Сүйектің сынуы

Биология. 8-сынып.
Сабақтың тақырыбы: Сүйек сынғанда және буын шыққанда көрсетілетін алғашқы
жәрдем.
Сабақтың мақсаты:
1.Оқушыларды сүйек сынғанда,буын шыққанда көрсетілетін жәрдем түрлерімен
таныстыру.
2.Оқушының сабаққа белсенділігін арттыру мақсатында ойлау, сөйлеу және
шығармашылық қабілеттерін дамыту.
3.Оқушыларды адамгершілікке, бас гигиенасын таза ұстауға тәрбиелеу

Сабақтың типі:Жаңа сабақ
Сабақтың түрі: кездесу
Сабақтың әдісі: иллюстративті баяндау. тірек-сызба құру.

Сабақтың пән аралық байланысы: медицина
Сабақтың көрнекілігі: электронды оқулық,сызба-нұсқалар
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі.
Амандасу. Сабаққа әзірлеу. Түгелдеу, Сабақ
мақсатымен таныстыру.
ІІ. Үй тапсырмасын Сұрау
А) Бәйге (Сұрақтарға жауап)
Ә) Тірек – сызбалар арқылы сұрақтарға жауап

ІІІ. Жаңа сабақ

Сүйек сынғанда және буын шыққанда көрсетілетін алғашқы жәрдем.Сүйектің
сынуы
▪ Сіңірдің созылуы
▪ Буынның шығуы
▪ Сүйектің сынуы
▪ Сіңір созылғанда, буын шыққанда және сүйек сынғанда көрсетілетін
алғашқы жәрдем

ІV. Биологиялық диктант

▪ ....... жері шыдатпай ауырып, ісіп кетеді.
▪ ...................... өте қауіпті, өйткені сүйектер ұсақталып
кетеді.
▪ Аяқ ..................., ................... Қатты ауырып,
...................... Ісініп,қозғалмай қалады.
▪ Сүйектің бітіп қайта қалпына келуі сүйектің сыртқы ................
байланысты.
▪ ...................... ауыртады, сынған жер домбығып іседі.

V. Сәйкестендіру тесті

VІ. ТЕСТ

1. Адам қаңқасы қанша сүйектен тұрады?
А) 160 б) 206 в) 250

2. Омыртқа жотасы қанша омыртқадан тұрады?
А) 40-45 б) 25-30 в) 33-34

3. Омыртқа жотасы неше бөліктен тұрады?
А) 6 б) 8 в) 5

4. Садақ сүйек қай жерде орналасқан?
А) аяқта б) қолда в) мойын омыртқада

5. Жалпақ үшбұрышты сүйек қалай аталады?
А) бұғана б) жауырын в) қабырға

6. Сүйектің қозғалмалы байланысы қалай аталады?
А) буын б) омыртқа в) тобық

7. Шүйде (қарақұс) бөлігі қай жерде орналасқан?
А) тұлға сүйегінде б) бас сүйекте
в) төс сүйегінде

8. Сүйектің құрамында қанша % органикалық заттар бар?
А) 20 % б) 30 % в) 10 %

9. Адамның қаңқасы неше жасқа дейін өседі?
А) 22-25 жас б) 15-20 жас в) 30-35 жас

10. Сүйекті зерттейтін ғылым қалай аталады?
А) эндокринология б) ортопедия
в) орнитология

Тест жауаптары:

1.Б
2.В
3.В
4.А
5.Б
6.А
7.Б
8.Б
9.А
10.Б

БАҒАЛАУ

10. «5»

6-8 «4»

5. «3»

0-2 «2»

Үйге тапсырма:

§25, §26 мазмұндау
«Сүйек және буын аурулары» туралы
мән жазба жазып келу

АНАГРАММА

|Ж |Б |Ұ |Ж |С |
|А |А |Ғ |А |А |
|У |Н |А |М |Б |
|Ы |Т |О |Б |Ы |
|Р |Ж |І |Л |Қ |
|Ы |Б |Н |І |К |
|Н |У |Ы |О |М |
|А |Қ |Т |Р |Ы |

§26.
ІІ.Байламдардың созылуы. Оқыс қимылдаған кезде, буында сүйектердің ығысуы
шекті шамадан асып кеткенде j байламдар закымдалады немесе созылады.
Закымдалғаң буын айналасы ісіп, қатты ауырады. Байлам созылғанда тамырлар
үзіліп, жарақаттанған жерге қан құйылады. Бұл кезде, алдымен, зақымданган
жерге мұз, қар немесе салқын шүберек басу керек. 20 минуттан кейін қысып
буатын таңғыш салып, зардап шеккен адамды медициналық мекемеге жеткізу
керек.
Буынның шығуы. Буын басы буын ойысынан шығып кеткенде буын беттерінің
жанасуы бұзылады. Сәл ғана қимыддан қатты ауыру байқалады. Мұндай жағдайда
зақымданған жерге суық затты басып, зардап шеккен адамды қозғалтпай, жедел
медициналық мекемеге жеткізу керек.
Сүйектің сынуы. Сүйектің механикалык беріктігі жоғары. Сүйек тұтастығының
бұзылуы сыну деп аталады.Ашық сыну кезіндеі сүйек қана емес, тері, бұлшық
ет және қан тамырлары да зақымданады. Мұндай жағдайда алдымен қан кетуді
қысатын таңғыш көмегімен тоқтатып, жараны стерильді салфеткамен таңады.
Содан кейін закымдалған жерді қозғалтпай шендеуіш (шина) салып немесе кез
келген қолданбалы материалды (тегіс немесе мата оралған тақтай, қатты
қатырмақағаз, т.б.) пайдаланып немесе зақымдалған аяқты сау аяққа қосып
таңу керек (64, ө-сурет).
Кеуде қуысы сүйектерінің сынуы. Егер бұғана немесе жауырын закымданса,
жарақаттанған қолды орамалмен мойынға таңып, қолтыққа мақта немесе кез
келген матаны бүктеп қояды. Егер кабырга сынса, зардап шеккен адамды
орындыққа отырғызып, терең дем шығартады да, кеуде куысын кысып дөкемен
орап тастайды.
Бас сүйек пен омыртқа жотасының сынуы өте кауіпті.| Мұндай жағдайда зардап
шеккен адамды қозғалтпай, тез ара да жедел жәрдем шакыру керек. Егер мүндай
жағдай болмаса, омыртқа жотасы закымданғанда зардап шеккей адамды етпетінен
тактайға (есік, жалпақ тақтай, фанер

