Сутектің химиялық қасиеттері

Сабақтың тақырыбы:Сутектің қасиеттері, қолданылуы және алынуы.

Сабақтың мақсаты :Білімділік ; заттардың (оттектің) физикалық және химиялық қасиеттерін еске түсіру арқылы салыстырмалы түрде жаңа білім беру, сутектің қолданылуын айту.

Дамытушылық :реакция теңдеулерін құра білу білімін қалыптастыру

Тәрбиелілік :Танымдық қабілетін дамытуға, ізденісін тереңдету.

Көрнекіліг і:тірексызба, периодтық жүйе, химиялық реактивтер.

Сабақтың түрі :Аралас сабақ

1. кезең «Кім жылдам» 1-топ сұрақтары

1. Оксидтер деген не ?

2. Жану реакциясы дегеніміз не?

3. Эндотермиялық реакция дегеніміз не?

4. Термохимиялық теңдеу дегеніміз не?

5. Меншікті жану жылуы ?

6. Валенттілік деген не?

7. Ауа құрамын ата?

8. Озонатор деген не?

9. Оттекті кім ашты ?

10. Оттеті қандай әдістермен алуға болады?

2-топ сұрақтары.

1. Жай зат деген не?

2. Айырылу реакциясы деген не?

3. Экзотермиялық реакция дегеніміз не?

4. Аллотропия дегеніміз не?

5. Жер қыртысысындо оттектің үлесі қанша?

6. Озон қабатының қызметі қандай?

7. Авогадро саны нешеге тең?

8. Сұйық оттекті қайда сақтайды?

9. Ауаның құрамын зерттеген ғалым?

10. Физикалық құбылыс деген не?

2-кезең Оксидтердің химиялық формуласын жаз

А) Барий оксиді, а) магний оксиді

Ә) Литий оксиді ә) фосфор( \/) оксиді

Б) Азот (\/) оксиді б) Темір (ІІІ) оксиді

В) Күкірт( І\/) оксиді в) Күкірт триоксиді

3-кезең :Валенттілік бойынша формула құрастыру

І І І ІІ ІІІ І І\/ ІІ ІІ ІІ

NaCI, H S, P H, MnO, CuO

ІІ ІІ ІІІ ІІ І\/ І ІІ І І ІІ

CaS, Cr O, SnCI, BaCI, K O

Сутек Н ₂

жеңіл газ

Атомдық массасы 1, 008

Жануды қуаттайды

Ауа шарлары

Химиялық элемент

Жай зат, иіссіз, түссіз

Суда ерімейді

Н ₂ О

Сутек ерекше жеңіл газ, қопарылыс беріп жанады.

Сутектің қолданылуы.

Сутек Н ₂

Металл алуда

Аммиак алуда азот қышқылын өндіру

Тұз қышқылын алуда

Металл кесу мен пісіруде

Ауа шарын толтыру

Өсімдік майын қатты майға айналдыру

Оксидтерден металдарды бөліп алу

Қозғалтқыш отын

Сутектің химиялық қасиеттері

1. Оттекпен әрекеттесуі қопарылыс беріп жанады.

2. Беметалдармен әрекеттесеуі

3. Металдармен әрекеттесуі

4. Металл оксидтермен әрекеттеседі.

2H ₂ +O ₂ 2H ₂ O

H ₂ +S H ₂ S

Ca +H ₂ CaH ₂

CuO+ H ₂ Cu+H ₂ O

Күкіртті балқыта отырып, оған сутек газын жіберсе, шіріген жұмыртқаның иісіндей иісі бар күкіртсутек газы бөлінеді.

Сутек газы хлормен әрекеттесіп, өткір иістіхлорсутек газын бөледі.

Қыздырғанда белсенді металдар натрий, кальций сутекпен әрекеттесіп, гидридтер түзеді

Сутектің күрделі заттармен әрекеттесуі . Металл оксидтерімен сутектің әрекеттесуі оның маңызды қасиеттерінің бірі. Аузын төмен қаратып, көлденеңінен металл тұрғыға орналастырады. Алдымен сынауықтың мыс (ІІ) оксиді бар жерін қыздырады. Газ алатын қондырғыдан сутек газын жібереді. Реакция нәтижесінде металл оксидінің құрамындағы оттек сутекпен қосылып, су тамшылары пайда болады. Ал сынауық түбінде қызғылт түсті металл мыс қалады.

Әзірше сутекті көп мөлшерде метан мен судан алу қымбатқа түседі. Қазіргі кездегі энергия көзі-табиғи газ, мұнай, тас көмір. Жер қыртысындағы олардың қоры шектеулі оның үстіне аталған шикізаттарды пайдалану сыртқы ортаның ластануына жол беріледі. Ғалымдар экономикалық тиімді жағдайларды есептеп, болашақта сутек-отынның негізгі түріне айналады.

Тест сұрақтары .

1. Қай газды жинағанда ыдысты төңкеріп ұстау керек?

а) оттекті ә) сутекті б) хлорды

2. ? +O ₂ 2H ₂ O сұрақ белгісінің орнына қай элемент жазылады?

а) H ₂ ә) N ₂ б) Br ₂

3. Сутекті алу үшін мырышты немен әрекеттестіреміз?

А) тұз қышқылы ә) бертолле тұзы б) ас тұзы

4. Натрий түйірін суға салғанда не бөлінеді?

а) йод ә) аммиак б) сутек

5. Сутектің атомдық массасы қанша?

а) 2, 016 ә) 1, 008 б) 6, 02*10 ²³

6. ? + H ₂ Cu+H ₂ O көрсетілген реакция теңдеуіне қай күрделі зат қатысады?

А) CaH ₂ ә) CuO б) Cu(ОН) ₂ .

7. Н ₂ + CI ₂ ? бөлінетін күрделі көрсетіңіз?

А) NaCI ә) Н CI б) СаСІ ₂

8. Металдарды кесуге қолданатын газ?

А) сутек ә) оттек б) хлор

9. Күн жүйесінде кездесетін элемент?

А) сутек ә) аргон б) неон

10. Сутекті алуға арналған құрал аты?

А) құты ә) қатынас ыдыстар б) Кипп аппараты

Сабақты қорыту :сутек иіссіз, түссіз газ

Барлық газ күйіндегі заттардың ең жеңілі -сутек. Ол суда аз ериді. Жылу өткізгіштігі өте жоғары. Зонд шарларын сутекпен толтырып, аспанға ұшырып метеорологиялық мақсатағы жұмыстар жүргізеді.

Сутек бейметалдармен әрекеттесіп газдар, ал металдармен гидридтер түзеді. Сутек экологиялық таза шикізат көзі болып есептеледі. Өнеркәсіпте көп қолданылады.

Сутекке тән ерекше қасиет -оның оттекпен белсенді әрекеттесуі. Осы қасиетіне сәйкес ракета отыны ретінде пайдаланады.

Үйге тапсырма: Сутектің қасиеттері, қолданылуы және алынуы

88 беттегі. 5-9 жаттығулар