Қазақстанның топырақ жамылғысы. 8 сынып

<<№ 2 орта мектебі>>
КММ

<<Пән бойынша сабақ жоспары>> номинациясы
Сабақтың тақырыбы:
<<Қазақстандағы топырақ жамылғысының типтері>>


География. 8 сынып
Өткізген: география пәні мұғалімі Камирова Д.Х.



















Сәтбаев қаласы 2013 жыл

Сабақтың тақырыбы: Қазақстандағы топырақ жамылғысының типтері
Пәндік мақсаттар: Қазақстан аумағындағы топырақ жамылғысының типтері туралы білім беру. Қазақстанның топырақ жамылғысы және олардың таралу ерекшеліктері туралы білім кеңестігін кеңейтуге жол ашу. Топырақ жамылғысының қалыптасуының климаттық жағдайларға тәуелділігін түсіндіру. Өз өлкемізде таралған топырақ типтерін туралы білімдерін толықтыру.
Даму стратегиясы шегіндегі мақсаттар: Оқытылатын пәннің құндылықтарын сезінуге ықпал ету, елтанымдық білімін кеңейту, білім беруді тұлғаның дамуына бағыттай отырып, оқушылардың интеллектілік мәдениетін, зерттей білу мәдениетін, ақпараттық мәдениетін қалыптастыру.
Оқытудың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, өткенді қайталау арқылы ой жаңғырту, іздестіру әдісі, картамен жұмыс, салыстыру, талдау, жинақтау әдістері.
Оқыту құрал-жабдықтары: Қазақстанның физикалық картасы, топырақ картасы, атлас, кескін карталар, сызбалар.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Сынып бөлмесінің сабаққа дайындығын бақылау. Сынып оқушыларын түгендеу.

! Үй тапсырмасының орындалысын тексеру:
* Топырақ дегеніміз не?
* Топырақ құрушы факторларды атаңдар.
* Топырақтың қара шірігі қалай пайда болады?
* Топырақтың механикалық құрамына нелер жетеді?
* Құрылымды топырақ деген қандай топырақ?
* Өз өлкеміздің топырағы туралы не білеміз?

Жаңа оқу материалын үй тапсырмасымен байланыстыра отырып, келесі бір топырақ туралы білімдерін кеңейте түсу.

Қазақстанның топырақ жамылғысы күрделі және әр түрлі. Топырақ жамылғысының зоналар бойынша таралғаны айқын байқалады. Қазақстанның жазық бөлігі аумағының 86 %-ын алып жатыр.

2668905107315қара топырақты зона
0 қара топырақты зона

186880510287100
33528060325Қазақстан аумағында таралған негізгі топырақ типтері
00Қазақстан аумағында таралған негізгі топырақ типтері

2668905151130қара қоңыр топырақты зона
00 қара қоңыр топырақты зона

186880599060186880598425
2668905216535қоңыр, сұр қоңыр топырақты зона
0 қоңыр, сұр қоңыр топырақты зона


Бұл зона Солтүстік Қазақстан облысын түгелімен, Қостанай облысының көп жерін, Ақмола, Павлодар, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстарының солтүстік бөліктерін қамтиды. Қара топырақты зона еліміздің аумағының 25,5 млн га жерін (9,5 %-ын) алып жатыр. Қара топырақты зона 3 зона аралығына бөлінеді:
218313034290қ а р а т о п ы р а қ т ы з о н а
қ а р а т о п ы р а қ т ы з о н а

342137943815342138043815100203043815

3048033655сілтісізденген қара топырақ

00 сілтісізденген қара топырақ

245872033655 кәдімгі қара топырақ
0 кәдімгі қара топырақ
2459355471805 дала зонасында
таралған
0 дала зонасында
таралған
30480471805орманды дала табиғат зонасының оңтүстігінде аз ғана жерді алып жатыр

0орманды дала табиғат зонасының оңтүстігінде аз ғана жерді алып жатыр

491680533655 қуаң даланың қара топырағы
0 қуаң даланың қара топырағы
4916805471805 дала зонасының оңтүстігінде таралған
0 дала зонасының оңтүстігінде таралған


Қара қоңыр топырақты зонасы қара топырақты зонаның оңтүстігінде таралған.
1906905185420қ а р а қ о ң ы р топырақты зона
0 қ а р а қ о ң ы р топырақты зона

3421380213995342138021399510020302139954850130671195шөлейт жердің ашық қара қоңыр топырақты өңірі
шөлейт жердің ашық қара қоңыр топырақты өңірі
2459355671195қуаң даланың жай қара қоңыр топырақты өңірі
қуаң даланың жай қара қоңыр топырақты өңірі
87630671195қуаң даланың күңгірт қара қоңыр топырақты өңірі
қуаң даланың күңгірт қара қоңыр топырақты өңірі


Қара қоңыр топырақты зонаның оңтүстігінде шөлді аймақ топырақты алып жатыр. Мұнда негізінен қоңыр және сұр қоңыр топырақ жамылғысы басым болып келеді. Топырақтың бұл типі 120 млн га жерді, республика жерінің 44%-ын алып жатыр. Бұл топырақтың гумусы аз (2,0-1,2 %).
33451797740651792605774065001983105421640т о п ы р а қ э р о з и я с ы
т о п ы р а қ э р о з и я с ы
38595301145540 с у э р о з и я с ы
0 с у э р о з и я с ы
7924801145540 ж е л э р о з и я с ы
ж е л э р о з и я с ы
Топырақтың құнарлылығын кемітетін табиғаттың апаты - топырақ эрозиясы.

Топырақтану институттарының зерттеулері нәтижесінде республикада эрозияға бейім жер 80 млн гектардан астам немесе республика аумағының 26 %-ы. Оның 52 млн гектары жел эрозиясына, 17 млн-нан астамы су эрозиясына бейім.


345948032004034594803200408115303200401764031-22860эрозиямен күресу шаралары
0 эрозиямен күресу шаралары

2564130701040жыра, сай, өзен жағаларына ағаш, бұта отырғызу.
0жыра, сай, өзен жағаларына ағаш, бұта отырғызу.
2564130320040 мелиорация шаралары
0 мелиорация шаралары
30480701040көлденең жырту, қар тоқтату, жерді қайырмасыз соқамен жырту
00көлденең жырту, қар тоқтату, жерді қайырмасыз соқамен жырту
30480320040 агротехникалық шаралар
0 агротехникалық шаралар
5050155701040арықтар мен каналдардың су өткізбейтін бетондалған...
арықтар мен каналдардың су өткізбейтін бетондалған...
5050155320040 гидротехникалық шара
гидротехникалық шара

Қорытындылау: Пысықтау сұрақтары арқылы сабақты қорытындылау.
Сабақтың түйін сөзін анықтау.
Бағалау: <<Бір-бірімізді бағалаймыз>> әдісімен бағалау, сараптау.
Үйге тапсырма: § 36 оқу, картамен жұмыс, кескін картаға түсіру.