Жылу қозғалтқыштары

Сыныбы:8 Күні: 19. 11. 2014ж
Сабақтың тақырыбы: §22-23 Жылу қозғалтқыштары. Жылу қозғалтқыштары-ның п.ә.к.-ті. Жылу қозғалтқыштарын жетілдіру жолдары. Тоңазытқыш
Сабақтың мақсаты:
Біліміділік : Бу және газ турбиналары, тоңазытқыш машиналардың құрылысы мен жұмыс істеу принциптерімен, яғни жылу техникасының дамуының маңызды бағыттарымен таныстыру; схема, конспект қуруға үйрету; салыстыру, талдау жасау қабілеттерін дамыту;
Дамытушылық : Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.
Тәрбиелік : оқушыларды ұқыптылыққа, жауапкершілікке, сыйластыққа, ізденушілікке, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың әдістері: түсіндіру, лекция, жатығу орындау, сұрақ-жауап, демонстрация
Сабақтың көрнекілігі: презентациялық слайд, интерактивті тақта, эл. оқулық дидиктикалық материалдар, іштен жану қозғалтқышы.
Пәнаралық байланыс: математика, тарих, георграфия
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
1. Сәлемдесу;
2. Оқушыларды түгендеу;
3. Сынып бөлмесінің тазалығын тексеру;
4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);
5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
II. Үй жұмысын тексеру:Физикалық диктант
1.Жүйеге берілген ....... оның ішкі энергиясының өзгерісіне және жүйенің сыртқы денелерге қарсы істейтін ............ жұмсалады.
2.Бір дененің ................есебінен ғана жұмыс істейтін мәшинені жасау мүмкіндігіне тыйым салады. Ол процестің бағытын білдіреді. ............ ретті мәңгі қозғалтқыш жасау мүмкін емес.
3.Термодинамикада сырттан жылу алмай және машинаның ішінде қандай да бір өзгеріссіз, шексіз ұзақ уақытжұмыс істейтін мәшинелерді ............мәңгі жылу қозғалтқыштары деп атайды.
4.Газдың сырқы күштерге қарсы атқарған жұмысы газ............ Оның соңғы және бастапқы......... айырымына көбейткенге тең
III. Жан-жақты білімдерін тексеру:
Сәйкесін тап
Изобаралык процесс T=const
Изотермалық процес p=const

Термодинамиканың бірінші заңы изохоралық
Жылу алмасуынсыз жүретін процесс Q=U+A
Көлемі тұрақты процес адиабаталық
Кестені толтыр:
Физикалық шама
Белгіленуі
Өлшем бірлігі
Формуласы
Ішкі энергия
ΔU
Дж
ΔU=A+Q
Буландыруға қажетті жылу мөлшері
Q
Дж

Жұмыс
А
Дж

IV. Жаңа сабақ
І. Техниканың дамып жетілуі отындағы ішкі энергияның орасан мол қорын барынша толық пайдалана білу. Ішкі энергияны пайдалану дегеніміз - осы энергияның есебінен пайдалы жұмыс істеу, мысалы, жүк көтеру, вагондарды жүргізу, т.б. Бұл ішкі энергияны механикалық энергияға айналдыру қажет дегенді білдіреді.Бұл түрленулер жылу қозғалтқыштары деп аталатын жылу машиналарының көмегімен жүзеге асырылады. Мұндай қозғалтқыштар 18 ғасырдың аяқ кезінде ойлап табылған болатын. Жылу машиналарының теориясында ТД-ның екінші бастамасы негізгі рөл атқарады.
Жылу машиналары деп жүйенің ішкі энергиясының бір бөлігін механикалық энергияға айналдыратын және соның есебінен жұмыс істейтін құрылғыларды айтады.
Жылу машиналарының басқа түрі - тоңазытқыш қондырғылар да бар. Олар мұздатқыш камерасы сияқты салқын денелен жылудың біраз бөлігін ала отырып, онда төменгі температураны ұстап тұру қызметін атқарады.
Қарапайым жылу қозғалтқышы дегеніміз қабырғасы нығыз кептелген, жоғары төмен қозғала алатын, поршені бар металл цилиндр ондағы отынның ішкі энергиясы поршеньнің механикалық энергиясына айналады.
Барлық қозғалтқыштарда отынның энергиясы, алдымен жоғары темп-ға дейін қыздырылған газдың немесе будың ішкі энергиясына өтеді. Ұлғайғанда газ сыртқы күштерге қарсы жұмыс атқарып, салқындайды, яғни оның ішкі эн/сы азайып, бір бөлігі мех/қ жұмысқа айналады.
Газдың ішкі энергиясының мех/қ эн/ға айналмай қалған бөлігі, салқындатқыш рөлін атқаратын тоңазытқыш деп аталатын сыртқы ортаға беріледі. Сонымен, барлық
жылу қозғалтқыштарының құрылымы үш негізгі бөліктен тұрады: отынның энергиясы бөлініп шығатын қыздырғыш; бу немесе газ болып болып табылатын жұмыс денесі; пайдаланылмай қалған жылу мөлшерін алатын суытқыш.
Ж.қ/ның жұмыс істеу процесінде жұмыстық дене қыздырғыштан Q1 жылудың біраз мөлшерін алады және
A= Q1- Q2
жұмыс жасай отырып, оның бір бөлігін механикалық энергияға айналдырады. Механикалық энергияға айналмай қалған Q2 жылу мөлшерін жұмыстық дене тоңазытқышқа береді.
Энергияның сақталу және айналу заңы бойынша:
Q1= А+Q2
ІІ. Жылу қозғалтқыштарының кең тараған түрлерінің бірі - бұл іштен жанатын

Демалыс сәті
Қара жәшік сұрағы: Бұл заттың пайда болғанына мыңдаған жылдар өтті.
Оларды ертеректе клепсидрами
деп атаған.Бұл зат орнынан қозғалмай жүре алады. Жәшіктің ішінде не бар?
Жауап: Сағат
V. Сабақты бекіту: Есептер шығару
1.Іштен жану двигателі - ге тең пайдалы жұмыс істеп, оған 4кг бензин жұмсады. Осы двигательдің ПӘК-ін есептеңдер.
Графикалық диктант: <<Ия>> не <<жоқ>>
1. Алғашқы бу мәшинесін Папен ойлап тапты.
2. Тоңазытқыш тамақты қыздырады.
3. Жылу қозғалтқышының кеңінен тараған түрі-іштен жану қозғалтқышы.
4. ПӘК-ң өлшем бірлігі-Джоуль
5. Іштен жану қозғалтқышының 4 тактісі бар.
Пайда болған графикті оқушылар сызады.
VI. Сабақты қорыту:
Бүгінгі сабақ бойынша сауалнама______________________
1.Сіз өзіңіз үшін не білдіңіз?

2Сізге бәрінен бұрын не ұнады?

3.Сіз үшін не жеңіл болды?

4.Сіз үшін не ауыртпалық тудырды?

5.Сіздің қиыншылықтарыңызды шешуге некөмектесті?

6.Сіз бұрын істей алмайтыныңызды қазір істей аласыз ба?

7.Сізге қай жерінде көмек қажет етілді?

8.Бұл тапсырманы басқа қырынан қалай өзгертер едіңіз?

9.Сізде қандай да бір сұрағыңыз бар ма?

10.Сіздің сабақ бойынша ұсыныстарыңыз бен тілектеріңіз
VII. Үйге тапсырма: § 23-26 оқу, түсінік, 13-жатығу №1-2
А) Жылу қозғалтқышы тақырыбына ребус
Б) <<ІЖҚ>>; <<Жылу қозғалтқыштары түрлерінің шығу тарихына экскурсия>> туралы реферат
В) 13-жатығу № 4
VIII.Бағалау: