Электр кедергісі

IV тарау. "Электр құбылыстары"(22 сағат).
"Тұрақты электр тогы"(12 сағат).
Бөлімі
Сабақ саны
Модульдің мазмұны
Уақыты
Кіріспе
1 сабақ
Лекция.
Модульдің құрамын түсіндіру.
45 минут

Сөйлесу
2,3 сабақ

§35. Электр тогы. Ток көздері.
§36. Ток күші. Амперметр.
§37. Электр кернеуі. Электр тізбегі. Вольтметр.
N3.З.ж."Электр тізбегін құрау, ток күшін және кернеуді өлшеу"
90 минут

4 сабақ

§38. Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы. Электр кедергісі.
N4.З.ж."Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын тексеру".
45 минут

5,6 сабақ
§39,40. Меншікті кедергі. Асқын өткізгіштік.
90 минут

7,8 сабақ
§41. Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау.
N5.З.ж. "Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғап үйрену".
90
минут

9,10 сабақ
§42. Токтың жұмысы мен қуаты. Джоуль-Ленц заңы.
N6.З.ж."Электр тогының жұмысын және қуатын өлшеу".
§43,44. Электр қыздырғыш құралдар,қыздыру шамдары. Қысқа тұйықталу. Балқымалы сақтандырғыштар.
90 минут
Қорытынды
11 сабақ
Ауызша сынақ.
Есептер шығару.
Тест сауалнамасы
45 минут

12 сабақ
Бақылау жұмысы.
45 минут

Нені үйрену қажет?
* Электр тогы, оның әсерлерін, тудырушы ток көздерін, ток көзін сипаттайын : ток күші, кернеу, кедергі, ток жұмысы, қуаты, жылу мөлшері сияқты физикалық шамаларды оқып үйрену.
* Негізгі ұғымдарды, формулаларды (ток күші, заряд, кернеу, эқк, өткізгіштерді тізбектей және параллель қосу заңдарын, тізбек бөлігі үшін Ом заңын, меншікті кедергінің, электр тогының жұмысы мен қуаты, Джоуль-Ленц заңын) еске сақтап үйрену.
Нені білуі тиіс?
* "Тұрақты электр тогы" тарауы төңірегінде сөйлей білу, өз ойын жүйелі жеткізе білу.
* Осы тарау бойынша алған теориялық білімдерін, формулаларды еске сақтап, есеп шығаруда, практикада дұрыс және тиімді қолдана білу.

11 сабақ.
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Сабақтың мақсатын, жүру барысын түсіндіру.
III. Сабақтың барысы:
3.1. Ауызша сынақ.
3. 2. Есептер шығару.
3.3. Тест сауалнамасы.
IV. Сабақты қорытындылау. Оқушылардың білімін бағалау.
V. Үй тапсырмасын беру.

Ауызша сұрақтар.
1. Электр тогы дегеніміз не?
Зарядталған бөлшектердің реттелген бағытталған қозғалысы.
2. Электр қозғаушы күші (ЭҚК) дегеніміз не?
Ток көзінің энергетикалық сипаттамасы болып табылатын, бөгде күштер жұмысының орын ауыстыратын электр зарядына қатынасына тең шаманы айтады.
3. Ток күші деп нені атайды?
Өткізгіштің көлденең қимасы арқылы қандай да бір уақыт аралығында тасымалданатын электр мөлшерінің сол уақыт аралығына қатынасын атайды.
4. Электр кернеуі деп нені атайды?
Тізбектің берілген бөлігінде заряд орын ауыстырғанда, электр өрісінің атқарған жұмысының осы зарядқа қатынасы аталады.
5. Тізбектің бөлігі үшін Ом заңын тұжырымда.
Тізбектің бөлігіндегі ток күші- осы бөліктің ұштарындағы кернеуге тура пропорционал, өткізгіштің кедергісіне кері пропорционал.
6. Өткізгіштің кедергісі дегеніміз не?
Тұрақты температурада өткізгіштің кедергісі оның ұзындығына тура пропорционал, көлденең қимасының ауданына кері пропорционал және оның жасалған материалына тәуелді.
7. Электр тогының жұмысы деген не?
Ток күші, кернеу және жұмыс істеуге кеткен уақыттың көбейтіндісіне тең шама.
8. Электр тогының қуаты деген не?
Жұмыстың орындалу шапшаңдылығын көрсететін физикалық шама.
9. Джоуль-Ленц заңын тұжырымда.
Өткізгіш бойымен ток жүрген кезде, Өткізгіште бөлінетін жылу мөлшері ток күшінің квадратына, өткізгіш кедергісіне және токтың жүру уақытына тура пропорционал болады.
10. Қысқа тұйықталу дегеніміз не?
Ток көзінің кедергісі өте аз өткізгішпен тұйықталу құбылысын айтады.

