Кестеде берілген заттардың формулаларын жазыңдар

Мұғалімнің аты-жөні
Даньяров Қанат Дүйсенбайұлы
Пән: Химия
Сыныбы
9
36 сабақ
Күні: 26 .01.2017
Сабақтың тақырыбы:
Судың кермектігі және оны жою жолдары
Ресурс
<<Химия>> оқулығы, Н. Нұрахметов, К.Сарманова, К.Жексембина. 9 сынып оқулығы,
Алматы <<Мектеп>> 2013 жыл. Есептер мен жаттығулар жинағы - 9 сыныпқа арналған
Мақсат
Судың кермектігі және оны жою жолдары мен зияндылығын біле отырып, өмірдегі судың маңыздылығын бағалау.
Күтілетін нәтиже
Судың құрамында кальций, магний, карбонат, гидрокарбонат, хлорид және сульфат
иондарының болуына байланысты суда қандай кермектілік болатындығын ажырата әрі
күнделікті өмірде қолдана білетін болады.
Химиялық реакция теңдеулерін жазу қабілеті қалыптасады.
Құрал-жабдықтар:
Интерактивті тақта, Химиялық элементтердің периодтық кестесі,
Химия 9 сынып, <>, кольба, су (құбыр, тазартылған), сабын, химиялық ыдыстар, бор, қант, спирт.
Сабақтың түрі
Жаңа білімді игеру сабағы.
Әдіс-тәсілдер
Жеке, топтық жұмыстарға тапсырмалар
Сабақ бойынша мұғалім жазбалары
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру кезеңі

1мин

- Ынтымақтастық атмосферасын құру

- Оқушыларды Са, СаО, Са(ОН)2 химиялық формулалар жазылған парақшалар арқылы 3 топқа бөлу
Оқушылар бүгінгі сабаққа қажетті құрал - жабдықтарын алады. 3 - топқа бөлініп отырады.
Сұрақтарға жауап беру:
2 мин
Қайталау оқу анасы
1. Металдарға жалпы сипаттама; ПЖО. 2. Са химиялық қасиеттері.
3. Са қосылыстары.

1 - топтық жұмыс:
(үш түрлі тапсырма) сұрақтарға жауап, аяқталмаған тезис, кестемен жұмыс.

5 мин
І топ. Периодтық жүйедегі орны
1.Химиялық таңбасы - Са
2.Реттік нөмірі - 20
3.Ar(Са) - 40
4.Период нөмірі- ІV(үлкен), топ нөмірі-ІІ (негізгі)
5. Кальцийдің электрондық формуласы 1s22s2 2p6 3s23p64s2,
6. Валенттілігі ІІ
7.Энергетикалық деңгей саны - 4 )2)8)8)2)

ІІ топ.Аяқталмаған тезис
1.Жай заттармен
2Са + О2= 2СаО
Са + С = CaС
Ca + CI2= CaCI2
3Ca + N2= Ca3N2
Са + H2= CaH2
күрделі заттармен
Ca + 2H2 O = Ca(OH)2+ H2↑
Ca + 2HCl = CaCI2+ H2↑
ІІІ топ. Кестемен жұмыс
1. Доломит - CaCO3*МgCO3
2. Ғаныш - СаSO4*2Н2О
3. Флюорит - СаF2
4. Фосфарит - Са3(РО4)2
5. Әктас - СаСО3
6. Сөндірілген әк - Са(ОН)2
7. Сөндірілмеген әк -СаО

Қызығушылықты ояту (мақсат қою кезеңі)
Cудың физикалық қасиеттеріне тәжірибе
Демонстрациялай сұрақ қою

3 мин
№1 Су бір стақаннан екінші стақанға құйылды.
Нені байқадыңдар? Қорытынды: Су сұйық
№ 2 Суды пішіндері әр түрлі ыдыстарға құйылды.
Нені байқадыңдар? Қорытынды: судың пішіні жоқ.
№ 3 Шыны стақанға су құйып, оған әр түрлі заттарды салынды.
Нені байқадыңдар? Қорытынды: су мөлдір.
№ 4 Түрлі- түсті қағаз жолақтарын суға салынды.
Нені байқадыңдар? Қорытынды: судың түсі жоқ.
№ 5 Судың дәмі бар ма? Қорытынды: судың дәмі жоқ.
№ 6 Судың иісі бола ма? Қорытынды: судың иісі жоқ.
№ 7 Үш ыдысқа су құйылған. 1-ыдысқа қант, 2-ыдысқа спирт,
3-ыдысқа бор салып былғанды.
Нені байқадыңдар? Қорытынды: су еріткіш.
Сұрақтарға жауап бере отырып, тақырыпты айқындап, мақсат қояды.

