Сайыстың өткізілу тәртібі

ШҚО, Семей қаласының
<<№23 ЖОББМ>> КММ
физика және информатика
пәні мұғалімі Ж.С.Малгеждарова

<<Ғажайып физика>> интеллектуалды конкурсын өткізу ЕРЕЖЕСІ
1. Жалпы ережесі.
Негізгі ереже 7-8 сыныптарға арналған <<Ғажайып физика>> интеллектуалды сайысының мақсатын, міндетін және өткізу ережесін анықтайды. Өту тілі - қазақша.
2. Сайыстың өту мақсаты:
Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту үшін танымдық, зияткерлік, шығармашылық, тәжірибелік қабылеттерін арттыру.
3. Сайыстың міндеттері:
oo Жеке тұлғаның шығармашылық мүмкіншіліктерін дамыту, оқушылардың интеллектісін байыту, ой-өрісін кеңейту;
oo Дарынды және қабілетті балаларды көбірек анықтап, ары қарай қолдап, олардың мүмкіндіктерінің толық ашылуына көмек көрсету;
oo Әр түрлі мәселелер бойынша ақпарат алмасу және ғылыми-ізденіс жұмыстарының тәжірибелерімен алмасу;
oo Оқуға, физикалық тәжірибе жұмыстарына деген қызығушылықтарын арттыру.
4. Сайыстың жұмысшы органы
Сайысты дайындау және өткізу жөніндегі ұйымдастыру жұмыстарын жүзеге асыру үшін ұйымдастыру комитеті құрылады.
Ұйымдастыру комитеті:
oo сайыстың жалпы өткізілу тәртібін анықтайды;
oo тікелей басшылықты жүзеге асырады;
oo ғылыми-әдістемелік кеңесті қалыптастырады;
oo сайыстың қорытындысына талдау жүргізіп, қорытады;
oo тапсырмалардың мазмұнын анықтайды;
oo жұмыстарды бағалайтын критерийлерді анықтайды, сайыс өткізілгенге дейін тапсырмалардың құпиялылығына жауап береді;
oo жұмыстарды тексеруге қатысады;
oo жеңімпаздарды анықтап, ұйымдастыру комитетіне жүлделі орындарды беру үшін ұсыныстар жасайды;
5. Қатысушылардың құрамы
Сайысқа қаладағы жалпы білім беретін мектептердің және мектеп-гимназияның 7-8 сынып оқушылары қатысады. Команда құрамы 5 оқушыдан және 1 жетекшіден тұрады.
6. Сайыстың өткізілу тәртібі мен орыны
Сайыс 2 кезеңде өткізіледі:
* бірінші кезең - - 30 мин;
І тур. <<Сәлем - сөздің анасы>>. (топтарды таныстыру, аты, ұраны, эмблемасы, сәлемдесуі)
ІІ тур. <<Физика біздің айналамызда>>. ( жауабы бірінші сөйлемнен кейін-3 ұпай, екінші сөйлемнен кейін-2 ұпай, үшіншіден кейін-1 ұпай)
ІІІ тур. <<Бұл не?>> (физикалық құралдарды таныстыру 5-тік жүйе)
ІV тур. <<Бәрін білгім келеді!>> (сиқырлы текшелердегі сұрақтарға жауап, 10-40 ұпай)
* екінші кезең - тәжірибелік (үй тапсырмасын көрсету) - 45 мин.
І тур. <<Ойлан тап>>. (үй тапсырмасы, физикалық тәжірибелер көрсету, 10-дық жүйе) Топтық кезеңде әр топ 3 физикалық құбылысты көрсетеді, оны қарсыластары түсіндіру қажет. Құралды оқушылар өздерімен бірге құрап әкелу керек.
oo құбылысты көрсету - 5 минут;
oo қарсыластардың құбылысты түсіндіруі - 3 минут;
oo өз жауаптары - 2 минут;
IІ тур. <<Әділқазылар сұрақтары>>. (әділқазы сұрақтарына жауап беру - 3 минут).

7. Қорытындыларды бағалау, марапаттау тәртібі
Сайыстың қорытындысы бойынша әр қатысушының жинаған ұпайына сәйкес орындар анықталады, команда - жалпы есепте. Жеңімпаздар мақтау қағаздарымен марапатталады.

