Алгоритмді Паскаль тілінде программалау

Жаңа тақырып: Алгоритмді Паскаль тілінде программалау.

Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: оқушыларға программалау тілі туралы мағлумат беру.
Операторларды пайдалана отырып есеп шығаруға үйрету.
ә) дамытушылық: берілген есептерді программалау тілінде жаздырту
арқылы оқушылардың ойлау қабілетін арттыру.
б) тәрбиелілігі: оқушыларды адамгершілікке, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың өту әдісі: Венн диаграммасы, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: мультимедиялық компьютерлер, тест сұрақтары,
презентациялар.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.
ә) Оқушыларды сабаққа жұмылдыру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Y=x2 +2

Үй тапсырмасын сұрау үшін сұрақтар:
1) Алгоритм дегеніміз не?
Алгоритм – атқарушы орындайтын амалдардың тиянақты жоспары.
Алгоритм қасиеттері
• дискреттілік: жекелеген қадамдардан(командалардан) тұрады
• айқындылық: атқарушыға түсінікті болатын командалардан тұруы
керек
• белгілілік: бастапқы деректері бірдей болған жағдайда нәтижесі
де бірдей болады
• нәтижелік: әрекеттердің шектеулі санынан кейін белгілі бір
уақытта қорытынды нәтиже алуымыз керек
• жалпылық: алгоритм әр түрлі алғашқы мәліметтер үшін әр түрлі
нәтижелер беруі тиіс
• дұрыстылық: алғашқы мәліметтер әр түрлі болғандығына қарамастан
барлық жағдайда дұрыс нәтиже береді

2) Алгоритмдік тілде қызмет етуші сөздерді атаңыз.

3) Қандай алгоритмдер сызықты деп аталады ?

4) Паскаль тілінің алфавитін не құрайды ?

Паскаль тілінің алфавиті

|Символ |Аталуы |Символ |Аталуы |
|A-Z |бас әріптер |: |қос нүкте |
|a-z |кіші әріптер |; |нүктелі үтір |
|0-9,A-F |сандар |. |нүкте |
|+ |қосу белгісі |, |үтір |
|- |азайту белгісі |` |апостроф белгісі |
|* |Көбейту белгісі |$ |доллар белгісі |
|/ |Бөлу белгісі |AND |логик көбейту |
|= |теңдік белгісі |OR |логик қосу |
|> |үлкендік белгісі |NOT |емес |
|< |кішілік белгісі |DIV |бутун бөлу |
|>= |үлкен немесе тең |MOD |қалдықты табу |
|<= |кіші немесе тең | | |
|<> |тең емес | | |

5) Паскаль тілінің операторлары дегеніміз не ?

|Оператор |Оқылуы |Атқаратын қызметі |
|Program |Програм |Программаға түсіндіру |
| | |жасау үшін |
|Var |Вар |Аргументтерді көрсету |
|Begin |Бегин |Блоктің басталуы |
|Const |Константа |өзгермейтін сан |
|Write |Врайт |Нәтижені шығару |
|Real |Рейл | |
|Read |Рид |Аргументті енгізу |
|Integer |Интежер |Бутун сан |
|end |инд |Программаның |
| | |аяқталғанын білдіреді. |
| | | |

ІҮ. Сабақты пысықтау.

1. Өрнектерді Паскаль тілінде жазу.
1) = 4) В=

2) А= 5) Z=

3) у= 6) sin2 x + cos2 x = 1

2. Есептерге программа жазыңыз.
1-есеп. Герон формуласы бойынша үшбұрыштың ауданын есептеп шығаратын
программа құрастырыңыз.
S= . Бунда p=
Program Geron;
Var a, b, c, p, S : real;
Begin
Read (a, b, c);
P:=(a+b+c) / 2 ;
S:=sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c));
Writeln(S);
End.

2-есеп. Табанының радиусы R болған шеңбердің ауданын есептеу программасын
құрастырыңыз. S=R2
Program Shenber;
Var π, R, S : real;
Begin
Read (R);
π=3.14 ;
S:=рі*sqr(R);
Writeln(S);
End.

3-есеп. «Сиқырлы есеп». Санау жүйесіне байланысты есеп.
Мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырығын 111 жасымда аттадым. Мен
А.Югнаки атындағы мектептің 1001 сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы
11001 оқушы. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.