Оқушылардың тәжірибелік сынағы 3 мин
Тәжірибе:
1-ші ыдыста құбыр суы. 2-ші ыдыста тазартылған ауыз су
Сабақтың тақырыбы (№1слайд) мақсат айқындалады.

Тақырыпты ашу

6 мин
152 бетті ашыңыздар, §34. 3 минут оқу
Өздеріңе тақырыптан алған жаңа мәліметтерді қара карандашпен бояп қойыңыздар. М: толықтыруы-?
жаңа сабақты жұппен меңгереді.
Қажетті мәліметтерді дәптерлеріне жазады.
Жаңа сабақты меңгерту
(2 - топтық жұмыс)
6 мин
Тақырыпты меңгеру үшін әр топқа сұрақтар беріледі, мәтінмен жұмыс жасайды.
І топқа. Кермек су қалай пайда болады, оның зияндылығы.
ІІ топқа. Судың кермектілігінің түрлері, оны жою жолдары.
ІІІ топқа. Уақытша,тұрақты кермектіктің құрамында қандай тұздар болады, оларды жұмсарту.
Топпен жұмыс
Сұрақтарға жауап береді.
Кеспе карточка (жұптық жұмыс)

5 мин
Жұп карточкалар дайындалады, біреуінде - сұрақтар, екіншісінде жауаптарға арналған тірек кестелер. Оқушылар кез келген карточканы таңдайды.
Содан кейін оның түсі бойынша өзінің серігін іздеп, бірге отырып жұмыс жасайды.
1 жұп. Кермек суды жұмсарту үшін, мына заттардың қайсысын қолданады.
2 жұп. Уақытша кермектік судың құрамында қандай тұздар болады,оны жою жолдарына мысал келтір.
3 жұп. Тұрақты кермектік судың құрамында қандай тұздар болады, оны жою жолдарына мысал келтір
4 жұп. Мына айнымалыны орында. СаСО3 ----- А ----- Са(ОН)2
5 жұп.Төмендегі айнымалыны орында Са(NO3)2 ----- Б ------ СаСI2
6 жұп.Төменде берілген иондар ішінен кермек суда болатын иондар мен суды жұмсарту үшін қолданатын иондарды теріп жаз.
Жұппен жұмыс

Зерттеу жұмысы

5 мин

1тапсырма
А5, В6 заттардың атын атаңдар.
А5, В6, молекулалық массасын есептеңдер
2 тапсырма
А5 пен B6, айырылғанда жүретін реакция теңдеуін жаз
3 тапсырма
8г Б1 мен Д3 әрекеттескенде түзілетін тұздың массасы қанша

А
Б
В
Г
Д
Е
Ж
1
НСІ
СаО
Мg
NаОН
СuО
СиSО4
HNO2
2
Na2O
Fe(OH)2
Al2O3
H2O
Na
C
P2O5
3
Fe
AgNO2
Cu(OH)2
P
CО2
H2SiO3
Cl2
4
CuCl2
Ca
NaCl
CaCO3
H2
ZnO
Cu
5
Са(НСО3)2
K2S
S
Zn
Na2SO4
O2
Al(OH)3
6
N
H3PO4
Мg(HCO3)2
FeO
H2CO3
Na3PO4
Na2CO3
7
Mg(NO3)2
MgO
H2S
H3SO4
BaCl2
KOH
Fe2O3
8
Zn(OH2)
Si
Ca(OH)2
Mg(OH)2
S
NaAlO2
H2SO3

Дербес жұмыс

3 мин

Судың кермектілігі және оны жою әдістері
Кермек судың құрамы
Кермектілікті жіктеу
Жою әдісі

катиондар
аниондар
Құрамы бойынша
Жою тәсілдері бойынша

Са [2 +]
Mg [2+]
НСО[-]3
Карбонатты
уақытша
1) қыздыру
2) әк суын қосу

Сl[ -]
SO4[2-]
Карбонатсыз
Тұрақты
1) сода қосу

НСО[-]3
Сl[ -]
SO4[2-]
Жалпы
1) сода қосу
2) әк суын қосу

Әр оқушы жаңа тақырып бойынша алған білімдерін жүзеге асырады
Бағалау
2 мин
Формативті бағалау:
Топтағы оқушылар бағалау парақшаларына критерий арқылы бағалайды.
9 - сынып Оқушының аты - жөні: ___________________________________

Қайталау оқу анасы

1-топтық жұмыс
Cудың физикалық қасиеттері
1-топтық жұмыс
Кеспе карточка (жұптық жұмыс)

