ҚҰРМАНҒАЗЫ ДИНА

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Осакаров ауданы № 1орта мектебі

А н а – т і л і

Тақырыбы: Дина
( С. Бақбергенов ).

Жаңа технологияны пайдалану
арқылы өткізілген кіріктірілген сабақ.

Өткізген: Байхазан .А

2009 – 2010 о.ж.

Сабақтың тақырыбы: Дина ( С. Бақбергенов).

Сабақтың мақсаты: 1. Күй атасы Құрманғазы мен оның талантты шәкірті
Дина жөніндегі оқушылардың
білетіндерін жаңа
мәліметтермен толықтыра түсу.
2. Өнер адамдарына құрмет
сезімдерін туғызу.
3. Эстетикалық қызығушылықтарын
арттыру.
4. Қиялын дамыту, сөздік қорларын
молайту.
Сабақтың түрі: Кіріктірілген сабақ. (Ән – Күй).

Сабақтың типі: Жаңа ұғым.

Сабақтың әдісі: Ақпараттық техниканы пайдаланып түсіндіру.

Ι. Ұйымдастыру кезеңі.

– Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
Техникалық дайындық жасау.

ΙΙ. Үй тапсырмасын сұрау.
Тақырыбы : Жаяу Муса . (авторы Зейтін Ақышев)
- 3-4 баладан үйге берген тапсырманың толық мазмұнын сұрау.
Слайд № 1 Пысықтау «Бәйге» ойыны арқылы.
1.Әңгімеде кімдер туралы айтылған?
2.Шоқанның нағашысы кім?
3.Шоқанның досы кім еді?
4.Муса Байжановтың бойында қандай өнер бар?
5.Мусаның өнері қай кезде танылды?
6.Жаяу Муса атану себебін түсіндіріп көр?
– Жаяу Мұса туралы сұрақ қоя отырып, сынып оқушыларынан жауап алу.
Өмірмен байланыстыра отырып жаңа сабаққа көшу.
Слайд № 2 .Сұрақ – жауап.
– Балалар біздің сыныпта осы Муса ағамызға ұқсаған әнші кім бар?
– Қазіргі кезде теледидардан қандай телешоу жүріліп жатыр?
– Сендер қай әншіні қолдайсыңдар?
– Сонымен қатар біздің сыныпта домбырада жақсы ойнайтын оқушылар да
бар,мұның бәрі үлкен өнер иес деп айтуға болады.

Электрон тақтамен жұмыс - 1

II. Сөзжұмбақ.

Ұ

С
1. Қазақтың халық аспабы. М Ә
Т

2. Үшінші нота.
Д И Н А
3. Музыка сабағында айтатын өнер. О З

4. Білім беретін адам.
М

Б

Ы

Р

А

– Ендеше біз сендермен бүгін С.Бақбергеновтің «Дина» деген мәтінімен
танысамыз.
– Авторымен таныстыру.(өмірбаянын қысқаша оқу)
Слайд №3

– Домбыра туралы қысқаша әңгімелеу.
– Балалар, осы аспапта ойнайтын адамды кім деп айтамыз?
– Күйші. (Күйлердің түрлері: шертпе, төкпе)
– Дұрыс, ендеше бүгін күйші Дина туралы оқып білеміз.
– Барлығымыз тақтаға қарайық.

Слайд № 4 Дина Нұрпейсова
Дина Нұрпейісова 1861 – 1955 ж.ж.
Батыс Қазақстан облысының Жаңақала ауданында туып өскен. Халықтың
күйші композиторы, қазақ мәдениетінің көрнекті қайраткері.
8 – 9 жасында Құрманғазымен кездесіп, оның күйлерін үйренеді. Құрман –

ғазының мектебінен өту Динаның домбрашылық өнерін шыңдай түсіп, ол өз
жанынан күй шығара бастайды. Оның «Бұлбұл», «Әсем қоңыр», «Сегізінші март»
т.б. күйлері бар. Д.Нұрпейісованың көмегімен мемлекеттік Құрман –
ғазы атындағы Қазақ халық аспаптар оркестрі көптеген күйлерді меңгерді.
– Динаның ұстазы кім болған?
Слайд № 5

– Құрманғазы Сағырбайұл ы. (Экраннан
көрсету).
1818 – 1889 ж.ж. Орал облысы, Жаңғалы ауданының Жиделі елді мекенінде
дұниеге келген. Халықтың азаттығын көксеген күйші, бірнеше мәрте түрмеге
қамалса да сазгердің рухы ешқашан түспеген.
Күйлері: «Кішкентай», «Ақсақ киік», «Қайран шешем» т.б. күйлері
бар (2 – сын еске түсіру).
– Балалар, біз тек Құрманғазы мен Динадан басқа қандай күйшілерді білеміз?

Электрон тақтамен жұмыс – 2 Топтастыру.