Сан және балтыр сүйектері сынғанда шендеуіш салу
Салкындату
Танғыш салу

а)
қысатын таңғыш

ІІІ.Сарамандық бөлім. № 6-зертханалық жұмыс

V §26

V. 1.Адам қаңқасының қысқа сүйектерін атаңдар.
Олардың құрылысы қандай?
2.Қаңқаның жалпақ сүйектерін атаңдар.
Олардың құрылысы қандай?
3.Түтік тәрізді сүйектердің құрыпысының жалпақ
сүйек құрылысынан ерекшелігі неде?
4.Қаңқаның қандай бөлігі қозғалмайтын болып
байланысқан?
5. Жік арқылы байланысудың ерекшелігі неде?
6. Жартылай қозғапмалы байланыс қалай жүзеге асырылады?
7. Сүйектердің қозғалмалы байланысуының жартылай қозғалмалы баипаныстан
ерекшепігІ неде?

1. Байпамдардың созылуын қандай белгілері бойынша анықтауға болады?
2. Сүйек шығу белгіпері қандаи?
3. Омыртқа жотасы, бас сүйегі, кеуде қуысы сұйектері сынған кезде қандай
сақтық шараларын сақтау керек?
Сүйек сынғанда, буын шыққанда және байламдар созылғанда алгашқы көмек
көрсету
Параграф мазмүнында алғашқы кемек көрсету сипат-талған. Әрбір жарақатқа
берілген нүскау бойынша кемек
көрсетіледі.
Керектщурал-жабдъщтар: катты катырмака^аз, тақтай, ңдеуіШ орамал.
Жцмые мацсаты:
1- Сіңір созылғанда қысатын таңғыш сала білу. 2. Білек, иық, тізе, санға
шендеуіш (шина) салу өрекетін тҮсіңдіре білу.
с 3. Бас сүйегі, омыртқа жотасы, кеуде қуысының Үйектері сынған кезде
алғашкы көмек көрсету Рекщеліктерін түсіндіре білу. Окулык мазмүнындағы
*сНауларға сәйкес әрекеттерді орындай білу. Ңорытынды жасау.

VІ. ТЕСТ

2. Адам қаңқасы қанша сүйектен тұрады?
А) 160 б) 206 в) 250

2. Омыртқа жотасы қанша омыртқадан тұрады?
А) 40-45 б) 25-30 в) 33-34

3. Омыртқа жотасы неше бөліктен тұрады?
А) 6 б) 8 в) 5

4. Садақ сүйек қай жерде орналасқан?
А) аяқта б) қолда в) мойын омыртқада

5. Жалпақ үшбұрышты сүйек қалай аталады?
А) бұғана б) жауырын в) қабырға

6. Сүйектің қозғалмалы байланысы қалай аталады?
А) буын б) омыртқа в) тобық

7. Шүйде (қарақұс) бөлігі қай жерде орналасқан?
А) тұлға сүйегінде б) бас сүйекте
в) төс сүйегінде

8. Сүйектің құрамында қанша % органикалық заттар бар?
А) 20 % б) 30 % в) 10 %

9. Адамның қаңқасы неше жасқа дейін өседі?
А) 22-25 жас б) 15-20 жас в) 30-35 жас

10. Сүйекті зерттейтін ғылым қалай аталады?
А) эндокринология б) ортопедия
в) орнитология

VІ. ТЕСТ

3. Адам қаңқасы қанша сүйектен тұрады?
А) 160 б) 206 в) 250

2. Омыртқа жотасы қанша омыртқадан тұрады?
А) 40-45 б) 25-30 в) 33-34

3. Омыртқа жотасы неше бөліктен тұрады?
А) 6 б) 8 в) 5

4. Садақ сүйек қай жерде орналасқан?
А) аяқта б) қолда в) мойын омыртқада

5. Жалпақ үшбұрышты сүйек қалай аталады?
А) бұғана б) жауырын в) қабырға

6. Сүйектің қозғалмалы байланысы қалай аталады?
А) буын б) омыртқа в) тобық

7. Шүйде (қарақұс) бөлігі қай жерде орналасқан?
А) тұлға сүйегінде б) бас сүйекте
в) төс сүйегінде

8. Сүйектің құрамында қанша % органикалық заттар бар?
А) 20 % б) 30 % в) 10 %

9. Адамның қаңқасы неше жасқа дейін өседі?
А) 22-25 жас б) 15-20 жас в) 30-35 жас

10. Сүйекті зерттейтін ғылым қалай аталады?
А) эндокринология б) ортопедия
в) орнитология