Дұрыс жауабы:
11112 =1*23+1*22+1*21+1*20=1510
111=1*22+1*21+1*20=710
1001=1*23+0*22+0*21+1*20=910
11001=1*24+1*23+0*22+0*21+1*20=2510
Мен 15 жастамын. Мектеп табалдырығын 7 жасымда аттадым. Мен А.Югнаки
атындағы мектептің 9 сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы 25 оқушы.
Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.

4-есеп. «Құпия жәшік».
Бұл құралдың жасы 200-5000 жылдар шамасы. Бұл құралды гректер мен
Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан» деп, жапондықтар
«серобян» деп атаған.
Жәшіктің ішінде қандай құрал бар ?.
Жауабы: есепшот.
Жауапты Морзе алфавитінде жазу.

|№ |Лотин |Морзе коди |№ |Лотин |Морзе коди |
| |алфавити | | |алфавити | |
|1 |A |( - |14 |N |- ( |
|2 |B |- ( ( ( |15 |O |- - |
|3 |C |( - |16 |P |( - - ( |
|4 |D |- - ( |17 |Q |( - ( |
|5 |E |- ( ( |18 |R |( ( ( |
|6 |F |( |19 |S |- |
|7 |G |( ( ( - |20 |T |( ( - |
|8 |H |- - ( ( |21 |U |( ( - ( |
|9 |I |( ( |22 |V |( ( ( ( |
|10 |J |( - - - |23 |W |- ( - ( |
|11 |K |- ( - |24 |X |- - - ( |
|12 |L |( - ( ( |25 |Y |- - - - |
|13 |M |- - |26 |Z |- - ( - |

Тест.
1. Паскаль тілінде дұрыс жазылған арифметикалық өрнекті көрсет.
А) (А+В)*К+3,7
Ә) Р^2+(0-x^8)
Б) ((A+K*D)^3
B) 1+SQRT(K+1)
2. Нақты сан қабылдайтын шама түрін көрсет.
A) INTEGER
Ә) REAL
Б) BOOLEAN
B) TEXT
3. Үшбұрыштың ауданын табу формуласын көрсет.
А) S=ab
Ә) S=ab sinα
Б) S=h
В) S=ah
4. Паскалда анықтамадан пайдалану батырмасы.
А) F2
Ә) F5
Б) F1
В) F7
5. Блок-схемада белгісінің орындайтын қызметі.
А) алгоритмдің басталуы.
Ә) аргументтерді еңгізу
Б) арифметикалық амалдар тізбегі
В) шарттың раст немесе жалғандығын тексеру.
6. х-тің квадрат түбірі қай түрде жазылады ?
А) ln(x)
Ә) sin(x)
Б) sqrt(x)
В) sqr(x)
7. Паскаль тілінде тұрақтыларды еңгізу операторы
А) var
Ә) type
Б) const
В) begin
8. A=sqrt(16)+sqr(2)-3*2 арифметикалық өрнектің жауабын көрсет.
А) 5
Ә) 3
Б) -2
В) 2
9. 6в2-5а3 в2 +3в+а3 в2 -1+4а3 в2 көпмүшенің дәрежесін анықта
А) 1-дәрежелі
Ә) 5-дәрежелі
Б) 3-дәрежелі
В) 4-дәрежелі

10. Паскаль тілінде дұрыс жазылған өрнекті көрсет.
A=
А) A=SQRT(SQR(D1/2)+SQR(D2/2))
Ә) A=SQRT(SQR(D1/2)+SQR(D2/2))
Б) A=SQR(SQR(D1/2)+SQR(D2/2))
В) A=SQRT(SQR*(D1/2)+SQR*(D2/2))

Жауабы:

С |1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 |9 |10 | |Ж |В |Ә |В |В |Б |Б |Б |В |Ә |Б | |
ІҮ. Бағалау: Сабаққа жақсы қатысқан оқушылар бағаланады.

Ү. Үйге тапсырма: Тармақталушы алгоритмдерге есептер жазып келу.

ҮІ. Сабақты қорытындылау.

-----------------------
х

х

У=х2 + 2

у

х

х

х

х

х