады және компьютерлік
сауаттылықтан жеке тұлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық
негіздеріне ауысуды білдіреді, мұнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі
ақпараттық технологияларға назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана
білуі, интернет ғаламдық ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.
Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды
іс жүзінде үйлестіре қолдануда кемшіліктер кездеседі. Оның үстіне
ақпараттық технологияның тез жаңаруы мәселені қиындата түседі. Жағдайды
жақсарту үшін білім беру технологиялары мен ақпараттық қарым-қатынастық
технологияларды кіріктіру қажет, сонда педагог өзі білетін, жақсы
меңгерген, бейімделген техникалық құралдарды сабақта тиімді қолданады.
Қазіргі технологияларды білім жүйесіне енгізгенде, оқыту материалдарының
педагогикалық мазмұндылығы мен әркімнің өзінің үйренуіне жағдай жасаудың
маңызы зор. Оқыту ісінің тиімділігі мен сапасы көбінесе өздігінен оқып
үйрену процесін тиімді ұйымдастыру мен пайдаланатын материалдардың сапасына
тәуелді болады.
Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту
процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелік
байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп, нәтижесінде - өздерінің кәсіби
потенциалдарының қалыптасуына жол ашуы керек.
Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау
қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы
заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары
деп есептейміз.
Соңында, қорыта айтатын болсақ, АКТ - ның ғылыми тұрғыда артықшылығы
жеке тұлғаның шығармашылық қабілеті, танымдық белсенділігі, өзіне сенімі
артады, қосымша материалдарды молынан алады.
Мектептің ақпараттық – білім кеңістігін дамытудың төмендегідей
артықшылықтары бар:
□ Әдістемелік – оқу – тәрбие процесіне қатысушылар, өз уақытын өз
тармағына сай пайдалану. Құжаттармен жұмыс істегенде уақыт үнемдейді.
□ Ақпараттық – жаңа бағдарламаларды, жаңа ақпараттық технологияларды
үйренуге мүмкіндік алады.
□ Байланыстылық – оқу процесіне қатысушылар: әкімшілік- мұғалімдер,
оқушы - ата-ана арасындағы тығыз байланысқа мүмкіндік туады.
«Айтушы ақылды болса, тыңдаушысы дана болады» дегендей, сөзімді қорыта
келе, сабақтарымда жаңа технология әдіс – тәсілдерін қолданудың мынадай
тиімді жақтары бар екеніне көз жеткіздім:
□ Оқушының оқуға деген ынтасы артады;
□ Әр оқушының жеке қабілеті айқындалады;
□ Үлгерімі нашар оқушыға көңіл бөліп, оларға көмектесу мүмкіндігі
туады;
□ Жақсы оқитын оқушының тереңірек білім алуына жағдай туады;
□ Әр оқушы өздігінен жұмыс істеуге дағдыланады;
□ Оқушы өз білімін бағалай білуіне бағыттауға мүмкіндік береді.
Қорыта айтқанда, оқушыларды шығармашылыққа, өз бетімен іс-әрекет етуге
бағытталған тапсырмалар саны көбейгенде ғана, өз пікірін айта алатын, оны
дәлелдей білетін, өмірге деген өзіндік көзқарасы қалыптасқан, үнемі ізденіс
үстінде болатын, қоғам дамуына үлес қоса алатын, жан-жақты жетілген жас
ұрпақ өкілдерін дайындай аламыз.
Демек, жаңа технологиялық әдіс – тәсілдерді пайдалану білім сапасын
арттырудың бірден – бір жолы. Оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын
молайтуға, белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге
көмегі бар.
Информатика пәнін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың
маңызы өте зор. Сондықтан, ізденген ұстаздан ғана шығармашыл, дарынды
шәкірттің шығары анық.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Коростылева Л.А. «Психологические барьеры и готовность к
нововведениям» СПб., 1996, 66 бет.
2. Мясоед Т.А. «Интерактивные технологии обучения. Спец. семинар для
учителей» М., 2004 ж.
3. Пидкасистый П.И., Хайдаров Ж.С. «Технологии игры в обучении и
развитии» М., 1996, 268 бет.
4. Суворова Н. «Интерактивное обучение: Новые подходы» М., 2005 ж.
5. «Информатика негіздері» журналы №4-2008 жыл – Ж. Садыбекова «Оқу –
тәрбие үрдісінде ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану
қажеттілігі» (4-5 бет)
6. «Информатика негіздері» журналы №3-2006 жыл - М. Ғалымжанова
«Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы білім
беру деңгейін көтеру» (2 бет)
7. Информатика негіздері №2-2008 жыл Сұрауымбетова Р. «Білім беру
деңгейін көтеруде ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың рөлі» -
2 бет
8. Б.А.Әлмұхамбетова, М.А.Ғалымжанова «Білім беру жүйесі қызметкерлерінің
біліктілігін арттыруда ақпараттық –коммуникациялық технологиялардың
қолданылуы» - 17 бет
9. М.А.Ғалымжанова «Педагогтардың ақпараттық – коммуникациялық
құзырлылығын қалыптастыру бағыттары» - 48 бет
10. Информатика негіздері №2-2009 жыл Б.Абдикаримов «Сот сабағы» 33-34
бет.
11. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы, 8-бап.
12. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға
арналған Мемлекеттік бағдарламасы.
13. Интернет мәліметтері.
-----------------------
Есептеуіш әр түрлі есептерді
және басқа рутиналық
операцияларды автоматтайды.
Жаттығу орындары
(тренатерлер) өтілген
материалдарды бекіту немесе
қайталау.
