Асық ойыны

«Ұлттық ойындардың пайдасы»
| (Бастауыш сыныптар арасындағы отбасылық эстафеталық жарыс) |
| |
|Мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының спорт туралы білімдерін кеңейту, |
|денсаулық негізі қимыл, спорт екенін балаларға ұғындыру. Ата – аналардың |
|мектеппен тығыз байланысын дұрыс жолға қою және ойындарға ата – аналардың |
|белсене қатысып, ынтымақтаса жүргізілген жұмыстардың нәтижелі болатындығына |
|көз жеткізу. |
|Міндеті: 1. Дене жаттығулары арқылы оқушы денсаулығын қалыптастыру. |
|2. Сабақтарда оқушы белсенділігін арттыру үшін ұлттық ойындардың түрлерін |
|арттыру. |
|3. Сабақ барысында ұлттық ойындарды пайдалана отырып оқушылардың ой-өрісін |
|дамыту, ұлттық салт-дәстүр негізінде тәрбиелеу. |
|Өткізілген орны: спорт алаңы. |
|Спорт түрі: эстафеталық жарыс |
|Өткізілген уақыты: 24. 04. 2013 ж. |
|Пайдаланылатын құралдар: ысқырық, доп, кедергілер, арқан, шыбық, асықтар, |
|уақыт көрсеткіш, нысана, садақ т. б. |
|Барысы: |
|Жүргізуші:Құрметті ұстаздар, ата-аналар мен оқушылар! |
|Бүгінгі «Ұлттық ойындардың пайдасы» атты бастауыш сыныптардың отбасылық |
|жарысына хош келдіңіздер! |
|Берекеде осында |
|Мереке де осында |
|Болып жатыр той думан |
|Қырандардың қасында |
|Көңіл қойып қараңыз |
|Жалындап тұр ғой баламыз |
|Жарысып міне төрт топ |
|Қол соғып қарсы аламыз. |
| |
|Әр таңды бақытпенен атырамыз. |
|Өнерді ой көгінде бақылаңыз, |
|Сайысқа қатысуға енді ортаға |
|1-сынып атынан «Достық» тобын, |
|2-сынып атынан «Құлагер» тобын, |
|3-сынып атынан «Семсер» тобын, |
|4-сынып атынан «Қыран» тобын |
|ортаға шақырамыз. |
| |
|Өнерге биік сеніңіз |
|Думанға қызық келіңіз |
|Әділқазы ел сенген, |
|Өнерге баға беріңіз. - деп, бүгінгі жарысқа төрелік жасайтын әділ-қазылармен |
|таныстырамыз. |
|Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары Н. Байшуақов. |
|Директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары А. Келдібаев. |
|Класс жетекшілер бірлестігінің жетекшісі Б. Туралина. |
| |
|Қызады бүгін той – сайыс |
|Ортамызды ашайық |
|Ән мен күйді көтеріп |
|Інжу – маржан шашайық |
|Ырыс дәулет мол болсын |
|Жылда осындай той болсын |
|Жарысты енді бастайық |
|Ал, кәнекей жол болсын! - дей келе жарысымызды оқушылардың дене жаттығуларына|
|арналған «Қара жорға» әнінің әуеніне арналған биін тамашалайық. |
| |
|Құрметті спорт сүйер қауым! Бүгінгі қоғам мүддесіне лайықты, жан – жақты |
|жетілген, бойында имандылық сана – сезім қалыптасқан, мәдениетті, дені сау |
|азамат пен азаматшалар өсіру отбасының, мектептің борышы екені баршамызға |
|мәлім. |
|Ойын – оқушы балалар іс-әрекеттерінің негізгі түрі. Ойын – баланың, бүкіл |
|балалар ұжымының дамуында басты роль атқарады. Балаларға ұлттық ойындар |
|арқылы халқымыздың тарихын, мәдениетін таныстыру қолға алынған. Ұлттық |
|ойындардың тәрбиелік мәні зор. Ойынның шығу тарихына шолу жасауда көңіл |
|аударатынымыз ол еңбекпен, өнермен, қоршаған ортамен тығыз байланыста |
|дамыған, яғни ойынды өмірден ажыратып қарай алмаймыз. Балалар тек ойнап қана |
|қоймайды, сонымен бірге ойлайды, аңғарады, көп нәрсені білуге, зерттеуге |
|талпынады. Яғни, қазіргі заман ағымына қарай белсене қатысады. Ойын – өсіп |
|келе жатқан бала ағзасына қажет. Ойында баланың дене күші артады, қолы |
|қатайып, денесі шыңдала түседі, көзі қырағыланады, зеректілігі, тапқырлығы, |
|ынтасы артып жетіле түседі. Ойында балалардың ұйымдастырушылық дағдылары |
|қалыптасып шыңдалады. Ұлттық ойындарымыз балаларға тәрбиелік мәнімен, дене |
|бітімінің әсем де сымбатты болып бітуіне пайдасы зор. Балаларды қазақ |
|халқының ұлттық ойындарымен, ойната отырып жан-жақты тәрбиелейміз. бірнеше |
|ұлттық ойындарды шартымен ұсынамын: |
| |
|«Асық » ойыны |
|Асық – қазақ халқының дәстүрлі ойыны. Асық ойыны күндіз де , түнде де |
|ойналады.Күндізгісі – мергендікке , түнгісі- ептілікке баулиды.Асық ойынның |
|мынадай түрлдері бар: бүк, шік, алшы , тәйкі, омпы, хан талапай, хан ату т.б.|
|Асықты мұртынан не жамбасынан тұрғызуды омпы дейді.Омпы ойыны тегіс |
