Программалау тілдері

Пәні:
Алгоритмдеу және программалау
Тобы:

Уақыты:

Сабақтың тақырыбы:
Программалау тілдері.Turbo Pascal программалау тілі.
Құзыреттілікке жеткізетін сабақтың мақсат-міндеттері:

А) проблеманы шешу
Әртүрлі өмірлік жағдайларда алгоритмдерді қолдана білуге дағдыландыру.
Ә) ақпараттық
Программалау тілдері, Паскаль тілі, алфавиті туралы ақпарат беру.
Б) коммуникативтік
Пікірталасқа қатысу, өз ойын ашық айта білуге, өзінің және өзгенің әрекетін бағалау мен талдау.
Сабақтың типі:
Аралас
Сабақта қолданылатын педагогикалық технологиялар:
АКТ: интерактивтік, желілік, компьютерлік технологиялар
Сабақтың әдісі:
Баяндау, сұрақ-жауап, машықтану
Пәнаралық байланыс:
Ағылшын тілі, геометрия, бейнелеу өнері, математика, информатика
Оқыту құралдары:
Аппараттық: компьютер, интерактивтік тақта, активті қалам
Программалық: Turbo Pascal программалау тілі, EasyQuizy автоматтандырылған тестілеу жүйесі

Сабақтың барысы:
Оқытушының қызметі
Студенттің қызметі
Күтілетін нәтиже
І. Ұйымдастыру бөлімі
(2 минут)

а) Амандасу
ә) Сабаққа дайындықтарын тексеру

Оқытушымен амандасу.
Оқулықтар мен жұмыс дәптерлерін және қажетті құрал-жабдықтарды дайындау.

Сабаққа дайындалады. Оқытушының талаптарын түсінеді, орындайды.
IІ. Өткен материалды қайталау
(5 минут)
(2 - слайд)

(3 - слайд)

(4 - слайд)
Интерактивтік тақтада мультимедиялық проектор көмегімен студенттерге өткен есеп шығару кезеңдерін қайталауға арналған сәйкестендіру тапсырмасын орындау.
1 - тапсырма.

2 - тапсырма. Тақтада көрсетілген суреттерге номерлерді сәйкестендіру тапсырмасын орындау.

3 - тапсырма. Тақтада көрсетілген геометриялық фигураларға алгоритм орындалуының қандай кезеңі жазылатынын анықтауға арналған тапсырма орындау.

Студенттер есеп шығару кезеңдерін еске түсіріп, берілген кезеңнің ретін жазады.

Номерлерге суреттерді сәйкестендіреді. Содан кейін арқылы алгоритмнің анықтамасын қорытып шығарады.
Геометриялық фигуларға жазылатын командаларды дұрыс жазады.

Енгізу, шығару
Енгізу, шығару
басы
басы

Сәйкестендіру тапсырмаларын орындау арқылы есеп шығару кезеңдерін естеріне түсіреді.

Алгоритмнің анықтамасын еске түсіру арқылы жаңа сабақты меңгеруге дайын болады.

Алгоритмнің блок - схема түрінде жазылу түрін еске түсіреді, алгоритмді блок - схема көмегімен шығаруды меңгереді.
ІII. Жаңа оқу материалын қабылдауға әзірлік
Сөзжұмбақтың сұрақтар оқылады.
1. Тек бір есепке ғана емес, бір типті есептерге қолданылу қасиеті алгоритмнің қандай қасиеті?
2. Есептің құрылымы белгілі бір шарттың орындалуына немесе орындалмауына байланысты болатын алгоритмнің түрі.
3. Алгоритмді сипаттаудың графикалық тәсілі қалай аталады?
4. Үлкен алгоритмдерді кіші модульдерге бөлу мүмкіндігін беретін алгоритмнің қасиеті.
5. Фигурасына жазылатын алгоритмнің бөлігі.
6. Алгоритм ұғымы кімнің есіміне байланысты пайда болды?
7. Амалдардың бірінен кейін бірі әрекет бірнеше рет қайталанатын алгоритм қалай аталады?
8. Фигурасына жазылатын алгоритмнің бөлігі.
9. Есеп шығару барысында бір әрекет бірнеше рет қайталанатын алгоритм түрі.
10. Шектеулі қадамдарды орындағаннан кейін алгоритмнің қандай да бір нәтижеге алып келуі алгоритмнің қандай қасиеті?
Сөзжұмбақ шешеді.
1. Жалпылық
2. Тармақталушы
3. Блок - схема
4. Дискреттік
5. Басы
6. Әл Хорезми
7. Сызықтық
8. Нәтижелік
9. Циклдық
10. Енгізу

Берілген сөзжұмбақты шешу арқылы жаңа сабақты меңгеруге дайын болады.
ІV. Жаңа материалды түсіндіру
(15 минут)

(7 - слайд)

(11 - слайд)

(10 - слайд)

(14 - слайд)
Алдымен интерактивтік тақтада Программалау тілдері, Turbo Pascal программалау тілі туралы слайдтар көрсетіледі, жаңа сабақ түсіндіріледі.
Қазіргі кезде 3500-ден жоғары әр түрлі программалау тілдері бар және осылардың ішінен шектелген саны ғана программалық бөлімді құруға жаппай қолданылады. Программалау тілдерінің саны көп болуына байланысты олардың бірнеше классификациясы бар. Оның ішінде негізгі 2 түрге: функционалдық мәніне және қолданылатын программалау технологиясына байланысты бөлінеді. Программалау тілдері функционалдық мәніне байланысты 4 үлкен классқа бөлінеді:
1. программалауға үйретуші;
2. жалпы мәнді;
3. проблемалық - бағытталған;
4. параллель программалаушы;
Қазіргі жоғарғы деңгейлі тілдерді осы классификацияға сәйкес қарастырамыз.
Программалауға үйретуші тілдер қатарына жататын жоғарғы деңгейлі тілдердің негізгілері Logo,Basic және Pascal.