Зерт
теу жұм
ысы

Дербес жұмыс
Жалпы ұпай
Қортынды баға

өз - өзін бағалау
2 мин
Бекіту

1 мин
Рефлексия

Үйге тапсырма
1 мин
§34 Судың кермектігі және оны жою жолдары.
Есептер мен жаттығулар жинағы № 9-20, № 9-23 жаттығу (86бет)

9 - сынып Оқушының аты - жөні: ___________________________________

Қайталау оқу анасы

№1Топтық жұмыс
Cудың физикалық қасиеттері
№2Топтық жұмыс
Кеспе карточка (жұптық жұмыс)

Зерттеу жұмысы

Дербес жұмыс
Жалпы ұпай
Қортынды баға

Бағалау парағы
Максимум 5 ұпай
Барлығы 35 ұпай

Ұпай
Дескрипторлар (сипаты)
0
Сабақта дайындық жоқ
1
Тақырыпта түсінбеушіліктерім бар, сұрақтарға жауап бере алам
2
Тақырыптағы ақпаратты меңгердім әліде дамытуым керек
3
Жауап беру кезінде қателесемін, болжау жасай аламын, бірақ шешімнің негізгі дәлелдемесінде қателіктер жіберемін.
4
Формулаларды білемін, оларды құрастыра аламын, формулалар арқылы реакция теңдеуін жаза аламын, бірақ реакция теңдеуінде, есеп шығару кезінде қателіктер жіберемін.
5
Теориялық білімімді қолданамын, формулаларды білемін, оларды құрастыра аламын, формулалар арқылы реакция теңдеуін жаза аламын.

9 - сынып Оқушының аты - жөні: ___________________________________

Қайталау оқу анасы

№1Топтық жұмыс
Cудың физикалық қасиеттері
№2Топтық жұмыс
Кеспе карточка (жұптық жұмыс)

Зерттеу жұмысы

Дербес жұмыс
Жалпы ұпай
Қортынды баға

Бағалау парағы
Максимум 5 ұпай
Барлығы 35 ұпай

Ұпай
Дескрипторлар (сипаты)
0
Сабақта дайындық жоқ
1
Тақырыпта түсінбеушіліктерім бар, сұрақтарға жауап бере алам
2
Тақырыптағы ақпаратты меңгердім әліде дамытуым керек
3
Жауап беру кезінде қателесемін, болжау жасай аламын, бірақ шешімнің негізгі дәлелдемесінде қателіктер жіберемін.
4
Формулаларды білемін, оларды құрастыра аламын, формулалар арқылы реакция теңдеуін жаза аламын, бірақ реакция теңдеуінде, есеп шығару кезінде қателіктер жіберемін.
5
Теориялық білімімді қолданамын, формулаларды білемін, оларды құрастыра аламын, формулалар арқылы реакция теңдеуін жаза аламын.

І топ. Периодтық жүйедегі орны

1.Химиялық таңбасы -

2.Реттік нөмірі -

3.Ar(Са) -

4.Период нөмірі- ,топ нөмірі-

5. Кальцийдің электрондық формуласы-

6. Валенттілігі -

7.Энергетикалық деңгей саны -

ІІ топ. Аяқталмаған тезис

1.Жай заттармен
Са + О2= ..........
Са + ........... = CaС
Ca + CI2= ................
3Ca + .......... = Ca3 N2
............. + H2= CaH2
күрделі заттармен
Ca + 2H2 O = .......... + H2↑
Ca + ........ = CaCI2+ .............

ІІІ топ. Кестемен жұмыс
Кестеде берілген заттардың формулаларын жазыңдар

Қосылыстардың аттары
Формулалары
Доломит

Ғаныш

Флюорит

Фосфарит

Әктас

Сөндірілген әк

Сөндірілмеген әк

*1 жұп. Кермек суды жұмсарту үшін, мына заттардың қайсысын
қолданады

**2 жұп. Уақытша кермектік судың құрамында қандай тұздар
болады, оны жою жолдарына мысал келтір.

***3 жұп. Тұрақты кермектік судың құрамында қандай тұздар болады,
оны жою жолдарына мысал келтір

**** 4 жұп. Мына айнымалыны орында.
СаСО3 ----- А ----- Са(ОН)2

***** 5 жұп.Төмендегі айнымалыны орында
Са(NO3)2 ----- Б ------ СаСI2

****** 6 жұп.Төменде берілген иондар ішінен кермек суда болатын
иондар мен суды жұмсарту үшін қолданатын иондарды теріп жаз.

Зерттеу жұмысы

5 мин

1тапсырма
А5, В6 заттардың атын атаңдар.
А5, В6, молекулалық массасын есептеңдер
2 тапсырма
А5 пен B6, айырылғанда жүретін реакция теңдеуін жаз
3 тапсырма
8г Б1 мен Д3 әрекеттескенде түзілетін тұздың массасы қанша

А
Б
В
Г
Д
Е
Ж
1
НСІ
СаО
Мg
NаОН
СuО
СиSО4
HNO2
2
Na2O
Fe(OH)2
Al2O3
H2O
Na
C
P2O5
3
Fe
AgNO2
Cu(OH)2
P
CО2
H2SiO3
Cl2
4
CuCl2
Ca
NaCl
CaCO3
H2
ZnO
Cu
5
Са(НСО3)2
K2S
S
Zn
Na2SO4
O2
Al(OH)3
6
N
H3PO4
Мg(HCO3)2
FeO
H2CO3
Na3PO4
Na2CO3
7
Mg(NO3)2
MgO
H2S
H3SO4
BaCl2
KOH
Fe2O3
8
Zn(OH2)
Si
Ca(OH)2
Mg(OH)2
S
NaAlO2
H2SO3

Зерттеу жұмысы

5 мин

1тапсырма
А5, В6 заттардың атын атаңдар.
А5, В6, молекулалық массасын есептеңдер
2 тапсырма
А5 пен B6, айырылғанда жүретін реакция теңдеуін жаз
3 тапсырма
8г Б1 мен Д3 әрекеттескенде түзілетін тұздың массасы қанша

А
Б
В
Г
Д
Е
Ж
1
НСІ
СаО
Мg
NаОН
СuО
СиSО4
HNO2
2
Na2O
Fe(OH)2
Al2O3
H2O
Na
C
P2O5
3
Fe
AgNO2
Cu(OH)2
P
CО2
H2SiO3
Cl2
4
CuCl2
Ca
NaCl
CaCO3
H2
ZnO
Cu
5
Са(НСО3)2
K2S
S
Zn
Na2SO4
O2
Al(OH)3
6
N
H3PO4
Мg(HCO3)2
FeO
H2CO3
Na3PO4
Na2CO3
7
Mg(NO3)2
MgO
H2S
H3SO4
BaCl2
KOH
Fe2O3
8
Zn(OH2)
Si
Ca(OH)2
Mg(OH)2
S
NaAlO2
H2SO3

Зерттеу жұмысы

5 мин

1тапсырма
А5, В6 заттардың атын атаңдар.
А5, В6, молекулалық массасын есептеңдер
2 тапсырма
А5 пен B6, айырылғанда жүретін реакция теңдеуін жаз
3 тапсырма
8г Б1 мен Д3 әрекеттескенде түзілетін тұздың массасы қанша

А
Б
В
Г
Д
Е
Ж
1
НСІ
СаО
Мg
NаОН
СuО
СиSО4
HNO2
2
Na2O
Fe(OH)2
Al2O3
H2O
Na
C
P2O5
3
Fe
AgNO2
Cu(OH)2
P
CО2
H2SiO3
Cl2
4
CuCl2
Ca
NaCl
CaCO3
H2
ZnO
Cu
5
Са(НСО3)2
K2S
S
Zn
Na2SO4
O2
Al(OH)3
6
N
H3PO4
Мg(HCO3)2
FeO
H2CO3
Na3PO4
Na2CO3
7
Mg(NO3)2
MgO
H2S
H3SO4
BaCl2
KOH
Fe2O3
8
Zn(OH2)
Si
Ca(OH)2
Mg(OH)2
S
NaAlO2
H2SO3

1 жұп. CaCI2,CaSO4,Mg(HCO3)2,Ca(HCO3)2,

2 жұп. Ca(HCO3)2 карбонатты тұздар.
Оны жою жолдары қайнату, сода қосу арқылы.
Ca(HCO3)2 --> СаСО3 + СО2 + Н2О
Ca(HCO3)2 + Са(ОН)2 = СаСО3 + Н2О

3 жұп. CaCI2 , CaSO4 бейкарбонатты тұздар .Оны химиялық әдіс - тәсілдер арқылы жояды.
СаSO4+ Na2CO3 = CaCO3 + Na2SO4

4 жұп.
1. СаСО3=CaO + CO2
2. CaO + H2O =Са(ОН)2

5 жұп. Са(NO3)2+ NaOH =Ca(OH)2 +NaNO3

Ca(OH)2 + HCI = СаСI2 + H2O

6 жұп.K+, Ca2+,Na+,Mg2+,H+,