Азияда алауы

Күні: 20.01.2011жыл
Сыныбы: 9-сынып
Тақырыбы: § 36. Кальций,атом құрылысы,қасиеттері
Мақсаты :
1. Білімділік. Кальций,атом құрылысы,қасиеттері,периодтық жүйедегі
орны,ашылу тарихы,табиғатта таралуы,,алынуы,физикалық,химиялық қасиеттері
жайында мәлімет беру.
2. Тәрбиелік. Кальций,атом құрылысы,қасиеттерін түсіндіре отырып,
оқушыларды тазалыққа, қоршаған ортаны қорғауға, адамгершілік қасиеттерін
қалыптастыруға,металдарды тиімді пайдалануға тәрбиелеу.
3. Дамытушылық. Кальций,атом құрылысы,қасиеттерін түсіндіре отырып,Химия
пәнінен алған білімдерін жетілдіру, өз бетінше іздену қабілетін дамыту.
Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың түрі: Аралас сабақ (тірек сызба, )
Сабақтың әдісі: Түсіндіру, химиялық диктант
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта,Д.И.Менделеев кестесі
Пән аралық байланыс: физика,математика,биология
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Сәлемдесу, түгелдеу
2. Оқушылардың құрал – жабдығын тексеру
3. Оқушылар назарын сабаққа аудару
ІІ. Оқушы білімін жан-жақты тексеру:
1. Активтік қатары дегеніміз не?
2. Металдар коррозиясы?
3. Алюминий құймасы?
4. Металдардың қышқылдарға қатынасы?

ІІІ. Жаңа түсінік беру.
Кальций Ivпериод, II топтың негізгі топшасының элементі,реттік нөмірі
20,ядросында 20 протонмен 20 нейтроны бар.Ar =406электрондарыны4 жалпы
саны да 20.Кальцийдің электрондық формуласы 1s22s2 2p6
3s23p64s2,валенттілік электрондары 4s2болғандықтан кальций қосылыстарында
II валентті.

IV. Жаңа түсініктер мен іс-әрекеттер тәсілін қалыптастыру.
Жаңа ұғымдар: Маңызды химиялық элементтер.
Сульфаттар - CaSO 4 *2H2O Доломит – CaCO3*2MgCO3
Карбонаттар - CaCO3 Апатит – Ca5(PO4)3OH
Фосфоттары –фосфорит –Ca3(PO4)2

V.Мұғалімнің проблемалық және ақпараттық сұрақтар
1. Кальцийдің периодтық жүйедегі орны
2. Калицийдің электрондық формуласы?
3. Кальцийдің табиғатта таралуы

VI. Жаңа түсінікті тексеру:
1. Кальцийдің физикалық қасиеттері
2. Калицийдің химиялық қасиеттері
3. Кальцийдің алынуы
VII. Жаңа сабақты бекітуге арналған жаттығулар.

Химиялық диктант

VIII. Жаңа сабақты қорытындылау

IX. Оқушылардың еңбегін бағалау.
X. Үй тапсырмасы: §36.Кальций,атом құрылысы қасиеттері
№ 1 есеп (104-бет)

Мын бір мақал, жүз бір жұмбақ
(интеллектуалды сайыс)
Мақсаты: Айтыс өнері арқылы оқушыларды суырып салмалыққа баулу,
музыканың, поэзияның, аспаптық музыканың өзара байланысы жөнінде
білімдерін арттыру.
Тәрбиелік: Бүгінгі егеменді елеміздің болашағын көркейтуге ат салысуға
шақыру. Ата-бабаларымыздың өсиеті қадір тұтуға, айтыс өнері арқылы әдет-
ғұрып, салт -дәстүрлерді сыйлауға баулу.
Дамытушылық: Өз ойын кең, мазмұндап жеткізе білуге үйрету.
Көрнекілік құралдар: газет-журналдар

Барысы:
Кіріспе
Мақал-мәтел-ата-бабамыздан қалған өшпес мұра. Көлемі жағынан шағын
болғанымен, уақыт өткен сайын мағынасы тереңдеп, құны артып, қымбат
қазынаға айналып келеді.
Мақал-мәтелдің тәрбиелік мәні зор рухани байлық.
Мақал мәтел туралы анықтама.
Мақалда қорытынды тұжырымды түйін айтылады. Айтылар ой нақты толық
жеткізіледі. Мысалы: «Ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі» деген
мақалда елді қорғау, жерді қорғау нағыз жігіттің ісі екендігі айтылып
тұр.
Ал, мәтелде ой тікелей білдірмей тұспалдап, жанамалап айтылады.
Мысалы: «Көппен көрген ұлы той». Мұнда не көрсеңде халықпен бірге көр, өз
басыңның ғана қамын ойлама деген сөз тұспалдап айтылып тұр.

Мақалдың соңын жалғастыру, мағынасын ашу.
Қына тасқа бітеді,
Білім басқа бітеді.

Оқы да біл,
Ойна да күл.

Оқу білім азығы,
Білім ырыс қазығы.

Өнерлінің қолы алтын,
Өлеңшінің сөзі алтын.

Ақыл азбайды,
Білім тозбайды.
Бізге қонаққа келген ақындар мен айтыскерлерді қарсы алып, сый-құрмет
көрсетейік.
Айтыс-оқу-білім, еңбек және жұмбақ туралы болмақ.
Айтыс деген айтысу деген сөзінен шыққан. Айтыс қара сөзбен де күй
тарту арқылы суырып салма өлең түрінде де болуы мүмкін.
Атақты айтыскер ақындар-Жамбыл, Құлмамбет, Шашубай, Біржан, Саралар
болса, қазіргі кезде шығып жүрген майталман ақындар Аманжол, Әселхан,
Айнұр, Мұхамеджан, Ринат, Айтақындар тағы басқа көптеген ақындар бар.
Айтыстың бірнеше түрі бар:
1. Ақындар айтысы
2. Мысал айтыс
3. Жар-жар айтысы
4. Бәдік айтыс
5. Оқушылар айтысы
6. Мақал-мәтел айтысы
7. Жұмбақ айтыс
Сонымен, бүгінгі айтысымыз мақал-мәтел айтысы деп аталады. «Мың бір
мақал, жүз бір жұмбақ» деп аталуының да себебі осында жатыр. Ойынның түрі
сайыс түрінде өтпек.

Ал, халайық, тұрмайық,
Әндетейік жырлайық.
Айтыскерлерді қарсы алып,
Інжу-маржан шашайық.
Енді айтыскерлерімізді ортаға шақырамыз.

Әр сыныптан бір -бір оқушы шығады.
1. Ойынның шартын айту:
а. Оқушыларды 3 топқа бөліп мақал айтысын өткізу.
ә. Оқу-білім туралы мақал айтып, тоқтағанша жарысу.
б. Еңбек туралы мақал айтып тоқтағанша жарыстыру.
в. Мақалдардың соңын жалғастыру және мағынасын ашу.

1. Батыр туса - ел ырысы ...... (жаңбыр жауса-жер ырысы)
2. Ат айналып қазығын табар ....... (ер айналып ерін табар)
3. Байлықтың атасы – еңбек ........ (анасы-жер)
4. Рахаттың түбі – еңбек ........ (түбі – жеңіс)
5. жердің сәні – егін ...... (ердің сәні-білім)
6. Еңбек ердің көркі ....... (ер елдің көркі)

Жұмбақ сайысы айтылмас бұрын, жұмбақ туралы түсінік беріледі.
Ал балалар, мен сендерге жұмбақ айтамын. Жұмбақ деген алақанда жұмудан
шыққан, яғни қолдың ішінде бір нәрсені жасырып, жұмып тұрып, соны тап
дегеннен шыққан. Жұмбақ жасырғанда айтылар нәрсені ойда бүгіп қалып,
соған ұқсас нәрселерге теңеп, тұспалдап сипаттап айтады.
Жұмбақ жарысына әр сыныптан үш-үш баладан таңдап алынады.
Үш топтағы жеңімпаздарды шақыру.
Залда отырғандар үш топтың оқушыларына жұмбақ жасырады, олар шешуін
айтады.

Сөзжұмбақ:
1. Жамбылдың ұстазы кім? (Кенен)
2. Тез жауап қайтару сөз жарысы. (Айтыс)
3. Алпамыс жасаған музыкалық аспап.? (Сырнай)
Плакаттағы жазылған мақалды оқып, мағынасын ашу.
Әнұран хормен орындалады.

Мұғалім: Ұлттық өнеріміз-айтысты ұрпақтан-ұрапаққа жеткізетін
сендерсіңдер, сондықтан сендерге сенім артамыз. Айтысып көріңдер,
үйреніңдер!
Сонымен оқушылар айтысын тыңдаңыздар.