Тест сауалнамасы.
1. Ток күшінің өлшем бірлігін көрсет.
А. Ватт. В. Ампер. С. Вольт. Д. Ом. Е. Джоуль.
2. Электр кедергісінің өлшем бірлігі.
А. Ватт. В. Ампер. С. Вольт. Д. Ом. Е. Джоуль.
3. Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын көрсет.
А. А= IUt. В.P=UI. С. I=UR. Д.Q=I²Rt. Е.R=plS
4. Кедергісі 14 Ом шамның ток күші 2А. Шамдағы кернеу неге тең?
А. 7В. В. 0,5В. С. 12В. Д. 28В. Е. 0,125В.
5. Қуаты 0,5кВт электр плита 90 с ішінде қанша жылу бөлінеді?
А. 45 Дж. В. 19800Дж. С. 110000Дж. Д. 450Дж. Е. 45000Дж.
6. Өткізгіштерді параллель қосқанда қай шама бірдей болады?
А. Ток күші. В. Кернеу. С. Кедергі. Д. Заряд. Е. Уақыт.
7. Ток күшін өлшейтін құрал.
А. Вольтметр. В. Амперметр. С. Электроскоп. Д. Ваттметр. Е. Реостат.
8. Ток күші 4А кернеуі 120В көлденең қимасының ауданы 0,39*10-6м2 нихром сымнан жасалған (р=1,3*10-6Ом*м) электр қайнатқыштың ұзындығын анықта.
А. 9м. В. 5м. С. 7м. Д. 6м. Е. 10м.
9. Электр шамнан 300 Кл заряд 10 мин ішінде өтеді. Ток күші неге тең?
А. 30А. В. 0,5А. С. 3А. Д. 0,05А. Е. 0,3А.
10. Кедергілері 6 және 3 Ом өткізгіштер параллель қосылған. Өткізгіштің жалпы кдергісі неге тең?
А. 0,5Ом. В. 2Ом. С. 9Ом. Д. 18Ом. Е. 3Ом.

N1. Суретте тізбек схемасы кескінделген. Тізбектегі барлық резисторлардың кедергілері бірдей және 2Ом-ға тең. Тізбектің жалпы кдергісін және ток күшін табыңыз.

N2. Элкетр энергиясының құнын 1 кВт*сағ-қа 5,26 теңге тарифі бойынша есептеп, ток күші 4,55А электр үтіктің 220В кернеу ток көзіне қосылғандағы 4 сағат ішіндегі атқарған жұмысының құнын анықтаңыз.

N3. Меншікті кедергісі р=1,4Ом*мм2/м хромальдің қимасы 0,5мм2, қуаты 60Вт, кернеуі 120В ток көзіне жалғанған, сымның ұзындығын анықтаңыз.

N4. Мұнара краны массасы 0,6т жүкті бірқалыпты 20м/мин жылдамдықпен көтереді.380В кернеуге есептелген электр қозғалтқышының ток күші 19А. Кранның ПӘК-ін анықтаңыз.

N5. Тізбектегі ток күші 2А болғанда, кедергісі 25 Ом константан өткізгіш 5с-та қандай жылу мөлшерін бөліп шығарады?

N6. Металл пісіретін электр машинасының қысқыштарындағы кернеудің түсуі 60 В,АЛ кедергісі 0,4 Ом.Электр энергиясының құнын1кВт*сағ-қа 1,2 тиын тарифі бойынша есептеп, 4 сағат ішіндегі жұмсалған энергияның құнын табыңыз.

N7. Қуаты 50 Вт электр шамы тәулігіне 8 сағат жанса, бір айда(30 күн) жұмсайтын электр энергиясы шығынын анықтаңыз.

N8. ПӘК-і 80%, кернеуі 220 Вжәне ток күші 1,25 А электр қозғалтқышы 25 мин-та қандай жұмыс атқарады?

N9. Мұнай мен су қоспасының кедергісі 1200 Ом. Сорғыту қондырғысы 3 с жұмыс істегенде, ондағы 5,5 А токтың атқаратын жұмысын анықтаңыз.

N10.
Тізбектей жалғанған үш өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі R1=36 Ом өткізгіштегі кернеудің төмендеуі U1=9 В. Кедергісі R2=64 Ом болатын өткізгіштің кернеуін және олардың ұштарындағы кернеу 120 В болғандағы өткізгіштің R3 кедергісін табыңыз.

N11.

Параллель жалғанған екі өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі R1=44 Ом өткізгіш арқылы I1=5 А ток өтеді. I2=0,8 А ток өткендегі өткізгіштің R2 кедергісін анықтаңыз.

N12. Көлденең қимасының ауданы 1 мм2, ұзындығы 24,2 м константан сымнан жасалған электр пешінің қыздыру элементінің кедергісін анықтаңыз.

N13. Ұзындығы 20 м ұзартқыш, диаметрі 1,2 мм мыс сымнан жасалған. Ұзартқыштың кедергісі қандай? Егер онымен 10 А ток өтсе, ондағы кернеудің түсуі қандай болады?

N14. Өткізгіштен 0,4 А ток күші өткенде, өткізгіштің ұштарындағы потенциалдар айырымы 8 В болды. Өткізгіштің кедергісі неге тең?

N15. Электрбұрғы орамының кедергісі 20 Ом. Егер электрбұрғы 19 А ток күшіне есептелген болса, онда оған қандай кернеу берілуі тиіс?
N16. Егер тізбектегі ток күші 12 мА болса, 2 мин-та гальванометр катушкасы арқылы қанша заряд мөлшері ағып өтеді?

N17. Өткізгіштегі ток күші 30 А болуы үшін кедергісі 25 Ом өткізгіштің кернеуі қандай болуы қажет?

N18. Электр қайнатқышының спираліндегі ток күші 4 А. Егер қайнатқыштың клеммаларындағы кернеу 220 В болса, спиральдің кедергісін анықтаңыз.

N19. Көлденең қимасының ауданы 1 мм2 никелин өткізгіштен кедергісі 10 Ом реостат жасау үшін никелиннің қандай массасы қажет? (Никелиннің тығыздығы 8800 кг/м3).

N20. Электр плиткасы 5 А ток күшінде, 30 мин-та 1080 кДж энергия тұтынады. Плитканың кедергісін анықтаңыз?

N21. Кернеуі 120 В электр шамы 0,5 мин-та 900 Дж энергия тұтынады. Электр шамындағы ток күшін анықтаңыз?

Бағалау парағы.
Аты жөні
Ауызша сұрақтар
Есеп шығару
Тест сауалнамасы
Қорытынды баға

"Дарынды балаларға арналған Жамбыл атындағы облыстық мамандандырылған мектеп- гимназия- интернат "
Модульді- бөлікті технология бойынш ашық сабақ.

Тақырыбы: "Тұрақты электр тогы"
8 сынып.

Өткізген: Физика пәнінің мұғалімі
Б. Қ. Қасымова.

Бағалау
"5"- 9-10 б
"4"-7-8 б
"3"-5-7 б
"2"-1-4б