Қалыпты өмір ортасындағы адамдардың мәселесіне көмек беру қарапайым рухани бай адамның қолынан келер, бәлкім

Батыс Қазақстан облысы, Жаңақала ауданы
Пятимар жалпы орта білім беретін мектебінің
педагог-психологі Бақтығалиева Бұлдыгүл Бақтығалиқызы

Эссе <<Мен қажетпін...>>
Мамандық таңдау - әр адамның ең маңызды шешімі. Осыдан бірнеше жыл бұрын менің алдымда мыңдаған мамандықтан өзіме лайықтысын таңдау міндеті тұрды. Дегенмен таңдау жасауға Жүсіпбек атамыздың <<Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ мұның кез келгеніне икемділік қажет, бұл - жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе>> деген сөзін өзіме бағыт сілтер темірқазық қып алдым. Сөйттім де <<Жан тану>> деп аталатын қиын да қызық әлемге апарар соқпаққа түсуге бел будым. Өйткені әр адамның жан дүниесіне үңілу және адамдар арасындағы қарым-қатынастың жақсаруына өзімше үлес қосу мен үшін өмірдегі зор жетістік шыңдарының бірі еді.
Ия, аз ғана уақыт болса да бұл қасиетті соқпаққа аяқ басып көрдім. Санаулы ғана жасаған қадамымда көзім жеткені - жеке тұлғаның өмірге құштарлығының артуы, болашағына сеніммен қарап, келешекке нық қадам жасауы, өзіндік <<Мені>> бар, көзі ашық, көкірегі ояу, білімді де білікті боп қалыптасуының негізгі іргетасы мектептен қаланады екен.
Түйсінгенім - нағыз психолог болу үшін өзгенің өміріне өзіңнің өмірің ретінде бойлай отырып, олардың жан дүниесіне кіре білу екен.
Сезінгенім - <<жан сырын өзі ашсын>> деп үстелдің екінші жағында қатып қалған адам психолог бола алмайды екен, психолог <<оқушы - ата-ана - мектеп>> деп аталатын үш тағанның беріктігіне аса жауапты міндетті ала отырып, баршасының досы, ақылшысы, рухани жетекшісі болуы тиіс екен.
Аңғарғаным - әрбір жеке тұлға сенің оқымаған кітабың екен, әр парағын ашқан сайын жаңалық табасың, таңырқайсың, тамсанасың, қызығасың, қынжыласың. Осындай асқан жауапкершілікті жүк еткен психологтің атқарар қызметі мен үшін - әлемдегі мамандықтар арасындағы ең біріншісі, алғашқысы, құрметтісі, қадірлісі, сыйлысы, мәртебелісі, қасиеттісі, құдіреттісі, киелісі.
Психологтік қызмет - адам жанына нәр беретін, жеке тұлғаға кез келген ортада қарым-қатынасқа тез, ыңғайлы түсе алатын, бейімделгіш, құзырлы, заман талаптарына лайық әрекет жасауға бағыттайтын игілікті жұмыс.
Психолог жетістігі - тұлға бойына осындай қасиеттерді сіңіру, шындық өмірде кездесетін қандай да болмасын жағдаяттардан шығудың жолын өзі іздеп тауып, алған білімін, білік, дағдыларын нағыз қайнаған өмірмен тез ұштастырып кете алатын мүмкіндігі мол, өзіне сенімді жанның іргетасын қалау.
Психолог сөзі - жан азығы, жан азығы жаныңды өсіреді, жалындатады, қанаттандырады, өмірге қызықтырады, шаттыққа бөлейді, өмір жолын нұрландырады, рухани шырқау биікке көтереді.
Жақсы психолог - адам жаны мен сырына қанығуы арқылы олардың ішкі әлеміне үңіле алатын ерекше жаратылыс. Құдіретті де мәртебелі, қасиетті де киелі осы мамандықтың иесі - бүгінгі Сіз және Мен, келешектегі біздің Әріптестеріміз.
Тәні сау адамның жан саулығына көмек беру бір төбе болса, жаны да, тәні де көмекке зәру жанға қолұшын созу - ерекше мән беруді қажетсінетін дүние. Өйткені олар сау балаларға қарағанда өздерін жиі ыңғайсыз сезінеді, сондықтан шиеленіскен жағдайларға жиі тап болып, тосын мінез көрсетеді. Сол себепті ақыл-ойы кем, даму мүмкіндігі шектеулі балаларды ортаға бейімдеу, айналасымен тең қарым-қатынасқа үйрету - күрделі машақаттың, оған шыдамды төзім, оларға деген шынайы сезім, айнымаған адами қасиет, имандылық пен биік парасат қажет. Бұларсыз жасанды қатынас арқылы олардың жан дүниесіндегі азап пен арпалысты түйсінемін, жәрдемдесемін деу - бекершілік.
Қалыпты өмір ортасындағы адамдардың мәселесіне көмек беру қарапайым рухани бай адамның қолынан келер, бәлкім. Ал сол қалыпты өмір сүрудің өзі қиямет болып саналатын жандарға тамшыдай болса да көмек көрсеткен сайын, өзіңнің оларға деген қажеттілігіңді сезінген сайын жауапкершілігің арта түседі екен...
Алдымен олардың дамуының шектелу себебінің әртүрлілігін анықтап және соған орай әрекет жасай отырып, түрлі тренинг, психологиялық ойындар мен релаксациялық жаттығулар арқылы бірде өздерінің ішкі үрейлері мен қорқыныштарын сейілтіп, еркін сезінулеріне, бірде өз ойларын кедергісіз еркін айтуға жетелеуге, енді бірде өздерінің де қоғамға керекті тұлға ретінде санап, бастысы келешектеріне сеніммен қарауға дағдыландыру, соған орай әрекет жасату - зор жетістік. Ал осылардың қорытындысын көру - тілмен жеткізгісіз кәсіби қуаныш пен адамгершілік бақытына жеткізеді. Осы қуаныш пен бақытқа кенелген сайын өзімнің оларға керек екенімді, менің мамандығымның адамзаттың игілігі үшін маңыздылығының жоғары екеніне көзім жеткен әр сәт сайын осы өмірге текке келмегенімді мақтаныш етемін... Шүкіршілік қыламын...
Біздің қолымызда бізден көмек сұрайтын адамның тағдыры мен оның жан дүниесі тұр. Демек психолог ұғымы - рух тазалығы, ой-өрістің биіктігі, уақытпен санаспай, шыдамдылық пен табандылықтың үлгісін өзгеге көрсету, өз бойындағы асыл қасиеттер мен білімін басқаның бақыты мен кәдесіне жарату, жаңашылдықтың бастаушысы болу. Сондықтан әрқайсымызға табиғат сыйлаған мүмкіндікті сарп етіп, іздену арқылы алған білімімізді сарқа жұмсап, тәжірибе арқылы қол жеткізген біліктілігімізді үйлесімді қолдану арқылы кез келген көмекке зәру жанға дер кезінде қолдау көрсету біздің ұранымыз болуы шарт.
Диханбыз біз жерге емес, жүректерге,
Ұлан-асыр өлшеусіз тілектерге.
Дән орнына төзім мен сенім егіп,
Ық боламыз пана іздеген үміттерге.
Менің, Сіздің таңдаған мамандығымыз - біздің Мақтанышымыз! Өйткені біздің мамандық - өскелең өре, адамдық келбет, рухани биіктік мамандығы. Біз әр жаны жаралы жандарға қажетпіз.

Мектеп психологінің даму мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеуде алатын орны

Мемлекетіміздің әрбір азаматы - ұлттық құндылық, әрбір баласы еліміздің ертеңі екенін ескерсек, әрбір мүмкіндігі