Turbo Pascal - жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш нұсқасын 1970 жылы швейцария физигі Никлаус Вирт ұсынған. Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез Паскальдің құрметіне Паскаль деп атады.

Меню командасын пайдалану үшін:
oo Ctrl+F9 RUN (орындау)‏
oo Аlt+F5 (нәтиже шығару)
oo F2 -File/save (сақтау)
oo File-Exit (ТП ортасын жабу)‏
oo F3-File/Open (ашу)‏

Turbo Pascal программалау ортасын іске қосқаннан кейін экранда келесі түрдегі терезе пайда болады. Ол үш өрістен құралған:
1) негізгі меню қатары;
2) редактор терезесі;
3) қалып-күй қатары.

Жаңа тақырып аясындағы білімдерін жаңғыртып, қойылған мақсаттарға жетуге әрекеттер жасайды. Ұсынылған ақпаратты дәптерлеріне жазып алады.

Программалау тілдерінің классификациясы, Turbo Pascal программалау тілінің ерекшеліктері, терезе құрылымымен таныс болады.

Программалау тілдері 4 топқа бөлінетінін біледі.

Паскаль программалау тіліндегі программа құрылымымен танысады.

Паскаль тілінде есеп шығарғанда қолданылатын меню командаларымен танысады.

Турбо Паскаль тілінің программалау ортасымен танысады.
IҮ. Жаңа білімді бекіту
а) практикалық жұмыстар
(30 минут)

Деңгейлік тапсырмалар орындайды. Берілген есептерді Паскаль программалау тілінде бағдарламасын құрады.
1. Үш санның қосындысын есептейтін бағдарлама құрыңыз.
2. Екі санның көбейтіндісін табатын бағдарлама құрыңыз.
3. Тіктөртбұрыштың периметрін есептейтін бағдарлама құрыңыз.
Практикалық жұмыстарды орындайды, түсінбегендерін сұрайды.

Туындаған проблеманы өзбетімен шеше білуге ұмтылады. Есептің шығару жолын Turbo Pascal программалау тілінде орындауды үйренеді.
ә) тест
(10 минут)

Автоматтандырылған тестілеу бағдарламасының көмегімен тест тапсырмаларын орындайды.
1. Программалау тілдері функционалдық мәніне байланысты неше топқа бөлінеді?
А) 3
Б)2
С)5
Д)4
2. Турбо Паскаль тілінің тұңғыш нұсқасын ұсынған кім?
А) Никлаус Вирт
Б)Блез Паскаль
С)Әл - Хорезми
Д)Ада Лавлейс
3. Паскаль тілінің терезесі 3 өрістен құралған. Артық нұсқаны табыңыз:
А) негізгі меню қатары
Б) құралдар тақтасы
С)редактор терезесі
Д)қалып - күй қатары
4. Паскаль тілінде программа басы қандай қызметші сөзден басталады?
А) BEGIN
Б) PROGRAM
С)END
Д)READ
5. Паскаль тілінде айнымалыларды енгізу қандай қызметші сөзден кейін жазылады?
А) BEGIN
Б) END
С) READ
Д)WRITE
6. Паскаль тілінде нәтижені шығару қандай қызметші сөзден кейін жазылады?
А) BEGIN
Б) END
С) READ
Д)WRITE
7. Паскаль тіліндегі программа қандай қызметші сөзбен аяқталады?
А) BEGIN
Б) END
С) READ
Д)WRITE
8. Енгізілген программаны компиляциялау үшін қандай команданы орындау керек?
А) Alt+F9 - Compile
Б) Ctrl+F9 - RUN
С) Аlt+F5
Д) F2 - File - Save
9. Никлаус Вирт программалау тілін кімнің құрметіне байланысты атады?
А) Чарльз Бэббидж
Б) Джон Фон Нейман
С) Блез Паскаль
Д) Ада Лавлейс
10. Паскаль тілінде айнымалылар қай бөлімде сипатталады?
А) BEGIN
Б) VAR
С) END
Д) READ
Тест сұрақтарына жауап береді:
1. Д
2. А
3. Б
4. Б
5. С
6. Д
7. Б
8. А
9. С
10. Б
Есеп шығару кезеңдері туралы білімдерін жүйелейді. Өз ойын ашық айта білуге үйренеді.

Ү. Үйге тапсырма.
Үй тапсырмасын беремін. Үй тапсырмасы: 1. Шеңбердің радиусы 5см-ге тең. Шеңбердің ауданын есептейтін бағдаралама құрыңыздар.
2. Радиусы r=3,5 см болатын шеңбердің ұзындығын есептейтін бағдарлама құрыңыз.
Үй тапсырмасын жазып алады.Оны орындау әдістемесін түсінеді.

Паскаль программалау тілі бойынша электрондық оқулықты қолданады, мазмұны бойынша кітаптарға бағдар жасайды, есептерді шығарады.Үй тапсырмасын орындауға қажетті ресурстарды анықтайды.
ҮI. Қорытындылау.
(4 минут)

Сабақты қорытындылаймын. Сабаққа белсене қатысып, есептерді шығарған студенттерді бағалаймын.Сау болыңыздар.

Оқытушы сөзіне назар аударады. Жетістіктермен кемшіліктерді қабылдайды .
Жұмыс орнын жинайды. Оқытушымен қоштасады.
Сау болыңыз.

Сабақта жіберілген өз қателіктерін, кемшіліктерін мойындайды, сынды қабылдау арқылы өзіндік даму жүзеге асады. Өз бетімен ақпараттық әрекеттің түрлерін тиімді жүзеге асырады.