Жұрнақ: туынды сөздерді анықтау және сөз құрамына талдау

Күні: 07. 02. 2013

Пәні: қазақ тілі.

Сабақтың тақырыбы. Жұрнақ.
Сабақтың мақсаты.
Бiлiмдiлiк: ж ұрнақ туралы білім - білік дағдыларын бекіту, сөз құрамына талдау дағдыларын қалыптастыру, оқу, сөйлеу дағдыларын қалыпастыру.
Дамытушылық: с өздік қорларын, тілдерін, ой-өрістерін, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелiк: о қуға, еңбекке, ұқыптылыққа, әдептілікке, әсемдікке баулу.

Көрнекілігі: интерактивті тақта, кесте, суреттер, тест жазылған карточкалар, компьютер, мультфильм «Би мұғалімі».
Сабақтыңтипі: білім-біліктіқалыптастыру.
Әдіс - тәсілдер: сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау-жинақтау, ойын, өзіндік жұмыс, ребус шешу, топпен жұмыс, тест, дөңгелек үстел, Венн диаграммасы.
Түрі: о йын сабақ

Ұйымдастыру кезеңі

Қызығушылықты ояту.

«Сөз құра» ребусын шешу.

А: 5

Р: 3

Ж: 1

Қ: 6

Ұ: 2

Н: 4

Сандарды ретімен айтып шыққанда сабақтың тақырыбы «Жұрнақ» сөзі шығады.

Ойын «Гүл таңда»

Интерактивті тақтада гүлдердің суреттері көрсетіледі. Оқушы гүл таңдағанда сұрақ беріледі.

Сұрақтар:

1. Түбір дегеніміз не?

2. Жұрнақ дегеніміз не?

3. Туынды сөз дегеніміз не?

4. Қосымша дегеніміз не?

Дұрыс жауап арқылы баланың жауабы тақтадан тексеріледі. Жауаптары дұрыс болса, гүл алады.

Жұмбақ шешу.

Ақ шатырлы бір қала

Суда жүзіп жүр дара.

Шешуі: кеме. (Кеменің суреті көрсетіледі)

Талдау. Туынды сөзді тауып, сөз құрамына талдау.

Шатырлы. Түбірі - шатыр; -лы - жұрнақ, өйткені бұл қосымша сөздің мағынасын өзгертіп жіберді.

«Кемелер» ойыны.

Интерактивті тақтада кемелердің суреттері шығады. Әр кемені таңдағанда сөздер пайда болады.

Сөздер: тазалық, бірлік, достық, еркіндік, бестік, қалалық. Осы сөздерді тақтаға шығып, сөз құрамына талдау тапсырылады.

Мысалы, тазалық: түбірі- таза. Сұрақ қоямыз. Қандай? Заттың сынын білдіреді. Тазалық. Сұрақ қоямыз. Не? Мағынасы өзгерді. Сондықтан «- лық»-жұрнақ болады. Әрі қарай осылайша барлық сөздерге талдау жасалады. Тақтада сызбамен көрсетеді. Дұрыс жауап берген бала кеменің суреті бейнеленген карточка алады.

Өзіндік жұмыс.

Оқулық бойынша 2-жаттығуда берілген тапсырма ауызша түсіндіріледі. Көп нүктенің орнына тиісті жұрнақтарды жалғап, сөйлемдерді көшіріп жазу керек.

Алматыда бокстан болған жарысқа еліміздің барлық қалаларынан оқушылар келді. Айбек жарысқа келгендерді таныстырып үлгерді: мен - астаналық, Ерлан - алматы . . . , үсен - ақтау . . . , Айбар - атырау . . . , Сержан - шымкент . . . , Ернұр - тараз . . . , Арман - өскемен . . . , - деп айта бастады.

Сергіту сәті. «Би мұғалімі» мультфильмін көру.

Оқушыларға арналған мультфильм қосылады, би қимылдарын қайталап, жаттығу жасалады. Музыка ойналып тұрады.

«Бұлттар» ойыны.

Интерактивті тақтада бұлттардың суреттері көрінеді. Әр бұлттың артында сөздер берілген. Осы сөздердің ішінен туынды сөздерді дәптерлеріне теріп жазып, сол сөздермен сөйлем құрау керек.

Таулар, теңізші, жұлдыз, домбырашы, балалық, сауысқан, ақылды.

Дұрыс жауап берген оқушыларға бұлттардың суреті бейнеленген карточка беріледі.

Тест

1. Түбір сөзді тап

А) ақын

Ә) жазушы

Б) етікші

2. Туынды сөзді тап.

А) алма

Ә) арыстан

Б) күйші

3. Қосымшалы сөзді тап.