Тұйық етістік ішіне, қалған етістіктер сыртына

Батыс Қазақстан облысы,

Қаратөбе ауданы,

Алакөл негізгі орта мектебінің

І санатты қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Кенжесова Мирамгул Орынбасаровна

Сабақтың тақырыбы: Тұйық етістіктің емлесі
Сабақтың мақсаты:
Дамытушылық: оқушылардың ой - өрісін, сөйлеу мәдениетін дамыту, ұлттық танымын кеңейту, шығармашылық қабілетін ояту
Білімділік: етістік және оның жасалу жолдары, мағыналық топтары туралы алған білімдерін толықтыру
Тәрбиелік: оқушыларды ата - баба кәсібін құрметтеуге, алдына мақсат қоя білуге, еңбек сүйгіштікке, халқын, елін сүйе білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты меңгерту
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, ой бөлісу, сын тұрғысынан ойлап талдау
Сабақтың көрнекілігі: плакаттар, тірек сызбалар
Пәнаралық байланыс: әдебиет
Сабақтың барысы:
1) Ұйымдастыру Психологиялық дайындық.

- Балалар, зкранда ненің суреті шықты?

1-слайд - Күннің

- Балалар, күннің шуағын көргенде сендер не сезесіңдер?

- Көңілің көтеріледі. Күнге қуанамыз. Күн бізге жылу береді. Сәулесін төгеді. Күн шыққан кезде жарық болады.

-ОСЫ КҮННІҢ ШУАҒЫ БІЗГЕ ДЕ ТҮСІП ТІЛЕК ЖОЛДАПТЫ.

-СОНДЫҚТАН, бәрің бір-біріңіздің қолдарыңыздан ұстап, тақтада жазылған тілекті оқып шығыңдар.

2-слайд .

Қайырлы күн, достым,

Сәттілікке толсын!

Біздің алар бағамыз,

Кілең «бестік» болсын!

-Бүгінгі сабағымыз ерекше, бізге қонақтар келіпті.

«Келгенше қонақ ұялады,

Келген соң үй иесі ұялады» демекші, біз ұятқа қалмауға тырысайық. Сендердің білімді де зерек оқушы екендеріңе куә болсын!

-Мен де сендерге сәттілік тілеймін.

2) Үй тапсырмасын тексеру (260-жаттығу)
«Ой қозғау» Нені үйрендік? (өткенді шолу)
1. Етістік дегеніміз не?
2. Қандай сұрақтарға жауап береді?
3. Етістіктің құрамдық түрлерін атаңыз?
4. Болымсыз етістіктің жұрнақтарын атаңыз?
5. Табыс септіктегі сөзді қажет ететін етістікті атаңыз?
6. Табыс септіктегі сөзді қажет ететін етістіктер қалай аталады?
7. Етістіктер нешеге бөлінеді? Атап беріңіз
8. Есімшенің жұрнақтарын атаңыз?
9. Көсемшенің жұрнақтарын атаңыз?
10. Тұйық етістік қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
ІІ Негізгі бөлім
Мағынаны тану . Тұйық етістіктің емлесі:

№

Ережені жаттап ал

Әр сөздің айтылуына зер сал

№: 1.

Ережені жаттап ал: Дауыссыз дыбыстарға біткен етістіктерге тұйық етістіктің -у жұрнағы дауысты ретінде жалғанады.

Әр сөздің айтылуына зер сал:

Айт-у, ас-у, аш-у, жар-у, біл-у.

Ескерту: дауысты у буын жасайды. Ай-ту, а-шу.

№: 2.

Ережені жаттап ал: Дауысты дыбыстарға біткен етістіктерге жалғанған тұйық етістіктің -у жұрнағы дауыссыз болып табылады.

Әр сөздің айтылуына зер сал:

Қала-у, ауна-у, домала-у,

де-у. Ескерту: Дауыссыз у буын жасамайды. Қа-лау, сөй-леу.

№: 3.

Ережені жаттап ал: Дауысты ы, і дыбыстарына біткен етістіктерге тұйық етістіктің -у жұрнағы жалғанғанда, түбірдің соңындағы -ы, -і дыбыстары түсіріліп жазылады. Айтылғанда -у дыбысы сөздің құрамында естіліп, дауысты дыбыс болып есептеледі.

Әр сөздің айтылуына зер сал: Оқы+у-оқу, тасы+у-тасу, кейі+у-кею, байы+у-баю. (кейінді ықпал)

№: 4.

Ережені жаттап ал: Қатаң п, к, қ дыбыстарына біткен етістіктерге тұйық етістік жұрнағы жалғанғанда, түбір соңында ұяң дыбыстарға айналу (п-б, к-г, қ-ғ) өзгерістері байқалады.

Әр сөздің айтылуына зер сал: Тап+у-табу, кеп+у-кебу, ақ+у-ағу

«Жеке, жұппен, топпен» әдісі бойынша тақырыпты оқу
Жеке ойлау
Оқушыларға тұйық етістіктің емлесі тақырыбын оқуды тапсырамын. Алдымен жеке оқыды. Оқушылар барлығы жаппай оқиды.
Көршіңе айту
Бұл кезеңде оқушылар өздерінің оқығандарын бір-біріне түсіндіреді.
Топпен жұмыс
Оқығандарын топ болып талқылап, ортаға бір оқушы шығып берілген мысалдар арқылы айтып береді.
Шығып түсіндірген оқушыларға бағалау парағына өзім баға қойдым.
ІІІ. Оқулықпен жұмыс

261-жаттығу. Берілген сөздерге тұйық етістіктің -у жұрнағын жалғап жазыңдар, ықпалдың түрін көрсетіңдер.

1. Тік+у-тігу, соқ+у-соғу, тебу, жабу, себу, шығу, бағу, төгу

2. қой+у-қою, сый+у- сыю, азаю, молаю, жаю, тыю, аяу

3. тоқы+у-тоқу, беку, баю, шоқу, суу, жылжу, жуу.
«Ішіне сыртына» әдісі. Бұл әдісті қолдану себебім, оқушылардың ойын анықтап бір жүйеге түсіру. Тақырыпқа қатысы барын ішіне, қатысы жоғын сыртқы бағанға жазып ажырату тапсырылады.
262 - жаттығу. Тұйық етістік ішіне, қалған етістіктер сыртына
Ішіне

Сыртына

3.тоқы+у-тоқу, беку, баю, шоқу, суу, жылжу, жуу.«Ішіне сыртына» әдісі.Бұл әдісті қолдану себебім, оқушылардың ойын анықтап бір жүйеге түсіру. Тақырыпқа қатысы барын ішіне, қатысы жоғын сыртқы бағанға жазып ажырату тапсырылады.262 - жаттығу.Тұйық етістік ішіне, қалған етістіктер сыртынаІшіне: абдырау

Сыртына: шырмауық

Сыртына: ажуа

Сыртына: Азын-аулақ

Сыртына: қурай

Сыртына: Апырым-ау

Ұқсас жұмыстар

Тұйық етістіктің емлесі

Етістіктен өткенді қайталау. 6 сынып

Етістіктің түрлері

Тұйық етістік. мемлекеттік тіл. 8 сынып

Тұйық етістік

Ғаламтор қазақ тілінде