\ | /
КҮЙШІЛЕР
/ | \

– Бұл адамдарды біз кімдер дейміз?
– Күйшілер.
– Дұрыс айтасыңдар.
– Балалар, сендер білесіңдер, күйлер тек қана домбыраның өзімен жеке
тартылып қоймайды екен, оған бірнеше аспаптардың қосылуымен де орындауға
болады екен.
– Қане, домбырадан басқа сендер қандай аспаптарды білесіңдер?
Слайд № 6
(Білгендерін сұрай отырып, экраннан аспаптардың тұрлерін көрсету).



Электрон тақтамен жұмыс - 3
– Қане, ендеше тақтадағы аспаптар деген сөздің маңайына мына тақтадағы
аспаптарды топтастырайық.
сыбызғы сырнай қобыз

\ | /
дауылпаз – АСПАПТАР – асатаяқ
/ | \
керней жетіген скрипка
– Міне, балалар, ендеше барлығымыз аспаптардың түрлерін көрдік, таныстық.
– Осы аспаптардың қосылуымен жинақталған топты оркестр дейді. Біздің
Қарағанды қаласында әлемге әйгілі қандай оркестрді білесіңдер?

– Тәттімбет атындағы ұлт аспаптар оркестрі.
– Оның бас дирижеры Шамғон Қажығалиев еді. (Кітабын көрсету).

Кітаппен жұмыс.

– Енді, балалар, барлығымыз кітаптарымызды ашамыз.
– Мәтінді өзім қысқаша оқып әңгімелеймін.
- Мәтінді тұтастай оқу.
- Тізбектеп оқу.
- Рольге бөліп оқу.
– Мәтіннен «Қайран шешем» күйінің шығу тарихы туралы айтылған тұсты тауып
оқыту.
Күйтаспадан «Қайран шешем» күйін тыңдап отырып жұмыс жасау.
– Мәтінді тағы қалайша атауға болады?
– Өз ойларын дәлелдейді.

Дәптермен жұмыс.

Электрон тақтамен жұмыс - 4

- суыт – асығыс
- кілтипандарын – құпиясын
- жігері құм болды – дәрменсіз күйге түсті
- құқай – қиындық көру

Музыка сабағымен байланыс.
Слайд № 7
I. Тестік жұмыс.
5 сұрақ көлемінде.
1. Дина Нұрпейісованың туған жері?
а) Көкшетау
ә) Атырау
б) Павлодар
2. Динаның ұстазы?
а) Құрманғазы
ә) Тәттімбет
б) Ақан сері
3. Динаның ерекше күйлерінің бірі?
а) «Аңсау»
ә) «Ауыл»
б) «Бұлбұл»
4. Динаның туған жылы?
а) 1882ж.
ә) 1861ж.
б) 1864ж.
5. Дина 1939 жылы Москвада өткен Бүкілодақтық байқауына қатысып,
I орынды жеңіп алып, қандай атаққа ие болды?
а) Домбыраның әсемі
ә) Домбыраның ұстазы
б) Домбыраның Жамбылы.
Нақты жауабын естеріне сақтау.

Слайд № 8

III. Күйлерін топтау.

«Байжұма» «Адай» «Қайран шешем» «Бұлбұл»

«Әсем қоңыр» «Сегізінші март» «Ақсақ киік» «Кісен
ашқан»
1.Бүгінгі таңда Дина апамыздың жолын қуған күйші кім?
2.Күй атасы Құрманғазыға ұқсаған жас күйші жігіт кім?
1. Слайд № 9 Айгүл Үлкенбаева.
2. Слайд № 10 Асылбек Енсепов

Қорытынды.
Мәтін бойынша сұрақтарға жауап ала отырып, мәтінді қорытындылау.
Слайд № 11
1. Дина мен Құрманғазының әңгімесін бөлген не?
2. Қандай күйшімен таныстық?

Ендеше, балалар, мәтінге сүйеніп, тұтқынға алынған Құрманғазының және оны
шығарып салып тұрған топ, соның ішіндегі Динаның бейнесін көз алдарыңа
елестетіңдерші.
– Қандай сезім бойларыңда пайда болды?
– Аяныш сезімі туды иә, балалар?

Шығармашылық жұмыс. Молдабаев Ануардың орындауында «Адай» күйінен үзінді
орындалады.
Слайд № 12
– Үйге: «Дина қолына ұстатқан домбыраны жерге түсіріп алмайын
дегендей жіңішке саусақтары дірілдеп, оны бауырына тартып қыса ұстады»
деген шығарманың соңғы сөйлемдегі ойды өрбітіп, әңгімені өз беттеріңше
жалғастырып келесіңдер.

– Бағалау: Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалау, мадақтау.

-----------------------

ҚҰРМАНҒАЗЫ

ДИНА

2

1

3

4

5

6