Тең айнымалы қозғалыс деп дененің жылдамдығы

Тақырыбы: Кинематика негіздері
Мақсаты: 1) Қозғалыстың әр түрлі түрлесімен және қозғалысты сипаттайтын
физикалық шамаларды қайталау.
2) Дененің кеңістіктегі орнын анықтап үйрену, оқушылардың ойлау
жүйесін кеңейту;
3)Оқушылардың өз бетімен ізденуге тәрбиелеу, физика пәніне
қызығушылығын арттыру;
Көрнекілігі: Кестелер, тест сұрақтары, графиктер
Сабақ түрі: Дәстүрлі емес.
Сабақ типі: Қайталау
Сабақ барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі
2. <<Кинематика негіздері>> тарауын қайталау
3. Ойлы орталық
4. Физикалық эстафета
5. Сенуің керек, бірақ міндетті түрде тексер
6. График аукционы
7. Пентагон
8. Қорытынды.
1. Ұйымдастыру бөлімі:
Оқушылармен сәлемдесу, сабақ тақырыбымен таныстыру.
2. Жаңа сабақ түсіндіру.
А) Мұғалім: Дәптерлеріңе өз ойларыңша Жанамадан Индерге баратын автомобиль қозғалысының траекториясын сызыңдар.
Б) Өз суреттеріңе қараңыздар да, қозғалыс жөнінде не білесіздер бәрін естеріңізге түсіріңіздер.
Мұғалім: тарау бойынша сөйлейді. Осы уақытта оқушылар <<Білемін>>, <<Білгім келеді>>, <<Мен жаңадан білдім>> картасының графасын толтырып отырады. Бұған 3 - 4 минут уақыт беріледі.
Бекіту.
3. <<Физикалық лото>> карточкалар.
Класс 2 топқа бөлінеді.
Екі топқа жеке - жек физикалық лото карточкалары беріледі. Жауаптар жеке - жеке қиылған болады.
Сұрақтар:
1) Дененің орын
ауыстыруы деп дененің бастапқы орнын, оның келесі орнымен қосатын.... кесіндіні айтады.
2) Бірқалыпты
қозғалатын дененің жылдамдығы берілген уақыт ішіндегі ... сол уақытқа қатынасына тең ...
3)Үдеу дегеніміз - ...., ол жылдамдық өзгерісінің осы өзгеріс болған уақыт аралығының қатынасына тең.

4) Механикалық
қозғалыс дегеніміз ... дененің ... кеңістіктегі орнының өзгеруі
5) Тең айнымалы
қозғалыс деп дененің жылдамдығы ... бірдей уақыт аралығында ... қозғалысты айтады.
6) Материалдық
нүкте деп ... денені айтады
7)Дененің қисық траектория бойымен қозғалысы ... деп аталады.
8) Бұрыштың жылдамдық деп дененің бұрылу бұрышының осы ... қатынасымен өлшенетін шаманы айтады.
9) Шеңбер бойымен бірқалыптықозғалатын дененің үдеуі ... деп аталады, шеңбердің кез - келген нүктесінде ол радиус бойымен оның центріне қарай бағытталады.

Жауаптар:
1.
2
1. а)кез - келген б) бірдей шамаға өзгеріп отыратын
Бағытталған.
3
а) орын ауыстыруды, б) физикалық шама
5
4
Қисықсызықты қозғалыс
Жылдамдықтың өзгеру
шапшаңдығын сипаттайтын шама.
6
а) уақыттың өтуіне қарай,
б) басқа денемен салыстырғанда
8
7
Центрге тартқыш үдеу Қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын
9
Бұрылуға кеткен уақытқа.

Жауабы: 1-2; 2-3; 3-5;
4-6; 5-1; 6-8; 7-4:
8-9; 9-7;
1. Физикалық эстафета.
1 команда:5 оқушы υ,(t) графигі бойынша 1-нен кейін 1 шығады да, есептеу жүргіеді.
Сурет - 1
Бер:

Жауабы:
1. ах = ϑх+ϑ0х t =0-126=-2 м/с2
2. х=х0+υ0хt+ахt22=1+12t-t2
3. ϑх=ϑ0х+ахt=12-2t
4. Sх=ϑ0хt+ахt22=12t-t2=12∙3-32=36-9=27 м
5. ϑортһSхt=273=9 мсек
11 команда: График бойынша есептеу жүргізу.
Сурет - 2.

Жауабы:
1. ах = ϑх+ϑ0х t =8-42=-2 м/с2
2. х=х0+υ0хt+ахt22=-1+4t+t2
3. ϑх=ϑ0х+ахt=4+2t
4. Sх=ϑ0хt+ахt22=4t+t2=8+4=12 м
5. ϑортһSхt=122=6 мсек
5.Сенуің керек, бірақ міндетті түрде тексер.
2 командалық капитандары есеп шығарады.
І - тапсырма:
Математикалық нүкте
х=2+3t, у=1+4t теңдеуіне сәйкес қозғалады. Нүктенің жылдамдығын табу керек.
Жауабы:ϑ=ϑх2+ϑу2=5 м/с
ІІ тапсырма:
Жолдың бірінші жартысын автомабиль 50 км/сағ, екінші жартысын 80 км/сағ жылдамдықпен жүріп өтті.
Автомабильдің бүкіл жолдағы орташа жылдамдығын табу керек.
Жауабы: ϑорт=2ϑ1ϑ2ϑ1+ϑ2 ≈ 61,5 км/сағ

6. Графиктер аукционы.
Графиктер берілген А,В,С,Д,Е,Ғ денелерінің қозғалысы жөнінде қай команда көбірек мағлұмат береді.

Х ϑх ах

А С Е
1 2 3

В Д Ғ
0
0 0
t1 t2 t3 t4 t1 t2 t3 t4 t1 t2 t3 t4

1) 0-t1 уақыт аралығында А дене бірқалыпты. С денесі тең үдемелі,
жылдамдық модулі артты. Е денесі үдеудің шамасы уақыт өтуіне қарай артатын, айнымалы үдеумен қозғалды.
2) t1-t2 уақыт аралығында А денесі тыныштықта, В және С денесі
бірқалыпты, Д және Е- тең үдемелі, Ғ- үдеудің артуымен.
3) t2-t3 аралығында А ОХ осіне қарама - қарсы бірқалыпты, С-тең кемімелі,
яғни жылдамдық модулі кемитін, тұрақты үдеумен, Е денесі - айнымалы үдеумен, (модуль кемитін), В денесі қірқалыпты, Д - тең үдемелі, Ғ - 8 ден 34 артуымен 7.
4) 1 нүктені, яғни графиктердің қиылысуын, t3 уақыт аралығында А және В
денесінің координаттарының бірдей екендігін, яғни денелер кездесті.
5) 2 нүктесі, яғни t3 уақытында Сжәне Д денелерінің ϑ-ның бірдей екендігін
көрсетеді.
6) 3 нүктесі, яғни t3 уақытында Е және Ғ денелері бірдей үдеумен
қозғалатынын көрсетеді.
7) t0-0 уақытында А денесі координат басында, С денесінің бастапқы
жылдамдығы жоқ., Е денесінің бастапқы үдеуі 0-ге тең.
8) t4 уақытында А денесінің координаты, С денесінің жылдамдығы, Е
дененің үдеуі нольге тең.

1. Пентагон.
Тақырыптың аты және 5 көмекші сөз айтылады. Дұрыс жауапқа дейін әрбір көмек үшін 1 баладан кемітіп отырады. Әрбір дұрыс емес жауап үшін 1 балл шегеріледі.
Мыс: 1 Физика ғалымы.
Көмекші сөздер:
1.Ұлы итальян ғалымы
2.Телескопты ойлап тапты
3. Бір физикалық құбылысты ашу үшін Пиза қаласындағы көлбеу мұнараға шықты.
4. Инерция, инерциялық санақ жүйесі түсінігін енгізді.
5. Фамилиясы мен аты ұқсас
Жауабы: Галилео Галилей.
Мыс:2. Ғимарат
1. Биіктігі 60 метрден ескі ерекше ғимарат
2. Симметрия осі жер бетіне көлбеу
3. Ғалымдар бұл ғимарат құлайды деп ойлайды.
4. Г.Галилей еркін түсу үдеуін зерттегенде, тәжірибесін жасау үшін оның үстіне шықты.
5. Пиза қаласында орналасқан.
Жауабы. Пиза мұнарасы
1. Қорытынды.
Оқушыларды бағалау. Жеңген команданы марапаттау.
2. Үйге тапсырма. §1,1 §1,2.