Психологиялық тренингтер

Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы
№8 орта мектеп педагог - психологі
Баймуратова Баян Бахиевна

Психология - 8 сынып
Сабақтың тақырыбы:
<<Мен кіммін? Мен қандаймын?>>
Сілтеме:
1. <<Психология>> Ф.Н. Гоноболин <<Мектеп>>, Алматы - 1976ж.
2. <<Жантануға кіріспе>> Қ.Жарықбаев., Ө. Озғанбаев Алматы 2000ж.
3. <<Игры обучение тренинг досуг>> М - 1994ж. <<Новая школа>> В. В. Петрусинского.
4. <<Психологиялық тренингтер>>. (Көмекші құрал). Ақтау - 2008ж.
5. Әдістемелік көмекші құрал: <<Имидж және әдеп>> Маңғыстау - 2010ж. Баймуратова Б.
Сабақтың мақсаты:
Топтағы қарым - қатынас, топтық жұмыс дағдылары қалыптасады және оқушылардың өзіндік жеке мінез - құлқындағы көріністері кеңейтіледі.
Міндеті:
Оқушылар психология, психика, темперамент және мінез - құлық түсініктерімен танысады.
Туа пайда болған және жүре пайда болған мінездің ерекшеліктерінің арасындағы айырмашылықты көреді.
Оқушылар өтпелі шақтың ерекшеліктерімен танысады.
Оқыту нәтижелері:
1. Оқушылар қарым - қатынас мәдениеті арқылы жеке тұлғалық ерекшеліктері туралы түсінік алады .
2. Салыстыру арқылы топтық және өзіндік бағалауға дағдыланады.
Жаттығулар:

Әңгімелесу: Сұрақ - жауап, ойын: <<Мен қандаймын?>>, суретпен жұмыс, тренинг: <<Ортада бір жүрек>>, ой қозғау: <<Темперамент туралы>>, тренинг: <<Шөлде>> , диагностикалық жұмыс: тест
Тапсырмалар:

Тест: <<экстраверт жәнеинтраверт>>

Блум таксаномиясы
Жұмыстың атауы
Мазмұны
Білім
Әңгімелесу:
Сұрақ - жауап: Тренингтер арқылы

Оқушылар сұрақ - жауаптар арқылы өз - өздерін реттейді. Сұрақ төмендегідей:
1. Тренинг: Мен кіммін? Деген сұраққа қанша рет түрлендіріп жауап жаза аласың? (Оқушылар жазбаша орындайды)
2. Тренинг: <<Жеке тұлға>> Қоғамдағы орның қандай?
3. Кері байланыс тренингі: <<Менің жағымды - жағымсыз жақтарым>>
Түсіну
Ойын: <<Мен қандаймын?>>

Суретпен жұмыс: <<Темперамент>>

Ойын барысында білім кезеңінде алған білімдерін басшылыққа ала отырып, көршілері бір - бірін сипаттайды және жағымды сөз айтып қолдайды.

АКТ арқылы төрт түрлі суретті бақылайды. Суретте әр түрлі темпераменттегі көріністер берілген. Оқушылар өздерінің түсініктері бойынша сипаттайды. Жұптық және топтық жұмыстар жүргізеді.
Қолдану
Тренинг: <<Ортада бір жүрек>>

Ой толғау: <<Темперамент туралы>>
Мақсаты: Топтық қарым - қатынасты қалыптастыра отырып, темпераменттік ерекшеліктерін анықтау. Оқушылар тренинг арқылы өздерін жан - жақты көрсетеді

Тренингтен алған түсініктерін ой толғау арқылы презентация жасап қолдана алады.
Талдау
Тренинг: <<Шөлде>>
Оқушылар тренингтегі ситуацияларды сыни ойлап, талдау арқылы әр түрлі темпераменттердің ерекшеліктерін түсінеді.
Жинақтау
Диагностикалық жұмыс:Тест
З. Т. Лиридің жеке тұлғалар арасындағы қатынастың диагностикалық әдісін қолдана отырып өз - өздерін зерттейді.
Бағалау
Көшбасшы:

Үй тапсырмасы:
Сауалнама: <<Сен кімсің?>>
(көршісіне арнап сауалнама жасақтау)
Оқушыларды салыстыру арқылы форматифті түрде бағалайды. Топты бағалаймыз. Көшбасшыны бағалаймыз