1-оқушы:
Өлең жырды айтамын,
Жарқылдатып жасындай.
Қоймадың ғой айтысып,
Мен шығайын тайсалмай.
2-оқушы:
Айтып қойшы қарағым,
Қандай боп жүр сабағың.
Жайын біліп қояйын,
Сендей салақ баланың.
1-оқушы:
Сөзін тыңда қарағым,
Мен секілді баланың.
Сен осында қаласың,
Мен тойға барамын.
2-оқушы:
Қайда барсаң онда бар,
Семіргенің жөн болар.
Тәртібіңнен алайда, болмай тұр-ау оң хабар.
1-оқушы:
Қай өнегең асып тұр,
Қай тәртібің тасып тұр.
Сендердегі Сембай да,
Сабағынан қашып тұр.
2-оқушы:
Тойыңа барып сен кел,
өзіңді-өзің бағып кел.
Мен оқимын сабақты,
Сен базарлық алып кел.
Қолыңды ойын күс қып жүр,
Жақсы оқу күш боп жүр.
Айтыс сенің не теңің,
Артыңда кілең үштік жүр.

Оқушылардың орындауындағы концерт
Күй халықтық мұрамыз,
Ілтипатпен сұраңыз.
Жүрегіне қона алса,
оған тәубә қыламыз.

Қорытынды.
Ұлттық өнерімізді ұрпақтан ұрпаққа жеткізетін сендерсіңдер, сондықтан
сендерге үлкен сенім артамыз.
Айтысты көріңіздер, айтысты айтып үйреніңдер.Айтысты тыңдаған
көрермендерге рахмет.

Табиғат тағдыры-адам тағдыры

Мақсаты: Оқушыларға экологиялық білім беру.Табиғат пен адам өміріндегі
жануарлар мен өсімдіктер маңызын анықтау.
Тәрбиелік: Қоршаған орта мен оның табиғи ресурстарын тиімді пайдалану
барысында табиғатты қорғай алатын,аялай білетін адамгершілігі
мол,ізгілікті,экологиялық білімі мен мәдениеті жоғары ұрпақ тәрбиелеу.
Дамытушылық: Экология мәселелеріне ,табиғат келешегіне көз
жүгіртіп,қоршаған ортаның тағдырына немқұрайды қарамауға баулып,табиғатқа
сүйіспеншіліктерін одан әрі дамыту.
Көрнекілік: Газет-журналдар

Барысы:
Бүгінгі таңда адамзат баласы алданда ең күрделі екі мәселе тұр:бірі-
әлемді алапат соғыстан алып қалупроблемасы болса,екіншісі өзімізді қоршаған
тіршілік –биосфераны келешек ұрпаққа
бүлдірмей,ластамай,көркейтіп,көріктендіріп жеткізу.Өйткені тіршіліктің
барлығы сыртқы ортамен байланысты.Осы жауапты іске өз үлесімізді аз да
болса қосу үшін бүгін біз сіздермен өз еліміз Қазақстан Республикасының
экологиясы,қазіргі хал-жағдайын білу үшін кездесу ұйымдастырып отырмыз.
Эколог маман: экология-биология ғылымдарының қарқынды дамыпкеле жатқан
саласы.Оны биология ғылымында енгізген австралық ғалым-биолог Э.Геккель
еді.Экология грек сөзі(oikos-үй,тұрақ,мекен мен logos-ғылым,) қазақша
тірі ағзалардың тіршілік ететін ортасы мен қарым-қатынасын зерттейтін ғылым
деген мағына береді.Оның ең басты мақсаты- биосфера шегіндегі әлемдік
проблемаларды бақылай отырып,ондағы тіршіліктің тұрақтылығын сақтау.Адам-
қоғам-биосфера арасындағы қарым-қатынасты үйлестіре отырып,табиғи
ресурстарды тиімді пайдалануды реттеу.

Азияда ойындары
Мақсаты: Азия ойындарының қарсаңында өткелі отырған тұңғыш Азияда
алауы.Қысқы Азияда ойындары қолға алып отырған алғашқы мемлекет жайында
түсіндіру.
Тәрбиелік: Шынықсаң шымыр боларсың,дегендей оқушыларды Бақыт
Сәрсекбаев,Бақтияр Артаев ағаларымыз сияқты спортшы ,ұлт мақтанышы болуға
тәрбиелеу.
Дамытушылық: Оқушылардың газет-журналдардан,теледидардан Азияда ойындары
туралы білімдерін кеңейту.
Көрнекілік: Газет-журналдар.

Барысы:
Азия Олимпиядалық кеңесі –Азияның 45 ұлттық олимпиядалық комитеттерін
біріктіріп отырған халықаралық олимпиядалық ұйым.Азия Олимпиядалық
кеңесінің штаб-пәтері Кувейтте орналасқан.
Олимпияданың 2011жылдың 30-қаңтарында басталатыны бәрімізге белгілі.Ал
каңтардың 11-інде жарыс алауының эстафетасы басталды.Бұл күні Азия
Олимпияда кеңесінің Эль-Кувейттегі штаб-пәтерінде Азияда алауы
тұтандырылып,қаңтардың 12-сінде Алматы қаласына жеткізілді.Алауды
салтанатты қарсы алудан кейін эстафета Алматы көшелерінде шеру
жасап,аймақтарға аттанады.20 күн бойы алау Қазақстанның барлық өңірлерінде
болып,Азия ойындары ашылу салтанаты сәтіне Астанаға келіп жетеді.Бүгінгі
таңда Азияда -2011 құрылысы нысандары толық дайын.
Мысалға,Алматыдағы Медеу мұз айдынының құрылысын қаржыландыруға 68,3
млн.теңге бөлінді.Балуан Шолақ атындағы Спорт сарайында мұз айдынын жасау
жұмыстарыжүргізілді.Ал Алматыдағыхалықаралықшаңғы трамплиніне мемлекет
инфрақұрылымды дамытуға қосымша 1 млрд.300 млн. теңге бөлді. Ал көшенің өзі
қазірдің өзінде әзір.Фристайл өтетін Табаган спорттық –ойын сауық кешені
дайын болды.
Қазақстанға дүбірлі құрлық додасы күндеріне шетелдерден 10 мыңдай
қонақтар келеді деп күтілуде ,оның ішінде Азияда қатысушылары -4 мыңға жуық
адам.Олардың арасында мәртебелі қонақтар мен ресми адамдар-
274,спортшылар,жаттықтырушылар,командыларға қызмет көрсететін адамдар
,дәрігерлер мен массажшылар -1524,халықаралық және ұлттық санаттағы
төрешілер-525,шетелдік БАҚ өкілдері-1300 және басқалар.Жетінші Азияда
ойындары өткізу Қазақстандағы 233,5 миллиард теңгеге түскелі тұр.Оның
ішінде 200млрд.теңгедей Астанадағы және Алматыдағы спорт нысандарын салуға
және жаңғартуда жұмсалуда.
Айта кетуіміз керек,бұл-Азия ойындарының қарсаңында өткелі отырған тұңғыш
Азияда алауы.Бұған дейін қысқы Азияда ойындарын қабылдаған елдердің
ешқайсысында Азияда алауы өтпепті.Қазақстан-бұл бастаманы қолға алып
отырған алғашқы мемлекет.Азия Олимпиада кеңесі елімізге Азияда алауының
эстафетасын өткізген тұңғыш мемлекет атану мүмкіндігін беріп отыр.
Енді Азияда алауы эстафетасын еліміз қалай атқарып шығады?Дайындығы
қалай?деген сұрақтарға тоқталсақ.Оңтүстік астанамыздың трамплин спорт
кешенінде басталатын Ақ Азияда алауының эстафетасы Алматыдан Таразға бет
алып ,Тараздан –Шымкентке,Шымкенттен –Қызылордаға одан әрі еліміздің барлық
облыс орталықтарын аралап шығады.Ал ең соңында елордамыздың Астана-арена
стадионында мәреге жетеді.
Ақ Азияда алауының эстафетасына барлығы 1020адам қатысады.Алматы
қаласында 80 адам эстафетаға қатысса,басқа қалаларда алпыс адамнан Азияда
алауының факельн ұстап жүреді.Ал Астанада бұл мерекелік шараға 100 адам
тартылады. Ақ Азияда эстафетасына кімдердің қатысатындары
анықталды.Әзірге құпия болса да айта кетейік,атақты баскетболшымыз,1972
жылғы Олимпиада жеңімпазы әлжан Жармұхамедов Қызылорда қаласын бастап
шығады.Сондай-ақ бұл шараларға Жақсылық үшкемпіров,Бақтияр Артаев,Бақыт
Сәрсекбаев,Илья Ильин секілді ұлт мақтаныштары тартылып алаугерлер қатарына
қосылды.
2011жылдың 15 қаңтарында 7Азияда алауының эстафетасы облыс орталығы
қызылорда қаласына келеді.Өтешов Алмас 1988 жылы Жаңақорған ауданы,Екпінді
ауылында туған.Халықаралық дәрежедегі спорт шебері.Азия чемпионатының қола
жүлдегері.