Сайыстың өткізілу тәртібі:
Сайыс 2 кезеңде өткізіледі:
* бірінші кезең - - 30 мин;
І тур. <<Сәлем - сөздің анасы>>. (топтарды таныстыру, аты, ұраны, эмблемасы, сәлемдесуі)
ІІ тур. <<Физика біздің айналамызда>>. ( жауабы бірінші сөйлемнен кейін-3 ұпай, екінші сөйлемнен кейін-2 ұпай, үшіншіден кейін-1 ұпай)
1. Ол кез-келген адамда болады, біреуде аз, біреуде көп;
Ол шама векторлық емес, скаляр шама;
Ол кімде үлкен болса, сол адам диетаға отырады;
(жауабы: масса)
2. Ол өзен секілді ағады, тек бір бағытта;
Оны кері бұруға болады, тек ертегіде ғана;
Оны сағатпен өлшейді;
(жауабы: уақыт)
3. Ол барлық дені сау адамда бар, балалар мен әйел адамдарға қарағанда, ер адамдарда көп;
Ол ауру адамдарда әлсіз болады, ол зат емес және сақталмайды;
Ол векторлық шама, ол бізге шкафты жылжыту үшін керек;
(жауабы: күш)
4. Ол үшін энергияның сақталу заңы бұзылады;
Онсыз біз аяқпен жүре де, қасықты қолымызға ұстай да алмаймыз;
Ол аз болғандықтан, тірі балықты қолымызға ұстай алмаймыз;
(жауабы: үйкеліс)
5. Көзі қырағы, жанған жарықты алыстан көреді:
Жүрегінің қуаты 2,2 Ватт, ғұмырында 40 тонна тамақ жейді;
Жердегі ең ақылды кім?
( жауабы: адам)
6. Адам организмінде бар зат;
Заттың үш күйінің біреуі;
Жерде онсыз өмір жоқ.
(жауабы: су)
ІІІ тур. <<Бұл не?>> (физикалық құралдарды таныстыру 5-тік жүйе)
Метр, рулетка, транспортир, сағат, секундомер, термометр, динамометр, компас, таразы, микроскоп, фотоаппарат, мензурка, тонометр, воронка
ІV тур. <<Бәрін білгім келеді!>> (сиқырлы текшелердегі сұрақтарға жауап, 10-40 ұпай)
ТАБИҒАТ
10 - <<Айналадағы жайқалған гүлдер, гүлден гүлге қонған көбелек. Гүлдердің иісі аңқып тұр>>. Бұл қандай құбылыс? (Диффузия)
20 - Қайсысы ауыр: ыстық нан немесе салқын нан? (суыған нан, тығыздығы көп)
30 - Температура төмендегеп ауадағы су тамшылары конденсацияланғанда пайда болатын құбылыс (шық)
40 - Үйкеліс кезіндегі механикалық жұмыстың жылуға айналу процесі қайтымды ма, әлде қайтымсыз ба? (Табиғаттағы барлық процестер жылу алмасумен, үйкеліспен, диффузиямен қатар жүреді, сондықтан олар - қайтымсыз)

ТЕХНИКА
10 - Кірпіштің салмағы 2 кг және тағы жарты кірпіш. Кірпіш салмағы қанша? (3 кг)
20 - Ең алғаш рет қыздыру шамын 1872 ж. Санкт-Петербургте кім ойлап тапты. (А.Лодыгин)
30 - Оқушы рюкзагының белбеуі неге жалпақ? (Жалпақ белбеу денеге қысымды аз түсіреді)
40 - Оттағы шәйнек неге ызылдап әндетеді? (ауа көпіршіктерінің су жылығанда ұлғайып, түбінен қопарылып жоғары көтеріле бастаған қозғалысынан ызыл туады)

ҚҰБЫЛЫС
10 - Балықтың қолда жылпылдап тұрмайтын себебін түсіндіріңдер (сыртқы шырыш қабығы үйкелісті азайтады, сондықтан ұстап тұру қиын)
20 - Бейнероликте қандай физикалық құбылыс көрсетілген? (конвекция)
30 - Судың терең жерінде табанға тас қатты бата ма, әлде таязда ма? (таяз жерінде ауырдады, терең суда тас ауыртпайды себебі суда адамды көтеру оңай. Архимед күші әсер етеді)
40 - Бейнероликтегі тәжірибе қандай физикалық заңға негізделген? (Паскаль заңы)

* екінші кезең - тәжірибелік (үй тапсырмасын көрсету) - 45 мин.
І тур. <<Ойлан тап>>. (үй тапсырмасы, физикалық тәжірибелер көрсету, 10-дық жүйе) Топтық кезеңде әр топ 3 физикалық құбылысты көрсетеді, оны қарсыластары түсіндіру қажет. Құралды оқушылар өздерімен бірге құрап әкелу керек.
oo құбылысты көрсету - 5 минут;
oo қарсыластардың құбылысты түсіндіруі - 3 минут;
oo өз жауаптары - 2 минут;
IІ тур. <<Әділқазылар сұрақтары>>. (әділқазы сұрақтарына жауап беру - 3 минут).

Қорытынды. Марапаттау.