Шығармашылық тапсырмалар

Қысқа мерзімді жоспар
Мерзімі
24.11.15 Сынып 5 <<А>>
Пәні
Қазақ тілі
Сабақтың тақырбы
Мақал- мәтелдер
Жалпы мақсаттар:
І. Мақал- мәтелдер туралы білімдерін кеңейту. Мақал мен мәтелді ажырата білу дағдыларын қалыптастыру. Берілген шығармашылық тапсырмаларды дұрыс орындауға бағыттау.
ІІ. Оқушылардың сөйлеу мәдениетін, қорытынды жасау белсенділіктерін дамыту.
ІІІ. Адамгершілікке, ізгілікке, ұшқыр да ойлы сөйлеуге тәрбиелеу. Сөз өнерін, сөз құдіретін құрметтеуге баулу.

Сілтеме
Орта мерзімді жоспар, оқыту әдістемесі
Күтілетін нәтиже:
Мақал-мәтелдердің өзіндік ерекшеліктерін меңгереді. Сын тұрғысынан ойлана отырып сөйлеу дағдысы қалыптасады. Топта жұмыс жасауға, өзіндік пікірлер айтуға дағдыланады. Өзара бағалаулар жүргізеді.
Жаңашыл әдістер:
ББҮ кестесі, <<Ақылдың алты қалпағы>> ойыны, тірек сөздер арқылы жұмыс, сәйкестендіру т.б
Ресурстар:
Интербелсенді тақта, суреттер, кестелер, флипчарт, стикерлер, қима қағаздар т.б.
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс- әрекеті

Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушыларды түгендеу
Кезекшімен сұхбат
Жағымды психологиялық ахуал орнату.
Қайырлы күн, достым,
Сәттілікке толсын!
Біздің алар бағамыз,
Кілең <<бестік>> болсын!

Оқушыларды топқа бөлу.
І топ. Үлкенді сыйласаң - қадірлі боласың...
ІІ топ. Әке көрген оқ жонар...

ІІІ топ. Жеті жұрттың тілін біл...
IV топ. Аяз әліңді біл...
V топ. Ерді намыс өлтірер...
Оқушылар мақалдар жазылған қағаз қиындыларын алып, мақалдың жалғасын тауып орындарына жайғасады.

Қызығушылықты ояту.
<<Сөзжұмбақ>> шешу
Сөзжұмбақтың шешуін табу арқылы өтілген тақырыпқа шолу жасайды.
Бірінші сөз жұмбақ

Тұрақты тіркесті тіл білімінде қалай айтады?
<<Қоян жүрек>> тұрақты тіркесінің балама сөзі қалай айтылады?
<<Қатты>> сөзінің антонимі?
Қыз балаға қатысты айтылатын табу сөз
<<Тез>> сөзінің синонимі?

Метаграммаларды шешу.

М Ә Т Е Л сөзіндегі әр дыбысқа метаграммалар жазып шешуін табады.
Фразеологизмдер

Қорқақ

Жұмсақ
Шырайлым
Жылдам /Сөзжұмбақтың шешуі: мақал/

Мақтада бар, Әтеште бар,
Тақтада жоқ. Тауықта жоқ.
Матада бар. Әлиде бар,
Таяқта жоқ. Қалида жоқ т.б

Мағынаны тану.

Слайд арқылы оқушылардың білетіндерін талқылап, мақал - мәтелдің ерекшеліктерін мысалдар келтіру арқылы қорытындылау.
І. ББҮ кестесін толтырады.

Білемін
Білгім келеді
Үйрендім

Оқушылар мақал-мәтелдер жайында білетіндерін кестеге жазып шығады. Сонымен қатар нені білгісі келетіндерін де жазады. <<Үйрендім>> бөлімін сабақ соңында толтырады.

ІІ.Слайд. Мақал-мәтелдердің ерекшелігіне тоқталу

Мақал
Мәтел
Құрылымы жағынан екі бөлімді болып келеді.

Жақсы жүрген жерін мақтап жүреді,
Жаман жүрген жерін даттап жүреді.

Мақалдың мазмұнында себебі мен салдары қатар айтылады.

Қорқақты көп қусаң, батыр болады./шарты мен нәтижесі қатар берілген/

Ақыл-өсиет түрінде келеді
Бірлігі күшті ел озады,
Бірлігі жоқ ел тозады.

Ой неғұрлым ашық айтылады.
Батыр туса -ел ырысы,
Жаңбыр жауса- жер ырысы.
Жай сөйлем түрінде немесе баяндауышы айтылмаған толымсыз сөйлем түрінде келеді.
Сұлуынан жылуы

Мәтелде істің салдары айтылып, себебі айтылмай қалып қояды.
Дария жанына құдық қазба / себебі айтылмаған/

Көбіне эмоциялық реңк басым болады
Қызым саған айтам, келін, сен тыңда.

Ой- пікір ишара, тұспал түрінде беріледі.
Көп түкірсе - көл.

Оқулықпен жұмыс
127-жаттығуды орындайды.

Сергіту сәті.
<<Айна>> ойыны
Шығармашылық тапсырмалар
<<Кір жаятын жіп>> ойыны. Әр топтың тапсырмалары ілініп тұрады. Топ басшылары алып, топта оқушылар жұмыс жасайды.

І топ. Өздерің қалаған мақалға не мәтелге ребус құрау.
ІІ топ. Суретпен жұмыс.Мақал- мәтелдерді кіріктіре отырып мәтін құрау.
ІІІ топ. Мақал- мәтелдерді тақырыпқа байланысты сәйкестендір.
IV топ. Тірек сөздер арқылы Отан туралы шағын мәтін құрау.
V топ. Берілген мақалдан антоним, омоним, синоним сөздерді тап.
Ой толғаныс
<<Алты қалпақ>> ойыны арқылы оқушылар өз ойларын қорытындылайды.

Ақ қалпақ - нақты дерек.
Сары қалпақ- позитивті ойлау. /Жақсы жағынан жеткізу/
Қызыл қалпақ- ішкі сезім, түйсік
Жасыл қалпақ-шығармашылық ойлау, жаңашыл идея
Қара қалпақ- келіспеушілік
Көк қалпақ-қорытынды жасайды.

Бағалау
<<Еңбегің қатты болса, тапқаның тәтті болар>> деген мақалды ала отырып, бүгінгі еңбегімізді бағалайық.
Оқушылар бағалау қағаздарын толтырады. Топ басшысының қорытындысы.
Рефлексия
ББҮ кестесі. Не түсіндім? Не үйрендім?
Үйге тапсырма
126-жаттығу.
Тексерілді

Өздерің қалаған мақалға не мәтелге ребус құрау.

Суретпен жұмыс.
Мақал- мәтелдерді кіріктіре отырып мәтін құрау.

Мақал- мәтелдерді тақырыпқа байланысты сәйкестендір.

Білім - ырыстың тізгіні, жер - ырыстың кіндігі Отан туралы
Отан үшін отқа түс, күймейсің Еңбек туралы
Нар тәуекел - ер ісі Оқу, білім туралы
Ырыс алды - ынтымақ Ерлік, батырлық туралы
Жігітті жолдасынан таны Достық, жолдастық туралы
Еңбек түбі - береке Үнемшілдік туралы
Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер Бірлік, ынтымақ туралы
Тамшыдан тама - тама дария болар Ата - ана туралы

Тірек сөздер арқылы Отан туралы шағын мәтін құрау.
қызмет ету, <<Отанды сүю-отбасынан басталады>>, <<Туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас>>

Берілген мақалдан антоним, омоним, синоним сөздерді тап.

Жақсының ашуы шайы орамал кепкенше,
Жаманның ашуы басы жерге жеткенше.

ББҮ кестесі
Білемін
Білгім келеді
Үйрендім

ББҮ кестесі
Білемін
Білгім келеді
Үйрендім

Біреу күн нұрына малынса, біреу ай сіулесіне зәру.
1. Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей.
2. Айдағаны бес ешкі, ысқырығы жер қарады.
3. Өсер елдің ақыны көп, өшер елдің әкімі көп.
4. Ең әдемі сөз - ең ақылды сөз.
Мәтелдер
1. Жақсы адамға жау жоқ.
2. Кәрі түлкі қақпанға түспес.
3. Екі қораз ен қорағасыймас.
4. Ауыртпалық ақыл қосар.
5. Ұжданы ақтың жүзі ақ.
6. Қыздың көзі қысылды.

Бағалау қағазы
р/с
Оқушының аты- жөні
Сұрақтарға жауап беруі
Оқулықпен
жұмыс
Шығарма
шылық
тапсырма
<<Ақылдың
алты
қалпағы>>

Топта
белсенділігі

қорытынды

1

2

3

4

5

Бағалау қағазы
р/с
Оқушының аты- жөні
Сұрақтарға жауап беруі
Оқулықпен
жұмыс
Шығарма
шылық
тапсырма
<<Ақылдың
алты
қалпағы>>

Топта
белсенділігі

қорытынды

1

2

3

4

5

№
Бағалау мазмұны
жоғары
орта
Төмен
1
Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым

2
Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім

3
Бүгінгі сабаққа қатысуым

№
Бағалау мазмұны
жоғары
орта
Төмен
1
Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым

2
Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім

3
Бүгінгі сабаққа қатысуым

№
Бағалау мазмұны
жоғары
орта
Төмен
1
Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым

2
Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім

3
Бүгінгі сабаққа қатысуым

№
Бағалау мазмұны
жоғары
орта
Төмен
1
Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым

2
Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім

3
Бүгінгі сабаққа қатысуым

№
Бағалау мазмұны
жоғары
орта
Төмен
1
Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым

2
Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім

3
Бүгінгі сабаққа қатысуым

№
Бағалау мазмұны
жоғары
орта
Төмен
1
Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым

2
Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім

3
Бүгінгі сабаққа қатысуым