|алаңда, жазық жерде , тіпті үлкен бөлмеде де ойналады. Мақсаты- көп асық |
|ұтып алу. Асық ойыны –халық арасына кең таралған. |
|Белгіленген сызықтан топ мүшелері омпысынан тұрған асықты 3 реттен ату |
|арқылы ұпай жинайды. Қанша тигізсе сонша ұпай алады. |
|«Көкпар» ойыны |
|Көкпар – жігіттердің күш қайратын , ерлік , ептілігін сынайтын – ұлттық ат |
|ойыны. Көкпарға тақымы берік шабандоздар қатысады. Жарысқа түсетін бұл |
|додалы сынға денесі жұмыр, аяқтары жуан сәйгүлік аттар қатыстырылады. |
|Бұрындары мал баққан көшпелі халықтар көк бөріні соғып алғанда өлігін |
|ат үстінде сүйрелеп, бір – бірінен ала қашып , лақтырып ойнаған. Кейін ол |
|ұлттық ат спорты ойынына айналған. |
|«Жаяу көкпар» |
|Әр топтан бір бала шыбыққа мініп, сызық бойына қатар тұрады. Төрешінің |
|ысқырығы берілгенде орамалға түйілген допқа шауып барып, қолмен іліп алып, |
|қайтып келуі керек. Басқа ойыншылар «көкпардың добын» тартып алуға әрекетену|
|керек. |
|«Хан талапай» |
|Бұл отырып ойналатын, негізінен қыз балаларға арналған ойын. Оған төрт |
|үміткерден қатысады. Ойын үшін он асық таңдап алынады. Он бірінші асық ерекше|
|өзге түске (қызыл, не көк) боялған болуы шарт. Бір-бірден асық үйірусіудің |
|қорытындысы бойынша ойыншылар кезектерін бөліседі. Бұдан соң алғашқы ойыншы |
|қос уыстай ұстаған бар асықты ортаға үйіруі керек. Қалған ойыншылар аңдысын |
|аңдап, өзге асықтардан ерекшеленген «ханға» қадалады. Себебі, хан алшы түссе,|
|барлығы тарпа бас салып, ортадағы асықтарды, хан талапай жасауы тиіс. Хан |
|кімнің қолында кетсе, келесі үйіру кезегі соған беріледі, хан мен бірге |
|қолына ілінген асықтардың санына қарай ұпай жазылады. |
| |
|«Аударыспақ» |
|Қазақтың кәдімгі ұлттық спорт ойыны. Ойынға негізінен тақымы мықты,білекті |
|жігіттер қатысады. Бірін-бірін ат үстінен аударып түсіруі керек. |
|Ойынға қатысушы баланың әкесі мен шешесі аттың қызметін атқарады. Ойынға |
|қатысушы бала әкесінің арқасына мініп, ал шешесінің мойнынан бір қолымен |
|ұстап бір қолын қарсыласына созып аударыспаққа шығады.Екі бала бір-біріне |
|қарама қарсы «ат» үстінде отырып қол ұстасады. Төрешінің белгісімен |
|бірі-бірін тартып, , әйтеуір айласын, не күшін асырғаны қарсыласын «аттан» |
|аударып түсуі шарт. |
| |
|«Арқан тарту» |
|Қазақтың ұлттық спорт ойыны. Бұл ойынға екі топ қатысады. Арқанның екі |
|жағынан екі топ тартысады. Қай топ арқанды өз жағына тартып, ортадағы |
|сызықтан қарсыласын өткізсе сол топ жеңіске жетеді. |
| |
|«Аңшы мен үйрек» |
|Ойнға қатысушы екі топ мүшелері аңшы болып белгіленген сызықтан аспай |
|ортадағы үйрек болып жүрген топ мүшелеріне доп лақтырып тигізуі керек. Доп |
|тиген ойыншылар ойынан қалыс қалады. Лақтырылған допты қағып алып, ұпай |
|жинауға болады. Ойынға 2 минут уақыт беріледі. |
| |
| |
| |
|«Теңге ілу» |
|Ойынға қатысушыларлардың әр қайсысы жеке-жеке шыбықтан ат мінеді. Ойын кезегі|
|басталатын жерге сызық сызылады.Одан әрі 30-40 метрдей жерден тереңдігі бір |
|қарыстай екі шұңқыр қазылады. Шұңқырға он-оннан тас салынады. Әр топтан бір |
|сайыскеркерден шығады, сызыққа келіп қатарласып тұрады. Бастаушының белгісі |
|бойынша шыбық аттарын құйғытып, шаба жөнеледі. Сол беттерімен әлгі шұңқырға |
|жетіп қол салып жібереді де, тасты іліп алып, кері қарай шауып келеді, |
|шұңқыр тұсында бөгелуге болмайды. Ұпай әр сайыскердің іліп алған тастарының |
|санына және бірінші келуіне қарай есептеледі. Қай топ көп ұпай жинаса, сол |
|топ жеңеді. |
| |
|«Жамбы ату» |
|Белгіленген қашықтықта тұрғызып қойған нысананы садақпен атып құлату немесе |
|тигізу керек. Белгіленген сызықтан топ мүшелері 3 реттен садақ тартады. Неше|
|рет тигізсе сонша ұпай алады. |

«Қара жорға» әнінің әуеніне сайысқа қатысушы топтар буын биін орындайды.

Келешекте әлі талай сайыстар бар,
Өнерлерің шыңдалсын, қалыспаңдар.
Өнерлілер көбейсін күннен — күнге,
Өмір күрес әлі талай жарыстырар.

Ойынның нәтижесі бойынша әділ-қазылар топтық сайыста қай отбасы жеңіске
жеткендігін хабарлау және жеңімпаздарды марапаттау.