Тұнба түзе жүретін реакция

Шығыс Қазақстан облысы, Катон-Қарағай ауданы

«Чернова орта мектебі» ММ

Электролиттік диссоциация

(Химиядан ашық сабақ жоспары, 9-сынып)

Өткізген: Абильбаева Нургуль Базарбековна

(І санатты, еңбек өтілі 20 жыл)

2011-2012 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Электролиттік диссоциация тақырыбын қайталау, бекіту сабағы. Қышқылдардың, негіздердің, тұздардың химиялық қасиеттерінің диссоциациялану тұрғысынан теңдеулерін жазу.

Сабақтың түрі: қайталау

Сабақтың мақсаты:

Электролиттік диссоциация теориясын қайталау
Қышқылдар, негіздер, тұздардың химиялық қасиеттерін көрсететін толық иондық және қысқартылған иондық теңдеулерін жаздыру.
Қышқылдар, негіздер, тұздардың химиялық және физикалық қасиеттерін күнделікті өмірде қолдануға үйрету.

Қажетті құралдар: периодтық жүйе, ерігіштік кесте, Бекетовың қатары, үлестірме қағаздар, индикатор, метилоранж, фенолфталеин.

Сабақтың өту барысы:

Ұйымдастыру бөлімі.

Оқушылардың назарын сабаққа аудару

Негізгі бөлім:

Оқушылар 3 топқа бөлінеді.

I-топ: «Негіздер». Топ жетекшісі: Акмуллаева Балжан

II- топ: «Қышқылдар». Топ жетекшісі: Қайырбекова Айым

III-топ: «Тұздар». Топ жетекшісі: Ерғабылова Ельнара

I-тапсырма: Негіздер, қышқылдар, тұздардың түрлерін, құрамын талдау.

I-топ:

Негіздер

Суда еритін Екідайлы (амфотерлі) Суда ерімейтін

LiOH, Ca(OH) ₂ Zn(OH) ₂ , Al (OH) ₃ , Cu(OH) ₂ ,

H ₂ ZnO ₂ Fe(OH) ₃

II- топ:

Қышқылдар

оттекті оттексіз

HNO ₃ , H ₂ SO ₄ , H ₂ CO ₃ , HCl, HF, HBr, HJ, H ₂ S

H ₃ PO ₄

III-топ:

Тұздар

Орта немесе Қышқыл Негіздік тұз Қос тұз

қалыпты тұз тұз MgOHCl KNa ₂ SO ₄

NaCl, Na ₂ CO ₃ , KHSO ₄ Al(OH) ₂ Cl

KCl NaH ₂ PO ₄

Ca(H ₂ PO ₄ ) ₂

II-тапсырма: Әр топқа бес сұрақтан ауызша сұрақтарға жауап береді

I-топ:

Электролиттік диссоцация дегеніміз не?
Электролиттер дегеніміз не?
Әлсіз электролиттерді ата?
Заттар суда ерігенде қандай иондарға ыдырайды?
Мына негіздердің қайсысы күшті? LiOH, NaOH, KOH

II- топ:

Бейэлектролиттер дегеніміз не?
Электролиттік дисоциацияны ғылымға енгізген ғалым?
Орташа электролиттерді ата?
Диссоциациялану дәрежесі неге тең?
Мына электролиттердің қайсысы әлсіз? ZnCl2, H2CO3, HF

III-топ:

Күшті электролиттерді ата: HNO3, H2SO4, HCl, NaOH, KOH, Ba(OH) 2
Индикатордың түрлерін ата.
Na+Cl-- иондарының арасындағы тартылыс күшін ата.
Тұздар, негіздер, қышқылдар, ерігенде не балқығанда неге ыдырайды?
Э. Д. Т- негізгі қағыдалары қандай?

III-тапсырма: Электролиттік диссоциация теориясының үш типі. Тақтаға әр топтан бір оқушы шығып толық және қысқартылған иондық теңдеулерін жазады.

I-топ: Газ бөліну реакциясы

Na ₂ CO ₃ + 2HCl ↔︎ 2NaCl + H ₂ O + CO ₂ ↑

2Na ⁺ + CO ₃ ^2- +2H ⁺ +2Cl ^- ↔︎2Na ⁺ + 2Cl ^- + H ₂ O + CO ₂ ↑

II-топ: Тұнба түзе жүретін реакция

CuSO ₄ + 2NaOH ↔︎ Cu(OH) ₂ ↓ + 2Na ₂ SO ₄

Cu ²⁺ +SO ₄ ^2- + 2Na ⁺ + 2OH ^- ↔︎ Cu(OH) ₂ ↓ + 2Na ⁺ +SO4 ^2-

Cu ²⁺ + 2H ⁺ +2OH ^- ↔︎ Cu(OH) ₂ ↓

III-топ: Бейтараптану реакциясы

NaOH + HCl ↔︎ NaCl + H ₂ O

Na ⁺ + OH ^- + Cl ^- ↔︎ Na ⁺ + Cl ^- + H ₂ O

OH ^- + H ⁺ ↔︎ H ₂ O

IV-тапсырма . Ерігіштік кестені пайдалану. Әр топқа жеке кеспе қағаздар таратылады. Түскен тұнбаны анықта, оның түрі қандай?

I-топ: I-нұсқа. Реакцияны аяқтау.

H ₂ SO ₄ + BaCl ₂ ↔︎2HCl + BaSO ₄ ↓

KOH + H ₂ SO ₄ ↔︎ K ₂ SO ₄ + 2H ₂ O бейтараптану реакциясы

II-топ: II-нұсқа

HCl + AgNO ₃ ↔︎ AgCl↓ақ түсті тұнба + KNO ₃

Zn + H2SO ₄ ↔︎ ZnSO ₄ + H ₂ ↑

III-топ: III-нұсқа

K ₂ SO ₄ + Ba(NO ₃ ) ₂ ↔︎ KNO ₃ + BaSO ₄ ↓ суда ерімейтін ақ түсті тұнба

FeSO ₄ + 2NaOH ↔︎ Na ₂ SO ₄ + Fe(OH) ₂ ↓

V-тапсырма: Мына заттардың қайсысының әрекеттесуі нәтижесінде газ түзіледі? Үлестірме қағаздар таратылады.

I-топ:

Ca(HCO3) 2+ HCl ↔︎ CaCl2+ H2CO3(CO2; H2O)
NaOH + HCl ↔︎NaCl + H2O
FeSO4+ 2NaOH ↔︎Fe(OH) 2+ Na2SO4

II-топ:

H2SO4+ BaCl2↔︎ BaSO4+ 2HCl
KOH + H2SO4↔︎K2SO4+ H2O
Na2CO3+ HCl ↔︎ 2NaCl + H2CO3(CO2; H2O)

III-топ:

Cu(OH) 2+ H2SO4↔︎ CuSO4+ 2H2O
2KOH + Zn(NO3) 2↔︎ Zn(OH) 2+ 2KNO3
Ca(HCO3) 2+ HCl ↔︎ CaCl2+ H2CO3(CO2; H2O)

VI- тапсырма . Бекетовтың кестесі бойынша элементтердің электролиттік диссосацияға ұшыраған кезде сутекті ығыстыру қасиеті, металдардың активтілік қатарын ескеру. 3 топқа жеке-жеке кеспе қағаздар таратылады. Сол кеспе қағаздардан металдарды активтілігі бойынша құрастырылады. Сутекті ығыстырып шығара алмайтын металдарды ескереді.

VII-тапсырма. «Сарыағаш»минералды суы құйылған ыдыста Na ⁺ ; K ⁺ катиондары, H ₂ CO ₃ ^¯ ; CO ₃ ^2- ; F ^- аниондары берілген. Осы минералды суда түзілуі мүмкін болатын тұздардың формуласын жаз. Оқушылар өздері тақтаға тұздардың формулаларын құрайды.

NaHCO ₃ ; NaCO ₃ ; K ₂ CO ₃ ; KF; KHCO ₃

VIII-тапсырма. 3 топқа бөлек бөлек әр түсті қағазға жазылған катиондар мен аниондар бірнешеу таратылады. Сол қағаздарға байланысты тұнбаның түрін анықтайды.

Мысалы: Ba ²⁺ + SO ₄ ¯↔︎BaSO ₄ ↓ақ тұнба ақ қағаздан жасалған

Pb ²⁺ + S ^2- ↔︎PbS↓ қара қағаздан жасалған қара тұнба

Ag ⁺ + Br↔︎AgBr↓сары қағаздан жасалған сары тұнба

IX-тапсырма . Үш топқа есептер шығаруға беріледі.

I-топ:

m(CuSO ₄ ) =20г CuSO ₄ +2NaOH→Na ₂ SO ₄ + Cu(OH) ₂ ↓

m(NaOH) =8г 160г/моль 80 г/моль 98г/моль

m(Cu(OH) ₂ ) -? ν=m/M ν(CuSO ₄ ) = 20 г /160 г /моль=0, 125моль

ν(NaOH) = 8 г /40 г /моль=0, 2моль

1моль(CuSO ₄ ) - 2моль(NaOH)

Х моль (CuSO ₄ ) - 0, 2моль (NaOH)

Х=1*0, 2/2 = 0, 1моль