Құстар әні

ҚММ <<Қайранкөл орта мектебі>>

Экологиялық мерекесі
Халықаралық құстар қүні

Биология пәнінен мұғалімі:
Сеитова Г.К.

2015-2016 оқу жылы

Мақсаты: Оқушыларға жалпы құстардың пайдасы туралы, олар жөнінде мағлұмат беру. Негізінен құстарға қамқор болуға, құстарды аялауға беімдеу. Көңілді көктемде құстардың оралуын, олардың азайып кетуінен хабарлар ету, олардың құстар туралы ой-өрістерін, түсініктерін дамыту. Отанын, жерін, орманын, көлін, табиғатын суюге баулу.
Көрнекілігі: құстар туралы стенд, плакаттар, жасыл галстуктар, подиум.

Мерекенің барысы.

1 - сәуір - Халықаралық құстар күні. Бұл күн сонау1906 жылдан, құстарды қорғау туралы Халықаралық конвенцияда жариялағаннан бері аталып келеді.

Біздің еліміз құстарға бай. Сондықтанда біз оларды қорғап пайдалана білуіміз керек. Құстардың еті тамақ болса, мамық қауырсыны киім, көрпе жастық болады. Енді біраз құстар орман, жер зиянкестерімен қоректеніп ауылшаруашылығына пайдасын тигізеді. Ал құстардың эстетикалық мәні өзалдына бір төбе. Талай сазгер құстардың үнін әуенге қосса, талай ақындар құстар туралы тамаша жырлар жазған. Құстардың ұшу заңдылығын алғаш рет Леонардо да Винчи зерттеген екен. Содан бері көптеген авиаконструкторлар құстарды негізге алып, талай ұшақтар жаса шығарды емес пе?!
Еліміздің көк байрағында да қыран құс қалықтайды. Астана төріндегі <<Бәйтерек>> самұрық құс пен алып жұмыртқа да құспен байланысты.
Жүргізуші 1. Уже почти век орнитологи всего мира традиционно отмечают 1 апреля Международный день птиц. Начало этому положено в 1906 году, когда была подписана Международная конвенция об охране птиц
Тірлікке жан кірді
Кең дала жасарып, жаңғырды
Бар өңір құлпыра бастады,
Жыл құстары келді деп,
Балдырғандар мәз болды
Қос қанаты желпілдеп,
көлге үйрек-қаз қонды.

Если снег повсюду тает,
День становится длинней,
Если все зазеленело,
И в полях звенит ручей.
Если солнце ярче светит,
Если птицам не до сна,
Если стал теплее ветер,
Значит, к нам пришла Весна
4 <<а>> сынып оқушылардың орындаунда <<Құс ұясын бұзбайық>> тақпақ.
Скворец: Здравствуйте, ребята! Вы меня узнаете? А тем, кто не узнал, разрешите представиться.
Я выступаю перед вами,
Как молодой весны гонец,
Я рад увидеться с друзьями!
Ну, а зовут меня ... (Скворец)

Верно! Вы угадали. Я очень полезная птица, с которой вам надо сдружиться. Из года в год, из века в век, живу там, где живет человек. Селюсь рядом, слежу за его полем, садом, очищаю от вредных букашек, поедаю бабочек, жуков. И поэтому я скворец- молодец.
Стихотворение "Скворец"
Скворец - заботливый отец.
Но чем унять скворчат?
Лишь выйдет из дому скворец,
Опять они кричат:
- Хочу букашку!
- Червячка!
- Давай комарика!
- Жучка!
- А мне бы до обеда
Хотя бы короеда!
Скворец - заботливый отец,
И все, что есть в меню,
Из рощи в дом несет скворец
И кормит ребятню.
3 <<а>> сынып оқушы Сейіт Ақмаралдың орындаунда <<Қөқтем келді көңілді>> тақпақ.
Жүргізуші 2. Порой почти одновременно со скворцами прилетают звонкие голосистые жаворонки.
Жаворонок.
На солнце темный лес зардел
В долине пар белеет тонкий
И песню раннюю запел
В лазури жаворонок звонкий
Он голосисто с вышины.
Поет, на солнышке сверкая:
Весна пришла к нам, молодая,
Я здесь пою приход весны...
8 <<а>> сынып оқушылардың орындаунда <<БОЗТОРҒАЙ>> ӘНІ.

Жүргізуші 2. Қазақ халқы құстарды ерекше бағалаған.Шебер әншісін-бұлбұлға теңеген.Азаматын-сұңқарға,сұлуын-аққуға,ез жігітін-жапалаққа теңеген.

Мен еркін бақытты бұлбұлмын,
Бұлағын тасытқан ән жырдың.
Тамаша тамылжып шырқаймын
Шаттығың таусылса алмай әр күннің

Мен бүркіт көк күмбезде қалықтаған,
Қияға қанат қағып шалықтаған.
Құс ішінде қырағы болғандықтан,
Атандым қыран бүркіт жалықпаған.

Жүргізуші 1Төле би шаңырағына қарлығаш ұя салған жылы көшпей отыратын болған. Бұны көрген өзбек ағайындар Төле биді <<Қарлығаш би>> деп атаған
.Балалар, халқымыз құстарды бағалаған, құсқа қарап ауа райын болжаған:

Қарлығаш жоғары ұшса,күн жылы болады,ал төмен ұшса жаңбыр жауады.
Көктемде қаздар қайтқанда жоғары ұшса,су тасқыны болады.
Жаңбыр жауарда қарғалар у-да шу болады.
Құс жүнін үрпитсе,жаңбыр жауады.
Шымшық ұя салса,қыс қатты болады.
Шағала келсе сең бұзылады.
Жыл құсы қаптап келсе,көктем ерте келеді.
7 <<а>> сынып оқушылардың орындаунда <<Ақ қөгершін>> ӘНІ.

Жүргізуші 1. Қараторғай-өзі кішкентай,өте пайдалы құс. Орман қорғаушысы.Ауылға қараторғай келісімен күннің көзі ашылып, күн жылынады. Қараторғайды әнге қосып,шырқаған.
Ей, балалар, балалар,
Аман болсын аналар,
Құстарда да ана бар
Құстарда да бала бар
Кім сүймейді баласын
Осылар еске түскенде.
Бір ойланып қаласың.
Өсіруге баланы,
Құстар ұя салады.
Жасауға жұмсақ ұяны
Жабағы жүнді жияды.
Жайлы қып жасап ұяны
Жұмыртқасын салады.
Бір қуанып қалады.

Жүргізуші2 Гнезда у птиц самые разнообразные.
Иволга - самая яркая наша птица, подвешивает свое гнездо в развилке тонкой ветки, которая немного наклоняется под тяжестью птицы.
Крапивник - делает из зеленого мха и сухих листьев папоротника.
Ремез - делает гнездо из растительных волокон и пуха ивы или тополя в виде сумки (рукавичка).. Есть и норки зимородки, береговые ласточки в норках.
Грачи, вороны, галки - строят свои гнезда на деревьях из прутьев и сучьев.
Есть птицы которые занимают дупла (дятлы, поползни, синицы, мухоловки).
6 <<а>> сынып оқушылардың орындаунда <<Қос қарлығаштар>> ӘНІ.

Жүргізуші 1.Құстардың қайсысы қалай дыбыстайды?
Бүркіт - шаңқылдайды.
Сұңқар - саңқылдайды.
Аққу - сұңқылдайды.
Қаз- қаңқылдайды.
Үйрек- барқылдайды.
Құр, кептер - пырылдайды.
Байғыз, үкі - бақырады.
Жапалақ - барқылдайды.

Шағала - шаңқылдайды.
Өгіз, шағала - өкіреді.
Көкқұтан- қиқулайды.
Тырна - тыраулайды.
Қарға - қарқылдайды.

Торғай - шырылдайды.
Қарылғаш - шықылдайды.
Бұлбұл - сайрайды.
Тоты - сөйлейді. .
Көкек- көкектейді.
Сауысқан - шықылықтайды.
Тауық - қыт-қыттайды.
Әтеш шақырады.

Жүргізуші.
Пускай всегда такой обычай
У нас останется в стране -
Встречать любовно стаи птичьи,
Всем сердцем радуясь весне.
Пусть прилетят, чтоб торопливо
С утра до ночи хлопотать,
Я двум скворцам приют счастливый
Хочу до осени создать.
Быть может, им в чужбине снился
Мой дом среди ветвей густых.
Пусть наше гостеприимство
В краю знакомом встретит их.
Тырнақтай құстың жауы көп,
Құрулы ажал ауы көп,
Балалық қып қызбайық,
Құс ұясын бұзбайық
Жұмыртқасын алмайық,
Обалына қалмайық.
Жүргізуші Адам табиғатсыз өмір сүре алмайды, ал құстар табиғаттың бір бөлігі. Жер бетінде құстардың 8600-ге жуық түрі бар, ал біздің елімізде 500-ге жуық түрі бар. Табиғатты қорғап, күтсе ғана ол көбейеді. Азайып кеткен құстарды <<Қызыл кітап>> тізіміне алып, оларды көбейту шаралары жасалады. Қорықтар жасалады. Қазақстанда 5 қорық бар.
Құстар-біздің досымыз. Сондықтан оларды күтіп, баптап, қорғайық. . Осымен бүгінгі халықаралық құстар қүннің мерекесін аяқтаймыз.

9 <<а>> сынып оқушылардың орындаунда <<Құстар әні>> .