Рефлективті есеп

08.05.2012ж 8 <<В>> сынып оқушыларына <<Жасөспарім және келіспеушілік>> тарауының орта мерзімді бірінші сабағын өткіздім.
Тақырып: <<Мен кіммін? Мен қандаймын?>>. Сабақтың Мақсаты: Топтағы қарым - қатынас, топтық жұмыс дағдылары қалыптасады және оқушылардың өзіндік жеке мінез - құлқындағы көріністері кеңейтіледі. Міндеті: Оқушылар психология, психика, темперамент және мінез - құлық түсініктерімен танысады. Туа пайда болған және жүре пайда болған мінездің ерекшеліктері арасындағы айырмашылықты көреді. Оқушылар өтпелі шақтың ерекшеліктерімен танысады. Осы мақсат - міндеттерді алға қоя отырып, оқушылар қарым - қатынас мәдениеті және жеке тұлғалық ерекшеліктері туралы түсінік алады. Салыстыру арқылы топтық және өзіндік бағалауға дағдыланады.
Сонымен мен сабағымның білім кезеңінде диалогтік сұрақ - жауап арқылы шағын тренингтермен сабақты ұйымдастырдым. Ол үшін мен оқушыларымды <<Мен қандай түсті ұнатамын?>> атты тренингін жүргіздім. Қорытындысында оқушылар таңдаған түстеріне қарай 3 топқа бөлінді. 3 топ жұмыс жасауға кірісті. <<Мен кіммін?>> тренингі бойынша оқушылар бірнеше рет жауап қайтару арқылы өз - өздерін ерекше бағалап көрсету керек болатын. Бірақ, оқушылардың арасында жылдам оқушылар ерекше көзге түсіп, ал баяу оқушыларым артта қалып отырды. Себебі оқушыларым сыни тұрғыда ойлауға қалыптаспаған. <<Жеке тұлға>> тренингінде берілген бес сөз (ата - ана, махаббат, ақша, жеке тұлға және бала) ішінде қай сөзді бірінші кезекке қоятынын анықтау кезінде тапсырмаға іліге алмай отырған оқушыларыма диалогтік сұрақтар арқылы бағыт - бағдар беріп отырдым. Нәтижесінде оқушының көкейіндегі өзін - өзі бағалауы және тұлғалық ерекшелігі айқындалды. Тіпті енжар оқушыларым да дәлелдер айтуға тырысты. Ал <<Менің жағымды - жағымсыз жақтарым>> тренингінде оқушы өзінің бойындағы ерекшеліктерін тізіп жазу арқылы өзіне сыни ойлау арқылы сын көзбен қарап және өзін - өзі бағалады. Ал топ ішіндегі өзімшіл оқушыларым жазуға сөз таба алмай қиналып та отырды. Білім кезеңінде топ ішіндегі өзін ерекше көрсеткен оқушы көшбасшы болды. Көшбасшы бағалау бетшесінің критерилерімен танысып, формативті түрде бағалауға кірісті.

Түсіну кезеңінде <<Мен қандаймын?>> ойының ұйымдастырдым. Бұл ойын арқылы білім кезеңінде алған түсініктерін басшылыққа ала отырып, көршілер бір - бірін сипаттайды және жағымды сөз айтады. Жалпы бір - бірімізге жағымды сөз айту менталитетімізде қалыптаспаған. Сондықтан да оқушыларда қысылу, ұялу деген сияқты әрекеттер орын алып отырды. Бірақта тренинг жүрісі бойынша сабырлылық білдіре отырып, түбегейлі атсалысып қатысуын қамтамасыз етіп отырдым. Сонымен қатар оқушылар АКТ арқылы тақтада берілген төрт жағдайдағы суретке назар аударды. Суретте әр түрлі темпераменттегі көріністер берілген. Оқушылар өздерінің түсініктерін жұптық және топтық жұмыстар жүргізе отырып талдай алды. Оқушылардың әрекеттерінде қызығушылық пайда болып, бір - бірлеріне сұрақтар қою арқылы тез арада сурет туралы нақты жауаптарды ортаға салуға тырысты. Әр топ оқушылары төрт суреттерді бөліп алып, суреттегі кейіпкерлердің әр бір әрекеттеріне мән беріп, талдап отырды. Нәтижесінде оқушылар мінездеме беріп, өздерінің пайымдаулары бойынша қандай күйдегі адамға жататынын анықтады.

Оқушылар өте қызығушылықпен орындады. Тренингтерге қатысу арқылы оқушылар өздерін жан - жақты көрсете білді. Мысалы сабақ барысында топ ішіндегі <<Ортада бір жүрек>> атты тренингін ұйымдастырып оқушылардың темпераменттік қасиеттері, сыни ойлау қабілеттері, қарым - қатынастағы қызығушылықтары, оқу үрдісіндегі білім деңгейлері және мінез - құлықтары іс - әрекеттерін қолданып соңында талқылау арқылы оқушылардың жеке тұлғалық ерекшеліктерін анықтадым. Ерекше айта кететін жағдай топ ахуалы - өте проблемалы болатын. Шамадан тыс жағымсыз жақтарымен көрінетін оқушылар көп бола тұра, дарындылықтың кейбір ерекшеліктері талантты және дарынды баланы оқыту модулі негізінде байқалып отырды. Мысалы топ ішіндегі Есентай есімді оқушым тренингте өзінің ұшқыр ойын, жылдамдығын және ситуацияға деген шынайы көзқарасын рольге ене отырып жеткізе білді. Есентайдың ұшқыр ойы мені таң қалдырды. Бұрын соңды ол оқушы мұндай пікір айта алады деп ойламаппын. Ол - ерекше қабілет және дарындылықтың белгісі деп санаймын.

<<Темперамент>> тақырыбы бойынша оқушыларға ой толғау жүргізілді. Топтар арасында АКТ қолданып сайттан <<Темперамент туралы>> деген құжатты табу арқылы презентацияға дайындалып көшбасшыларымның ұсыныстары бойынша енжар отырған оқушыларды ортаға шығарып жұмысты қорғаттық. Оқушылар ой толғау кезінде туындаған кейбір сұрақтарға презентация арқылы жауап алып отырды. АКТ - мен жұмыс жасау кезінде оқушылар арасында ешқандай енжарлық болған жоқ. Керісінше оларда аса қызығушылық көрініп отырды. Бұл тапсырма кезінде менің байқағаным, оқушыға сенім артып ізденушілік тапсырмаларын беру арқылы ынталандыруға болады екен.

Талантты және дарынды балаларды оқыту, білім берудегі басқару және көшбасшылық модулдері негізінде <<Шөлде>> атты тренингі ұйымдастырылған кезде оқушылар алдыңғы тапсырмалардан алған әсерлерін қызығушылықпен жалғастыра білді. Топ оқушылары бір - бірімен бәсекелестікте жан - жақты сыни тұрғыда ойлау арқылы нақты әрі, құнды шешім қабылдап, ерекше көзге түсу арқылы алға шығуды мақсат етті. Тіпті топ ішінде тек топқа қабылданғандар қатарындағы Дулат есімді оқушым басқа оқушыларға қарағанда ситуациядан шығудың өте тиімді жолын өзі анықтаса да <<Біз топ болып ойлаймыз>> - деп топ атынан өз пікірін ортаға салды. Ал басқа оқушылар Дулаттың осындай жетістігін көріп еріксізден - еріксіз қол соғып қолдау көрсетті. Бұл тренингте айта кететін ерекше жағдай, топ ішінде көшбасшылыққа бейімделе отырып дарындылық қабілеттерінің кейбір жақтарын көрсеткен оқушылар да кездесіп отырды. Мен оларды формативтік бағалаудың критерилері арқылы салыстырмалы түрде бағалап отырдым.

Ал көшбасшылар оқушыларды бағалау кезінде әрбір оқушының әрекетіндегі жетістіктерін салыстыра отырып формативтік түрде бағалай алды. Жалпы орта мерзімді сабағымда оқушыларды бағалау кезінде көшбасшылардың көмегі маған өте қатты ықпал етті. Топ оқушылары проблемалы болса да, олардың зейіндерін бір жерге шоғырландыратын жаңа тәсілдің әдістерін аса шеберлікпен ұйымдастыра білсең, оқушылардың ерекшеліктерін ашуға болатынына көзім жетті.
Сонымен қатар әрбір оқушы өзінің жеке тұлғалық ерекшелігін көрсеткісі келетін әрекеттерін байқадым. Мен әр бір оқушыда тұлғалық ерекшелік бірінші кезекте болса, талай жетістікке жетуге болады деп ойлаймын.
Сабақ барысында менде тапсырмаларды орындау кезінде 7 модуль бір - бірімен жалғасын тауып отырды. Тапсырмалар оқушылардың қызығушылықтарын арттырды. Дегенмен де сабақ барысында қиындықтар болды. Олар формативтік бағалау кезінде оқушылардың критерилерді дұрыс түсінбей қалуы және оқушылардың топта санының көп болуы маған кедергі жасады. Бірақ мен дер кезінде жағдайды әріптестеріммен бөлісе отырып, қиындықтан шыға білдім. Сабақ барысында мен психологиялық негіздерге сүйендім, сонымен қатар 7 модульдің әдістерін тиімді қолдануды басшылыққа ала отырып, сабағымның қызықты өтетіндігіне сендім. Ал егер де болашақта мен сабағымды осы формада, 7 модуль арқылы өткізетін болсам, жақсы өзгерістерге ие боламын деп ойлаймын. Оқушыларды жан - жақты өзгертіп, дамытамын. Сондықтан да мен бірінші өз - өзімді өзгертер едім, сосын сабағыма деген, жалпы оқушыларымның көзқарасын өзгертер едім. Егер бәрі жақсы өтсе сабақ <<өте жағары>> - деп бағаланар еді. Менің ойымша сабақ оқушыларды қатты қызықтырды. Сабақтың әрі - қарай жалғастырылғанын қалады. Ең бастысы бұл сабақтарда мақсат орындалып, тақырып ашылды. Соның нәтижесінде мен сабақты одан әрі жалғастырып, оқушылар санасына өзгерістер енгізер едім. Сабақтың мақсатына жету үшін сабақтың құрылымы, қолданылатын әдіс - тәсілдеріміз нақты болу керек. Ең алдымен ынтымақтастық, құлшыныс қажет. Ал егер сабақ барысында пайда болған қиындықтар болса, қол ұшын беретін көмек қажет болады. Мен ол көмекті айналамдағы әріптестерімнен аламын деп ойлаймын.
Қорыта келе мен бастаған жұмысымды әрі қарай жалғастырамын деп ойлаймын.