Оқытушылар теңгерудің қажетті
деңгейін қамтамасыз ете отыра,
оқу және практика қызметінің
ебін, біліктілігін қалыптастыра-
ды, білігін таратады.
Зертхана қашықтықтағы
тәжірибелерді нақты құрылғыда
жүргізуге мүмкіндік береді.
Демонстративті зерттелетін
объектерді, құбылыстарды,
оларды зерттеу және оқыту
мақсатында жаңғырту.
Имитационды құрылымдық
және функционалдық сипаттама-
ларды зерттеу үшін шындықтың
нақты аспектісі көрсетіледі.
Моделдейтін объектілерді,
құбылыстарды, процесстерді
оларды зерттеу және оқу
мақсатында моделдеуге
мүмкіндік береді.
Ақпаратты іздеу және анықта-
малық ақпараттарды жүйелендіру
бойынша біліктіліктерді және
білетіндерін қалыптастыратын
мәліметтерді хабарлайды.
Бағыттары
Мақсаттары
Электронды
оқулықтар
Оқу-әдістемелік,
электронды кешендер
құру, әдістемелік
Web-сайттар ашу
Телекоммуникациялық
технологиялар
Жалпы компьютерлік
желілерді пайдалану
Мультимедиалық
және гипермәтіндік технологиялар
Бағдарламалау ортасында
инновациялық әдістерді
пайдаланып, бағдарламалық
сайттар, құралдар жасау
Қашықтан оқыту
(басқару) (Internet)
Өздігінен қосымша білім алуды қамтамасыз ету
Жаңа ақпараттық –
коммуникативтік технология
ІІ буын
1955-1965 ж.ж.
ІІІ буын
1965-1980 ж.ж.
ІV буын
1980 ж. -
І буын
1940-1955 ж.ж.
CD/DVD дискжетегі
TV-тюнер
Дыбыстық карта
Дыбыс колонкалары
Құлаққап
Джойстик
Руль
Виртуалды нақтылық дулығасы
Геймпад
Микрофон
Видеокарта
Ноутбук
ҚДК-қалталық дербес компьютер
MP3-плеер
Электронды жазба кітапшасы
GPS-навигатор
Мультиме-диялық проектор
Сандық фотоап-парат
Сандық видеока-мера
Электронды есептеуіш
машиналардың құрылғы-
лары – жүйелік блок,
монитор және пернетақта.
Есепшоттың, есептеуіш
құрылғылар мен машина-
лардың даму тарихы,
ЭЕМ-нің буындарын.
Компьютердің V буыны
«жасанды интеллект»
қызметін атқаратын
суперкомпьютерлер
туралы.
Тігінен:
1. Біздің елдегі І ЭЕМ.
2. Бірінші электронды компьютер
3. Гректердің ежелгі санау құралы.
4. Санау-перфорациялық машинасын
жарыққа шығарушы.
6. Компьютер ойындарындағы дисплей
экранына жылжымалы объектілерді
басқаратын құрылғы.
9. ЭЕМ-нің І буынының элементтік
базасы.
Көлденеңінен:
5. Бағдарламамен басқарылатын анали-
тикалық машинаның авторы.
7. Қосатын машинаны ойлап тапқан адам.
8. Лейбництің механикалық санау
машинасы.
10. ЭЕМ-нің ІІ буынының элементтік
базасы.
Компьютерлік
желі
Жөнелтушінің
пошта жәшігіне
жетеді.
Пошта бөліміне
траспорт арқылы
жеткізіледі.
Адресаттың
жеке пошталық
жәшігіне салынады.
Хабарламаларды
компьютерлік желі
арқылы қабылдау
және жөнелту
тәсілі. Құпия сөзбен
қорғалған.
1. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
2. 0, 1.
3. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F.
4. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
1. Екілік санау жүйесі
2. Сегіздік санау жүйесі
3. Ондық санау жүйесі
4. Он алтылық санау жүйесі
4 – деңгей
Шығармашылық жұмыс
Графиктік редакторда қиып алу,
көшіру, бұру, созу командаларын пайдаланып, еркін тақырыпта сурет салу.
3 – деңгей
1. Paint бағдарламасын жүкте.
2. Төмендегі суретті симметрияны қолдана отырып сал.
3. Көшіру және бұруды қолданып, суретті көбейт.
4. Суретті горизонталь осі бойынша 300-қа еңкейт. (Көбелек суреті).
5. Суретті Көбелек деп
сақта.
2 – деңгей
1. Paint бағдарламасын жүкте.
2. Төмендегі суреттікөшіру және
3. Симметрияны қолдана отырып сал.
4. Өлшемдерін өзгерте отырып,
5. суретті көбейт.
6. Суретке жаз атын беріп сақта.
1 – деңгей
1. Paint бағдарламасын жүкте.
2. Төмендегі суретті сал.
3. Көшіру және кері бұру
4. командасы арқылы суретті толықтыр.
5. Суретке аквариум атын беріп сақта.
Телекомму-
никациялар
Компьютерлік
сауаттылық
Ғылыми-
зерттеу қызметі
Белгілі бір
бағыттағы ақпараттық
қажеттілік
Қызығушылық
Дербес
компьютердің болуы
Интернет
арқылы халықаралық
байланыс
АКТ-ны оқытудың
пәндік арнайы
курстары
Мектеп
оқушыларның
ақпараттық
мәдениетін
қалыптастыру
Оқытудың
интерактивті
режимі
Оқыту
Технология
Мультиме-диялық
технология
Компьютер
Интернет
Электрондық
пошта
Электрондық
оқулық
Коммуникация
Компьютерлер
Ақпараттық
технология
Оқыту технологиясы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz