Соғыстан қайтқан солдаттар

Күні: 23.02.2012 ж
Сыныбы: 11 <<б>> сыныбы
Пәні: әдебиет
Тақырыбы: Сырбай Мәуленовтің Ұлы Отан соғысы тақырыбындағы шығармалары <<Соғыстан қайтқан солдаттар>>
Мақсаты
А) Білімділік: Сырбай Мәуленов өмірі мен соғыс тақырыбындағы шығармалары жөнінде
мол мағлұмат беру. <<Соғыстан қайтқан солдаттар>> өлеңінің мағынасы мен
көркемдік құрылысын анықтау.
Ә) Тәрбиелік: Сырбай поэзиясы арқылы оқушыларды Отансүйгіштікке, ерлікке,
батылдыққа тәрбиелеу.
Б) Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін, ақыл ойы мен сана сезімін, сөйлеу
қабілеттерін, тіл мәдениетін дамыту.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Типі: жаңа білімді меңгерту
Әдісі: баяндау, талдау, сұрақ-жауап, мәнерлеп оқу, <<Тест-интервью>>, <<Болжау картасы>>, <<Екі жақты түсініктеме күнделік>>, <<Синквейн>> әдісі, <<Пікірталас картасы>>
Көрнекілігі: интерактивті тақта, кеспе қағаздар, оқулық
Пәнаралық байланыс: тарих, музыка, география, қазақ тілі
Сабақтың барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасып, сыныпты түгендеу. Назарларын сабаққа аудару
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау кезеңі:
Жұбан Молдағалиев шығармалары жөнінде тест тапсырмалары
1. Жұбанның алғашқы шығармалары қандай тақырыпта жазылды?
А) Отан Б) Соғыс С) махаббат Д) оқу - білім
2. Ел өміріндегі өзгерістерді ескі дәуір суреттерімен салыстыра отырып ашатын өлеңі
А) <<Қанат туралы толғау>> Б) <<Егер сен от болсаң>>
С) <<Майдан ақиқаты>> Д) <<Нұрлы жол>>
3. Жұбанның ақындық даңқын көтеріп, оның есімін әлемге мойындатқан шығармасы
А) <<Батыр туралы баллада>> Б) <<Өлкем жайлы ойласам>>
С) <<Мен - қазақпын>> Д) <<Жыр туралы жыр>>
4. Татар халқының батыр ұлы және ақыны Мұса Жәлелдің фашистер тұтқынында өткен өмірі мен ерлігі туралы жазған поэмасы
А) <<Жесір тағдыры>> Б) <<Ер қабірі>> С) <<Батыр туралы баллада>> Д) <<Жыр туралы жыр>>
5. <<Сел>> поэмасына қандай оқиға арқау болған?
А) 1973 жылғы Алматыда Медеу шатқалында болған сел апаты
Б) 1990 жылы болған қар көшкіні С) 2011 жылы болған цунами
Д) Ешқандай оқиғаға қатысы жоқ.
6. <<Мен - қазақпын>> поэмасы қандай стильде жазылған?
А) публицистикалық Б) лирико - публицистикалық
С) көркем әдебиет Д) лирикалық
7. Поэма қандай жанр?
А) Табиғат құпияларын, адам не қоғам өмірінің сан алуан сырын қиял-ғажайып оқиғаға айналдыра бейнелейтін фантастикалық баяндау.
Б) Өмірде болған не болуға тиіс күрделі құбылыстар мен келелі оқиғаларды, алуан-алуан адам тағдыры мен заман шындығын көлемді, желілі, эпикалық не лириаклық сипаттағы өлеңмен суреттелген шығарма
С) Арнаулы өлшеммен, әр түрлі тақырыпқа жазылатын сыршыл өлең
Д) Публицистикалық үнді, көркем тілді, сын-сықаққа бай, күлкі шақыратын әдеби шығарма
8. Ж.Молдағалиевтің тұңғыш жинағы қашан жарық көрді?
А) 1965 ж <<Мен - қазақпын>> жинағы Б) 1951 ж <<Нұрлы жол>> жинағы
С) 1949 ж <<Жеңіс жырлары>> жинағы Д) 1964 ж <<Ғашық көзбен>> жинағы
9. <<Халықтарды қанатына мінгізіп бара жатқан>> қыран бейнесінде таныған өлеңі
А) <<Қыран дала>> Б) <<Байқоңыр баспалдақтар>> С) <<Айттым сәлем>> Д) <<Сел>>
10. <<Жесір тағдыры>> поэмасындағы қазақ әйелі
А) Ұлпан Б) Ақлима С) Айша Д) Сара
ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту кезеңі
С.Мәуленов - 1922 жылы Торғай облысы Жангелдин ауданы - Торғай мектебі - Қызылорда - 1938 ж Қызылорда педагогика институты - 1940 ж әскери өмір - 1942 ж Қостанай облыстық радио комитеті - ауыл мұғалімі - Ұлы Отан соғысы - <<Қазақ әдебиеті>> және <<Жұлдыз>> журналы редакциясы
Сағыс жырлары: <<Қош бол, сәулем>>, <<Ұйқысыз өткен түнде>>, <<кек>>, <<Солдат сыры>>, <<Боранда>>, <<Шуылдайды қара орман>>, <<Есіңе ал>>, <<Құлын>>, <<Мың қолдар сау болсын>>, <<Жастығым, сені жоғалттым>>, <<Түбірлер>>, <<Соғыстан қайтқан солдаттар>>, <<Ақ түн>> т.б
1. <<Болжау картасы>>
<<Соғыстан қайтқан солдаттар>> өлеңі туралы бастапқы естігенде көз алдарына не елестеді? Өз ойларын болжап айтады.
2. <<Поэзия минуты>> Өлеңді мәнерлеп оқу
Өлеңді талдау
Соғыстан қайтқан солдаттар

/Жаутаңдап қарап// дала тұр,/ 8 б а
/Көз жасын сүртіп //жаңа бір./ 8 б а
/Хабарсыз ұлын //сұрауға/ 8 б б
/Жолыңды тосып// ана жүр./ 8 б а (қара өлең ұйқасы)

/Қанша үйдің ұрлап //адамын,/ 8 б а
/Қанша үйде сөніп// қалды оттар.// 8 б б
/Көрдің бе ұлын// ананың,/ 8 б а
/Соғыстан қайтқан// солдаттар?!/ 8 б б (кезектес ұйқас)

/Кешікпей жарым //келер деп,/ 8 б а
/Төрінен сайлап// орынды,/ 8 б б
/Батысқа қарап //елеңдеп,/ 8 б а
/Ару жүр тосып// жолыңды./ 8 б б (кезектес ұйқас)

Көтерді бәрін ауырдың
Азамат болып арды ақтар.
Көрдің бе жарын арудың,
Соғыстан қайтқан солдаттар?!
Кетерде солдат жарының
Ішінде қалған ана жыл.
<<Көкемді айтпай танырмын>>,
Деп бір сәби бала жүр.
Қайрылмай қалай кетесің,
Хабарсыз қалай ол тоқтар.
Көрдің бе оның көкесін,
Соғыстан қайтқан солдаттар?!
Қаралы қағаз жіберіп,
Қаншама қайғы салды оқтар.
Барады үнсіз түнеріп
Соғыстан қайтқан солдаттар!

3. <<Сөздік>>
Мағынасы түсініксіз сөздермен жұмыс
Тосып - күту;
Ұрлап адамын - соғысқа аттанғандар
Сөніп қалды оттар - отбасының жойылуы, адамынан айырылу;
Сайлап - дайындау;
Көтерді бәрін ауырдың - қиыншылыққа төзу
Қаралы қағаз - жаманат хабар
Қайғы салды оқтар - қаншама адамның жанын алды , мылтықтан атылған оқтар

4. <<Тест - интервью>>
Солдаттар бейнесі қалай суреттелген?

Солдаттардан жауап күткендер

Соғыс зардабын тартушылар

5. <<Ойтолғаныс>> Екі жақты түсініктеме күнделігі
Қатты әсер еткен шумақ

Пікір

6. <<Пікірталас картасы>>
Егер соғыс болмаса
Соғыс қандай зардап әкелді?

7. Шығармашылық жұмыс
<<Бейбітшілік жасасыншы әлемде>>
8. <<Синквейн>> әдісі
Зат есім: ақын
Сын есім: тамаша, ғажайып
Етістік: жырлады, жазады
4 сөзді сөйлем. Сырбай- тамаша талант иесі.
Синоним: ақын, шайыр
ҮІ. Үйге тапсырма:
<<Соғыстан қайтқан солдаттар>> өлеңін жаттау
ҮІІ. Бағалау.