Фосфор элементінің периодтық жүйедегі орны
Батыс Қазақстан облысы
Теректі ауданы Қоғалытүбек ауылы
Қоғалытүбек негізгі жалпы білім беретін мектебі
Султашова Жанар Касымовна
Сабақтың тақырыбы: Көміртек. Периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы,
қасиеттері. Табиғатта таралуы
Сабақтың мақсаты:
Мақсаты: Көміртегі элементінің периодтық жүйедегі орнына сипаттама беруге, ашылу
тарихы мен табиғатта таралуы туралы танысуға, физикалық, химиялық
қасиеттері, қолданылуы жайлы білім алуға жағдай туғызу.
Күтілетін нәтиже: 1. Көміртегінің периодтық жүйедегі орнына сипаттама бере алады.
2. Көміртегінің ашылу тарихы мен таралуы туралы танысады.
3. Қасиеттері мен қолданылуы жайында біледі.
4. Көміртегінің адам ағзасы үшін маңызын айта алады.
5. Тақырыпқа сәйкес тапсырмалар, есептер орындай алады.
Көрнекілігі: Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесі, сызба−суреттер.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгеру
Сабақтың әдісі: Түсіндіру, есеп шығару, ой-қозғау, ойтүрткі.
Пәнаралық байланыс: Биология, тарих, география, математика, физика
Сабақтың барысы:
І Қызығушылықты ояту
- Тренинг:«Тез қимылда»ойынын ойнату.
Шарты: Химиялық қосылыстар беріледі. Оларды агрегатты күйлері бойынша топтастыру керек. Егер қатты зат болса - бастарын ұстайды, сұйық болса - сол қолдары, ал газ болса - оң қолдарын көтереді .
Заттар: гранит, саз, құм, бор, ауа, азот, йод, кальций, темір, оттегі, мұз, мұнай, су, ас тұзы, көмір, сутегі, көмірқышқыл газы, күкірт, фосфор, сабын, бензин.
- Ой қозғау(Өткен білімді еске түсіру)
- Фосфор элементінің периодтық жүйедегі орны
- Фосфор деп аталу себебі неде?
- Фосфордың атомдық құрылысы қандай?
- Фосфордың аллотропиялық түрөзгерістері
- Фосфордың ағзамыздағы рөлі қандай?
- Тыңайтқыштар дегеніміз не?
- Ой түрткі
- Тот темірді жейді, от . . . жейді. (көмір)
- Темір кессең қысқа кес, ұзарту оңай,
. . . кессең ұзын кес, қысқартуға оңай.
ІІ Мағынаны тану
І Көміртектің ашылу тарихы
Көміртек - тіршілікке тірек, өмірге өзек элементтердің бірі. Оның қай уақытта, қалай табылған мерзімін дәл баса айту қиын. 1781 жылы француз ғалымы А. Лавуазье нің «Жай денелер кестесі» деген еңбегінде көміртекті латынша «карбонеум, карбо - көмір» деп жазған. Бұдан көміртектің элементтік табиғатын алғаш дәлелдеген француз ғалымы А. Лавуазье деген қорытынды шығауға болады. Орысша «углерод» деген атауды, 1824 жылы орыс ғалымы М. В. Соловьев, ал 1928 жылы «көміртегі» деген атауды аудармашы Р. Бөкейханов пайдаланды.
ІІ Периодтық жүйедегі орны
6 С 12 1s 2 2s 2 3p 2 6 С 12 1s 2 2s3p 3
Тотығу дәрежелері: -4; 0; +2; +4; (1 сурет)
ІІІ Табиғатта таралуы
Басқа да элементтер сияқты көміртегі атомдары бір ғана қосылыстардың құрамында болмайды. Олар бір заттан екінші затқа ауысып отырады. (2 сурет)
СаСО 3 , МgCO 3 - магнезит, СаСО 3* МgCO 3 - доломит, СН 4 , СО 2 ;
ІV Физикалық қасиеттері
Алллотропия дегеніміз не екендігін еске түсіріп алып, көміртегінің түрөзгерістері алмаз бен графит туралы айтылады.
Адсорбция - көміртектің және басқа заттардың өз бетінде газдарды, буды және еріген заттардың бөліктерін ұстап қалу қабілеті.
Мысалы, карболен немесе активті көмір - қара дәрі. Оны іш ауырғанда, уланғанда пайдаланады.
Көміртегінің осындай қасиетіне сүйене отырып 1915 жылы Зелинский - газтұтқышты ойлап тапты.
V Қолданылуы
VІ Химиялық қасиеттері
Жай заттармен:
Н 2 = СН 4
СІ 2 = ССІ 4
С+
S = CS 2
Ca = CaC 2
O 2 = CO CO 2
Күрделі заттармен:
Н 2 SO 4 = СO 2 +2SO 2 +2H 2 O
C+ HNO 3 = 3СO 2 +4NO+2H 2 O
HOH = CO
С 0 + Н 2 S +6 O 4 = С +4 O 2 +2S +4 O 2 +2H 2 O
Тотықсыздандырғыш С 0 - 4е = С +4 1 тотығады
Тотықтырғыш S +6 +2е = S +4 2 тотықсызданады
3C 0 + 4 HN +5 O 3 = 3С +4 O 2 +4N +2 O+2H 2 O
Тотықсыздандырғыш С 0 - 4е = С +4 3 тотығады
Тотықтырғыш N +5 +3е = N +2 2 тотықсызданады
Сыныппен жұмыс
І Ой қозғау
- Көміртектің химиялық таңбасы (С)
- Реттік нөмірі (6)
- Салыстырмалы атомдық массасы (12)
- Периодтық жүйедегі орны (2 период, 4 топтың негізгі топшасында)
- Табиғатта қандай күйде кездеседі? (бос, қосылыс)
- Көміртектің қандай аллотропиялық түрөзгерістері бар? (алмаз, графит)
- Алмаздың физикалық қасиеті қандай? (түссіз, электр тогын өткізбейді, ең қатты зат, ρ=3, 5 г/см3)
- Алмазды қайда қолданады?
- Графит қандай зат? (сұр түсті, аздап жылтыры бар, қолға денеге, қағазға оңай жұғады, ρ=2, 17 - 2, 3 г/см3)
- Графитті қайда қолданады?
- Адам уланғанда немесе ішектерге газ жиналғанда қандай дәрі қолданады? (карболен)
ІІ Үлестірмелі карталар арқылы тапсырмалар орындау
№1
Массасы 88 грамм көмірқышқыл газында қанша көмір бар?
Берілгені: Шешуі:
m(СО 2 ) =88 г 1-әдіс:
Табу керек: m(С) - ? М(СО 2 ) = 44 г/моль М(С) = 12 г/моль
υ(СО 2 ) = = 2 моль
m(С) = 2 моль * 44г/моль =24 г
2-әдіс:
44 г (СО 2 ) 12 г (С)
88 г (СО 2 ) Х г (С)
Х = 24 г
Жауабы: m(С) = 24 г
№2
Айналымды іске асыру
С→СО→СО 2 →Nа 2 СО 3 → СаСО 3 →СаСІ 2
2С + О 2 → 2СО
2СО + О 2 → 2СО 2
СО 2 + Nа 2 О →Nа 2 СО 3
Nа 2 СО 3 + Са(ОН) 2 → 2 NаОН + СаСО 3
СаСО 3 + НСІ →СаСІ 2 + Н 2 О + СО 2
№3
Массасы 7, 4 грамм кальций гидроксиді қанша көлем көмірқышқыл газымен әреккеттеседі?
Берілгені: Шешуі:
m(Са(ОН) 2 ) =7, 4 г СО 2 + Са(ОН) 2 → СаСО 3 + Н 2 О
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz