Дене дайындығының деңгейі

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптары үшін
«Дене шынықтыру» пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес әзірленген.
2. Пәнді оқыту тұлғаны қалыптастыру, адамның танымдық белсенділігінің дамуына бағытталған.
3. Оқу бағдарламасының мазмұны оқушы, қоғам мен жанұя сұраныстарын ескере, қазіргі педагогикалық ғылым жетістіктерін айқындайды.
4. Оқыту мақсаты:
1) өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қараудың қажеттілігін және қимыл-қозғалыс негіздерін игеру арқылы оқушылардың дене мәдениетін қалыптастыру;
2) физикалық және психикалық қасиеттерінің толық дамуын;
3) салауатты өмір салтын ұйымдастыруда дене тәрбиесі құралдарын шығармашылық жолмен қолдану.
5. Оқыту міндеттері:
1) денсаулықты нығайту, ағзаның қызметтік мүмкіндіктерін арттыру және негізгі физикалық (дене) қасиеттерін дамыту;
дамыту және сауықтыру бағытындағы дене жаттығулары, базалық спорт түрлерінің іс-қимыл әдістері мен техникасы арқылы қимылдық тәжірибені байыту, қимыл-қозғалыс мәдениетін қалыптастыру;
дене шынықтыру және спорт туралы, олардың тарихы, қазіргі дамуы және салауатты өмір салтын қалыптастырудағы рөлі туралы білімдерді игеру;
өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қарау, денсаулықты сақтау мен нығайту қажеттілігін қалыптастырып тәрбиелеу;
тұлғаны оң қасиеттерге тәрбиелеу, оқу және жарыс әрекеттерінде ұжымдық әрекеттестік пен ынтымақтастықтың межелерін сақтау.
6. Оқу бағдарламасы екі бөлімнен тұрады: «Дене шынықтыру туралы білім» (ақпараттық компонент), «Денені жетілдіру» (әрекеттік компонент) .
7. Мектептегі дене шынықтырудың педагогикалық жүйесін ұйымдастырудың негізгі түрі:
1) дене шынықтыру сабақтары;
2) оқу күндерінде ұйымдастырылатын және сауықтыру іс-шаралары;
3) спорттық жарыстар мен мерекелік шаралар;
4) спорттық үйірмелерде шұғылдану;
5) дене жаттығуларымен өздігімен шұғылдану (үй тапсырмалары) болып табылады.
8. Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес, бағдарламада оқушыларды гендерлік қағида (ұл және қыз балалар топтары) бойынша бөліп оқыту қарастырылған. Оқу процесін ұйымдастыруда аталған жағдайды ескерген дұрыс.
9. Дене шынықтыру бойынша сабақ өткізу барысында келесі оқу пәндерімен пәнаралық байланыс орнатылады:
1) «Орыс тілі», «Қазақ тілі»: дене шынықтыру сабақтарында қолданылатын терминдер бойынша сөз қорын толықтыру;
2) «Физика»: «механикалық жұмыс», «ауаның қарсылығы», «дененің массасы», «бірқалыпты және бірқалыпты емес сырғу», «қуат» туралы түсініктерді оқу-жаттығу үдерісінде қолдану;
3) «Алгебра», «Геометрия»: биіктік, ұзындық, жылдамдық, арақашықтық және уақытты өлшеу; ұзындыққа және биіктікке секіру кезіндегі жүгіруді есептеу;
4) «Биология»: адамның тірек-қимыл аппараты, қанайналым және тыныс алу жүйесі, бұлшықет жұмыстары мен қажудың пайда болуы туралы түсінік;
- жүктеме кезіндегі жүректің қысқару жиілігі туралы;
- шылым шегі мен алкогольдік ішімдіктер ішудің адам ағзасына тигізетін теріс әсері туралы материалдарды қолдану;
5) «Дүниежүзі тарихы», «Қазақстан тарихы»: олимпиадалық қозғалыстың пайда болу тарихы;
- қазақтың ұлттық спорт түрлерінің пайда болу тарихы;
6) «География»: бағыт тұстарын білу, жергілікті жерлердегі түрлі белгілер және карта бойынша бағдар алу біліктілігі;
7) «Музыка»: дене шынықтыру сабағында музыкалық әуендерді қолдану;
- жаттығуларды спорттық құралдармен және құралдарсыз әуенмен орындау кезінде екпін, әуен және динамиканы кешенді қолдана білу біліктілігі;
8) «Бейнелеу өнері», «Сызу»: дене жаттығулар көрсету үшін бейнелі суреттерді қолдану; адам денесін әсемдік тұрғысынан қарастыруды қалыптастыру;
9) «Технология»: еңбексүйгіштікті және ұзақ мерзім жұмыс істеу қабілетін тәрбиелеу.
10. Типтік оқу бағдарламасына сәйкес «Дене шынықтыру» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
5-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат) ;
6-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат) ;
7-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат) ;
8-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат) ;
9 сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат) .
11. Оқушылардың дене шынықтыру дайындық деңгейіне қойылатын талаптар бөлімімен аяқталады, оқушылардың үлгерімдерін бағалауын, негізгі білім беру курсын аяқтайтын әр оқушының міндетті түрде меңгеруі тиіс білім мазмұнын көрсетеді.
12. Бағдарламалық талаптар үш түрлі аспектімен бағаланады: пәндік, тұлғалық, жүйелік-әрекеттер нәтижелерімен.
2. Оқу пәнінің 5-сыныптағы базалық білім мазмұны
13. Төмендегі бөлімнен тұрады:
1) тақырыптық жоспар:
1 кесте
14. Білім негіздері:
1) ежелгі Олимпиада ойындары туралы тарихи мәліметтер, дене тәрбиесі және адамды дене шынықтыру тұрғыдан мақсатты жетілдіру;
2) жарақаттанудың алдын алу, денсаулықты нығайту;
3) денсаулықты нығайтуға бағытталған түзету гимнастикасы;
4) мектептегі дене шынықтыру сабақтарының гигиеналық маңызы және ұйымдастыру негіздері.
15. Жеңіл атлетика:
1) жоғары және төмен сөрелер, үдете жүгіру, 30 м және 60 м жылдам жүгіру, 10-12 мин бір қалыппен жүгіру. 1000 м (қыздар) және 2000 м (ұлдар) қашықтыққа жүгіру, уақыт есептеледі;
2) 7-9 адыммен жүгіріп келіп «тізені бүгу» тәсілімен ұзындыққа секіру;
3) 7-9 адымен жүгіріп келіп «аттап өту» тәсілімен биіктікке секіру;
4) шағын допты 10-15 м қашықтықтан нысанаға лақтыру, шағын допты алысқа лақтыру;
5) жүгіру, ұзындыққа және биіктікке секіру, допты нысанаға лақтырудан құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар.
16. Спорт ойындары:
1) баскетбол, ойыншының тұру қалпы, баскетболшының тұру қалпында аяқты аяққа тіркестіре оң (сол) қапталмен, арқамен және алға қозғалу, доппен және допсыз орындалатын бұрылулар, секіріп тоқтау, допты кеудеден екі қолмен беру және қабылдау, допты бір орында еденнен серпіп тұрып бағыт пен жылдамдықты өзгерте доппен қозғалу, бір орында тұрып допты лақтыру, баскетбол ойынының элементтерінен құрылған қозғалмалы ойындар, қорытындылау ойыны;
2) волейбол, ойыншының тұру қалпы, адымды тіркестіре, алдымен және арқасымен алға қозғалу, бір орында тұрып екі қолмен допты жоғарыдан беру, бір орында тұрып допты төменнен екі қолмен қабылдау, тордан 3-6 м қашықтыққа орналасып, допты төменнен ойынға қосу, қорытындылау ойыны;
3) футбол, ойыншының тұру қалпы, адымды тіркестіре, алға және артқа, оң жақ және сол жақ бүйірмен қозғалу, бағытты және жылдамдықты өзгертіп жүгіру, бір орында тұрған және домалап бара жатқан допты аяқтың ішкі жағымен және алқымның, үстердің орта бөлігімен соғу, допты аяқтың ішкі жағымен және табанмен тоқтату, тік бағытпен, бағытты және жылдамдықты өзгерте отырып доппен қозғалу, қақпашының ойыны, футбол ойынының элементтерінен құрылған қозғалмалы ойындар;
4) қол добы (Гандбол) : ойыншының тұру қалпы, адымды тіркестіре, алға және артқа, оң жақ және сол жақ қапталмен қозғалу, допты екі қолмен қағып алу, жүгіріп келе жатып допты беру, секіріп, допты бір қолмен сермей лақтыру, допты еденнен екі қолмен кезектестіре серпіп қозғалу, қақпашының ойыны, гандбол ойынының элементтерінен құрылған қозғалмалы ойындар.
17. Ұлттық ойындар, тарту және итеріп шығару секілді әрекеттерден тұратын жекесайыс түрлері, «Кім жүйрік», «Балапандар», «Қаршығалар мен қарлығаштар».
18. Гимнастика:
1) саптық жаттығулар, қозғалыс кезінде орындалатын саптық жаттығулар, жүру түрлері: саптық, аяқтың ұшымен, өкшемен, тізені биік көтеріп, жартылай, толық отырып;
2) ажырау және қосылу арқылы бір колоннадан екі колоннаға сап құру, қиғаштап, қарама-қарсы бағытпен және жыланша жүру;
3) жалпы дамыту жаттығулары: саппен жүріп келе жатып орындалатын жалпы дамыту жаттығулары, дұрыс мүсінді (дене бітімін) қалыптастыруға, тепе-теңдік пен назар салу сезімін дамытуға ықпал ететін жаттығулар, спорт құралдарымен және спорт құралдарынсыз орындалатын жалпы дамыту жаттығулары;
4) түзету гимнастикасының жаттығулар кешені.
19. Акробатика:
1) жүрелей отырған қалыптан алға және артқа аунау, жауырынға тұру, статикалық элементтерден құрылған жаттығулар («көпір», «шпагат», «қарлығаш») ;
2) акробатикалық элементтерден құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар, гимнастикалық кедергілерден өту;
3) кермеде орындалатын жаттығулар (ұлдар) : асылып тұрып бір аяқты сермеп, екінші аяқпен итеріле аударылып түсу - таяну қалпын қабылдау; таяну қалпынан аяқты артқа сермеп, оңға бұрыла секіріп түсу (керме сол жақта), кермеде тартылу;
4) түрлі биіктіктегі сырық (қыздар) : төменгі сырықта орындалатын жаттығулар, асылып тұрған қалыптан бір аяқты сермеп, екінші аяқпен итеріліп аударылып түсу - таяну қалпын қабылдау; таяну қалпынан сол аяқты артқа сермеп, оң аяқпен солға бұрыла секіріп түсу, төменгі сырықта тартылу;
5) арқанға өрмелеу: үш тәсілмен арқанға өрмелеу (арқанның биіктігі - 2, 5-3 м) ;
6) тепе-теңдік жаттығулары: бөренемен жүру түрлері: аяқтың ұшымен (қол жанында), тізені биік көтеріп (қол белде), аяқты аяққа тіркестіре қозғалу (қол белде), аяқты айқастыра тоқтап, бір орында бұрылу, жылдам жүріп келіп ырғу және жұмсақ төсенішке түсу;
7) гимнастикалық кіші аттан таянып секіру: жүгіріп келіп тізені бүгіп секіру (серіппе мен кіші аттың арақашықтығы 30-35 см; биіктігі қыздар үшін 100 см, ұлдар - 110 см) ;
8) ырғақты гимнастика: жалпы дамыту жаттығуларын әуенмен орындау (8-10 кешенді жаттығу) .
20. Шаңғы дайындығы:
1) алма-кезек екі адымды жүріс, бір мезгілді бір адымды жүріс, дөңге «шырша» тәсілімен көтерілу, шаңғышының төмен тұру қалпынан еңіске түсу;
2) «Соқа» тәсілімен тежелу, аяқты көтере адымдап бұрылу, шаңғымен 2000 м қашықтықты жүріп өту.
21. Дала жарысы, қар жоқ аудандарда (оңтүстік өңірлер) шаңғы дайындығының орнына жүргізіледі, жазық далада жүру және жүгіру, тауға қарай және таудан жүгіріп түсу, 1000 м жүгіру;
1) қазақтың ұлттық ойындары: төменгі сыныпта сыныптарда үйретілген материалдарды қайталау, ұлттық-мәдени бағыттағы ойындар мен жаттығулар: «Тоғызқұмалақ» ойыны.
22. Жүзу:
1) етпеттеп және шалқалап кроль тәсілімен жүзуді үйренуге арналған арнайы жаттығулар, шалқалап кроль тәсілімен жүзу кезіндегі аяқ пен қолдың қимылдарын үйлестіру, етпеттеп және шалқалап кроль жүзу тәсілімен қысқа қашықтықтарды жүзіп өту, тұғырдан (түмбеден) және суда орындалатын сөрелер (старт) ;
2) суда өткізілетін ойындар және ойын түріндегі жаттығулар.
23. 5-сынып оқушыларының қимыл-қозғалыс сапаларын игеру дағдыларын анықтауға арналған оқу нормативтері:
2 кесте
24. 5-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі
3 кесте
ұлдар
Қолдың білезік буынының динамометриясы
(оң қолмен)
25. 5-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі
4 кесте
қыздар
Қолдың білезік буынының динамометриясы
(оң қолмен)
3. Оқу пәнінің 6-сыныптағы базалық білім мазмұны
26. Төмендегі бөлімнен тұрады:
1) тақырыптық жоспар:
5 кесте
27. Білім негіздері:
1) Қазақстандағы олимпиадалық қозғалыс;
2) өмірлік маңызы бар қимыл-қозғалыс біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастырудағы дене жаттығуларының маңызы;
3) дене шынықтыру сабақтарында жарақаттанудың алдын алу шаралары;
4) оқушылардың денсаулықтарын нығайту және оларды спорттық үйірмелерге тартудағы жалпы дамыту жаттығуларының маңызы, түрлі дене жүктемелеріне ағзаның реакциясы.
28. Жеңіл атлетика:
1) 30-60 м қашықтыққа жылдам жүгіру. 10-12 мин. орташа қарқынмен жүгіру, 1500 м қашықтыққа жүгіру (уақытқа), далалық жазықтықта 2000 м қашықтыққа жүгіру (уақыт есептелмейді), жүгіріп келіп «тізені бүгу» тәсілімен ұзындыққа секіру;
2) жүгіріп келіп «аттап өту» тәсілімен биіктікке секіру. 5-10 м ұзындыққа және биіктікке секіруді толық үйлесіммен орындау, нәтиже есептелінеді;
3) шағын допты алысқа және нысанаға лақтыру, нәтиже есептелінеді;
4) секіру, жылдамдыққа жүгіру және допты нысанаға лақтырудан құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар;
29. Спорт ойындары:
1) баскетбол, төменгі сыныптарда үйретілген әдіс-тәсілдерді қайталау, бір орында тұрып және қозғалыста допты кеуде тұсында екі қолмен қабылдау; иықтан және бастан асыра беру;
2) қозғалу бағыты мен жылдамдықты өзгертіп доппен қозғалу, бір орыннан және екі адым жасап допты себетке лақтыру;
3) баскетбол ойынының элементтерінен құрылған қозғалмалы ойындар, жеңілдетілген ережелер бойынша ойын;
4) волейбол, төменгі сыныптарда үйретілген әдіс-тәсілдерді қайталау, ойыншының тұру қалпы;
5) бір орында және орын ауыстырған соң допты екі қолмен жоғарыдан көтеру;
6) бір орында және орын ауыстырудан кейін допты төменнен көтеру;
7) тордан 3-6 м қашықтыққа орналасып, допты төменнен тік қолмен ойынға қосу;
8) ойын және ойын тапсырмалары, жеңілдетілген ережелер бойынша ойын;
9) футбол, төменгі сыныптарда үйретілген әдіс-тәсілдерді қайталау, игерілген қозғалу техникаларынан құрылған әдіс-тәсілдер;
10) допты аяқтың ішкі жағымен және табанмен тоқтату, домалап келе жатқан допты аяқтың ішкі жағымен және үстердің ортаңғы бөлігімен соғу;
11) 2-3 адымнан жүгіріп келіп серігіне аяқпен доп беру, серігі берген допты қабылдау және оны тоқтату (ара-қашықтық 5-6 м), орташа қарқында тік бағытпен және доға бойынша доппен қозғалу, қақпашының ойыны;
12) ойын және ойын тапсырмалары, жеңілдетілген ережелер бойынша ойын;
13) қол добы (гандбол), төменгі сыныптарда үйретілген әдіс-тәсілдерді қайталау, бір орында тұрып және қозғалыста допты қабылдау және беру, орташа қарқында қозғалып келе жатып, серігіне допты бір қолмен иықтан асыра беру;
14) допты екі қолмен кезектестіре еденнен серпе отырып қозғалу және тоқтау түрлері, қақпашының ойыны, ойын және ойын тапсырмалары, жеңілдетілген ережелер бойынша ойын.
30. Гимнастика:
1) саптық жаттығулар, сапта жүргенде орындалатын жаттығулар, жүру түрлері: саптық, аяқтың ұшымен, өкшемен, тізені биік көтеріп, жартылай отырып, жартылай оңға және солға бұрылу, бір орында тұрып ажырау және қосылу, қозғалыста келе жатып ажырау және қосылу арқылы екі колоннадан төрт колоннаға сап құру;
2) жалпы дамыту жаттығулары: саппен қозғалып келе жатып орындалатын жалпы дамыту жаттығулары, дұрыс мүсін (дене бітімін) қалыптастыруға, тепе-теңдік пен назар салу сезімін дамытуға ықпал ететін жаттығулар, спорттық құралдармен және құралдарсыз орындалатын жалпы дамыту жаттығулары, түзету гимнастикасының жаттығулар кешені.
31. Акробатика:
1) жинақталып отырған қалыптан алға және артқа аунау, Бірізділікпен 2-3 аунап домалау, жауырынға тұру, алға ұмтыла аунау, жүрелей отырған қалыптан артқа аунау;
2) артқа шалқайып, серігінің көмегімен «көпірге» тұру;
3) қолдың көмегімен «шпагатқа» отыру;
4) акробатикалық элементтерден құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар;
5) аласа кермеде орындалатын жаттығулар (ұлдар) : бір аяқты сермеп, екінші аяқпен итеріле аударылып түсіп таяну; таянып тұрған қалыптан аяқты артқа сермеп 90° бұрылып секіріп түсу, кермеде тартылу;
6) түрлі биіктіктегі сырық (қыздар) : сырықта асылып тұрып шайқала-тербелу, екінші аяқпен итеріле көтеріліп айналу; таянып тұрған қалыптан сол аяқты сермеп, оң аяқпен айналып, қолды артқа жібермей серпіліп секіру;
7) арқанға өрмелеу: арқанға екі және үш тәсілмен өрмелеу (биіктігі 3-4 м) ;
8) тепе-теңдік жатығулары: бір аяқпен тепе-теңдік ұстау («қарлығаш»), бөренеде жүру түрлері: аяқтың ұшымен (қол жанында), тізені биік көтеріп (қол белде), айналулар, аяқты кезектестіре секіру, бөрененің үстімен жүгіріп келіп алысқа секіріп түсу;
9) таянып секіру: жүгіріп келіп аяқты бүгіп таянып секіру, гимнастикалық ағаш аттың үстінен аяқты ашып секіріп өту, серіппе мен ағаш аттың ара-қашықтығы 35-45 см, биіктігі 100 см (қыздар) және 110 см (ұлдар) ;
10) ырғақты гимнастика: жалпы дамыту жаттығуларын әуенмен орындау (8-10 кешенді жаттығу) .
32. Шаңғы:
1) алма-кезек екі адымды жүріс және бір мезгілді бір адымды жүрісті толық үйлесіммен орындау;
2) «Конький» тәсілімен қозғалу (таяқтың көмегінсіз), жылдам екпінде «шырша» тәсілімен дөңге көтерілу, шаңғышының төмен тұру қалпында еңіске түсу және «соқа» тәсілімен тежелу;
3) жазық далада 3000 м қашықтықты шаңғымен жүгіріп өту, дала жарысы (қар жоқ аудандарда (оңтүстік өңірлер) шаңғы дайындығының орнына жүргізіледі), жазық далада 1500 м жүгіру;
4) табиғи кедергілерді айналып өту.
33. Жүзу:
1) етпеттеп және шалқалап кроль тәсілімен жүзуді үйретуге арналған арнайы жаттығулар, етпеттеп кроль тәсілімен жүзу кезіндегі қол мен аяқтың қимылдарын тыныс алумен үйлестіру, шалқалап кроль тәсілімен жүзу кезіндегі қол мен аяқтың қимылдарын үйлестіру;
2) етпеттеп және шалқалап кроль тәсілімен жүзу кезіндегі бұрылу тәсілдері, судан сөре (старт) ;
3) тұғырдан (түмбеден) орындалатын сөре (старт), суда өткізілетін ойын түрлері және ойын түріндегі жаттығулар.
34. 6-сынып оқушыларының қимыл-қозғалыс сапаларын игеру дағдыларын анықтауға арналған оқу нормативтері:
6 кесте
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz